Giáo án Ngữ văn 9 bài 14: Người kể chuyện trong văn bản tự sự

NGƯỜI KỂ CHUYỆN TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ
I – MỨC ĐỘ CẦN ĐẠT
- Hiểu người kể chuyện là hình tượng ước lệ về người trần thuật trong tác phẩm truyện.
- Thấy được tác dụng của việc lựa chọn người kể chuyện trong một số tác phẩm đã học.
II – TRỌNG TÂM KIẾN THỨC, KỸ NĂNG
1. Kiến thức
- Vai trò của người kể chuyện trong tác phẩm tự sự.
- Những hình thức kể chuyện trong tác phẩm tự sự.
- Đặc điểm của mỗi hình thức người kể chuyện trong tác phẩm tự sự.
2. Kỹ năng:
- Nhận diện người kể chuyện trong tác phẩm văn học.
- Vận dụng hiểu biết về người kể chuyện để đọc – hiểu văn bản tự sự hiệu quả.
III. CHUẨN BỊ
1.GV :Đồ dùng : Bảng phụ, các đoạn văn ở các văn bản truyện
2.HS : Chuẩn bị bài ở nhà.
IV.TIẾN TRÌNH DẠY- HỌC
1.Ổn định tổ chức
2. Kiểm tra :
Trong hội thoại em bắt gặp những hình thức lời thoại như thế nào ?
(hình thức : có người đối thoại, nói một mình... )
VD : Lão Hạc.
3. Bài mới :

Hoạt động 1 : Khởi động

Hoạt động 2 : Hướng dẫn tìm I. ĐỐI THOẠI, ĐỘC THOẠI VÀ ĐỘC THOẠI
hiểu đối thoại, độc thoại và độc NỘI TÂM TRONG VĂN BẢN TỰ SỰ.
thoại nội tâm trong văn bản tự sự. 1. Ví dụ :
Hs đọc ví dụ sgk (đoạn trích a. Trong 3 câu đầu đoạn trích có : - 2 người phụ
trong truyện ngắn « làng »). GV nữ tản cư đang nói chuyện với nhau. Dấu hiệu cho
tổ chức hs trả lời câu hỏi theo ta biết điều đó vì có hai lượt lời qua lại ; nội dung

bảng đã liệt kê ví dụ :
nói của mỗi người đều hướng tới người tiếp
TaiLieu.VN

Page 1


Hỏi : Trong 3 câu đầu đoạn trích, chuyện và hình thức thể hiện trong đoạn văn bằng
ai nói với ai ? Có ít nhất mấy hai gạch đầu dòng (hai lượt lời qua lại)
người tham gia câu chuyện ? Dấu
hiệu nào cho ta thấy đó là một
cuộc trò chuyện trao đổi qua lại ?
Hỏi : Câu « hà, nắng gớm, về
nào.. » ông Hai nói với ai ? Đây
có phải là một đối thoại không ?
Vì sao ? Trong đoạn trích có còn
câu nào kiểu này không ? Hãy
dẫn ra các câu đó.

b. Câu « hà, nắng gớm, về nào.... » không phải là
lời đối thoại. Nội dung ông nói không hướng tới
một người tiếp chuyện cụ thể nào cả (nói giữa
trời) cũng chẳng liên quan gì đến chủ đề mà hai
người đàn bà tản cư đang trao đổi. Hơn nữa sau
câu nói to của ông cũng chẳng có ai đáp lại. Thực
ra ông lão nói với chính mình một câu bâng quơ,
đánh trống lảng để tìm cách thoát lui. Đó chỉ là
một lời độc thoại. Trong đoạn trích này còn có
những câu như thế, chẳng hạn :
Ông lão nắm chặt hai tay lại mà rít lên :

- Chúng bay ăn miếng cơm hay miếng gì vào
mồm mà đi làm cái giống Việt gian bán nước để
nhục nhã thế này ! »

Hỏi : Những câu như « chúng nó
cũng là trẻ con làng Việt gian đấy
ư ? Chúng nó cũng bị người ta rẻ
rúng hắt hủi đấy ư ? Khốn nạn,
bằng ấy tuổi đầu... » là những câu
hỏi ai ? Tại sao trước những câu
này không có gạch đầu dòng như
những câu đã nêu ở điểm (a) và
(b) ?
Hỏi : Các hình thức diễn đạt trên
có dụng như thế nào trong việc
thể hiện không khí của câu
chuyện và thái độ của những
người tản cư trong buổi trưa ông
Hai gặp họ ? Đặc biệt chúng đã
giúp nhà văn thể hiện thành công
những diễn biến tâm lí của ông
Hai như thế nào ?
TaiLieu.VN

c. Những câu trên là của ông Hai hỏi chính mình.
Những câu hỏi này không phát ra thành tiếng mà
chỉ âm thầm diễn ra trong suy nghĩ và tình cảm
gcủa ông Hai. Chúng thể hiện tâm trạng dằn vặt,
đớn đau của ông Hai trong những phút giây nghe
tin làng chợ Dầu của ông theo giặc. Vì không thốt

ra thành lời, chỉ nghĩ thầm nên không có gạch đầu
dòng. Chúng là những câu độc thoại nội tâm.
d. Các hình thức đối thoại tạo cho câu chuyện có
không khí như cuộc sống thật, thể hiện thái độ
căm giận của những người tản cư đối với dân làng
chợ Dầu, tạo tình huống để đi sâu vào nội tâm
nhân vật. Những hình thức độc thoại và độc thoại
nội tâm sau đó đã giúp nhà văn khắc hoạ được sâu
sắc tâm trạng dằn vặt, đau đớn khi nghe tin làng
chợ Dầu - cái làng mà ông luôn luôn lấy làm tự
hào và hãnh diện - của ông theo giặc, nghĩa là làm
cho câu chuyện sinh động hơn.
Page 2


2. Kết luận : ghi nhớ - sgk.
HS : đọc ghi nhớ sgk

Hoạt động 3 .II. LUYỆN TẬP
Bài tập1. Phân tích tác dụng của hình thức đối thoại trong đoạn trích
-Cuộc đối thoại diễn ra không bình thường giữa vợ chồng ông Hai. Có ba lượt lời trao (lời bà
Hai), nhưng chỉ hai lời đáp. Lời thoại đầu của bà, ông Hai không đáp lại « nằm rũ ra ở trên giường
không nói gì » ; câu hỏi thứ hai của bà Hai được ông « khẽ nhúc nhích » đáp bằng một câu hỏi lại
bà với một từ « Gì ? ». Lần thứ ba, ông cũng chỉ đáp lại lời bà bằng một câu cụt lủn, giọng gắt
lên : « biết rồi ! ». Tái hiện lại cuộc đối thoại này, tác giả đã làm nổi bật được tâm trạng chán
chường, buồn bã, đau khổ và thất vọng của ông Hai trong cái đêm nghe tin làng mình theo giặc.
Bài tập 2 : Viết đoạn văn tự sự có sử dụng các ngôn ngữ đối thoại, độc thoại, độc thoại nội tâm.
Hs tự làm ở nhà.
4.Củng cố : Gv củng cố nội dung bài học
5. Hướng dẫn học bài. Hs học bài cũ và chuẩn bị tốt bài mới. Tiết 65: Luyện nói: Tự sự...

TaiLieu.VN

Page 3