Giáo án Ngữ văn 9 bài 33: Tôi và chúng ta (trích cảnh ba)

TÔI VÀ CHÚNG TA (Tiết 1)
(Trích cảnh ba)
Lưu Quang Vũ
A)Mục tiêu cần đạt:
-H/S hiểu được phần nào tính cách của nhân vật tiêu biểu Hoàng Việt, Nguyễn Chính, từ đó
thấy được cuộc đấu tranh gay gắt giữa những con người mạnh dạn đổi mới, có tinh thần dám nghĩ,
dám làm, dám chịu trách nhiệm với những kẻ mang tư tưởng bảo thủ, lạc hậu trong sự chuyển
mình mạnh mẽ của XH ta.
-Hiểu thêm về đặc điểm của thể loại kịch: Cách tạo tình huống, phát triển mâu thuẫn, diễn tả
hành động, ngôn ngữ.
B)Chuẩn bị:
-G/V: Bài soạn; chân dung nhà viết kịch; bối cảnh XH; kinh tế đất nước ta những năm sau
1975.
-H/S: Đọc, tìm hiểu đoạn trích của vở kịch.
C) Tiến trình bài dạy:
*HOẠT ĐỘNG 1. KHỞI ĐỘNG.
1)Tổ chức:
2)Kiểm tra:
-Phân tích rõ xung đột kịch, hành động kịch trong đoạn trích học vở kịch Bắc Sơn. Nguyễn
Huy Tưởng.
-Tâm Trạng, hành động của nhân vật Thơm?
3)Giới thiệu bài:
TaiLieu.VN

Page 1


-Giới thiệu về TG Lưu Quang Vũ; Vở kịch Tôi và Chúng Ta.
-Chú ý tới hoàn cảnh, thời điểm sáng tác vở kịch.
-Đoạn trích học là cảnh ba của vở kịch.
*Giới thiệu: Vở kịch gồm 9 cảnh, Đoạn trích học là cảnh 3;

Vị trí của đoạn trích học trong vở kịch.
*HOẠT ĐỘNG 2. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

I)Tiếp xúc văn bản
1)Đọc:
-Chú ý qua lời đối thoại, bộc lộ rõ tính
cách của nhân vật
-Đọc chú thích;
2)Tìm hiểu chú thích
*Phần bố cục:

*; 1,2

Y/C H/S trả lời

3.Bố cục

?Các nhân vật tham gia là ai?

Đoạn trích cảnh 3 của vở kịch; các
nhân vật tham gia?;Nội dung cơ bản
được thể hiện?

?Nội dung cơ bản được thể hiện là gì?
?Toàn bộ vở kịch có mấy cảnh? đây là
cảnh thứ mấy?
*Phần phân tích:

II)Phân tích văn bản
1)Vấn đề cơ bản của vở kịch đặt ra, ý

nghĩa của nó đối với thực tiễn phát
triển của XH ta thời kì bấy giờ:

?Theo em ngày nay còn giá trị như thể
nào?

-Không thể cứ khư khư giữ lấy nguyên
tắc cứng nhắc, lạc hậu mà phải mạnh
dạn thay đổi tổ chức, quản lí để thúc
đẩy sản xuất phát triển; không chạy
theo chủ nghĩa hình thức mà cần coi
trọng thực tiễn.

(G/V gợi ý: Nêu lại hoàn cảnh ra đời
của TP; XH nước ta lúc bấy giờ; sự
đấu tranh gay gắn trong sự chuyển

-Không có thứ chủ nghĩa tập thể chung
chung. Cái chúng ta tạo thành từ những
cái tôi cụ thể. Vì thế cần quan tâm một

?Vấn đề cơ bản đặt ra là gì?
?ý nghĩa đối với XH nước ta lúc bấy
giờ?

TaiLieu.VN

Page 2

mình mạnh mẽ của XH)

cách thiết thực đến cuộc sống quyền
lợi cuả mỗi cá nhân.
Đặt trong tình hình đất nước ta
những năm bấy giờ vấn đề Tôi Và
Chúng ta đặt ra có ý nghĩa thực tiễn
thật lớn lao. Có ý nghĩa trực tiếp đối
với sự phát triển của đất nước.
2)Tình huống kịch, mâu thuẫn cơ
bản ở đoạn trích:
-Tình huống kịch:

?Sự việc cụ thể diễn ra ở xí nghiệp đã
tạo thành tình huống kịch ntn?

Tình trạng ngưng trệ sản xuất ở xí
nghiệp phải giải quyết bằng những
quyết định táo bạo. Giám Đốc Hoàng
Việt cùng kỹ sư Lê Sơn phải công khai
“Tuyên chiến” với cơ chế quản lí
phương thức tổ chức lỗi thời, lạc hậu
gây bất ngờ với phó GĐ Chính, quản
đốc phân xưởng Trương.

?Nhân vật thể hiện rõ tình huống kịch -Tình huống ngày càng căng thẳng tạo
và tạo ra những mâu thuẫn cơ bản đó là ra xung đột, mâu thuẫn:
ai?
+Phản ứng của trưởng phòng tổ chức
lao động, phòng tài vụ.

+Phản ứng của quản đốc Trương.
?Tình huống kịch ngày càng căng
thẳng thể hiện rõ sự phản ứng gay gắt
của ai?
?Đọc rõ những lời thoại?

+Phản ứng gay gắt của phó GĐ
Nguyễn Chính.
Mâu thuẫn quyết liệt giữa hai tuyến
nhân vật: Những người tiên tiến và
những người bảo thủ, máy móc.
Đó là nghệ thuật viết kịch sắc sảo
của TG đặt ra một vấn đề nội dung có
ý nghĩa lớn lao.

?Đó là mâu thuẫn ntn?(Giữa ai với ai?
giữa những tư tưởng nào?)

?Nhận xét về NT viết kịch của TG qua
TaiLieu.VN

Page 3


phần đã phân tích?

*HOẠT ĐỘNG 3. LUYỆN TẬP
*Luyện tập ở tiết 1
?+Phân tích tiết 2 nội dung đã học
?+Tìm ra đặc điểm chung của thể loại

kịch (liên hệ với vở kịch Bắc Sơn đã
học)

-Kết hợp với việc phân tích nội dung 1
và 2.
-So sánh với vở kịch Bắc Sơn để tìm ra
đặc điểm chung của thể loại kịch.

*HOẠT ĐỘNG 4. CỦNG CỐ – DẶN DÒ
-Kiểm tra nội dung đã luyện tập
*G/V nêu Y/C phần củng cố:
(3 yêu cầu)

-Hai tuyến nhân vật đó là ai? được thể
hiện tình huống chuyện ntn?
-Đọc lại các lời đối thoại thể hiện rõ
những tình huống đó.

*G/V nêu Y/C về nhà
+Chú ý chuẩn bị cho tiết 2.

*Về nhà:
Đọc lại đoạn trích; phân tích cách xây
dựng nhân vật, lời đối thoại, ngôn ngữ
để cho 2 tiết.
+Chuẩn bị cho tiết tổng kết VH; đọc và
trả lời các câu hỏi SGK trang 181.

TÔI VÀ CHÚNG TA (Tiết 2)
(Trích cảnh ba)

TaiLieu.VN

Page 4


Lưu Quang Vũ
A)Mục tiêu cần đạt:
-Tiếp tục phân tích việc xây dựng nhân vật, thể hiện ngôn ngữ đối thoại giữa các nhân vật để
thể hiện nội dung của đoạn trích trong vở kịch Tôi và Chúng Ta.
-Hiểu thêm về đặc điểm của thể loại kịch: Cách tạo tình huống, phát triển mâu thuẫn, diễn tả
hành động, ngôn ngữ.

B)Chuẩn bị:
-G/V: Bài soạn; chân dung nhà viết kịch; bối cảnh XH; kinh tế đất nước ta những năm sau
1975.
-H/S: Học bài ở tiết 1 chuẩn bị cho tiết 2 theo yêu cầu..
C) Tiến trình bài dạy:
*HOẠT ĐỘNG 1. KHỞI ĐỘNG.
1)Tổ chức:
2)Kiểm tra:
-Giới thiệu tác giả và vở kịch “Tôi và Chúng Ta”
-Vai trò cơ bản của vở kịch đặt ra là gì?
-Tình huống kịch? Mâu thuẫn cơ bản ở đoạn trích?
3)Giới thiệu bài:
-Để hiểu rõ hành động kịch và tính cách của các nhân vật trong cuộc đấu tranh gay gắt cho
sự thắng lợi của cái nới cái tiến bộ; tiếp tục ở tiết 2 trong đoạn trích học.
TaiLieu.VN

Page 5

*HOẠT ĐỘNG 2. ĐỌC – HIỂU VĂN BẢN

II)Phân tích văn bản
3)Tính cách của các nhân vật:
?ở tiết 1 đã học: tác giả đã xây dựng
các nhân vật thành hai tuyển N/V cụ
thể là gì?

Giám đốc Hoàng Việt. Kĩ sư Lê Sơn,
Phó GĐ Nguyễn Chính, Quản đốc
phân xưởng Trương.
-Hoàng Việt: Chúng ta sẽ thực hiện...

?Đưa ra những lời đối thoại giữa giám
đốc Hoàng Việt với các nhân vật
khác?
?Nhận xét về cách tổ chức các lời đối
thoại? Ngôn ngữ của nhân vật: (Qua ví
dụ đã đưa ra)

-Lê Sơn: Anh hiểu cho: Đến cả cô-pecnich cũng có lúc không dám công bố
những ý kiến của mình nữa là tôi.
-Hoàng Việt: Cấp trên cao hơn, lại dựa
vào cấp trên cao hơn nữa...ngược đời.
-Nguyễn Chính: Chỉ tại anh không cho
phép đó thôi.

?Thể hiện rõ xung đột gì?

-Hoàng Việt: Tôi không cho.

?Tình huống ntn?

-Nguyễn Chính: Tôi ngỡ như mình
đang ngủ mê.

?Sự mâu thuẫn phát triển ra sao?

-Hoàng Việt: Thì anh hãy thức dậy.
?Hoàng Việt khi đấu tranh cho sự tiến
bộ đó là cuộc đấu tranh ntn? Tính cách
của N/V này?
?Phó GĐ Nguyễn Chính, Trương, là
người ntn?

-Hoàng Việt: Cụ thể công việc của
Quản đốc là gì?
-Trương: Dạ...là...là...trông coi, quản lí,
đốc thúc các tổ thợ...
-Hoàng Việt: ở xí nghiệp ta chức quản
đốc phân xưởng là thừa...

?Cuộc đấu tranh của phe lạc hậu, bảo
thủ, nhiều mánh khoé này có công khai Hoàng Việt: Người giám đốc có
không?
trách nhiệm cao, dám nghĩ, dám làm,
dũng cảm kiên quyết có niềm tin vào
chân lí
?Làm cho mức độ của tình huống ntn?

Kĩ sư Lê Sơn: Có chuyên môn giỏi,
biết cuộc đấu tranh sẽ khó khăn vẫn
cùng Hoàng Việt cải tiến toàn diện đem
TaiLieu.VN

Page 6


lại lợi ích cho đơn vị.
Phó GĐ Nguyễn Chính: Máy móc, bảo
thủ gian ngoan, mánh khoé, nguyên tắc
cứng nhắc, lạc hậu.
Quản đốc Trương: Suy nghĩ, làm việc
như cái máy khô cằn tình người.

?Cuộc đấu tranh này diễn ra ntn?
Những người táo bạo đổi mới cho sự
tiến bộ họ phải có phẩm chất gì?

?Tình huống kịch nêu ra vấn đề của
thực tiễn đời sống ntn?
?Cuộc đấu tranh ấy vì sao sự thắng lợi
lại thuộc về cái tiến bộ.

?Nhận xét về ý nghĩa biểu tượng và
tính thời sự của vở kịch?

4)Cảm nhận về cuộc đấu tranh, về xu
thế phát triển và kết thúc tình huống
kịch.

-Đây là cuộc đấu tranh giữa hai con
đường đi đến sự đổi mới rất gay gắt.
-Tình huống xung đột của vở kịch nêu
ra vấn đề nóng bỏng của thực tiễn đời
sống sinh động.
-Cuộc đấu tranh gay go nhưng phần
thắng sẽ thuộc về cái mới, cái tiến bộ
vì phù hợp với yêu cầu của thực tế đời
sống, thúc đẩy sự phát triển đi lên của
XH.
Đây là điểm sáng chói trong kịch
của tác giả: Vừa giàu tính biểu tượng
sâu sắc vừa giàu tính thời sự.

Cái chúng ta phải tạo thành từ cái tôi
cụ thể, không có sự chung chung hình
+G/V đưa d/c vở kịch “Hồn trương Ba, thức.
da hàng thịt của Lưu Quang Vũ” cùng
với vở kịch này đã gây ấn tượng mạnh
mẽ với công chúng.
?Giá trị nội dung, nghệ thuật của vở
kịch (qua đoạn trích học)?
*HOẠT ĐỘNG 3. TỔNG KẾT (Ghi nhớ)
(SGK trang 180)

TaiLieu.VN

Page 7

*HOẠT ĐỘNG 4. CỦNG CỐ – DẶN DÒ
*Luyện tập:
*Luyện tập ở tiết 2
(4 yêu cầu)

-Tóm tắt sự pháp triển mâu thuẫn kịch
trong đoạn trích?
-Tính cách của các nhân vật như mục 3
đã học?

+Chú ý: Đưa ra các VD cụ thể về lời
đối thoại giữa các nhân vật.
Sự cảm nhận của em?

-Sự cảm nhận của em về cuộc đấu
tranh giữa hai tuyến N/V; giữa hai con
đường để đi đến sự đổi mới tiến bộ
ntn? kết thúc của tình huống kịch?
-Đọc các lời đối thoại của các N?V làm
bộc lộ rõ nghệ thuật viết kịch sắc sảo
cuả TG.
*Về nhà:

*Yêu cầu về nhà:
+Chú ý:

-Học bài theo Y/C ở 2 tiết học.
-Đặc điểm chung của thể loại kịch?

-Tìm đọc: Về TG Lưu Quang Vũ là

nhà viết kịch, là nhà thơ đã được tác
Về TG Lưu Quang Vũ là nhà viết kịch, giả Hoài Thanh đánh giá cao.
nhà thơ.
-Các câu hỏi bài tổng kết VH (Trang
181)
Về đặc điểm của thể loại kịch.

4 câu hỏi: Trả lời vào vở bài tập; yêu
cầu này đã cho ở tiết trước.

TaiLieu.VN

Page 8