Giáo án Ngữ văn 10 tuần 29 bài: Trao Duyên Truyện Kiều Nguyễn Du

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 10
TRAO DUYÊN
(Trích “Truyện Kiều”)
Nguyễn Du
A. MỤC TIÊU BÀI HỌC
Giúp HS:
1. Cảm nhận được tình yêu và nỗi đau khổ của Thuý Kiều trong đêm 'Trao
Duyên"
2. Thấy được tài nghệ tuyệt vời của Nguyễn Du trong việc miêu tả diễn
biến tâm lý nhân vật
B. PHƯƠNG TIỆN THỰC HIỆN
- SGK, SGV.
- Thiết kế bài học.
C. CÁCH THỨC TIẾN HÀNH
GV tổ chức giờ dạy học theo cách kết hợp các phương pháp đọc sách sáng
tạo, gợi tìm; kết hợp các hình thức trao đổi thảo luận, trả lời các câu hỏi .
D. TIẾN TRÌNH DẠY HỌC
* Ổn định tổ chức
1. KIỂN TRA BÀI CŨ: Không
2. BÀI MỚI


* Lời vào bài (1’)
Trong bài thơ "tâm sự nàng Thuý Vân" nhà thơ Trương Nam Hương bày tỏ cảm
xúc:
Xót thương lời chị dặn dò
Mười lăm năm đắm con đò xuân xanh
Chị yêu lệ chảy đã đành
Chớ em nước mắt đâu dành chàng Kim
Ô kìa sao chị ngội im
Máu còn biết chảy về tim để hồng

Lấy người yêu chị làm chồng
Đời em thế thắt một vòng oan khiên
Bài thơ kết luận
Em thành vợ của chàng Kim
Ngồi du giọt máu tượng hình chị trao
Giấu đầy đêm nỗi khát khao
Kiều ơi! Em biết khi nào được yêu
Đó là lời tâm sự của Thuý Vân, còn Kiều biểu hiện tâm trạng gì xử sự như
thế nào, chúng ta tìm hiểu "Trao duyên", Phần trích "Truyện Kiều" của Nguyễn
Du.
Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt


(HS đọc SGK)

I. Tìm hiểu chung

(?) Phần tiểu dẫn trình bày nội 1. Tiểu dẫn (4’)
dung gì?

- Tác giả: SGK trình bày đoạn trích. Sau đêm
thề nguyền giữa Thuý Kiều và Kim Trọng,
Kim Trọng phải về gấp hộ tang chú ở Liễu
Dương. Tai nạn ập đến với gia đình Kiều vì
sự xưng xuất của thằng bán tơ. Cha, em bị
đánh đập tàn nhẫn, của nả bị cướp sạch. Kiều
buộc phải bán mình chuộc tội cho cha và em.
Công việc nhà tạm ổn, nhưng mối tình của

mình thì lỡ dở. Chỉ còn lại một đêm ở nhà,
ngày mai phải đi theo Mã Giám Sinh, Thuý
Kiều đã cậy nhờ Thuý Vân trả nghĩa cho Kim
Trọng.
- Đoạn trích từ câu 723 đến 756 trong tác
phẩm “Truyện Kiều”. Tiêu đề do người soạn
sách tự đặt ra.
2. Đọc - Giải thích các từ khó (3’)

(HS đọc SGK)

3. Bố cục (2’)
Đoạn trích có thể chia làm 2 đoạn:

(?) Xác định bố cục và nội dung + Đoạn 1: 10 câu đầu: Thuý Kiều trao duyên,
mỗi đoạn nói gì?

cậy nhờ Thúy Vân trả nghĩa cho Kim Trọng.
+ Đoạn 2: Còn lại: Diễn biến tâm trạng của
Thúy Kiều sau khi trao duyên. Đó là lưu


luyến những kỉ vật, với tình duyên của mình,
nàng coi hạnh phúc của mình đã chấm dứt,
nàng càng đau đớn về tình yêu tan vỡ, vì
buộc phải phụ tình Kim trọng.
II. Đọc – hiểu (25’)
(?) Trao duyên là chuyện tế nhị, - Đem tình yêu của mình trao cho người khác
khó nói. Kiều đã nói và làm như là một chuyện bất đắc dĩ. Trường hợp của
thế nào để Thuý Vân chấp nhận? Kiều không thể đành được, buộc nàng phải

Hãy phân tích.

làm như thế. Vả lại việc vợ chồng là chuyện
hệ trọng cả một đời người, không yêu sao lại
có thể lấy làm chồng được. Trao duyên trong
hoàn cảnh của Thuý Kiều là chuyện tế nhị và
khó nói.
- Kiều đã xử sự như thế nào, đã lựa chọn cách
như thế nào để người em gái của mình chấp

(?) Em có suy nghĩ như thế nào nhận lời thỉnh cầu? Ngay từ mở đầu Kiều đã
về lời lẽ của Thuý Kiều?

lựa chọn lời lẽ thích hợp nhất:
Cậy em, em có chịu lời
- "Cậy" chứ không phải là nhờ. "Cậy" là thể
hiện niềm tin nhất. Chỉ có em mới là người
chị tin cậy nhất. Vì thế "cậy" có sức nặng của

(?) Em có suy nghĩ gì về cử chỉ niềm tin hơn. "Chịu lời" chứ không phải nhận
này?

lời. "Chịu lời" buộc người mình phải tin nghe
theo không thể từ chối. Nếu nói nhận lời
người nghe có thể bị chối từ.


- Trong lúc bối dối và đau khổ nhất, Kiều vẫn
lựa những lời lẽ để thuyết phục đứa em ruột
của mình. Bởi vì những gì nàng đã nói ra vô

cùng hệ trọng với hạnh phúc của em mình.
(?) Ngoài lời nói và cử chỉ, trong
"Trao duyên" Kiều còn nói những
gì?

Kiều không chỉ lựalời mà chử chỉ thông qua
lời thoại.
"Ngồi lên cho chị lạy rồi sẽ thưa"
- Tại sao chị lại phải lạy em? Làm như thế có
trái với đạo lý không? Kiều lạy là lạy đức hy
sinh cao cả của Thuý Vân. Bởi rồi đây Thuý
Vân phải chấp nhận lấy người mình không
được yêu, cụ thể là "lấy người yêu chị làm
chồng"

(?) Em có suy nghĩ gì về lời lẽ
ấy?

Hai câu mở đầu đoạn trích, ta nhận ra dù
trong hoàn cảnh tan nát lòng Thúy Kiều vẫn
bộc lộ sự đoan trang tế nhị.
- Nàng có nói về mối tình của mình, hoàn
cảnh của mình:
Kể từ khi gặp chàng Kim
Khingày quạt nước, khi đêm chém thề
Sự đâu sóng gió bất kỳ
Hiếu tình khôn lẽ hai bề vẹn hai
Tình sâu mà hiếu cũng nặng. Hoàn cảnh này
buộc Kiều phải lựa chọn. Lẽ tất nhiên Kiều

phải hy sinh tình yêu để làm tròn chữ hiếu.
Cách nói này của Thuý Kiều cốt để Thuý Vân
thấy được sự hi sinh của Kiều mà thương lấy
nàng. Đến đây Kiều có thể nói được những
điều muốn nói:
Ngày xuân em hãy còn dài
Xót tình máu mủ thay tình nước non
Điều muốn trao gửi, Kiều đã nói được rồi.
Sau phút ấy tâm trạng của Kiều ra sao, ta đọc
- hiểu tiếp.
- Trao duyên cho Thuý Vân, Thúy Kiều trao
kỉ vật:
Chiếc vành với bức tường mây
Duyên này thì giữ, vật này của chung
+ Bức tờ mây -> tờ giấy có trang trí hình
mây, ghi lời thề thuỷ chung của Kim - Kiều.
+ Chiếc vành còn gọi là xuyến bằng vàng, đồ
trang sức của phụ nữ, Kim Trọng đã trao cho
Thuý Kiều để làm tin. Đó là những kỉ vật.
Một tiếng giữ không có nghĩa là "trao" hẳn
mà chỉ để cho em giữ. Nhưng tiếng "chung"
mới thật xót xa. Bởi đáng lẽ kỉ vật này là của
riêng nàng mới đúng sao lại là của chung.
Không đành được Kiều phải trao lại cho em.


(?) Phân tích tâm trạng của Kiều Thế mới biết tình yêu Kim - Kiều nồng nàn
sau khi trao duyên, ý thức của sâu sắc đến mức độ nào. Kiều vẫn trao duyên
nàng về thân phận, về tình yêu?

cho em chứng tỏ trong tình yêu và vì tình
yêu, Kiều đã đặt hạnh phúc của tình yêu lên
trên hết.
- Có người cho rằng, trao kỉ vật tâm trạng
Thuý Kiều chứa đầy mâu thuẫn. Đó là mâu
thuẫn giữa hoàn cảnh bắt buộc và nội tam của
Kiều. Nàng đã vượt qua mâu thuẫn ấy để
nhận nỗi đau về mình.
- Nàng coi như mình đã chết. Đó là cái chết
của tâm hồn. Vì nàng ý thức tình yêu của
mình là hết rồi, đã chấm dứt. Từ đây ngôn
ngữ trong lời thoại của Kiều gợi ra cuộc sống
ở cõi âm, đầy ma mị.
Trông ra ngọn cỏ lá cây
Thấy hiu hiu gió là hay chị về
Hồn còn mang nặng lời thề
Nát thân bồ liễu đền ghì trúc mai
Dạ đài cách mặt khuất lời

(?) Trao kỉ vật xong, Kiều cảm
nhận gì về thân phận?

Dưới xin giọt nước cho người thác oan
- Những từ ngữ và hình ảnh: Cách mặt khuất
lời, dạ đài, người thác oan, hồn, nát, thân bồ


liễu, hiu hiu gió là hay chị về…
=> Nàng đã ý thức được thân phận của mình.

Lời của Kiều là lời của một oan hồn. Tâm
trạng của nàng đau đớn đến tột cùng. Nàng
đã tự khóc cho mình. Đó là tiếng khóc cho
thân phận.
- Nàng quên hẳn người ngồi trước mặt mình
là Thuý Vân, Kiều tâm sự với chàng Kim.
" Bây giờ trâm gãy bình tan
Kể làm sao xiết muôn vàn ái ân
Trăm nghìn gửi lại tình quân
Tơ duyên ngắn ngủi có ngần ấy thôi
Phận sao phận bạc như vôi
Đã đành nước chảy hoa trôi lỡ làng
Ôi! Kim lang hỡi Kim lang
Thôi thôi thiếp đã phụ nàng từ đây"
Từ đây đau khổ, lời thơ chuyển thành tiếng
(?) Kiều thể hiện tâm trạng như khóc. Nỗi đau cứ tăng lên mãi, đau cho "tơ
thế nào khi nghĩ về Kim Trọng?

duyên ngắn ngủi", đau cho "phận bạc", đau
cho một đời "hoa trôi lỡ làng" và cuối cùng
tiéng khóc ấy nức nở tự cho mình là người
phụ bạc người minh yêu.


Trao duyên là âm hưởng mở đầu cho cung
đàn bạc mệnh, đau đớn của Thuý Kiều.
- Đoạn trích bộc lộ phẩm chất cao quý của
Thuý Kiều trong tình yêu. Tình yêu tan vỡ,
nàng đã làm tất cả những gì cho hạnh phúc
của người mình yêu.

III. Tổng kết (4’)
- Đoạn trích miêu tả cách xử sự của Thúy
Kiều khi cậy nhờ Thúy Vân trả nghĩa cho
Kim Trọng. Đồng thời làm rõ diễn biến tâm
trạng đầy đau khổ tuyệt vọng của Thuý Kiều
khi tình yêu tan vỡ, vì buộc phải phụ tình
Kim trọng.
- Đoạn trích cũng thể hiện nỗi đau đớn cực độ
(?) Nêu nội dung và nghệ thuật
đoạn trích?

khi phải tự nguyện lìa bỏ mối tình đầu của
mình.
- Nghệ thuật của đoạn trích thể hiện Nguyễn
Du rất thấu hiểu về con người qua lời thoại
thể hiện tâm trạng của Kiều.
III. Luyện tập (4’)
* Bi kịch của tình yêu trong đoạn thể hiện:
Khát vọng lớn lao của Kiều là xây dựng tình
yêu và hạnh phúc với Kim Trọng. Song thực
tế xã hội phong kiến đã không để cho nàng


thực hiện khát vọng ấy. Nó như một trở lực,
một thế lực đè nặng lên bi kịch, buộc nàng
phải từ bỏ mối tình đầu.
Vì thế cơ sở của bi kịch tình yêu ấy là sự hi
(?) Đoạn trích "Trao duyên" thể sinh. Trong tác phẩm, Kiều đã hai lần hi sinh
hiện bi kịch của tình yêu. Hãy tình yêu của mình. Lần thứ nhất nàng chọn
chobiết thực chất của kịch là gì?

chữ hiếu tự hi sinh để mang lại cho hạnh
phúc cho người yêu. Sự hi sinh ấy làm cho
nhân phẩm của Thuý Kiều càng cao thượng.
Mặt khác, ta nhận ra sự đau đớn xót xa của sự
hi sinh. Nỗi mất mát nào chẳng mang đến sự
thức tỉnh về hạnh phúc, quyền sống cá nhân
của con người. Từ đây, đoạn trích "Trao
duyên" thể hiện sâu sắc tư tưởng nhân đạo
của Đại thi hào Nguyễn Du.

E. HƯỚNG DẪN HỌC VÀ LÀM BÀI TẬP (2’)
1. Bài cũ: - Học và nắm chắc nội dung bài học
- Tìm đọc tác phẩm .
- Phân tích tâm trạng Thuý Kiều trong Trao duyên
2. Bài mới: chuẩn bị bài Nỗi thương mình