Giáo án Ngữ văn 10 tuần 26 bài: Hồi trống cổ thành

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 10
ĐỌC VĂN

HỒI TRỐNG CỔ THÀNH (Tiết 1)
(Trích hồi 28 –Tam quốc diễn nghĩa) La Quán Trung.

A. Yêu cầu cần đạt: Giúp học sinh hiểu được:
1. Nội dung:
- Hiểu được tính cách bộc trực, ngay thẳng của Trương Phi cũng như tình
nghĩa
vườn đào cao đẹp của ba anh em kết nghĩa, một biểu hiện riêng biệt của lòng
trung
nghĩa.
- Đoạn trích mang màu sắc sử thi anh hùng, hồi trống đã gieo vào lòng người
đọc âm
vang chiến trận hào hùng.
2. Nghệ thuật:
- Chia nhiều hồi, kể chuyện hấp dẫn, bút pháp tả thực, phóng đại, khắc hoạ
tính cách
nhân vật đậm nét.
B. Phương tiện thực hiện:
- SGK, SGV, thiết kế bài dạy và thiết bị công nghệ PowerPoint hổ trợ.
C. Cách thức tiến hành:
- Trao đổi, thảo luận và trả lời các câu hỏi.
D. Tiến trình dạy học:
1. Ổn định lớp: 1’
1


2. Kiểm tra bài cũ: Không.
3. Bài mới: (Giới thiệu bài 1’ )

Ai đã từng đọc hoặc từng xem “Tam quốc diễn nghĩa” khó có thể quên được
ba anh em; Lưu Bị, Quan Công và Trương Phi. Họ đã từng kết nghĩa làm anh em ở
“vườn đào” năm xưa vì lí tưởng chung, có phúc cùng hưởng, có họa cùng chia và
sống chết có nhau…Vậy mà sau khi ba anh em thất lạc ở Từ Châu, mỗi người mỗi
ngả. Bảo vệ hai chị dâu trở về, Quan Công gặp lại Trương Phi ở Cổ Thành. Tiếp
đón nhị ca, Trương Phi chẳng nói chẳng rằng, mắt trợn tròn xoe, râu vểnh ngược,
hò hét như sấm, múa xà mâu chạy lại đâm Quan Công! Tình cảm anh em sao lại
dùng đao kiếm? Chúng ta tìm hiểu đoạn trích hồi 28;

“Chém Sái Dương anh em đoàn tụ
Hồi Cổ Thành tôi chúa đoàn viên”
Tiêu đề “Hồi trống Cổ Thành” do người soạn sách đặt tên.

Hoạt động của GV và HS. Thời

Nội dung bài giảng.

gian.
*Hoạt động 1:
I. Đọc- tìm hiểu:

j
I. Đọc- tìm hiểu:

2


1. Tác giả:

5’

+ GV: Gọi HS đọc tiểu

1. Tác giả:
- La Quán Trung (1330-1400?) tên La Bản,

dẫn.

hiệu là Hồ Hải tản nhân, người vùng Thái
Nguyên, tỉnh Sơn Tây cũ, ông lớn lên vào

- Thao tác 1: Em hãy cho
biết đôi nét về tác giả La

cuối thời Nguyên đầu thời Minh.

Quán Trung?

- Tính cô độc, lẻ loi, thích ngao du đây đó.
- Ông chuyên sưu tầm và biên soạn dã sử,

+GV củng cố: La Quán

một số tác phẩm tiêu biểu: Tuỳ Đường

Trung mơ ước tiểu thuyết

lưỡng triều chí truyện, Tân Đường, Bình

hoá toàn bộ lịch sử Trung

yêu truyện, ...

Quốc nên ông đã sáng tác
tất cả khoảng 17 tiểu
thuyết và đa số tác phẩm

=> Sáng tác tất cả khoảng 17 tiểu thuyết và

của ông đã bị thất truyền.

đa số đã bị thất truyền.

2. Tác phẩm “Tam quốc
2. Tác phẩm “Tam quốc diễn nghĩa”:

diễn nghĩa”:
- Thao tác 2:
+ GV: Phần giới thiệu

10’

- Tác phẩm ra đời vào đầu đời Minh (13681644) gồm 120 hồi.

chung về tác phẩm, SGK
trình bày những nội dung gì
? Tóm tắt những nội dung
đó.
- Thời gian sáng tác.
- Tóm tắt tác phẩm, giá

trị tác phẩm.
- Ảnh hưởng của tác

a. Tóm tắt tác phẩm:
-Kể chuyện đất nước Trung Quốc chia ba,
gọi là “Cát cứ phân tranh” từ năm 184 đến
3


phẩm với văn học thế giới

năm 280. Đó là cuộc phân tranh giữa ba tập

và Việt Nam.

đoàn phong kiến quân phiệt: Nhà Nguỵ với
Tào Tháo cát cứ phía bắc, từ Trường Giang

+ GV Thuyết giảng
thêm : Thế lớn trong thiên
hạ cứ hợp rồi lại tan,tan rồi
lại hợp.Cuối đời nhà Chu,

trở lên (Bắc Ngụy), nhà Thục do Lưu Bị cát
cứ phía tây nam (Tây Thục), Nhà Ngô với
Tôn Quyền cát cứ phía đông nam (Đông
Ngô).

bảy nước tranh giành xâu

Đến năm 280, Tư Mã Viêm cướp ngôi

xé lẫn nhau rồi lại hợp về

Nguỵ, diệt Thục, Ngô và thống nhất Trung

nhà Tần, thế lớn lại tan,

Quốc.

Hán- Sở tranh hùng, nhà
Hán triều chính đổ nát,
lòng người náo loạn,giặc
cướp nổi lên như ong =>
Xuất hiện ba tập đoàn
phong kiến quân phiệt, cát
cứ phân tranh, chịu sự chi
phối của tư tưởng “Ủng
Lưu phản Tào”của tác giả.
+ GV: Giá trị của tác
phẩm ?

b. Giá trị tác phẩm:
-Phản ánh một thời kì lịch sử đầy biến động
của giai đoạn Tam quốc, đồng thời nói lên
4


những chuyện xoay vần của trời đất, nêu lên
cái lý hợp rồi tan của Tống nho, kêu gọi con

người tôn trọng thiện đức, đề cao nghĩa khí.
Tác phẩm đã thể hiện quan điểm của tác giả
là ủng Lưu phản Tào, toát lên nguyện vọng
thiết tha có một ông vua anh minh, một xã
hội thanh bình để an cư lạc nghiệp, đồng
thời tái hiện cuộc sống bằng cách hư cấu, tả
thực, phóng đại…Hiện thực trong tác phẩm
không trùng khít với lịch sử.
- “Tam quốc diễn nghĩa” có tới hàng trăm
trận đánh, hàng trăm nhân vật nhưng người
đọc không nhàm chán, bị cuốn hút từ
chuyện này sang chuyện khác, từ hồi này
sang hồi khác.
- “Tam quốc diễn nghĩa” là tác phẩm rất
quen thuộc trong nền văn học thế giới cũng
như đối với công chúng Việt Nam.
3. Đoạn trích “Hồi trống

3. Đoạn trích “Hồi trống Cổ Thành”:

Cổ Thành”:

- SGK

- Thao tác 3: Đọc SGK.

a. Vị trí:

+ GV: Hướng dẫn học
sinh đọc sáng tạo (Chú ý

giọng điệu Quan Công từ

- Nửa sau Hồi 28.
17’

tốn, bình tĩnh, giọng điệu

(Xe

Trương Phi hấp tấp, nóng

m
phi
5


nảy).

m5’)

+ GV đọc mẫu, gọi HS
đọc tiếp.
+ GV giải thích từ khó
(Khi HS chưa hiểu)
+ GV cho HS xem phim
tham khảo.
-Thao tác 4:
+ GV: Em hãy cho biết
nội dung của đoạn trích

b. Nội dung :

Hồi 28 ?

- Sau khi ba anh em thất tán ở Từ Châu mỗi
người mỗi ngả, Trương Phi chạy về núi
Mang Đăng, tập hợp quân sĩ và qua huyện
Tể Thánh vay lương thực, quan huyện
không cho vay, Trương Phi cướp ấn tín,
đuổi quan huyện đi. Thời gian này Quan Vũ
cùng hai chị dâu nương nhờ đất Tào. Nghe
tin Lưu Bị đang ở Hà Bắc, Quan Vũ bỏ Tào
Tháo đưa hai chị dâu qua 5 ải chém 6 tướng
Tào ngăn trở, về tới Cổ Thành gặp Trương
Phi. Đoạn trích này bắt đầu từ đó.
c. Nhan đề :

-Thao tác 5:

- Gợi không khí chiến trận: Mâu thuẫn giữa

+ GV: Em hãy giải thích ý

Quan Công- Trương Phi và mâu thuẫn giữa

nghĩa nhan đề “Hồi trống

Quan Công- Sái Dương.

Cổ Thành” ?

- Hồi trống còn là điều kiện phán xét lòng
6


trung thành hay phản bội của Quan Công,
phải chém được đầu Sái Dương, tướng giỏi
của Tào Tháo. Hồi trống Cổ Thành khác
trống trận thông thường, nó là biểu tượng
của lòng trung nghĩa, thẳng thắn, mạnh mẽ
và lòng dũng cảm phi
thường.

+ Củng cố: Hoạt động 1.
( Bằng các câu hỏi trắc
nghiệm khách quan ở Giáo
án Powerpoint).

+ Định hướng Đọc- hiểu:

3’

-Thao tác 6:
+ GV: Để đọc-hiểu ,theo
các em đoạn trích này
chúng ta nên bổ ngang
(chia đoạn) hay bổ dọc?
+ GV Nhận xét và định
hướng:
+ GV: Nếu bổ dọc, chúng

ta theo dõi sự phát triển
tính cách nhân vật Trương
7


Phi trong quan hệ đối sánh
với Quan Công, kết hợp
bình giảng các chi tiết nghệ
thuật rồi tổng kết.
- Nếu bổ ngang, ta thấy
kịch tính đoạn trích cao
trào khi “Trương Phi trỏ tay
đằng xa…” ta cũng chọn
các chi tiết nghệ thuật để
bình giảng, rồi tổng kết.
=>Ta nên bổ dọc để hiểu
được ý nghĩa của hồi trống:
Ca ngợi tình nghĩa vườn
đào của ba anh em, ca ngợi
cuộc đoàn tụ giữa các anh
hùng và theo dõi tính cách
nhân vật Trương Phi, Quan
Công,...
*Hoạt động 2:
II. Đọc- hiểu:
1. Hồi trống ca ngợi tình
nghĩa vườn đào giữa ba
anh em kết nghĩa:
- Thao tác 7:

II. Đọc- hiểu:
1. Hồi trống ca ngợi tình nghĩa vườn đào
giữa ba anh em kết nghĩa:

+ GV: Sống phải có thiện

-Tình nghĩa cao đẹp của ba anh em Lưu Bị,

đức, nghĩa khí, nhất lại là

Quan Công, Trương Phi, vua tôi cũng là anh
8


những anh hùng hào kiệt

em, không phân biệt đẳng cấp.

muốn làm việc lớn.Em hãy

-Kết nghĩa vì lý tưởng, trách nhiệm chung

cho biết vì lý do gì mà họ

của đấng hào kiệt- anh hùng:

kết nghĩa làm anh em?

+Trên báo đáp quốc gia.

- Thao tác 8:
+ GV: Lý tưởng, trách

8’

+Dưới giúp yên bá tánh.
=>Liên kết tạo sức mạnh hợp nhất, chống

nhiệm chung đó, cụ thể là

giặc “Khăn vàng” tàn khốc, khôi phục nhà

gì?

Hán.

+ GV: Nhắc nhở HS chuẩn

=>Liên kết tạo sức mạnh hợp nhất, chống

bị bài cho tiết 2 ở giờ sau.

các lãnh chúa, quan lại thối nát,…

2. Hồi trống ca ngợi cuộc
đoàn tụ giữa các anh
hùng:
3. Tính cách nhân vật

2. Hồi trống ca ngợi cuộc đoàn tụ giữa

Quan Công và Trương

các anh hùng:

Phi:

3. Tính cách nhân vật Quan Công và
Trương Phi:

a.Quan Công:

a. Quan Công:

b.Trương Phi:
4. Màn kịch sinh động:

Hết

*Hoạt động 3:

tiết

II. Tổng kết:

b. Trương Phi:
4. Màn kịch sinh động:

1.

1. Nội dung:

II. Tổng kết:

2. Nghệ thuật:

1. Nội dung:

9


2. Nghệ thuật:

10