Giáo án Ngữ văn 10 tuần 13: Cảnh ngày hè

Giáo án Ngữ văn 10
CẢNH NGÀY HÈ
( Bảo kính cảnh giới )

Nguyễn Trãi

I. MỤC TIÊU :
1. Kiến thức:
- Vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè được gợi tả một cách sinh động
- Vẻ đẹp tâm hồn NT : nhạy cảm với thiên nhiên, với cuộc sống đời thường
của nd, luôn hướng về nd với mong muốn “Dân giàu đủ khắp đòi phương”
- Nghệ thuật thơ Nôm độc đáo, những từ láy sinh động và câu thơ lục ngôn tự
nhiên yêu nhân dân, đất nước của Nguyễn Trãi.
2. Kĩ năng : đọc – hiểu một bài thơ Đường luật theo đặc trưng thể loại.
3. Thái độ : yêu thiên nhiên, đất nước (KNS: xác định giá trị, giao tiếp)
II. CHUẨN BỊ CỦA GIÁO VIÊN VÀ HỌC SINH : Chân dung Nguyễn Trãi
và một vài hình ảnh minh họa.
III. TIẾN TRÌNH TIẾT DẠY :
1. Ổn định:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới:
a. Đặt vấn đề: Xuân Diệu và Huy Cận viết: “ Cảnh vật của NT là cảnh vật
đầy tư tưởng. Cảnh vật có tư tưởng, cảnh vật từ tư tưởng mà ra. NT thở
bằng phong cảnh, tỏ tình bằng phong cảnh, không bắt nó thành non bộ của
mình. Nhà thơ và cảnh vật tự hoà quyện vào nhau như bầu bạn, tình trong
cảnh ấy, cảnh trong tình này”- “Cảnh ngày hè” là bài thơ chứng minh cho
điều đó.
CẢNH NGÀY HÈ

Page 1

Giáo án Ngữ văn 10
b. Triển khai bài:

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG CẦN ĐẠT

Hoạt động 1: hướng dẫn đọc – hiểu tiểu dẫn

I. Đọc –hiểu tiểu dẫn :

? Hãy giới thiệu vài nét về “ Quốc âm thi tập

Giới thiệu tập Quốc âm thi tập

”( số lượng, ND, NT,chia mấy phần )

- Số lượng: 254 bài.
- ND: phản ánh vẻ đẹp con người
Nguyễn Trãi (lí tưởng nhân nghĩa,
yêu nước thương dân, giao hòa với
thiên nhiên…).
- Nghệ thuật: có xen các câu thơ
lục ngôn vào thể thơ thất ngôn
Đường luật.
- “Quốc âm thi tập” chia làm 4

Hoạt động 2: hướng dẫn đọc – hiểu văn bản

phần

ĐỌC BÀI THƠ (chú ý nhịp điệu)

II. Đọc hiểu văn bản:

Bố cục : 6 câu đầu và 2 câu cuối.
? Tìm các từ thể hiện vẻ đẹp của bức tranh thiên
nhiên

1. Vẻ đẹp của bức tranh thiên
nhiên và cuộc sống con người:
a) Vẻ đẹp rực rỡ của bức tranh
thiên nhiên :
- Mọi hình ảnh đều sống động :
+ hòe lục đùn đùn, rợp mát như

CẢNH NGÀY HÈ

Page 2


Giáo án Ngữ văn 10
giương ô che rợp.
+ thạch lựu phun trào sắc đỏ
+ sen hồng đang độ ngát mùi
hương
- Mọi màu sắc đều đậm đà : hòe
lục, lựu đỏ, sen hồng.
? Bài thơ sử dụng nhiều động từ diễn tả trạng

thái của ngày hè, đó là nhũng ĐT nào? Thể hiện
điều gì?

 Kết hợp với các động từ “ đùn
đùn, rợp giương, phun, tiễn ”: cảnh
thiên nhiên gần gũi, bình dị nhưng
thật sinh động và tràn đầy sức sống.
b) Vẻ đẹp thanh bình của bức
tranh đời sống con người :

? Tìm các từ thể hiện vẻ đẹp của bức tranh cuộc
sống

- Nơi chợ cá thì lao xao, tấp nập
- Chốn lầu gác thì dắng dỏi tiếng
ve như một bản đàn
→ Đầy sức sống
→ Nhà thơ sử dụng các giác quan:

? Nhà thơ đã cảm nhận cảnh vật bằng những

mắt, tai, mũi, xúc giác ) để cảm

giác quan nào? Qua đó cho thấy Nguyễn Trãi là

nhận cảnh ngày hè → tâm hồn

người ntn?

khao khát cuộc sống, lòng yêu đời

mãnh liệt và tinh tế, giàu chất nghệ
sĩ của t/g.
2. Khát vọng cao đẹp của nhà

CẢNH NGÀY HÈ

Page 3


Giáo án Ngữ văn 10
thơ:
- Nguyễn Trãi ước có cây đàn của
? Hai câu thơ cuối thể hiện khát vọng của nhà

vua Thuấn, gảy khúc Nam phong

thơ?

cầu mưa thuận gió hòa để dân giàu
đủ khắp đòi phương.
- Lấy Nghiêu, Thuấn làm “gương
báu răn mình”, NT đã bộc lộ chí
hướng cao cả : khao khát đem tài
trí để thực hành tư tưởng nhân
nghĩa, yêu nước, thương dân.
III. Tổng kết:
1. Nghệ thuật:
+ Hệ thống ngôn từ giản dị, tinh tế
xen lẫn từ Hán Việt và điển tích.

? Chỉ ra các đặc sắc nghệ thuật của VB

+ Sử dụng từ láy độc đáo : đùn
đùn, lao xao, dắng dỏi.
2. Ý nghĩa văn bản :
Tư tưởng lớn xuyên suốt sự
nghiệp trước tác của NT – tư tưởng
nhân nghĩa, yêu nước thương dân –

? VB này nêu lên ý nghĩa gì ?

được thể hiện qua những rung động
trữ tình dạt dào trước cảnh ngày hè

CẢNH NGÀY HÈ

Page 4


Giáo án Ngữ văn 10
4. Củng cố: Bµi th¬ thÓ hiÖn t×nh yªu thiªn nhiªn, yªu c/s - tÊm
lßng v× níc v× d©n cña NT.
5. Dặn dò :
- Học thuộc lòng bài thơ
- Bài thơ này giúp anh/chị hiểu gì về Nguyễn Trãi
- Nhận xét về tiếng Việt trong bài thơ.
- Soạn bài Tóm tắt văn bản tự sự.
IV. RÚT KINH NGHIỆM:
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………

………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………
…………………………………………………………….

CẢNH NGÀY HÈ

Page 5