Giáo án Ngữ văn 10 tuần 13: Cảnh ngày hè

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 10
Tuần 13 - Tiết 38: CẢNH NGÀY HÈ
(Bảo kính cảnh giới - 43)
- Nguyễn Trãi A- Mục tiêu bài học:
Giúp học sinh:
- Cảm nhận vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè. Qua bức tranh thiên nhiên là vẻ đẹp
tâm hồn của Nguyễn Trãi với tình yêu thiên nhiên, yêu đời, nặng lòng với nhân dân, đất nước.
- Có kĩ năng phân tích một bài thơ Nôm của Nguyễn Trãi: chú ý những câu thơ sáu chữ
dồn nén cảm xúc, cách ngắt nhịp 3/4 trong câu bảy chữ có tác dụng nhấn mạnh.
- Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, đất nước, tình cảm gắn bóa với cuộc sống của người dân.
B- Tiến trình dạy học:
1- Ổn định tổ chức:
2- Kiểm tra bài cũ:
? Hào khí Đông A được thể hiện như thế nào trong bài thơ “Tỏ lòng” của Phạm Ngũ Lão.
3- Giới thiệu bài mới:

Hoạt động của GV và HS

Yêu cầu cần đạt

Học sinh đọc tiểu dẫn:

I- Tìm hiểu chung:

? Phần tiểu dẫn giới thiệu nội dung gì.

- Giới thiệu về ''Quốc âm thi tập'' gồm có 254
bài thơ viết bằng chữ Nôm.
+ Tập thơ chia làm 4 phần:

Học sinh nêu; GV chốt ý.

<1> Vô đề: Mạn thuật; Tự thân; Bảo kính
cảnh giới;
<2> Môn thì lệnh;
<3> Môn hoa mộc;
<4> Môn cầm thú.
- Nội dung, tư tưởng: phản ánh tình cảm, vẻ
đẹp nhân cách toàn diện của Nguyễn Trãi. Đó


là tư tưởng nhân nghĩa sáng ngời, yêu nước,
thương dân, giữ gin nhân cách, hoà cảm với
thiên nhiên,…
II-Tìm hiểu bài thơ:
Học sinh đọc bài thơ.
=> Cảm nhận về bài thơ?

1. Cảm nhận chung:
- Bài thơ thể hiện vẻ đẹp tâm hồn yêu thiên
nhiên, yêu đời, yêu cuộc sống của Nguyễn
Trãi.
- Bài thơ bộc lộ khát vọng về cuộc sống thanh
bình, hạnh phúc cho nhân dân.
2. Phân tích:
a. Sự giao cảm với thiên nhiên, tạo vật trong
tâm hồn ức Trai:

- Câu thơ đầu ta thấy tâm trạng trữ tình được thể
- Thời gian rảnh rỗi, tâm hồn thư thái thanh
hiện như thế nào?

thản, không khí mát mẻ, trong lành
"Rồi hóng mát thuở ngày trường"

=> Một ngày như vậy trong cuộc đời Nguyễn
Trãi không nhiều,
- Bức tranh cuối hè hiện lên sinh động đầy
sức sống, có đường nét, màu sắc, âm thanh,
cảnh vật:

Học sinh nhận xét vẻ sinh động của bức tranh.

+ Màu lục của lá là đặc trưng của cỏ cây.
Chúng mang trong mình sức sống mãnh liệt.
+ Màu đỏ của hoa thạch lựu;
+ Âm thanh của tiếng ve;
+ Âm thanh của làng chài;
=> Bức tranh có sự kết hợp hài hòa giữa âm
thanh và cảnh vật cảnh vật thiên nhiên dân dã.
Đây là nguồn cảm hứng dạt dào cho thi nhân.
- Hình ảnh của "hoè, lựu, sen" quen thuộc,
gần gũi, đặc trưng cho cảnh sắc nơi thôn dã .

- Đây là bức tranh với màu sắc rực rỡ:

- Thời gian vào cuối mùa hè nhưng sự sống
không hề dừng lại:
+ ''Đùn đùn'', ''giương'', ''phun''.


=> Thôi thúc sự sống bên trong đang ứa căng

không thể kìm nén được.
GV

-Thi nhân đón nhận cảnh vật bằng nhiều giác
quan: thị giác, thính giác, khứu giác,…

- "Đùn đùn" kết hợp với động từ "rợp" diễn tả
=> Nguyễn Trãi hoà sắc âm theo quy luật cái
sức sống căng đầy gây ấn tượng mãnh liệt cho
người đọc. Cái nắng cùng với màu xanh làm cho đẹp trong hội hoạ và âm nhạc để bức tranh ẩn
cái nắng gay gắt không còn nữa. So sánh với câu chứa những tâm trạng thầm kín của ông.
thơ: ''Đầu tường lửa lựu lập loè đơm bông''
Thi nhân cảm nhận cảnh vật bằng các giác quan
nào?

- Sau bức tranh thiên nhiên mang tâm trạng
NguyễnTrãi mong ước điều gì?
Học sinh tìm hiểu điển tích trong SGK.
Liên hệ:
"Nhà Nam nhà Bắc đều no mặc
Lừng lẫy cùng ta khúc thái bình"

4- Củng cố:
Học sinh tổng kết nội dung và nghệ thuật trong
bài thơ.

b. Niềm khao khát ấm no, hạnh phúc cho
nhân dân:
- Ước mơ tiếng đàn vua Thuấn để hoà khúc
Nam phong ca ngợi cuộc sống thanh bình, ấm

no. Bên cạnh tâm hồn nghệ sĩ, Nguyễn Trãi là
một người suốt đời vì nước vì dân.
=> Điểm kết tự của bài thơ không phải là
thiên nhiên, cảnh vật mà là tâm hồn con
người hết lòng vì dân vì nước.
III- Tổng kết:
1- Nội dung : bài thơ thể hiện tình yêu thiên
nhiên trong tâm hồn ức Trai, bên cạnh đó toả
sáng vẻ đẹp tâm hồn của con người cả cuộc
đời vì dân, vì nước. Tiếng lòng của Nguyễn
Trãi -Gương báu răn mình.
2- Nghệ thuật: thể thơ của Trung Quốc được
vận dụng sáng tạo. Kết hợp hài hoà màu sắc
và âm thanh, hình ảnh gần gũi, bình dị.


5- Dặn dò:
- Học bài, nắm nội dung, tư tưởng, chủ đề.
- Chuản bị “Tóm tắt văn bản tự sự” theo SGK.