Giáo án Ngữ văn 10 tuần 13: Cảnh ngày hè

Tuần 13/ HKI - Tiết PPCT: 38

CẢNH NGÀY HÈ (NGUYỄN TRÃI)
I. Mục tiêu bài dạy.
* Giúp HS:
+ Cảm nhận được vẻ đẹp độc đáo của bức tranh ngày hè. Qua bức tranh thiên nhiên là vẻ
đẹp vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi với tình yêu thiên nhiên, yêu đời, nặng lòng với dân với nước.
+ Có kĩ năng phân tích bài thơ Nôm của Nguyễn Trãi: chú ý những câu thơ lục ngôn dồn nén
cảm xúc, ngắt nhịp ¾.
+ Bồi dưỡng tình yêu thiên nhiên, yêu nước, gắn bó với nhân dân.
II. Phương tiện dạy học.
* Sách giáo khoa, sách giáo viên, thiết kế bài học.
III. Cách thức tiến hành.
* GV hướng dẫn học sinh đọc - hiểu, thảo luận theo vấn đề.
* GV đặt câu hỏi phát vấn để học sinh phát hiện trọng tâm bài thơ.
IV. Tiến trình dạy học.
1. Ổn định – bài cũ:
2. Giới thiệu bài mới.
Hoạt động giáo viên và học sinh

Yêu cầu cần đạt

Hoạt động 1: GV hướng dẫn học sinh nắm
kiến thức phần tiểu dẫn.

I. Tiểu dẫn.

* HS trình bày và hiểu theo sgk.

* Quốc âm thi tập: 254 bài chia 4 phần (…)
mỗi phần có nhiều mục. Mỗi mục có nhiều

bài: Ngôn chí (21 bài), Mạn thuật (14 bài),
Tự thán (41 bài), Tự thuật (11 bài), Bảo kính
cảnh giới 61 bài. Bảo kính cảnh giới là quan
trọng nhất với gần ¼ số lượng.
II. Đọc – hiểu.

Hoạt động 2: GV hướng dẫn học sinh đọc –
hiểu.
* Học sinh thảo luận các nội dung sau.

1. Bức tranh thiên nhiên, cuộc sống.
* 4 câu thơ đầu.
- Cảnh ngày hè: màu sắc hòe lục đùn đùn


=> Bức thanh thiên nhiên cuộc sống được
nhà thơ cảm nhận và miêu tả như thế nào?

rợp trương, Thạch lựu phun thức đỏ, Hồng
liên…
+ âm thanh: lao xao chợ cá, dắng dõi
cầm ve.
+ mùi hương: liên trì tiễn mùi hương.
+ con người: làng ngư phủ.
+ thời gian: lầu tịch dương (cuối ngày,
buổi chiều)
=> Cảnh ngày hè sinh động, đầy sức
sống., có đường nét, có màu sắc, có âm
thanh, cuộc sống con người thanh bình.

=> Đặc sắc nghệ thuật được nhà thơ thể
hiện như thế nào trong đoạn thơ trên.

=> Nghệ thuật. Câu thơ lục ngôn, nhịp ¾,
từ ngữ, hình ảnh giản dị, gần gũi, đặc trưng
mùa hè.
+ động từ: giương, phun, tiễn -> sức
sống.
=> Nguyễn Trãi đồng cảm với thiên nhiên
mạnh mẽ, tinh tế.
2. Vẻ đẹp tâm hồn .
* 4 câu thơ sau.

=> Vẻ đẹp tâm hồn của Nguyễn Trãi được
thể hiện ở những khía cạnh nào?

-> Tâm hồn yêu thiên nhiên, yêu đời, yêu
cuộc sống.

=> Hiệu quả nghệ thuật của câu thơ lục
ngôn cuối bài?

Rồi hóng mát thưở ngày trường
- Hoàn cảnh rỗi rãi với Nguyễn Trãi là rất
hiếm vì ông là người thân không nhàn, tâm
cũng không nhàn. Một phút thanh nhàn rong
thuở ấy với Ức Trai quả là quý biết bao vậy
mà nhà thơ vẫn có thời gian chiêm ngưỡng
cảnh đẹp ngày hè.
=> Thiên nhiên qua cảm xúc của thi sĩ trở

nên sinh động, cội nguồn sâu xa là lòng yêu
đời, yêu cuộc sống.
-> Tấm lòng ưu ái với dân với nước.


Dễ có Ngu cầm đàn một tiếng
Dân giàu đủ khắp đòi phương.
- Niềm mơ uớc, nỗi trăn trở giày vò và là
mục đích lớn nhất của đời ông đã thực hiện
được: dân giàu đủ khắp đòi phương.
- Nhìn cảnh sống của nhân dân, Nguyễn
Trãi ước muốn có chiếc đàn của Vua Thuấn
để gãy khúc Nam phong ca ngợi cảnh:
Dân giàu đủ khắp đòi phương.
=> Lí tưởng Dân giàu đủ khắp đòi
phương của Nguyễn Trãi ngày nay vẫn mang
ý nghĩa thẫm mĩ và nhân văn sâu sắc.
III. Tổng kết.
* Ghi nhớ (sgk)

Hoạt động 3: GV hướng dẫn học sinh tổng
kết bài học.

3. Hướng dẫn học sinh củng cố bài, học bài, soạn bài.
* Cảnh ngày hè được nhà thơ cảm nhận như thế nào?
* Vẻ đẹp tâm hồn Nguyễn Trãi được thể hiện ở những khía cạnh nào?
* Làm các bài tập ở phần luyện tập sgk.