Giáo án Ngữ văn 10 tuần 10: Ca dao hài hước

Giáo án Ngữ văn 10
CA DAO HÀI HƯỚC
Đọc thêm: LỜI TIỄN DẶN – Trích Tiễn Dặn Người Yêu
(Dân tộc Thái)
I. MỤC TIÊU:
1. Về kiến thức : Tâm hồn lạc quan yêu đời và triết lí nhân sinh lành
của người lao động VN ngày xưa được thể hiện bằng NT trào lộng
thông minh, hóm hỉnh.
2. Về kĩ năng: Tiếp tục rèn luyện kĩ năng pt và tiếp cận ca dao.
3. Về thái độ : cảm nhận được tâm hồn lạc quan của người lao động
xưa
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS:
Sưu tầm một bài ca dao hài hước cùng chủ đề
III. TIẾN TRÌNH:
1. Ổn định:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Đặt vấn đề: Ca dao vốn là những câu hát cất lên từ cuộc sống lao
động của người bình dân, nó làm cho con người sống với nhau giàu
tình nghĩa hơn, đôi khi nó thể hiện nỗi niềm chua xót, đắng cay và cả
tiếng cười lạc quan, thong minh, hóm hỉnh. Để thấy được tiếng cười
lạc quan ấy như thế nào, chúng ta tìm hiểu qua ca dao hài hước.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

NỘI DUNG CẦN ĐẠT
1. Bài ca dao tự trào (bài 1):

CA DAO HÀI HƯỚC

Page 1

Giáo án Ngữ văn 10
Hoạt động 1 : Tìm hiểu bài ca dao tự trào
HS đọc 5 bài ca dao

* Lời dẫn cưới của chàng trai và
thách cưới của cô gái:

? Dựa theo nội dung thì các bài ca dao này chia
làm mấy nhóm? [ 2 nhóm ]
GV: cưới xin là việc trọng đại của đời người 
Người xưa quan niệm lễ vật càng nhiều thì đám
cưới càng có giá trị  có tục thách cưới và dẫn

- Dự định (dẫn cưới) Lí do
không thực hiện
+ Voi

sợ nhà nước

cấm

cưới.

+ Trâu

sợ máu hàn

? Việc dẫn cưới và thách cưới ở đây có gì khác

+ Bò

sợ co gân

thường?

 Quyết định: dẫn chuột( cũng có
bốn chân )  thật lạ lùng, chưa từng
có.
- Thách cưới: khoai lang  cũng
thật lạ lùng, chưa từng có.

? Đây là tiếng cười về điều gì? Cười ai?

* Cảm nhận về tiếng cười:
- Người lao động tự cười mình
trong cảnh nghèo( tiếng cười tự
trào ).

? Tiếng cười đó có ý nghĩa ntn?

- Thể hiện lòng yêu đời, vô tư và
tinh thần lạc quan.
- Phê phán nạn thách cưới nặng nề
ngày xưa.

? Để tạo được tiếng cười trong bài ca dao này,
CA DAO HÀI HƯỚC

* Nghệ thuật trào lộng đặc sắc:
Page 2

Giáo án Ngữ văn 10
nhân dân đã sử dụng nghệ thuật gì?

- Lối nói khoa trương, phóng đại
(dẫn voi, trâu, bò, lợn, gà )
- Lối nói giảm dần: Voi  trâu  bò 
chuột / Củ to  củ nhỏ  củ mẻ  củ
rím  củ hà.
- Cách nói đối lập(dẫn voi – quốc
cấm, dẫn trâu- máu hàn, dẫn bò –
co gân, lợn gà – khoai lang ).
- Chi tiết hài hước: “ Miễn là…mời
làng ”.
2. Ca dao phê phán, châm biếm

Hoạt động 2 : Tìm hiểu bài ca dao phê phán

a. Bài 2, 3: chế giễu loại đàn

? Các em thấy những việc trong bài ca dao này

ông lười nhác, yếu đuối, không có

có thật không? [ hư cấu hoàn toàn để bày tỏ tư

chí lớn trong XH.

tưởng, tình cảm. Ở các bài ca dao phía dưới

- Sự kết hợp giữa nghệ thuật phóng

cũng vậy....]

đại và đối lập để tạo chi tiết hài
hước:

? Bài ca dao 2 và 3 chế giễu loại người nào?
Nam nhi xưa phải làm những việc gì?
[ trọng đại ]. ? Con mèo thường mang tính gì?
[ lười biếng ]

CHO HS nghe bài “ Vè làm biếng ”.
CA DAO HÀI HƯỚC

+ Khom lưng chống gối – gánh
hai hạt vừng.
+ Đi ngược về xuôi – ngồi bếp sờ
đuôi con mèo.

b. Bài 4: Chế giễu loại phụ nữ
Page 3


Giỏo ỏn Ng vn 10
Bi ca dao 4 ch giu loi ngi no? H cú

thiu ý t, vụ duyờn.

nhng c im gỡ?

- Thỏi cm thụng, nhc nh nh
nhng( chng yờu chng bo).

TèM

NHNG

CU

Cể

NI

DUNG

TNG T

NT: ngoa dụ, tơng phản.
Lỗ mũi 18 gánh lônh ><
râu rồng...

?? Tỏc gi dõn gian cú thỏi ntn vi h?

Ngáy oo ><
cho vui nhà...
=> Bằng nghệ thuật tơng
phản và ngoa dụ đã làm bật
lên tiếng cời vào những đức

ông chồng vô tích sự chẳng
làm nên trò trống gì, đến
những anh chồng coi vợ là
hơn tất cả, dù vợ chẳng ra gì
vẫn tốt, vẫn đẹp, vẫn tìm
cách nguỵ biện bênh vực.
* í ngha ting ci:
- Phờ phỏn trong ni b nhõn dõn
nhm nhc nh nhau trỏnh nhng
thúi h, tt xu m con ngi
thng mc phi.

Hot ng 3: Tng kt
CA DAO HI HC

- Thỏi nh nhng, thõn tỡnh,
mang tớnh giỏo dc nhng khụng
Page 4


Giỏo ỏn Ng vn 10
? Rỳt ra nhng c im v ngh thut?

kộm phn sõu sc.
- Ting ci phờ phỏn, chõm bim.

? VB ny mang ý ngha ntn?

III. Tng kt:
1.

Ngh
thut :

- H cu trong dng cnh, khc ha
nhõn vt bng nhng ng nột
in hỡnh.
- Cng iu, pPhúng i, tng
phn.
HĐ4: Hớng dẫn HS đọc thêm : Lời

- Ngụn ng i thng m ý ngha

tiễn dặn

sõu sc.
2. í ngha vn bn :
Tõm hn lc quan yờu i v trit
lớ nhõn sinh lnh mnh ca ngi
lao ng VN xa trong ca dao- dõn
ca.
II/ Hớng dẫn đọc thêm : Lời
tiễn dặn
1. Tiểu dẫn (SGK)
2. Tìm hiểu văn bản :
a. Nội dung :
- Niềm xót thơng của chàng

CA DAO HI HC

Page 5


Giỏo ỏn Ng vn 10
trai và nỗi đau khổ tuyệt
vọng của cô gái
- Khát vọng hạnh phúc và
tình yêu của chàng trai cô
gái
b. Nghệ thuật :
-Điệp từ,ngữ, cấu trúc
- Tù ngữ hình ảnh gần giũ
đời sống đồng bào Thái
-Cách miêu tả tâm trạng
nhân vật chi tiết .

4. Cng c:
- Bằng NT trào lộng thông minh, hóm hỉnh, những tiếng cời đặc
sắc trong CD-tiếng cời tự trào, giải trí, châm biếm, phê phán ->
tâm hồn lạc quan yêu đời và triết lí nhân sinh lành mạnh trong
c/s còn nhiều vất vả, lo toan của ngời bình dân.
5. Dn dũ :
- V nh hc bi ny v su tm cỏc cõu ca dao ng dng.
- Nờu cm ngh v li thỏch ci ca cụ gỏi bi ca dao s 1. Qua ú cho bit
ting ci ca ngi lao ng trong cnh nghốo ỏng yeeum ỏng trõn trng
ch no?
- Son bi Luyn tp vit on vn t s.
CA DAO HI HC

Page 6

Giáo án Ngữ văn 10
IV. RÚT KINH NGHIỆM:

……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………….

CA DAO HÀI HƯỚC

Page 7