Giáo án Ngữ văn 10 tuần 4: Lập dàn ý bài văn tự sự

Giáo án Ngữ văn 10

LẬP DÀN Ý BÀI VĂN TỰ SỰ

I. MỤC TIÊU
1. Kiến thức: Giúp HS: - Biết cách dự kiến đề tài và cốt truyện cho một bài
văn tự sự.
2. Kĩ năng: - Nắm được kết cấu và biết cách lập dàn ý cho bài văn tự sự.
3. Thái độ: - Rèn thói quen lập dàn ý trước khi viết bài văn tự sự nói riêng
và các bài văn khác nói chung.
II. CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS:
1. Giáo viên: - Sách gáo khoa,sách giáo viên và một số tài liệu tham khảo
khảo. Giáo án.
2. Học sinh: Đọc và chuẩn bị bài theo hệ thống câu hỏi SGK.
III. TIẾN TRÌNH BÀI DẠY:
Hoạt động 1:(5phút)
1. Kiểm tra bài cũ:(5phút)
Câu hỏi: Em đánh giá như thế nào về nhân vật Mị Châu và Trọng Thủy?
Đáp án: Có phần đáng thương, đáng cảm thông
- Các chi tiết hư cấu: + máu Mị Châu ngọc trai.
+ xác Mị Châu ngọc thạch. Sự an ủi, chứng thực cho lời khấn
nguyện của Mị Châu trước khi bị cha chém.
* Bài học:


Giáo án Ngữ văn 10
+ Cần đặt cái chung lên trên cái riêng, đặt lợi ích của quốc gia, dân tộc lên trên
quyền lợi của cá nhân, gia đình.
+ Biết cảm xúc bằng lí trí, suy nghĩ bằng trái tim- giải quyết mối quan hệ giữa lí trí
và tình cảm đúng mực.
Bài cũ.

Tên học sinh trả lời:
2. Nội dung bài mới:
Vào bài: Qua những câu tục ngữ “Ăn có nhai, nói có nghĩ”, “Uốn lưỡi
bảy lần trước khi nói”, cha ông ta đã răn dạy chúng ta phải cân nhắc kĩ lưỡng mọi
điều trước khi nói. Quá trình làm một bài văn cũng vậy. Muốn viết được một bài
văn hay, chúng ta cần phải có dàn ý, có sự sắp xếp các ý, các sự kiện hoàn chỉnh,
lôgíc. Để hiểu rõ hơn về vai trò, cách lập dàn ý, chúng ta cùng tìm hiểu bài: Lập
dàn ý cho bài văn tự sự.

Hoạt động của gv

Hoạt động của hs

Hoạt động 2:(7phút)
GV: Yêu cầu hs đọc sgk
và trả lời các câu hỏi:

Nội dung ghi bảng
I. Hình thành ý tưởng,
dự kiến cốt truyện:

HS đọc và trả lời:

- Trong phần trích trên,
nhà văn Nguyên Ngọc nói Nội dung văn bản: Nhà
văn Nguyên Ngọc kể về
về điều gì?
quá trình suy nghĩ, chuẩn
bị để sáng tác truyện ngắn
Rừng xà nu.

1. Tìm hiểu ngữ liệu:
Nội dung văn bản: Nhà
văn Nguyên Ngọc kể về
quá trình suy nghĩ, chuẩn
bị để sáng tác truyện ngắn
Rừng xà nu.

+ Bắt đầu hình thành ý
+ Bắt đầu hình thành ý tưởng.
tưởng từ một sự việc có
thật, một nguyên mẫu có + Đặt tên nhân vật
thật: cuộc khởi nghĩa của


Giáo án Ngữ văn 10

anh Đề.

+ Dự kiến cốt truyện:

+ Đặt tên nhân vật cho có
“không khí” của rừng núi
Tây Nguyên: Tnú.
+ Dự kiến cốt truyện:- Bắt
đầu...
- Kết
thúc...
+ Hư cấu các nhân vật:
Dít, Mai, Cụ Mết, bé

Heng.
+ Xây dựng tình huống
đặc biệt, điển hình: mỗi
nhân vật phải có một nỗi
riêng bức bách dữ dội.
+ Xây dựng chi tiết điển
hình: Đứa con bị đánh
chết tàn bạo, Mai gục
xuống ngay trước mắt
Tnú.
2. Bài học:
HS suy nghĩ và trả lời:
GV: - Qua lời kể của nhà
văn Nguyên Ngọc, anh
(chị) học tập được điều gì
trong quá trình hình thành
ý tưởng, dự kiến cốt
truyện để chuẩn bị lập dàn
ý cho bài văn tự sự?

Để viết được một văn
bản tự sự, cần phải trải
Để viết được một văn qua 4 thao tác:
bản tự sự, cần phải:
+ Hình thành ý tưởng và
+ Hình thành ý tưởng và dự kiến cốt truyện...
dự kiến cốt truyện (mở
đầu và kết thúc).
+ Suy nghĩ, tưởng tượng,
hư cấu một số nhân vật,

+ Suy nghĩ, tưởng tượng, sự việc
hư cấu một số nhân vật,


Giáo án Ngữ văn 10

sự việc và mối quan hệ + Xây dựng tình huống,
giữa chúng.
các chi tiết đặc biệt, tiêu
b...
+ Xây dựng tình huống,
các chi tiết đặc biệt, tiêu + Lập dàn ý cụ thể, chi
biểu để câu chuyện phát tiết.
triển một cách lôgíc, giàu
kịch tính.
+ Lập dàn ý cụ thể, chi
tiết.
Hoạt động 3:(32phút)
Gv hướng dẫn hs chia tổ
thảo luận, hình thành các
dàn ý.
?- Yêu cầu hs đặt nhan đề
cho mỗi câu chuyện?

II. Lập dàn ý:
1. Câu chuyện về “hậu
thân” của chị Dậu:

a. Người dẫn đầu đoàn
nông dân khởi nghĩa

Người dẫn đầu đoàn trong cách mạng tháng
nông dân khởi nghĩa Tám- 1945:
Nhóm 1 tổ 3,4:
trong cách mạng tháng
- MB:
- Em dự kiến nêu nội Tám- 1945:
dung gì trong các phần
+ Chị Dậu hớt hải chạy về
của câu chuyện chị Dậu - MB:
hướng làng mình trong
trở thành người dẫn đầu
+ Chị Dậu hớt hải chạy về đêm tối.
đoàn nông dân khởi nghĩa
hướng làng mình trong
trong cách mạng tháng
+ Về đến nhà, trời đã
đêm tối.
Tám-1945?
khuya, chị thấy một người
Gv gợi mở: Sau khi băng
ra khỏi nhà lão quan Cụ
trong khi trời tối đen như
mực, chị Dậu sẽ chạy về
đâu? (Về làng mình? Về
một nơi có quần chúng

HS thảo luận và trả lời:

+ Về đến nhà, trời đã lạ đang nói chuyện với
khuya, chị thấy một người chồng mình.

lạ đang nói chuyện với
+ Vợ chồng chị Dậu gặp
chồng mình.
nhau mừng mừng tủi tủi
+ Vợ chồng chị Dậu gặp
nhau mừng mừng tủi tủi.


Giáo án Ngữ văn 10

nhân dân đã giác ngộ cách - TB:
mạng?...)
+ Hỏi ra chị Dậu mới biết
người khách lạ là cán bộ
Việt Minh tìm đến hỏi
thăm tình cảnh gia đình
anh chị.

- TB:
+ Hỏi ra chị Dậu mới biết
người khách lạ là cán bộ
Việt Minh

+ Anh ấy từng bước giảng
giải cho vợ chồng chị
+ Anh ấy từng bước giảng nghe vì sao dân mình khổ,
giải cho vợ chồng chị ...
nghe vì sao dân mình khổ,
muốn hết khổ thì phải làm + Anh thỉnh thoảng lại
gì, nhân dân các vùng ghé thăm gia đình chị

xung quanh đã làm được Dậu,
gì.
+ Chị Dậu đã vận động
+ Anh thỉnh thoảng lại được nhiều bà con giác
ghé thăm gia đình chị ngộ cách mạng.
Dậu, mang tin mới về
cách mạng, khuyến khích + Chị dẫn đầu đoàn nông
dân lên cướp chính quyền
chị hoạt động.
...
+ Chị Dậu đã vận động
được nhiều bà con giác - KB:
ngộ cách mạng.
+ Chị Dậu đón cái Tí trở
+ Chị dẫn đầu đoàn nông về.
dân lên cướp chính quyền
huyện, phá kho thóc Nhật + Chị Dậu và bà con làng
chia cho dân nghèo, giải xóm náo nức đón đợi
ngày độc lập.
quyết nạn đói.
- KB:
+ Chị Dậu đón cái Tí trở
về.
+ Chị Dậu và bà con làng
xóm náo nức đón đợi


Giáo án Ngữ văn 10

GV: Nhóm 2: Tổ 1,2:

ngày độc lập.

- Dự kiến nội dung cho
câu chuyện: chị Dậu người đậy nắp hầm bem HS thảo luận và trả lời:
cho cán bộ cơ sở?
- MB:
+ Chị Dậu trốn chạy được
về nhà.
+ Cuộc kháng chiến
chống Pháp nổ ra, làng
Đông Xá bị địch chiếm.
+ Hai cán bộ cách mạng
bí mật được cử về đây 2. Câu chuyện về người
đậy nắp hầm bem cho
hoạt động.
cán bộ cơ sở:
- TB:
- MB:
+ Quân Pháp càn quét
truy lùng cán bộ gắt gao + Chị Dậu trốn chạy được
khiến ko khí làng Đông về nhà.
Xá ngột ngạt, căng thẳng.
+ Cuộc kháng chiến
+ Được 2 cán bộ tuyên chống Pháp nổ ra, làng
truyền, giác ngộ, chị Dậu Đông Xá bị địch chiếm.
thấu hiểu về lợi ích của
+ Hai cán bộ cách mạng
cách mạng.
bí mật được cử về đây

+ Chị đào hầm bí mật che hoạt động.
chở cho họ.
- TB:
+Chị đem những hiểu biết
về cách mạng đã học + Quân Pháp càn quét
được dần dần vận động bà truy lùng cán bộ gắt gao
khiến ko khí làng Đông
con xung quanh.
Xá ngột ngạt, căng thẳng.
+ Một đêm, địch bất ngờ


Giáo án Ngữ văn 10

Hoạt động 4:(4phút)

ập đến khám xét nhà chị + Được 2 cán bộ tuyên
nhưng chị đã che giấu cán truyền, giác ngộ, chị Dậu
bộ an toàn.
thấu hiểu về lợi ích của
cách mạng.
- KB:
+ Chị đào hầm bí mật che
Chị Dậu tin tưởng, hình chở cho họ.
dung ra ko khí của ngày
Tổng khởi nghĩa, tương +Chị đem những hiểu biết
lai độc lập, tự do, ấm no, về cách mạng đã học
hạnh phúc.
được dần dần vận động bà
con xung quanh.

GV: Yêu cầu hs đọc và
học phần ghi nhớ.
GV: Yêu cầu hs lập dàn ý
cho bài văn tự sự (có đặt
tên truyện cụ thể):
Cốt truyện: Một hs tốt
phạm phải sai lầm trong
phút yếu mềm nhưng đã
kịp thời tỉnh ngộ, chiến
thắng bản hân, vươn lên
trong học tập.

+ Một đêm, địch bất ngờ
ập đến khám xét nhà chị
nhưng chị đã che giấu cán
bộ an toàn.
HS đọc Ghi nhớ: Sgk

- KB:

III. Luyện tập:

Chị Dậu tin tưởng, hình
dung ra ko khí của ngày
Bài 1:
Tổng khởi nghĩa, tương
lai độc lập, tự do, ấm no,
- Tên truyện: Sau một lần hạnh phúc.
lầm lỗi,...

- Xác định đề tài: Một hs
tốt, nhất thời phạm lỗi * Ghi nhớ: Sgk
lầm nhưng kịp thời tỉnh
ngộ.
- Dự kiến cốt truyện:

III. Luyện tập:

+ Sự việc 1:

Bài 1:

Nguyệt- 1 hs khá, đạo đức - Xác định đề tài: Một hs
tốt đang phải chịu một tốt, nhất thời phạm lỗi
hình phạt nghiêm khắc do lầm nhưng kịp thời tỉnh


Giáo án Ngữ văn 10

lỗi lầm, sa ngã nhất thời.

ngộ.

+ Sự việc 2:

- Dự kiến cốt truyện:

Tình huống Nguyệt bị + Sự việc 1:
ngộ nhận, sa ngã, lầm lạc.
+ Sự việc 2:

+ Sự việc 3:
+ Sự việc 3:
Các tác động tích cực của
thầy cô, bố mẹ giúp - Lập dàn ý:
Nguyệt kịp thời tỉnh ngộ,
*MB:
sửa chữa.
- Lập dàn ý:

*TB:

*MB: Giới thiệu Nguyệt- * KB:
1 hs khá, đạo đức tốt đang
ngồi một mình ở nhà vì bị
đình chỉ học tập.
*TB: - Nguyệt nghĩ lại
các việc làm sai lầm của
mình:
+ Buồn bực vì bị mẹ
mắng giận, Nguyệt nghe
lời rủ rê của Nam (một hs
cá biệt) bỏ học đi chơi
game.
+ Biết rồi ham, Nguyệt đã
trốn tiết nhiều hôm sau
đó. Nguyệt nói dối bố mẹ
để xin tiền chơi điện tử.
+ Giờ sinh hoạt, cô chủ
nhiệm phê bình, Nguyệt
quanh co trối cãi. Cô đưa

ra bằng cớ mà ban quản


Giáo án Ngữ văn 10

sinh thu thập được và
nghiêm khắc đọc quyết
định của ban giám hiệu
nhà trường đình chỉ hai
bạn một tuần học.
- Sửa lỗi, tiến bộ:
+ Sự nghiêm khắc, ân cần
của cô chủ nhiệm và bố
mẹ khiến Nguyệt hiểu rõ Bài 2: (BTVN)
sai lầm của mình.
+ Nguyệt cố gắng học tập,
khuyên nhủ, giúp đỡ Nam
cùng tiến bộ.
+ Kết quả cuối năm hai
bạn đạt hs tiên tiến.
* KB: Suy nghĩ của
Nguyệt sau lễ phát
thưởng.
Bài 2: (BTVN)
GV: Yêu cầu hs làm bài
tập 2 ở nhà.
Hoạt động 5:(1 phút)
3. Củng cố, dặn dò: Yêu cầu hs : - Học phần ghi nhớ trong sgk.
4. Hướng dẫn HS học bài và chuẩn bị bài mới:
* Bài cũ:- Học bài theo hướng dẫn trong SGK. - Làm bài tập 2 (phần luyện tập).

* Bài mới: - Soạn bài: Uy-lít-xơ trở về (trích Ô-đi-xê).


Giáo án Ngữ văn 10