Giáo án Ngữ văn 11 tuần 30 bài: Ba cống hiến vĩ đại của Các Mác Tổng hợp giáo án hay nhất

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 11
BA CỐNG HIẾN VĨ ĐẠI CỦA CÁC - MÁC
Ăng - ghen

A. Mục tiêu bài học
Giúp HS:
- Nhận thức được những đóng góp quan trọng của Các Mác đối với lịch sử nhân loại
- Rèn kỹ năng đọc hiểu, nắm được nghệ thuật lập luận của Ăng ghen
- Thái độ biết ơn và trân trọng những thành quả CM mà các bậc tiền bối đã đặt ra

B. Phương tiện và phương pháp
-Phương tiện:SGK+SGV+Bài soạn
-Phương pháp:Đọc hiểu,đàm thoại,phát vấn,thuyết trình

C. Tiến trình bài giảng
1.Tổ chức
Lớp

Ngày dạy

sĩ số

11A2

2. Kiểm tra bài cũ
GV: Hiện trạng của luân lí xã hội ở nước ta được PCT đưa ra là gì? Em có nhận xét gì
về cách đặt vấn đề của tác giả?
Yêu cầu:
1

- Luân lí xã hội: Khái niệm dùng chỉ những quan niệm, nguyên tắc, qui định hợp lí lẽ
thường chi phối mọi quan hệ, hoạt động và phát triển của xã hội.
- Cách đặt vấn đề trực tiếp, trực diện, nhấn mạnh và phủ định: “xã hội luân lí trong
nước ta tuyệt nhiên không ai biết đến”
- Phân tích luận điểm:
+ Sửa lại quan niệm phiến diện, hẹp hòi: quan hệ bạn bè không thay thế cho luân lí xã
hội được  chỉ là bộ phận nhỏ của luân lí xã hội.
+ Quan niệm Nho gia xưa bị hiểu một cách sai lệch

3.Bài mới

Hoạt động của GV vµ HS

Yêu cầu cần đạt
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả

GV: nêu những nét chính về tác giả Ăng - a.Ăng-ghen
ghen và nhân vật được đề cập trong văn - Ăng-ghen (1820-1895): Nhà triết học,
bản?
nhà lí luận và hoạt động cách mạng,
HS trả lời Gv ghi bảng

lãnh tụ của giai cấp vô sản toàn thế giới
- Ông là người Đức, nhưng sống ở Anh
và mất tại đó năm 1895
- Năm 1844, ông gặp và kết bạn thân
với Các Mác
- Nhà hoạt động cách mạng nổi tiếng
của phong trào thế giới và Quốc tế cộng

2


GV:

sản.

- Người viết tiếp và hoàn chỉnh tác
phẩm nổi tiéng nhất của Mác : Bộ
Tư bản, và cùng Mác soạn Tuyên
ngôn Đảng cộng sản.
- ‘Ba cống hiến vĩ đại của Cac Mac ’’là
bài văn nghị luận tiêu biểu và có giá trị
văn chương.

b..Cac Mác
- Cac Mac(1818-1883)là nhà triết học,
nhà lí luận và hoạt động cách mạng,
lãnh tụ của giai cấp vô sản trên toàn thế
giới.
-Bản thân:
+Sớm tiếp xúc với tư tưởng cách mạng
Pháp và nền văn học cổ điển Đức
+Năm 1814:bảo vệ luận án tiến sĩ triết
học.Năm 1842:tham gia hoạt động báo
chí.Ông từng hoạt động cách mạng ở
nhiều nước:Pháp,Bỉ ,Anh…sau đó sang
ở hẳn tại Luân Đôn. Mác qua đời ngày
14. 3. 1883, an táng tại nghĩa trang
Hai-ghết (Luân Đôn)

GV: - Có đóng góp rất lớn cho cuộc đấu -Tác phẩm:Nổi tiếng nhất là bộ “Tư
tranh chống ách thống trị tư sản.

bản(1846-1876) , “Tuyên ngôn Đảng

- Là người thầy, lãnh tụ vĩ đại nhất của Cộng sản” (viết chung với Ăng-ghen)
giai cấp công nhân và nhân dân lao động
toàn thế giới (Lê Duẩn)
 Tình bạn của Các Mác và Ăng - ghen
là tình bạn vĩ đại và cảm động nhất của
3


hai nhà thiên tài, hai nhà cách mạng.

3. Văn bản
a.Hoàn cảnh sáng tác
-Ngày 14-3-1883,Mac qua đời ,Ăngghen đã viết bài phát biểu đọc trước
mộ ông

GV: Cho biết hoàn cảnh sáng tác của
văn bản?

- Bài phát biểu là một bài văn nghị
luận tiêu biểu và có giá trị văn
chương.

HS trả lời GV ghi bảng
GV :Đây là thể loại Điếu văn ,bài điếu văn

không chỉ biểu hiện tình cảm tiếc thương
của Ăng-ghen và những người cộng sản
trước một tổn thất to lớn không thể bù đắp
mà còn là bản tổng kết ngắn gọn ,súc tích
sự nghiệp và nhưngx cống hiến vĩ đại của
Cac Mac.

b. Bố cục: 3 phần

- Phần 1(Từ đầu đến “gây ra”:sự ra đI
của Mac(không gian,thời gian)-tổn thất
GV dựa vào nọi dung của văn bản và sự lớn(hệ quả)
4


chuẩn bị bài ở nhà -> chia bố cục văn - Phần 2(Tiếp đến “thêm nữa”): Đánh
bản

giá ba cống hiến vĩ đại của Các Mác.

HS thực hiện GV chốt lại

- Phần 3(còn lại): đánh giá sự cống hiến
của Cac Mac.
II. Đọc hiểu
1. Thời gian, không gian và một con
người

- Không gian: một căn phòng nhỏ
- Thời khắc: chiều 14. 3. 1883, lúc 3

giờ kém 15 phút
- Các Mác: ngừng suy nghĩ, ngủ thiếp
đi trên chiếc ghế bành
GV: Thời điểm Mác vĩnh biệt cuộc đời -> Cách giới thiệu: ngắn gọn, giản dị,
được giới thiệu như thế nào? Em có nhận sâu sắc
xét gì về cách giới thiệu của tác giả?
HS tìm chi tiết GV ghi bảng

 Bộc lộ niềm thương tiếc sâu sắc vì
sự tổn thất, trống vắng mang tầm thế

GV: cách giới thiệu có những tác dụng:

giới, nhân loại trước sự ra đi của Mác.

+ Thông báo cụ thể, rõ ràng thời điểm ra
đi mãi mãi của Mác
+ Sự ra đi của Mác rất đời thường, giản dị
như một sự việc trong cuộc sống hàng
ngày.
5


+ Mối quan hệ giữa cái bình thường và vĩ
đại, bình thường bỗng hoá thiêng liêng
GV:Thời gian,khong gian ấy là bình
thường nhuưng nó gắn lion với sự ra
đi,với sự vĩnh biệt của một vĩ nhân:Cac
Mac.Thời gian ấy nhân loại không thể nào
mờ quên được .Cũng vậy thời gian Bác

Hồ ra đi còn lưu mãi trong lòng người dân
Việt và bạn bè thế giới:
“Chín giờ bốn bảy phút thiêng”
“Bác đI với Mac Lê-nin người hiền”
(Những ngày đáng nhớ-NKĐiềm)
(Hết tiết 103 )

2. Ba cống hiến vĩ đại của Mác
a. Cống hiến thứ nhất
- Tìm ra qui luật phát triển của lịch sử
xã hội loài người. (con người trước hết

Tiếp tiết 104:

phải có cái ăn uống….tôn giáo)

GV: Cống hiến vĩ đại đầu tiên của Mác  Phát hiện mới mẻ, quan trọng đến
là gì? Nội dung cụ thể của quy luật đó?

mức vĩ đại. Nó làm đảo lộn và phá sản

HS trả lời Gv ghi bảng

tất cả các cách giải thích về lịch sử xã
hội trước đó và đương thời. Nó trở
thành hạt nhân của chủ nghĩa duy vật

GV:- Bản chất của quy luật đó là:
+ Đó là lịch sử hình thành và phát triển
của kinh tế xã hội

+ Đó là mối quan hệ giữa cơ sở hạ tầng
và thượmg tầng kiến trúc…
+ Mỗi giai đoạn phát triển kinh tế nhất
6

lịch sử


định của một dân tộc hay một thời đại tạo
ra cơ sở để phát triển thượng tầng kiến
trúc tương ứng.
GV:so sánh Mac với Đác uyn

Trong KHTN (sinh Trong KHXH (Sử
học) Cống hiến vĩ và triết) Cống hiến
đại của Đác uyn: vĩ đại của Các
Tìm ra quy luật Mác: Tìm ra quy
tiến hoá và phát luật phát triển của

- NT: Cách trình bày và đánh giá giản

triển của thế giới loài người.

dị, dễ hiểu thông qua cách bình luận và

hữu

so sánh tương đồng.

cơ

(muôn

loài)
GV: Tác giả đã sử dụng nghệ thuật gì b. Cống hiến thứ 2
để làm nổi bật cống hiến đó?
- Mác tìm ra “quy luật vận động riêng
của phương thức sản xuất tư bản chủ
nghĩa hiện nay và của xã hội tư sản do
phương thức đó đẻ ra”-> Đó là quy
GV: Cống hiến thứ hai của Mác là gì?

luật giá trị thặng dư (m)

Tác dụng của cống hiến hai?
- Tác dụng của cống hiến: mang tầm vi

HS tìm chi tiết GV ghi bảng

mô, rất mới mẻ và tinh vi. Đó là qui
luật vận động riêng của phương thức
sản xuất tư bản chủ nghĩa đương thời
GV: “Giá trị thặng dư” là một khái niệm và của xã hội tư sản do phương thức ấy
thuộc về kinh tế chính trị đó là Phần giá đẻ ra.
7


trị dôi ra so với khoản tiền phải chi để => Chỉ cần một trong hai cống hiến
làm sản phẩm ấy. Do nhà tư bản kéo Mác đã đủ trở thành nhà tư tưởng vĩ
dài giờ làm việc và tăng cường độ lao đại.

động
GV:Với quy luật này ,nó còn chỉ ra bản
chất thực của chủ nghĩa tư bản đồng thời
là tiền đề khoa học quan trọng để xây

c. Cống hiến thứ 3

dựng một xã hội tốt đẹp không có hiện - Mác đã kết hợp giữa lí luận với thực
tiến, biến các lí thuyết cách mạng khoa
tượng người bóc lột người
học thành hành động thực tiễn
 Mác không chỉ là một nhà bác học,
nhà tư tưởng vĩ đại mà còn là nhà cách
GV: Cống hiến vĩ đại thứ ba của Mác là
gì? Nhận xét con người Mác qua cống
hiến này ?

mạng. Ông vừa là người thầy, người
đồng chí, người bạn kính trọng tin
tưởng và thân yêu của giai cấp công

HS trả lời GV chốt lại

nhân và nhân dân lao động toàn thế
giới.

GV:Khoa học đối với Mac là một động
lực lịch sử ,một lực lượng cách mạng
đồng thời đấu tranh là một hành động tự
nhiên ở Mac.Cho nên bằng cách này hay

cách khác ,Mac đã tham gia vào việc lật
đổ xã hội tư sản và các thiết chế nhà nước
do nó dựng lên ,tham gia vào sự nghiệp
giải phóng giai cấp vô sản hiện đại .Mac
cũng chính là người đầu tiên mang đến
cho giai cấp ấy ý thức về địa vị và yêu cầu
8


của mình ,ý thức về điều kiện tự giải
phóng .Như vậy Mac không chỉ là một
nhà lí luận hoạt động mà còn là nhà hoạt
động cách mạng.Cống hiến của Mac là
vận dụng lí luận vào thực tiễn cách mạng
một cách hiệu quả ,nhanh chóng tác động - Cách sắp xếp: Trật tự tăng tiến, cống
hiến sau lớn hơn cống hiến trước ->

đến công nghiệp,đến sự phát triển lịch sử.

tầm quan trọng của các cống hiến mang tầm vóc thời đại, mở đường cho
thời đại.
GV: Nhận xét cách sắp xếp các công hiên
của Mác? Tác dụng cách sắp xếp đó?
HS phát biểu GV chốt lại

GV: Người đọc, người nghe hiểu Mác từ
hai phương diện: con người phát minh
khám phá, con người của hoạt động thực
tiễn.

Bài viết không nói nhiều về cái chết của
Mác, mà nhấn mạnh sự cống hiến của
người
Nét độc đáo của bài viết, ý định của người
9


viết: nhấn mạnh ý nghĩa cuộc đời Mác,
nhấn mạnh đóng góp của Mác cho nhân
loại!

3. Sự thương tiếc người đã khuất
-Câu nói “Ông có thể có nhiều kẻ đối
địch,nhưng chưa chắc đã có một kẻ thù

GV: Vì sao Mác «có nhiều kẻ đối địch riêng nào cả” vì
nhưng chưa chắc có kẻ thù riêng »

+Mac “có thể có nhiều kẻ đối địch”:vì
hệ thống lí luận và hành động cách
mạng của Mac chống lại xã hội tư sản
,lật đổ các thiết chế nhà nước do nó lập
nên ->Mac chống lại bất công,cường
quyền,bạo quyền
+Mac “chưa chắc đã có một kẻ thù
riêng nào cả” là bởi vì những cống hiến
của Mac là tài sản chung của nhân
loại.Những cống hiến ấy không chỉ có
giá trị lí luận mà còn có giá trị thuực
tiễn góp phần mở đường cho nhân loại

tiến lên
 Hàng triệu người: Giai cấp công
nhân, nhân dân lao động toàn thế giới
thương tiếc ông, chính là bằng chứng
hùng hồn nhất chứng tỏ sức mạnh và sự
bất tử của học thuyết Mác.

-Thai độ và tình cảm của Ăng-ghen
10


GV : Ông mất đi ai khóc thương ông
nhiều nhất? Vì sao?

+Thái độ kính trọng ,đề cao ,ca

HS phát biểu tự do GV chốt lại

ngợi,tôn vinh mac.

GV:TháI độ và tình cảm của Ăng-ghen đối
với Mac?

+Tình cảm tiếc thương chân thành ,sâu

-Bài điếu văn không nói nhiều về cáichết nặng
mà chủ yếu nêu bật và nhấn mạnh ý nghĩa
của sự sống,của cuộc đời Mac và những
cống hiến vĩ đại của ông đối với nhân loại.
-Không có nhiều câu văn bộc lộ trực tiếp

tình cảm yêu thương ,tiếc nuối nhưng ẩn
hiện trong từng dòng chữ ,từng đoạn văn
và trong cáI lập luận nhiều tầng bậc kết
hợp so sánh của Ăng-ghen,ta nhận ra cáI
dáng buồn thương ,nỗi đau và sự mất mát
không thể bù đắp.Sự nghiệp ,đóng góp của
Cac Mac càng được đề cao ,khẳng định thì
sự tiếc thương trong Ăng-ghen cũng càng
lúc càng lớn dần lên.

4. Nghệ thuật lập luận

- Mô hình chung lập luận toàn bài:
Thông báo về cái chết - đánh giá sự
GV: Thành công nghệ thuật của tác nghiệp người quá cố – bày tỏ sự thương
phẩm?
11


HS trả lời GV chốt lại

tiếc.
- Lập luận vừa trùng điệp vừa tăng tiến,
và so sánh khẳng định Mác là nhà tư
tưởng vĩ đại nhất trong số những nhà tư
tưởng vĩ đại hiện đại.

GV:Ăng-ghen sử dụng so sánh theo hình
thức tăng tiến:
- Giống như A đã….thì B đã…

- Không chỉ như A …. Mà B còn…
- Nhưng đó chưa phải là điều chủ yếu ơ
B ….mà B còn vĩ đại hơn ở chỗ…

- Nét đặc biệt của bài văn tế: đề cao+ca
ngợi+thương tiếc, không bi ai, khuôn
sáo.

-> Tóm lại B là…..
III.TỔNG KẾT

GV :Tæng kÕt

4.Củng cố
-Nắm chắc ba cống hiến vĩ đại của Mac
-Tình cảm cảm động giữa Mac và Ăng-ghen
12


-Cách lập luận và cách diễn đạt trong bài phát biểu

5.Hướng dẫn về nhà
-Tóm tắt văn bản “Ba cống hiến vĩ đại của Cac Mac” trong khoảng 10 dòng
-Soạn bài “Phong cách ngôn ngữ chính luận”

13