Giáo án Ngữ văn 11 tuần 26 bài: Tôi yêu em Puskin

Nguyễn Thị Tú

Văn06A
GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 11
TÔI YÊU EM
- Puskin -

I - Mục tiêu cần đạt:
Giúp HS:
- Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng của bài thơ cả về nội dung tâm tình lẫn ngôn từ
nghệ thuật.
- Rèn luyện kỹ năng đọc- hiểu thể loại thơ mà cụ thể là thơ nước ngoài (phân tích
trong mối tương quan giữa bản dịch thơ và dịch nghĩa)
- Hình thành thái độ về một tình yêu đẹp đẽ, trong sáng, đầy vị tha, cao thượng.
II - Cách thức tiến hành:
1. Phương pháp dạy học:
- Kết hợp phương pháp đọc hiểu, diễn giảng, nêu vấn đề, vấn đáp với phương pháp
trực quan.
- Đi từ diễn dịch (từ giới thiệu khái quát tác giả, xuất xứ tác phẩm đến phân tích cụ thể
bài thơ) đến qui nạp (từ phân tích cụ thể bài thơ, liên hệ với một số bài thơ khác, liên
hệ với những chi tiết cuộc đời, khái quát tư tưởng, tình cảm, phong cách thơ ca của
Puskin.
2. Phương tiện dạy học:
- SGK, SGV, giáo án, bảng phụ ( Bảng 1: thành tựu của các thể loại thơ Puskin
Bảng 2: bản dịch nghĩa của bài thơ: Tôi đã yêu
em)
1


Nguyễn Thị Tú

Văn06A

III - Tiến trình tổ chức dạy học:
1. Ổn định lớp, nắm sỉ số :(1’)
2. Kiểm tra bài cũ: ( 5’)
Hãy đọc một số câu (đoạn, bài) thơ về tình yêu lứa đôi mà các em cho là hay và
cho biết cái hay của câu (đoạn, bài) thơ đó là gì?
3. Lời vào bài mới: (1’)
Từ khi loài người biết yêu và biết làm thơ đã có thơ về tình yêu. Tình yêu là đề tài
luôn luôn xưa cũ và cũng luôn luôn mới mẻ. Mỗi thi nhân khi đến với đề tài huyền
diệu này đều có những phát hiện mới mẻ. Mỗi thi nhân khi đến với đề tài huyền
diệu này đều có những phát hiện riêng. Những bài thơ tình hay nhất không hẳn là
những bài thơ có hình thức đẹp đẽ, ngôn từ bóng bảy,…mà điều quan trọng là tiếng
nói chân thành nơi trái tim yêu đã làm rung động bao trái tim khác khi họ đến với
tình yêu tạo nên một sự cộng hưởng sâu xa trong tâm hồn nhân loại. Tôi yêu em
của Puskin là moật bài thơ như thế. Bằng một cách nói giản dị, chân thành, Puskin
đã dạy cho con người biết yêu một cách cao thượng và nhân văn.

2


Nguyễn Thị Tú
TG Hoạt động của GV

Văn06A
Hoạt động của

Nội dung cần đạt

HS

10’ HĐ 1:
Gọi HS đọc phần tiểu dẫn

I - Tìm hiểu chung:

R

Đọc

?
(SGK)

Hãy tóm tắt những nét

1. Tác giả:
 Cuộc đời:

Trình bày

chính về cuộc đời, sự nghiệp

- Alecxanđr Xergâyêvich Puskin
(1799-1837)

của Puskin và bài thơ Tôi

- Xuất thân trong một gia đình

yêu em?

quý tộc ở Maxcơva  Sớm tiếp
thu những tư tưởng tiến bộ.

Gọi một Hs khác bổ sung,

Bổ sung

nhận xét, tóm ý.

- Puskin mê làm thơ từ nhỏ, 15
tuổi đã có thơ đăng báo. Nhà thơ
nổi tiếng Giucôpxki đã coi
Puskin là “người khổng lồ tương

Lắng nghe,
nhận xét

lai”
- Khát vọng tự do thấm đượm
trong thơ Puskin. Ông là người
ca sĩ có tự do. Puskin còn là ca sĩ
của tuổi trẻ. Tình bạn, tình yêu là

Ghi nhận

cảm hứng trong rất nhiều sáng
tác của ông.
- Tên tuổi Puskin đã trở thành
biểu tượng của văn hóa Nga, thơ
ông gần gũi mọi tâm hồn Nga.

3


Nguyễn Thị Tú

Văn06A
Gorki coi Puskin là “khởi đầu
của mọi khởi đầu còn Gôgôn thì
cho rằng Puskin sinh trước thời
đại mình hai trăm năm.
 Sự nghiệp sáng tác:
- Tài năng thể hiện trên nhiều thể
loại: tiểu thuyết thơ, trường ca,
truyện ngắn, kịch…nhưng trước
hết và chủ yếu vẫn là thơ trữ tình
với hơn 800 bài thơ với đủ loại
đề tài.
- Có nhiều đóng góp cho thơ ca,
văn chương Nga ở cả 2 phương
diện:
+ Nội dung: thể hiện tâm hồn
nhân dân Nga khao khát tự do và
tình yêu.
+ Hình thức: xây dựng và phát
triển ngôn ngữ văn học Nga.
2.Tác phẩm:

?

Dựa vào SGK, em hãy

nêu xuất xứ của bài thơ?
Yêu cầu HS dựa vào SGK
để ghi nhận.

Trả lời

2. 1 Cảm hứng:
Khơi nguồn từ mối tình của
nhà thơ với Ôlênhina – người
con gái nhà thơ cầu hôn nhưng

+ Câu 1,2: Đọc chậm, ngập
4


Nguyễn Thị Tú

Văn06A

ngừng (do đây là lời thú

không được chấp nhận.

nhận, rồi tự nhủ).

2.2 Nhan đề: Nhan đề do

+ Câu 3,4: mạnh mẽ, dứt

người soạn đặt.

khoát (như một lời húa hẹn)
+ Câu 5,6: day dứt, u buồn
(sự hồi tưởng và kiểm
nghiệm)
+ Câu 7,8: nhẹ nhàng, điềm
tĩnh (mong ước và điềm tỉnh)
Nhận xét cách đọc
2.3 Bố cục: Bài thơ chia
?

thành 3 đoạn.

Bố cục bài thơ có thể
chia làm mấy đoạn?Mỗi
phần thể hiện ý nghĩa gì?
Chia nhóm thảo luận
trong thời gian 2’, sau đó cử
đại diện trả lời.

Lắng nghe

- Đoạn 1( 4 câu đầu): Lời giã từ
mối tình thắm thiết.
- Đoạn 2 (2 câu tiếp theo): Nổi

Thảo
luận.trả lời.

đau khổ, hờn ghen.
- Đoạn 3 (2 câu còn lại): Tình
yêu cao thượng, vị tha.

Bổ sung

Nhận xét, rút ra bố cục
thích hợp

.

Ghi nhận
II- Đọc- hiểu văn bản:

?

5


Nguyễn Thị Tú

Văn06A

HĐ 2: Hướng dẫn HS tìm

1. Lời giã từ mối tình thắm

hiểu văn bản.
Hãy đọc lại 4 câu thơ

24’

thiết:
R

Đọc

đầu và liên hệ với toàn bài

 Câu 1,2: Lời thú nhận, tự
nhủ của nhân vật trữ tình.

thơ,cho biết cum từ nào

- Cụm từ: “Tôi yêu em” được

được lập lại nhiều lần và nó

lập lại: lời khẳng định kết hợp sự

có ý nghĩa như thế nào?

thú nhận  trực tiếp, ngắn gọn,
cách nói giản dị, chân thành.

Thể hiện tình yêu có rất
nhiều cách, nếu như Nguyễn

Lắng nghe

Bính trong thơ ca Việt Nam
khi nói về tình cảm của mình
phải đi từ“Nắng mưa là bệnh
của trời” rồi mới nói “Tương
tư là bệnh của tôi yêu nàng.”
Thì ông hoàng của ty XD lại
dùng những hình ảnh như
biển, sóng “anh không…bên
sóng”để nói về tình yêu của
mình. Không đâu xa, Ta-go
thrng bài thở tình 28 của
mình thì nói sao các em?
Dùng những từ rất mỹ lệ, đặc
sắc: “Nếu đời anh chỉ là viên
ngọc/ anh sẽ đập nó ra làm

6


Nguyễn Thị Tú

Văn06A

trăm mảnh và xâu thành một
chuổi/ quàng vào cổ em
Nếu đời anh chỉ là một đóa
hoa/tròn trịa, dịu dàng và bé
bỏng/ anh sẽ hái nó ra để đặt
lên mái tóc em
Để rồi: “Nhưng em ơi đời

anh chỉ là một trái tim” mà
“Em là nữ hoàng của vương
quốc đó”
Cũng thể hiện tình yêu nhưng
Puskin của chúng ta ngay từ
đầu bài thơ đã đi thẳng vào
điều cốt yếu  thể hiện sự
giản dị, mộc mạc, nhưng rất
chân thành.
?

Tình yêu của nhân vật

trữ tình cho đối tượng “em”
không chỉ được thể hiện
qua điệp khúc “Tôi yêu em”
mà còn được thể hiện qua
hình ảnh. Hình ảnh đó là
hình ảnh nào? Và nó thể
hiện ý nghĩa gì?

Trả lời
- Hình ảnh:“ngọn lửa tình”
Nghệ thuật hoán dụ  Tình
cảm mạnh mẽ, rạo rực.

?

7

Nguyễn Thị Tú

Văn06A

Nhưng cái tình đó có
phải là đang rạo rực trong

Đọc diễn cảm.

hiện tại không các em?
=> Không, chúng ta nhận
thấy thời điểm đang nói là
hiện tại nhưng từ “đến nay”

Trả lời

đã cho ta biết tác gỉa đang nói
về tình yêu không phải trong
hiện tại, nó đã tồn tại từ
trước, rạo rực từ trước và
“đến nay” tác gỉa muốn đấy
nó vào qúa khứ, muốn nó tàn
phai.
?

Những từ ngữ thể hiện

sự trăn trở, băn khoăn của

- Từ ngữ: “ đến nay”,“chừng có

nhân vật khi muốn đẩy tình

thể”, “chưa hẳn”  Tâm trạng

yêu vào qúa khứ?
Trả lời

day dứt băn khoăn của nhân vật
trước tình cảm của mình  tình
cảm của mình chưa thể tàn phai
được.

?

Đại từ nhân xưng được
thể hiện trong bài thơ này
là đại từ nào?Tác giả dùng
với mục đích gì?

- Đại từ nhân xưng: Tôi – em 
Trân trọng, xa cách  Giữ

8


Nguyễn Thị Tú
Gợi: Tôi-em

Văn06A
Theo dõi

khoảng cách với em.

Thúy Toàn đã dịch bài thơ SGK, thảo luận,
này rất hay nhưng cũng chưa trả lời
thật sát nghĩa. Trình bày
bảng phụ: Trong bản dịch là
* Bảng phụ 1

“ tôi đã yêu cô”: thể hiện rõ
tình cảm qua sự trang trọng
có phần xa lạ trong cách xưng
hô.(dùng ngôi thứ hai số
nhiều: “cô” thay cho ngôi thứ

Im lặng, lắng
nghe, quan sát

hai số ít “em”). Một người rất bảng
ý thức trong cách dùng từ

phụ

như Puskin trong bài “Ngài
và anh, cô và em” viết tặng
Ô-lê-nhi-na khi mới gặp
nàng:
“ Nàng buột miệng đổi tiếng

ngài trống rổng/ Thành
tiếng anh tha thiết đậm đà/
Và gợi lên trong lòng đang
say đắm/ Bao ước mơ tràn

Đọc và trả lời
câu hỏi.

hạnh phúc reo ca.
Trước mặt nàng tôi trầm
ngâm đứng lặng
Không thể rời ánh mắt khỏi

9


Nguyễn Thị Tú

Văn06A

nàng
Và tôi nói : “thưa cô, cô đep
lắm!”
Mà thâm tâm: “anh quá đổi
yêu em!”
 Rất ý thức trong cách
dùng từ nhưng ở đây tg lại
dùng Tôi.
Em hiểu như thế nào về
cách dùng từ xưng hô này?

Gợi: xa lạ, tác gỉa muốn đẩy
mình vào nơi xa cách với
“em”
 + Câu 3,4:
Em hãy đọc hai câu thơ
3,4 và cho biết chuyển biến

Suy nghĩ, Trả
lời

Tóm lại: Câu 1,2 như lời khẳng

tâm trạng của nhân vật thể

định tình yêu đồng thời như lời

hiện qua những từ ngữ

tự nhủ của nhân vật về tinh yêu

nào?

dành cho em.

“nhưng”, “không để”. Nếu

 Câu 3,4: Sự quyết tâm .

như ở 2 câu trên có sự phân

- Từ ngữ: “nhưng”, “không

vân (bằng các từ như: chừng

để”

có thể, chưa hẳn) thì ở đây là
sự dứt khoát, mạnh mẽ.

R

Đọc

- Cấu trúc câu: “không…thêm

10


Nguyễn Thị Tú

Văn06A

+ Cấu trúc câu phủ định triệt

nữa”  phủ định triệt để.

để: “không …thêm nữa”=>

 Dứt khoát, mạnh mẽ vì

một sự dằn lòng, một sự vượt

không muốn “em” phải “bận

?

lên. Dù ngọn lửa tình vẫn

lòng” hay “u hoài”.

chưa tàn phai được nhưng tôi
vẫn cương quyết
Cương quyết nhằm
mục đích gì của nhân vật

Xem SGK,
trả lời.

“tôi”?

Vượt lên của ý chí: muốn đem

 Không để em “ bận lòng”

lại hạnh phúc cho em.

hay hồn em phải gợ bóng “u
hoài” 
Liên hệ cuộc đời tác gỉa: cầu
hôn bị từ chối sẽ rất buồn.

Trả lời nhanh

Nếu so nỗi buồn của nhà thơ
với cái “bận lòng” “u hoài”
của “em” thì dĩ nhiên là tôi tác gỉa sẽ buồn hơn rất
nhiều.Và ở đây chúng ta thấy
sự vị tha, nghĩ đến “em”,
mong muốn đem lại hạnh
hạnh phúc cho em  tâm hồn
vươn đến tình yêu với một ý
nghĩa đích thực: làm cho
người mình yêu hạnh phúc

11


Nguyễn Thị Tú

Văn06A

mới là quan trong nhất dù
“tôi” có buồn, có đau khổ thì
tôi cũng không để cho em
phải “bận lòng” hay “u hoài”
dù đó là tình yêu của “tôi”.
 4 câu thơ đầu có sự giằng
xé giữa tình cảm và lý trí.
Tình yêu của Puskin là

Dựa vào văn
bản, xác định

như thể: mãnh liệt, cao cả,
giàu vị tha. Và nếu chỉ dùng
lại ở đó thì ty này lại giống
như một cái gì thoát tục,
không có thực…Tình yêu
trong thơ Puskin không chỉ có
thế mà còn có cả những cảm
giác đớn đau rất thật. Nỗi đau
đó được tác gỉa thể hiện trong
dòng hồi tưởng ở 2 câu 5,6 kế
tiếp.
+ câu 5,6:
?

Nếu như 2 câu 3,4 chỉ có

một dấu phấy ngắt giữa 2
câu làm cho câu thơ suôn
sẻ, thể hiện một sự quyết
tâm thì em thấy sự thể hiện

2. Nổi đau khổ, hờn ghen:
- Kết cấu: nhiều dấu phẩy,

12

Nguyễn Thị Tú

Văn06A

ở đoạn 2, câu 5,6 có những
điểm khác như thế nào

nhiều ngắt cách.
Suy nghĩ, trả

 sự rối bời, khúc mắt, sự trào

nhận xét gì về cách ngắt đó? lời

lên của tình cảm mãnh liệt với

- Nhiều dấu phẩy, nhiều ngắt

những sắc thái tình cảm.

cách, thể hiện sự rối bời, khúc
mắt, sự trào lên của tình cảm
mãnh liệt với những sắc thái
tình cảm.
?

Hai câu thơ đã thể hiện
những sắc thái tình cảm của
nhân vật trữ tình, em hãy
cho biết những sắc thái tình

cảm phức tạp của nhân vật

Đọc, trả lời
độc lập

- Các sắc thái tình cảm:
+ “Âm thầm”, “không hy

đó là gì? Và em có nhận xét

vọng”  đơn phương.

như thế nào về các sắc thái
đó?

+ “Rụt rè”, “hậm hực lòng

Gợi: âm thầm, không hy
vọng

Tại chổ, trả
lời

rụt rè, ghen tuông.

ghen”  yếu đuối, bất lực.
 Sắc thái vốn có của một tình
yêu trần thế.

Đây là những sắc thái vốn có

của một tình yêu trần thế. Tago cũng đã nói “trái tim anh
lại là vui sướng, khổ đau của
nó là vô biên”. Ở Puskin thì
13


Nguyễn Thị Tú

Văn06A

nỗi đau khổ là nỗi đau của
một tình yêu cháy bỏng trong
âm thầm; cuồng nhiệt nhưng
trong vô vọng.
Tưởng đã khổ đau lắm rồi
nhưng khi tác gỉa nói “rụt rè”,
“ghen tuông” thì nỗi đau ấy
làm cho người ta trở nên yếu
đuối, trăn trở…đến ghen
tuông bất lực.
?

Cấu trúc ngữ pháp “

lúc…khi” thể hiện điều gì?

- Cấu trúc ngữ pháp:”lúc…khi”
 mức độ thường xuyên, luôn
luôn bị dày vò, đau khổ.

Suy nghĩ, trả
lời

 Tác giả đã bày tỏ một cách
chân thành, không né tránh
những nỗi đau, góc khuất tận đáy

HĐ 3: Hướng dẫn HS tìm

sâu của tâm hồn mình  sự trào

hiểu đoạn thơ cuối.

dâng của tình cảm.

Liên hệ: Puskin trong thơ
tình của mình đã viết rất

3. Tình yêu cao thượng, vị

nhiều về lòng ghen. Ông cho
14


Nguyễn Thị Tú

Văn06A

rằng: “trên đời này không có

tha:

tra tấn nào đau đớn hơn

mong ước, thiết tha:

những dày vò khắc nghiệt của

- “Chân thành”, “đằm thắm” 

ghen tuông”. Cũng vì ghen

phẩm chất mà mọi tình yêu đều

tuông mà Epghênhi và

muốn đạt được  tình yêu đã đi

Lenxki trong “Epghênhi,
Ônhêghin” vốn là 2 người
bạn đã dẫn đến một cuộc thi

Tập trung

đến bề sâu của nó.

xem SGK

đấu súng một mất một còn
Alêcô trong “đoàn người

Tigan” thì giết chết người yêu
mình khi bị phản bội.
 Đó là những trạng thái tiêu
cực, vị kỉ và nhân vật “tôi”
với một chủ ý sáng suốt, một
trái tim biết yêu thương thật
sự đã vượt lên tất cả những
nổi đau, sự vị kỉ để đến với
một tình yêu cao thượng và
rất đổi nhân văn:
“ Tôi yêu em chân thành,
đắm thắm
Cầu em được người tình như
tôi đã yêu em”.
+ Chân thành, đằm thắm: là 2

15


Nguyễn Thị Tú

Văn06A

phẩm chất mà mọi tình yêu
đều muốn đạt tới.
+ Lời cầu chúc: Theo lôgic
thông thường thì người ta sẽ
cầu mong cho người mình
yêu cũng yêu mình. Nhưng
tình yêu cao thượng đã khiến

nhân vật trữ tình vượt lên trên
cái logic thông thường đó,
mang đến cho câu thơ cuối
một bất ngờ và nhiều ý vị?
?

Em có suy nghĩ gì về ý

nghĩa lời cầu chúc này?
Có nhiều cách hiểu:
+ Tự tin kiên hãnh khẳng
định tình yêu của mình một

- Lời cầu chúc:

lần nữa. Tình yêu của tôi

+ Tình yêu cao cả của “tôi”

dành cho em lớn lắm, và tôi

dành cho em,

luôn mong ước em cũng được

+ “Tôi” luôn mong muốn em

yêu bởi một tình yêu to lớn

được hạnh phúc trọn vẹn.

như vậy.
+ Sự chua xót, nối tiếc: người
tình của em chắc gì đã yêu
em bằng tôi, nhưng tôi cũng
cầu chúc em được hạnh phúc.

Suy nghĩ, trả

16


Nguyễn Thị Tú
 Với cách hiểu nào đi nữa

Văn06A
lời

thì qua lời cầu chúc chúng ta
cũng thấy rằng: tình yêu cao
cả của “tôi” dành cho em, và
tôi luôn mong muốn em được
hạnh phúc tron vẹn  sự hài
hòa giữa tình cảm và lý trí.
HĐ 4: Hướng dẫn HS ghi
nhận những nội dung cần
nắm.

Bài thơ đã gợi cho các em
những cảm nghĩ gì về hồn thơ

3’

Puskin nói chung và tình yêu

III - Tổng kết:

nói riêng?

- Nội dung: (ghi nhớ):

=> Thể hiện nỗi buồn nhưng

thể hiện nỗi buồn nhưng đây là

đây là nỗi buồn trong sáng,

nỗi buồn trong sáng, không hề bi

không hề bi lụy của một tâm

lụy của một tâm hồn yêu đương

hồn yêu đương chân thành,

chân thành, mãnh liệt, nhân hậu

mãnh liệt, nhân hậu vị tha dẫu

vị tha dẫu mối tình vô vọng.

mối tình vô vọng. được viết

- Nghệ thuật: Ngôn ngữ trong

bằng loại ngôn ngữ trong

sáng, giản dị nhưng tinh tế

sáng, giản dị, nhưng vô cùng
tinh tế.
Điều này được thể hiện rất

Lắng nghe,

17
?


Nguyễn Thị Tú

Văn06A

đậm đặc trong các sáng tác

thắc mắc, ghi

của ông như nài “Một chút

nhận

tên tôi đối với nàng…Có điều
kiện thì các em về nhà tìm
hiểu thêm .

Khái quát, trả
lời

Gọi HS đọc phần ghi nhớ
(SGK)

R

Đọc ghi nhớ

18


Nguyễn Thị Tú

Văn06A

4. Củng cố:(1’)
Bài thơ dạy cho chúng ta biết yêu thương và yêu thương bằng tấm lòng, bằng sự cao
thượng đối với mọi người.Trong cuộc sống và cũng như trong quan hệ bạn bè của chúng
ta cũng vậy, đôi khi có những chuyện không như ý muốn của ta, chúng ta buồn, nhưng
hãy dẹp qua những ít kỉ cá nhân tầm thường để nghĩ đến người khác, làm người khác vui
vì đấy cũng là một cách giúp ta cảm thấy vui hơn và cuộc sống sẽ có ý nghĩa hơn.
5. Dặn dò:(1’)
Các em về xem phần đọc thêm: bài thơ tình số 28 của Ta-go, so sánh thơ tình Ta-go với

thơ tình Pusin.
Đọc trước bài “Người trong bao”, viết bài tóm tắt tiểu sử để chuẩn bị cho tiết học tiếp
theo.
 Chú thích các ký hiệu:

Giáo viên

diễn giảng

Học sinh trả lời

?

R

Giáo viên đặt câu hỏi

 Giáo viên kết luận

Học sinh đọc SGK

Trao đổi

?

19