Giáo án Ngữ văn 11 tuần 26 bài: Tôi yêu em Puskin

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 11

Tôi yêu em
Pu-skin
A - Mức độ cần đạt :
- Cảm nhận được vẻ đẹp trong sáng của một tâm hồn Nga, một tâm hồn thơ.
- Nắm bắt được những đặc sắc nghệ thuật thơ cổ điển Pu-skin : giản dị, tinh
tế, hàm súc.
B – Trọng tâm kiến thức, kĩ năng :
1 – Kiến thức :
- Một tình yêu đơn phương nhưng nồng nàn, chân thành và cao thượng
- Đặc sắc của thiên tài nghệ thuật Pu-skin
2 – Kĩ năng :
- Đọc – hiểu văn bản theo đặc trưng thể loại
- Phân tích theo những đặc trưng cơ bản của thơ : Cảm hứng nghệ thuật,
hình ảnh, ngôn từ.
C – Chuẩn bị của GV và HS :
1 – Giáo viên : SGK, SGV, giáo án bản word và giáo án powpoint
2 – Học sinh : Đọc SGK, trả lời câu hỏi trong phần HDHB, vở soạn
D – Cách thức thức tiến hành :
- Phương pháp đọc hiểu, phân tích, so sánh
- Tích hợp phân môn tiếng Việt, Đọc văn, Làm văn


- Trình chiếu powpoint

E - Tiến trình tổ chức dạy học:
1 - Tổ chức kiểm tra bài cũ:
Không
2 - Tiến trình bài mới:
Tình yêu là một đề tài lớn của thơ ca nhân loại. Không có nhà thơ nào lại

không nói đến tình yêu trong thi phẩm của mình. Mọi cung bậc tình cảm,
mọi biến thái của tinh vi và những rung động tinh tế của tâm hồn con người
đều xuất hiện trong thơ ca. Tình yêu là một thứ tình cảm rất phức tạp, có khả
năng đưa con người trở thành thiên thần nhưng cũng có thể biến con người
trở thành quỷ dữ. Và điều mà thơ ca hướng đến là lí tưởng về những tình yêu
đẹp, tình yêu thánh thiện. Pu-skin là một nhà thơ tình yêu như thế. Thơ tình
của ông là sự kết hợp của tình yêu nhân loại và tình yêu con người. Ông
sáng tác cả thơ trữ tình và văn xuôi, và đều thành công. Ở mảng thơ trữ tình,
nhà thơ quan tâm đến hai đề tài lớn : đề cao khát vọng tự do và khám phá
đời sống tinh thần, tình cảm của nhân dân lao động (thể hiện ở mảng thơ về
tình yêu). Và hôm nay, cô và cả lớp sẽ cùng đi tìm hiểu bài thơ tình nổi tiếng
của Pu – skin “ Tôi yêu em”.


Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt

GV: Hãy nêu những nét chính I. Tiểu dẫn:
về cuộc đời và sự nghiệp của Pu- 1. Tác giả:
skin?
a – Cuộc đời :
- Ông xuất thân từ tầng lớp đại quý tộc
nhưng cả cuộc đời ông gắn bó với số
phận của nhân dân, đất nước, dũng cảm
đấu tranh chống chế độ chuyên chế độc
đoán Nga hoàng.
b – Sự nghiệp :
- Pu-skin là người mở đầu, đặt nền
móng cho văn học hiện thực Nga thế kỉ

XIX.
=> Được mệnh danh là mặt trời của thi
ca Nga. Thiên tài sáng tạo của ông đã
khơi dậy sức phát triển phi thường cho
văn học Nga thế kỉ XIX và đưa nó thành
một trong những đỉnh cao của nghệ
thuật nhân loại.
- Thể loại :Ép-ghê-nhi Ô-nhê-ghin ( tiểu
thuyết thơ ), Con đầm pích ( truyện ngắn
), Bô-rít Gô-đu-nốp ( kịch lịch sử ),...


- Thơ Pu-skin khơi nguồn cảm hứng từ
hiện thực đời sống Nga, con người Nga
đương thời với muôn vàn vẻ phong phú,
đa dạng của nó. Ngòi bút của ông rất
tinh tế khi viết về thiên nhiên, đằm thắm
khi viết về nhũ mẫu ( vú nuôi ), trong
sáng khi viết về tình bạn và hết sức chân
thành, cao thượng khi viết về tình yêu.
Thơ tình yêu của ông thấm đượm một
tinh thần nhân văn cao cả, có khả năng
làm nảy nở và phát triển trong con
người tình cảm đối với cái đẹp và tính
thiện.
- Đề tài: hết sức đa dạng,
- Cảm hứng : hai nguồn cảm hứng chủ
đạo mãnh liệt, sôi nổi, dạt dào xuyên
suốt dòng chảy thi ca của ông đó là cảm
hứng tự do và cảm hứng tình yêu.

2. Tác phẩm:
a. Giới thiệu tác phẩm:
- Tôi yêu em ( 1829 ) là một trong những
bài thơ tình hay nhất của Pu-skin, nó
như viên ngọc vô giá trong kho tàng thi
ca Nga.
- Bài thơ trong nguyên tác không có


nhan đề. Nhan đề Tôi yêu em là của
người dịch đặt.
GV: Hãy nêu vị trí của bài thơ b. Hoàn cảnh ra đời:
trong những bài thơ tình của
Pu-skin ?

Thời kì sống ở Xanh Pê-téc-bua, Puskin thường hay lui tới nhà vị Chủ tịch
Viện Hàn lâm nghệ thuật Nga để gặp gỡ
những người làm nghệ thuật và cũng vì
cô con gái chủ nhà là A. A. Ô-lê-nhia
xinh đẹp.
- Mùa hè năm 1828, Pu-skin ngỏ lời cầu
hôn nhưng không được nàng nhận lời. -

GV: Hãy nêu hoàn cảnh sáng Năm 1829, bài thơ ra đời như chuyện
tình đơn phương thu nhỏ.
tác bài thơ ?
c. Chủ đề bài thơ:
Bài thơ tôn vinh phẩm giá con người con người biết yêu say đắm, yêu hết
mình nhưng cũng rất chân thành đằm
thắm. Trong tình yêu cũng có lúc đau

khổ nhưng con người biết nhận tất cả
đau khổ về mình, có lí trí sáng suốt, tỉnh
táo để kìm nén tình cảm - nhất là tình
yêu đơn phương
III. Đọc hiểu văn bản:
1- Bố cục :
GV: Hãy nêu chủ đề bài thơ


Bài thơ có thể chia làm 3 phần:
- Bốn câu đầu: những mâu thuẫn giằng
xé trong tâm trạng nhân vật trữ tình.
- Hai câu tiếp: nỗi khổ đau tuyệt vọng
của nhân vật trữ tình.
- Hai câu cuối: sự cao thượng chân
thành của nhân vật trữ tình.
2 – Nhan đề :
Dịch giả Thúy Toàn đã lựa chọn cách
dịch “Tôi yêu em” một cách rất phù
GV : Hãy nêu bố cục của bài hợp. Nếu dịch thành “ tôi yêu cô’ thì bộc
thơ?

lộ một khoảng cách xa, trang trọng ít
tình cảm, hơn nữa từ “cô” trong tiếng
Việt ít chỉ quan hệ tình yêu. Nếu dịch
thành “Anh yêu em” thì lại quá thân
thiết, gần gũi, trong trường hợp của nhà
thơ Puskin lại chưa phù hợp. Lựa chọn
cụm từ “Tôi yêu em”, Thúy Toàn đã
chuyển tải chính xác một quan hệ vừa

gần vừa xa, vừa rụt rè vừa đằm thắm.
Nhân vật Tôi chưa thân thiết với nhân

GV :

Cụm từ “Tôi yêu em” vật cô gái đến mức xưng Anh; khi xưng

được nhắc lại mấy lần, có ý Tôi, quan hệ tình yêu lại mang một sắc
nghĩa gì?Và tại sao không đặt là thái trầm tĩnh, tự tin, đúng mực, có
“anh yêu em” hay “tôi yêu cô”

mang Ý thức về mình. Nét tinh tế trong


quan hệ hai nhân vật được bộc lộ qua
hai đại từ nhân xưng “Tôi” và “Em”
này.
3 – Phân tích :
a. Những mâu thuẫn giằng xé trong
tâm trạng nhân vật trữ tình:
- Bài thơ mở đầu bằng ba tiếng: Tôi yêu
em một cách trực tiếp, giản dị như bày
tỏ tình cảm, tâm trạng của nhân vật trữ
tình.
- Nhưng ngay sau đó là cụm từ: đến nay
chừng có thể đã biểu hiện tính chất khó
xác định của tâm hồn, tình cảm trong
nhân vật trữ tình:
“Tôi yêu em: đến nay chừng có thể
Ngọn lửa tình chưa hẳn đã tàn phai”

Hai câu thơ đầu như lời bộc lộ cõi
lòng của nhân vật trữ tình. Trong đáy
GV: Tình cảm phức tạp, tế nhị sâu tâm hồn nhân vật trữ tình, tình yêu
của nhân vật trữ tình trong bài vẫn chưa hoàn toàn lụi tắt, vẫn dai dẳng
được Pu-skin diễn tả tinh tế như cháy và vẫn còn được ấp ủ.
thế nào qua bốn câu thơ đầu ?

- Từ nhưng ở câu thứ ba đã làm mạch
thơ đột ngột chuyển hướng:
Nhưng không để em


bận lòng thêm nữa,
Hay hồn em phải gợn
bóng u hoài.
+ Từ nhưng tạo mâu thuẫn trong tâm
trạng, cảm xúc nhân vật trữ tình. Vừa
mới phân vân, dùng dằng, day dứt về
tình yêu chưa tắt hẳn thì lập tức đã phủ
định quyết liệt rằng tình yêu vẫn còn,
vẫn mạnh mẽ và say đắm. Đó là sự kìm
nén, dằn lòng, tự vượt mình và đấu tranh
với mình.
+ Với hai từ bận lòng, bóng u hoài, ta có
thể thấy được sự éo le trong quan hệ tình
cảm của các nhân vật trữ tình. Phải
GV: Từ “nhưng” và “bận lòng, chăng, tình yêu của tôi đã không đem lại
bóng u hoài” cho ta thấy điều hạnh phúc, niềm vui mà chỉ là nỗi bận
gì?

lòng, nỗi buồn cho em. Tôn trọng tình
cảm người mình yêu, không muốn làm
em buồn vì bất cứ lẽ gì, nhân vật trữ tình
tự chối bỏ tình yêu trong nỗi đau khổ
giằng xé. Đến đây, ta có thể nhận biết
được tính chất của mối quan hệ phức tạp
này - một tình yêu đơn phương.
 Hai câu như nhấn mạnh quyết định
dứt khoát đầy tính lí trí của nhân vật trữ


tình: tự buộc mình phải chối bỏ tình yêu
của mình, dập tắt nốt chút lửa tàn đó.
Như vậy, mâu thuẫn giữa lí trí và tình
cảm trong tâm trạng nhân vật trữ tình đã
được bộc lộ. Bằng cách đó, nhà thơ đã
thể hiện khát vọng tình yêu mãnh liệt
của nhân vật trữ tình.
b. Nỗi khổ đau tuyệt vọng của nhân
vật trữ tình:
- Câu thứ năm lại mở đầu bằng ba tiếng:
Tôi yêu em. Nó không chỉ có tác dụng
nối liền mạch cảm xúc, tâm trạng với
bốn câu đầu mà còn tiếp tục khẳng định
và giãi bày tâm trạng, tình yêu đơn
phương của chủ thể trữ tình sang những
biểu hiện khác:
“Tôi yêu em âm thầm, không hi vọng”
Ở đây, nhân vật trữ tình đã ủ kín nỗi
đau trong lòng mình ( âm thầm ) và

không còn niềm tin vào mối tình của
mình nữa ( không hi vọng ). Nhưng
trong tình yêu, càng âm thầm, càng ủ
kín trong lòng thì tâm trạng càng mãnh
liệt, sâu sắc. Mặc dù không hi vọng
nhưng vẫn chờ đợi, vẫn hướng tới, vẫn


khao khát trong tâm trạng của nhân vật
tôi, người đang ấp ủ mối tình đơn
phương.
- Trong câu thơ thứ sáu có nói đến lòng
ghen tuông:
“Lúc rụt rè, khi hậm hực lòng ghen”
GV: Cảm xúc trong hai câu thơ
5, 6 có gì đặc biệt ? Nó hé mở
trạng thái tình cảm gì trong
nhân vật trữ tình ?

Đây chính là biểu hiện của nỗi tuyệt
vọng. Yêu thường đi đôi với ghen. Đây
là hai trạng thái đối lập nhưng thống
nhất. Ghen thực ra cũng là một biểu hiện
của tình yêu. Nhưng xét về bản chất,
ghen là biểu hiện của thứ tình yêu ích kỉ.
Lòng ghen tuông mù quáng dễ làm con
người rơi vào sự thấp hèn. Đối với Puskin, ghen tuông gợi nỗi buồn đen tối.
Nhấn mạnh lòng ghen, câu thơ gợi tâm
trạng nặng nề, u ám trong nhân vật trữ
tình. Đến đây có cảm tưởng như nhân

vật trữ tình rơi vào đáy sâu của nỗi khổ
đau giày vò, hành hạ.
c. Sự cao thượng chân thành của nhân
vật trữ tình:
- Điệp ngữ: Tôi yêu em vang lên lần thứ
ba nghiêng về nhấn mạnh, khẳng định
tình cảm và chuyển hướng cảm xúc:


“Tôi yêu em, yêu chân thành, đằm
thắm”
Mạch cảm xúc thay đổi đột ngột. Cảm
xúc bị dồn nén ở hai câu trước giờ đây
như được giải tỏa, dâng cao bởi sự xuất
hiện của những từ: chân thành, đằm
thắm. Nhà thơ muốn giữ lại tất cả những
gì là sầu đau, day dứt, tuyệt vọng để
dâng lên người thiếu nữ mà anh tôn thờ,
say đắm tất cả những gì chân thành nhất,
thủy chung, say đắm nhất, đẹp nhất.
- Câu thơ cuối là sự thăng hoa của tình
yêu chân thành, đằm thắm. Vượt lên nỗi
buồn u ám và lòng ghen tuông ích kỉ,
nhân vật trữ tình cầu chúc:
“Cầu em được người tình như tôi đã
yêu em”
- Lời cầu chúc ở đây cũng đã biểu hiện
sự chân thành, cao thượng trong tình
yêu của nhân vật trữ tình.
Tuy nhiên, đây không đơn thuần chỉ là

lời cầu chúc tế nhị thay cho lời vĩnh biệt
một tình yêu không thành, mà nó còn
chứa đựng biết bao tình ý:
+ Trong lời cầu chúc này xuất hiện sự so


GV: Anh ( chị ) hãy phân tích sánh. So sánh ở đây nhằm tăng thêm ý
hai câu thơ cuối để chứng tỏ xu nghĩa khẳng định tình yêu đích thực của
hướng vươn tới sự cao cả trong mình: luôn chân thành, không bao giờ
tư tưởng, tình cảm là đặc trưng lụi tắt, luôn dạt dào, sáng tươi,... Trong
cơ bản của thơ Pu-skin ?

sự so sánh này như còn hàm ẩn lời nhắn
nhủ, mang tính thông điệp của một trái
tim cao cả.
+ Dù tôi không được em yêu, nhưng từ
đáy lòng, tôi vẫn luôn cầu mong cho em
được một người khác yêu em cũng chân
thành, thủy chung và đằm thắm như tôi
đã yêu em. Như vậy, nhà thơ đã vượt lên
trên sự ích kỉ thường gặp trong tình yêu,
đó là không yêu được thì đạp đổ, thù
hận,...
+ Với tình yêu thật sự chân thành và cao
thượng, người ta hoàn toàn có thể thỏa
mãn trong yêu hơn là được yêu.
+ Câu thơ như ẩn chút tiếc nuối, xót xa
đồng thời tự tin, kiêu hãnh và ngấm
ngầm thách thức: chẳng có ai khác yêu
em được như anh đã yêu em ; và sao em

lại có thể, chúng ta lại có thể để mất đi
một mối tình quý giá chẳng bao giờ có

GV: Lời cầu chúc này còn có ý

thể tìm thấy ở đâu và ở ai nữa, ngoài anh


nghĩa gì?

!
III – Tổng kết :
1 - Nội dung:
Bài thơ thấm đượm nỗi buồn của mối
tình vô vọng nhưng là nỗi buồn trong
sáng của tấm lòng chân thành, tình yêu
mãnh liệt nhân hậu, vị tha.
2 - Nghệ thuật:
- Lối giãi bày tình yêu của Pu-skin
được thể hiện qua ngôn từ giản dị, tinh
tế, trong sáng.
- Sử dụng điệp từ, lặp hay so sánh để
nhấn mạnh tình yêu của mình dành cho
nhân vật em.


GV: Anh ( chị ) hãy rút ra nội
dung chính và nghệ thuật đặc
sắc của bài thơ ?

3 – Củng cố :


- Những sáng tạo của Puskin khi sáng tác “ Tôi yêu em” đã thể hiện được
những nỗi buồn trong sáng của một tâm hồn yêu đương chân thành, mãnh
liệt, nhân hậu, vị tha.
- Giá trị cơ bản của tác phẩm nằm ở cả nội dung và nghệ thuật.
4 – Dặn dò :
- Về nhà đọc lại phần giới thiệu tác phẩm
- Giờ sau : Đọc thêm : “ Bài thơ số 28” của Tagor