Giáo án Ngữ văn 11 tuần 6: Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc (phần tác phẩm)

Giáo án Ngữ văn 11

VĂN TẾ NGHĨA SĨ CẦN GIUỘC
(Nguyễn Đình Chiểu)
A. MỤC TIÊU
1. Kiến thức: Giúp học sinh nắm được những kiến thức cơ bản về thân thế, sự
nghiệp và giá trị nội dung, nghệ thuật của thơ văn Nguyễn Đình Chiểu.
2.Về kĩ năng: khái quát, tổng hợp...
3. Về thái độ: kính phục nhân cách, tài năng NĐC, có thái độ sống đúng đắn.
B. PHƯƠNG PHÁP: phát vấn, diễn giảng, tích hợp
C. CHUẨN BỊ GIÁO CỤ
1. GV: Đọc, thiết kế giáo án
2. HS: Đọc, soạn bài
D. TIẾN TRÌNH LÊN LỚP
1. Ổn định lớp, kiểm tra sĩ số
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới:
a. Đặt vấn đề: Năm nay chúng ta kỷ niệm 185 năm ngày sinh của Nguyễn Đình
Chiểu với tất cả sự ngưỡng mộ và tấm lòng tôn kính tài năng và sự cống hiến to
lớn của nhà thơ cho sự phát triển nền văn hóa nước nhà. Nguyễn Đình Chiểu có
được sự ngưỡng mộ và tôn kính ấy là do di sản thơ văn của ông để lại cho đời sau
và những giá trị tinh thần tỏa ra từ những áng thơ văn đó.
b. Triển khai bài:

HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ
TRÒ

NỘI DUNG KIẾN THỨC
A. PHẦN MỘT: TÁC GIẢ

Hoạt động 1: H/d hs tìm hiểu những I. CUỘC ĐỜI(1822-1888)

nét chính về cuộc đời NĐC.
1


Giáo án Ngữ văn 11

Dựa vào sgk, em hãy tóm tắt những 1. Tóm tắt tiểu sử(SGK)
nét chính về cuộc đời tác giả?
- Tự: Mạnh Trạch, hiêu Trọng Phủ, Hối
GV chốt...
Trai.
- Xuất thân trong một gia đình nhà nho.
- 1843: đỗ tú tài tại trường thi Gia Định
- 1846: ra Huế học...bỏ thi về Nam chịu
tang Mẹ...bị mù.
- Về GĐ mở trường dạy học, bốc thuốc,
làm thơ.
- Khi Pháp đánh GĐ: về quê vợ...về Ba Tri
và giữ trọn tấm lòng thuỷ chung son sắt với
nước với dân cho đến hơi thở cuối cùng.

Qua cuộc đời, em có cảm nhận sâu
2. Nhân cách nhà thơ:
sắc gì về nhân cách nhà thơ?
GV minh hoạ, diễn giảng....

- Có hiếu, rất thương mẹ
- Ý chí và nghị lực sống
- Lòng yêu nước thương dân
- Tinh thần bất khuất trước kẻ thù.

Hoạt động 2: H/d hs tìm hiểu những II. SỰ NGHIỆP VĂN CHƯƠNG
nét chính về sự nghiệp văn chương
1. Các tác phẩm chính:
NĐC
- Truyện Lục Vân Tiên
Kể tên những tác phẩm chính của
NĐC?
- Dương Từ- Hà Mậu
- Chạy giăc
- Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc
- Văn tế Trương Định
2


Giáo án Ngữ văn 11

- Ngư tiều y thuật vấn đáp
...
2. Quan điểm sáng tác: Dùng văn chương
đề cao chính đạo, chính nghĩa; văn chương
Từ các tác phẩm, đoạn trích đã học,
là vũ khí “phò chính trừ tà”
em hãy rút ra quan điểm sáng tác của
NĐC?
Chở bao nhiêu đạo thuyền không khẳm
Cảm nhận của em về hai câu thơ:
Chở bao nhiêu đạo thuyền không
khẳm
Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà

GV bình , liên hệ...
Gía trị thơ văn NĐC thể hiện ntn?

Đâm mấy thằng gian bút chẳng tà
(Dương Từ- Hà Mậu)
3. Nội dung thơ văn
a. Lý tưởng đạo đức nhân nghĩa
Làm thơ để truyền dạy những bài học về
đạo lý làm người chân chính

Dựa vào những đoạn trích đã học về +Mang tinh thần nhân nghĩa của đạo Nho
Truyện LVT, hãy cho biết lí tưởng nhưng lại đậm đà tính nhân dân và truyền
đạo đức của NĐC được xây dựng thống dân tộc
chủ yếu trên những cơ sở t/c nào?
+ Những n/v lý tưởng: xuất thân nơi nghèo
Có điều gì gần gũi về tư tưởng nhân khó, sống nhân hậu thuỷ chung, biết gìn giữ
nghĩa của NTrãi và NĐC?
nhân cách thẳng ngay, cao cả, dám đấu
tranh và có đủ sức mạnh để chiến thắng
GV diễn giảng...
những thế lực bạo tàn, cứu nhân độ thế.
b. Lòng yêu nước thương dân
- Khóc than cho tổ quốc gặp buổi thương
đau

Nội dung trữ tình yêu nước trong thơ
văn NĐC? Tác động tích cực của
3

- Tố cáo tội ác của kẻ thù, lên án những kẻ

bán nước cầu vinh.
- Ca ngợi những sĩ phu yêu nước, biểu


Giáo án Ngữ văn 11

những sáng tác thơ văn ấy đối với dương những nghĩa sĩ đã chiến đấu hi sinh
cuộc chiến đấu chống thực dân Pháp vì tổ quốc.
đương thời?
- Gĩư niềm tin vào ngày mai
GV minh hoạ...
- Bất khuất trước kẻ thù
Khích lệ lòng yêu nước và ý chí cứu
nước của nhân dân ta.
4. Nghệ thuật thơ văn
- Văn chương trữ tình -đạo đức. Bút pháp
trữ tình xuất phát từ cõi tâm trong sáng,
nhiệt thành.
- Văn chương đậm đà sắc thái Nam Bộ: xây
Nghệ thuật thơ văn NĐC có gì đặc dựng tính cách Nam Bộ, lời ăn tiếng nói
mộc mạc, giản dị, lối thơ thiên về kể.
sắc?
Sắc thái NB biểu hiện ở những điểm III. GHI NHỚ
nào?
- Cuộc đời Nguyễn Đình Chiểu là một tấm
gương trong sáng, cao đẹp.
GV minh hoạ...
- Thơ văn Nguyễn Đình Chiểu là “vì sao có
ánh sáng khác thường”...”phải chăm chú
nhìn thì mới thấy và càng nhìn càng thấy

sáng”. Ánh sáng toả ra từ thơ văn của ông
là ánh sáng của đạo đức, nhân nghĩa, là
tiếng nói yêu nước, là thành tựu nghệ thuật
Hoạt động 3: H/d hs tổng kết lại bài xuất sắc mang đậm sắc thái Nam Bộ
học
Gọi 1 hs đọc to phần ghi nhớ ở sgk.
GV chốt...

4


Giáo án Ngữ văn 11

4. Củng cố: Suy nghĩ về nhận định của XD “ Cái ưu ái đối với người laođộng, sự
kính mến họ là một đặc điểm của tâm hồn Đồ Chiểu”
5. Dặn dò: - Nắm chắc đặc điểm về nội dung và nghệ thuật thơ Đồ Chiểu
- Chuẩn bị:Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc : Hình ảnh người nông dân nghĩa
sĩ?
E. RÚT KINH NGHIỆM:
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................
...............................................................................................................................

5