Giáo án Ngữ văn 11 tuần 3: Từ ngôn ngữ chung đến lời nói cá nhân (tiếp)

Giáo án Ngữ văn 11

TỪ NGÔN NGỮ CHUNG ĐẾN LỜI NÓI CÁ NHÂN
( tiếp )
A.Mục tiêu bài học:
1. Kiến thức:
Nắm được biểu hiện của cái chung trong ngôn ngữ của xã hội và cái riêng
trong lời nói cá nhân cùng mối tương quan giữa chúng.
2. Kĩ năng:
Rèn luyện và nâng cao năng lực sáng tạo cá nhân trong việc sử dụng ngôn ngữ
TV.
3. Thái độ:
- Ý thức tôn trọng những qui tắc ngôn ngữ chung của xã hội, góp phần vào việc
phát triển ngôn ngữ nước nhà.
B. Chuẩn bị bài học:
1. Giáo viên:
1.1. Dự kiến bp tổ chức hs hoạt động để hiểu bài học:
-Phương pháp đọc hiểu, phân tích, thuyết trình kết hợp trao đổi thảo luận.
-Tích hợp phân môn: Làm văn. Tiếng việt. Đọc văn.
1.2. Phương tiện:
Sgk. Giáo án, đọc tài liệu tham khảo.
2. Học sinh:
Chủ động tìm hiểu bài học qua các câu hỏi sgk và những định hướng của giáo
viên ở tiết trước.
C. Hoạt động dạy và học:
1. Ổn định tổ chức.


Giáo án Ngữ văn 11

2. Kiểm tra bài cũ.

3.Giới thiệu bài mới.
Trước tiết chúng ta tìm hiểu thế nào là ngôn ngữ chung? Là lời nói cá nhân?
Giữa ngôn ngữ chung và lời nói cá nhân có quan hệ với nhau. Vậy đó là mối quan
hệ gì? Chúng ta tìm hiểu tiết tiếp theo.
Hoạt động của GV và HS
Hoạt động 1. hướng dẫn hs tìm
hiểu mục III. Sgk.
Gv chép ngữ liệu lên bảng hs
chép vào vở và trả lời câu hỏi:
Hãy cho biết sự khác nhau giữa
các từ “hoa” trong các câu thơ
sau:
- Hoa hồng nở, hoa hồng lai
rụng.

Nội dung cần đạt
3. Quan hệ giữa ngôn ngữ chung và lời nói
cá nhân:
a. Tìm hiểu ngữ liệu:
- Từ “hoa 1”phần cây cỏ nở ra đầu mút cành
nhỏ rồi kết lại thành quả → nghĩa gốc.
- Từ “hoa 2” chỉ nước mắt người con gái đẹp.
- Từ “hoa 3” vì tình yêu của Thúy Kiều mà
Kim Trọng phải tìm nàng.

- Thềm hoa một bước, lệ hoa
mấy hàng.

- Từ “hoa 4” chỉ người quân tử trong xã hội
phong kiến chịu nhiều bất công, thua thiệt, uất

ức. Cỏ chỉ bọn quan tham.

- Vì hoa nên phải đánh đường
tìm hoa.

b. Kết luận:

- Hoa thường hay héo cỏ thường
tươi.

- Ngôn ngữ chung là cơ sở để sản sinh ra lời
nói cụ thể của mình đồng thời để lĩnh hội lời
nói cá nhân khác.

Qua tìm hiểu ngữ liệu trên em
hãy cho biết mối quan hệ giữa
ngôn ngữ chung và lời nói cá
nhân?
(Hs trả lòi cá nhân, gv nhận xét
chốt ý)

- Ngược lại lời nói cá nhân vừa là biểu hiện
của ngôn ngữ chung, vừa có những nét riêng.
Hơn nữa, cá nhân có thể sáng tạo góp phần
làm biến đổi và phát triển ngôn ngữ chung.


Giáo án Ngữ văn 11

II. Luyện tập :

Bài tập 1:
“ nách” chỉ góc tường
Hoạt động 2: Gv hướng dẫn hs
làm bài tập sgk.

Nguyễn Du chuyển nghĩa vị trí trên thân thể
con người sang nghĩa chỉ vị trí giao nhau giữa
hai bức tường tạo nên một góc.

GV chia nhóm thảo luận theo các
đề bài sgk.
Nguyễn Du theo phương thức chuyển nghĩa
chung của tiếng Việt.
Bài tập 1:sgk tr 35
Nhóm 1:

Phương thức ẩn dụ (dựa vào quan hệ tương
đồng giữa hai đối tượng gọi tên).
Bài tập 2.
Ngán nỗi xuân đi xuân lại lại.
- Xuân ( đi ): Tuổi xuân, vẻ đẹp con người.
- Xuân ( lại ): Nghĩa gốc- Mùa xuân.
Cành xuân đã bẻ cho người chuyên tay.
- Vẻ đẹp người con gái.
Mùa xuân là tết trồng cây
Làm cho đất nước càng ngày càng xuân.

Bài tập 2: sgk tr 36
Nhóm 2:

- Mùa xuân: Nghĩa gốc, chỉ mùa đầu tiên trong
một năm.
- Xuân: Sức sống, tươi đẹp.
Bài tập 3:


Giáo án Ngữ văn 11

Mặt trời xuống biển như hòn lửa
Sóng đã cài then đêm sập cửa.
- Mặt trời: Nghĩa gốc, được nhân hóa
Từ ấy trong tôi bừng nắng hạ
Mặt trời chân lý chói qua tim
- Mặt trời: Lý tưởng cách mạng.
Mặt trời của bắp thì nằm trên đồi
Mặt trời của mẹ con nằm trên lưng.
- Mặt trời( của bắp ): Nghĩa gốc.
- Mặt trời ( của mẹ): Ẩn dụ - đứa con.
Bài tập 4.
Bài tập 3:

Từ mới được tạo ra trong thời gian gần đây:

Sgk tr36

- Mọm mằn: Nhỏ, quá nhỏ  Qui tắc tạo từ
lấy, lặp phụ âm đầu.

Nhóm 3.

- Giỏi giắn: Rất giỏi  Láy phụ âm đầu.
- Nội soi: Từ ghép chính phụ Soi: Chính
 Nội

Bài tập 4:
Sgk tr36


Giáo án Ngữ văn 11

Nhóm 4

4. Củng cố:
Hệ thống hóa bài học.
5. Dặn dò:
Học bài cũ, soạn bài mới theo phân phối chương trình.