Giáo án Ngữ văn 11 tuần 9: Khái quát văn học Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng 8 năm 1945

GIÁO ÁN NGỮ VĂN 11
TUẦN 09 - TIẾT 32, 33, 34: KHÁI QUÁT VĂN HỌC VIỆT
NAM TỪ ĐẦU THẾ KỈ XX ĐẾN CÁCH MẠNG THÁNG
TÁM NĂM 1945
I. Mục tiêu cần đạt
Thấy được diện mạo một nền văn học mới: sự hiện đại, tốc độ phát triển và sự phân hóa sâu
sắc. Nắm được những đặc điểm cơ bản làm nên diện mạo và bản chất một nền văn học mới. Có
cách nhìn khách quan và biện chứng về một thời kì văn học mới.
Biết cách phân tích, nhận xét, đánh giá những tác giả, tác phẩm văn học mới.
II. Chuẩn bị của giáo viên và học sinh
- SGK, SGV, Chuẩn kiến thức, Sách tham khảo,…
- SGK, Tập Ngữ Văn, Tập rèn luyện Ngữ Văn, Giấy nháp,…
III. Tổ chức hoạt động dạy và học
Kiểm tra: Tập rèn luyện của Hs
HOẠT ĐỘNG CỦA THẦY VÀ TRÒ

KẾT QUẢ ĐẠT ĐƯỢC

Hs đọc đoạn văn bên dưới tên bài
học, SGK, tr 82.
-

I. Đặc điểm cơ bản của văn học Việt Nam từ
đầu thế kỉ XX đến cách mạng tháng Tám năm
Hs đọc SGK, tr 82 và nửa đầu tr 83. 1945
Em hiểu thế nào về khái niệm hiện 1. Văn học đổi mới theo hướng hiện đại hóa

đại hóa được dùng trong bài học? (SGK, tr * Những điều kiện để hiện đại hóa văn học (SGK,
tr 82-83).
83)
Những nhân tố nào đã tạo điều kiện

cho nền văn học từ đầu thế kỉ XX đến
Cách mạng tháng Tám năm 1945 đổi mới
theo hướng hiện đại hóa? (Công cuộc khai
thác thuộc địa của thực dân Pháp; sự Âu
hóa xã hội thành thị Việt Nam; sự thay đổi
ý thức hệ đời sống.)
Quá trình hiện đại hóa đó diễn ra
như thế nào? (SGK, tr 83-84)

* Các giai đoạn hiện đại hóa:
a. Giai đoạn thứ nhất (từ đầu thế kỉ XX đến
khoảng năm 1920)
Là giai đoạn chuẩn bị điều kiện vật chất cho văn
học phát triển. Thơ văn của chí sĩ cách mạng, nho
sĩ đã có sự tiến bộ về tư tưởng nhưng về hình thức
cơ bản vẫn là của văn học trung đại.
b. Giai đoạn thứ hai (khoảng từ năm 1920 đến


Nêu vài tác giả, tác phẩm tiêu biểu
ở giai đoạn thứ nhất và giai đoạn thứ hai ?
(PTL, tr 119)

năm 1930)

- Nêu vài tác giả, tác phẩm tiêu biểu ở giai
đoạn thứ ba? (PTL, tr 119)

1945)

- Gv làm rõ quá trình hiện đại hóa thơ ca
của một số nhà thơ tiêu biểu cho giai đoạn
thứ ba: thơ Xuân Diệu trong phong trào
Thơ mới.

Có sự cách tân sâu sắc ở nhiều thể loại, đặc biệt là
tiểu thuyết, truyện ngắn và thơ, phóng sự, phê bình
ra đời và đạt nhiều thành tựu.
Tuần 9, Tiết
33

Quá trình hiện đại hóa đã đạt được nhiều thành
tích với sự xuất hiện của các thể loại văn học hiện
đại và sự hiện đại hóa của thể loại truyền thống.
Gv làm rõ quá trình hiện đại hóa
thơ ca của một số nhà thơ tiêu biểu cho hai Tiểu thuyết, truyện ngắn, thơ, kí đều phát triển.
giai đầu: thơ Phan Bội Châu; thơ Tản Đà. c. Giai đoạn thứ ba (khoảng từ năm 1930 đến năm

Tuần 9, Tiết 33
- Văn học Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đến
Cách mạng tháng Tám năm 1945 có sự
phân hóa phức tạp như thế nào? (SGK, tr
85-86)
- Căn cứ SGK, tr 85-86, em hãy tóm tắt
nội dung bài học phần: Bộ phận văn học
công khai?
- Văn học lãng mạn có các đề tài, thành
tựu chủ yếu nào? (PTL, tr 120)
- Văn học hiện thực có những nội dung,
thành tựu chủ yếu gì? (PTL, tr 120)

- Căn cứ SGK, tr 86-87, em hãy tóm tắt
nội dung bài học phần: Bộ phận văn học
không công khai? (Tại sao gọi là không
công khai? Các tác giả tiêu biểu? Quan
điểm sáng tác? Nội dung, các tác phẩm
tiêu biểu?)
- Những điểm khác nhau giữa hai bộ phận
văn học công khai và không công khai (về
đội ngũ nhà văn, hoàn cảnh sáng tác và
tính chất)? (SGK, tr 85-86, 87)

2. Văn học hình thành hai bộ phận và phân hóa
thành nhiều xu hướng, vừa đấu tranh với nhau,
vừa bổ sung cho nhau để cùng phát triển
a. Bộ phận văn học công khai
Phân hóa thành nhiều xu hướng, có hai xu hướng
chính: văn học lãng mạn(Tản Đà, Huy Cận, Hàn
Mặc Tử, Xuân Diệu, Thạch Lam, Nguyễn Tuân,
…) và văn học hiện thực (Nam Cao, Vũ Trọng
Phụng, …).
b. Bộ phận văn học không công khai
Đây là tiếng nói của các chiến sĩ và quần chúng
nhân dân tham gia phong trào cách mạng (Phan
Bội Châu, Phan Châu Trinh, Hồ Chí Minh, Tố
Hữu, …). Ở bộ phận văn học không công khai này,
quá trình hiện đại hóa gắn liền với quá trình cách
mạng hóa văn học. Nó sẽ trở thành dòng chủ của
văn học Việt Nam sau này.
3. Văn học phát triển với một tốc độ hết sức
nhanh chóng

Có sự hiện đại hóa nhanh chóng về nội dung tư
tưởng, hình thức nghệ thuật; xuất hiện các thể loại
mới với nhiều tác phẩm có giá trị.
II. Thành tựu chủ yếu của văn học Việt Nam từ


Văn học Việt Nam từ đầu thế kỉ XX đầu thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm
đến Cách mạng tháng Tám năm 1945 phát 1945
triển với một nhịp độ hết sức nhanh chóng. Tiết 34
Hãy giải thích nguyên nhân của nhịp độ
Về nội dung tư tưởng: vẫn tiếp tục phát huy
phát triển ấy? (SGK, tr 87-88; PTL, tr 121) những truyền thống tư tưởng lớn của văn học dân
Tiết 34
tộc và đóng góp thêm về tinh thần dân chủ. Lòng
Những truyền thống tư tưởng lớn
yêu nước gắn với yêu quê hương, trân trọng truyền
nhất, sâu sắc nhất của lịch sử văn học Việt thống văn hóa dân tộc, ca ngợi cảnh đẹp quê
hương đất nước, lòng yêu nước gắn với tinh thần
Nam là gì? (SGK, tr 88)
Văn học Việt Nam từ đầu thế kỉ XX quốc tế vô sản. Chủ nghĩa nhân đạo gắn với sự
thức tỉnh ý thức cá nhân của người cầm bút.
đến Cách mạng tháng Tám năm 1945 có
đóng góp gì mới cho những truyền thống
ấy? (SGK, tr 89)
Những thể loại văn học nào mới
xuất hiện trong văn học Việt Nam từ đầu
thế kỉ XX đến Cách mạng tháng Tám năm
1945? (SGK, tr 89)

-

Về hình thức thể loại và ngôn ngữ văn học

Các thể loại văn xuôi phát triển mạnh, nhất là tiểu
thuyết và truyện ngắn. Các thể loại mới như phóng
sự, bút kí, tùy bút, kịch nói đều đạt được thành
tựu. Thơ ca phải thoát khỏi những quy tắc chặt chẽ
của thơ ca trung đại để thể hiện tinh thần dân chủ
của thời đại mới với cái tôi cá nhân đầy cảm xúc.

Sự cách tân, hiện đại hóa các thể
loại tiểu thuyết và thơ diễn ra như thế nào? - Đây là một thời kì văn học có vị trí rất quan
trọng đối với lịch sử phát triển của văn học Việt
(SGK, tr 90)
* Những đặc điểm khác nhau cơ bản giữa Nam. Ở thời kì này, văn học đã có bước phát triển
nhảy vọt về mọi mặt, tạo tiền đề cho sự phát triển
tiểu thuyết trung đại và tiểu thuyết hiện
đại; thơ trung đại và thơ hiện đại? (SGV, tr của văn học thời kì sau.
103; PTL, tr 125)

*Ghi nhớ (SGK, tr 91)

- Hướng dẫn Hs làm bài luyện tập SGK, tr
91. (PTL, tr 125- mục III. 1)
IV. Củng cố hướng dẫn học sinh tự học ở nhà
1. Củng cố
Lập đề cương bài học theo dàn ý.
2. Hướng dẫn
- Lập dàn ý và trả lời các câu hỏi: Vì sao? Như thế nào? với phần Những đặc điểm của nền văn
học mới.

- Đọc lại các văn bản Câu cá mùa thu, Bài ca ngắn đi trên bãi cát, Văn tế nghĩa sĩ Cần Giuộc,
Chiếu cầu hiền; hệ thống hóa những kiến thức đã tiếp nhận từ các bài học để làm bài viết số 3:
nghị luận văn học.