Giáo án Ngữ văn 11 tuần 12: Hạnh phúc của một tang gia (Trích Số đỏ)

TUẦN 12 - TIẾT 43-44: ĐỌC VĂN: HẠNH PHÚC CỦA MỘT
TANG GIA
( Trích “Số đỏ” )
- Vũ Trọng Phụng A. Mục tiêu:
1. Kiến thức:
- Bộ mặt thật của xã hội tư sản thành thị lố lăng, kệch cỡm.
- Thái độ phê phán mạnh mẽ xã hội đương thời khoác áo văn minh, “Âu hoá” nhưng thực chất
hết sức giả dối, đồi bại và nối xót xa kớn đáo của tác giả trước sự băng hoại dạo đức con người.
- Bút pháp trào phúng đặc sắc: tạo dựng mâu thuẫn và tính huống hài hước, xây dựng chân dung
biếm hoạ sắc sảo, giọng điệu châm biếm.
2. Kỹ năng: - Đọc – hiểu văn bản tự sự được viết theo bút pháp trào phúng.
3. Thái độ tư tưởng: Học sinh nhận thức được thế nào là sự lố lăng đồi bại, giả dối và lên án
chúng.
B. Chuẩn bị của GV và HS:
1. Giáo viên: Đọc SGK, SGV, TLTK, soạn giáo án, thiết kế bài học
2. Học sinh: Soạn bài
C. Tiến trình dạy - học:

1. Ổn định tổ chức:
1'
2. Kiểm tra bài cũ: 4'
Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh
3. Các hoạt động dạy - học:
Hoạt động của GV và HS

Tg Nội dung cần đạt

Hoạt động 1: Giới thiệu bài mới,
+ PP giới thiệu: thuyết trình...

1'

Giới thiệu Vũ Trọng Phụng là nhà văn hiện
thực xuất sắc của nền văn học Việt Nam,
ngòi bút của ông hướng hẳn về tầng lớp tư
sản thành thị lố lăng đồi bại. Chúng ta cùng
đi tìm hiểu về sđoạn trích hạnh phúc của một


tang gia.
Hoạt động 2: Tìm hiểu chung:


Mục tiêu:

- Thấy được bản chất lố lăng, đồi bại của
xã hội thượng lưu thành thị trước cách
mạng.
- Hiểu được những nét đặc sắc trong nghệ
thuật trào phúng của Vũ Trọng Phụng.


Phương pháp:
- Công việc của GV: phát vấn

- Công việc của HS: Học sinh đọc bài,
suy nghĩ, trao đổi và trả lời các câu hỏi.

Hoạt động 3: Đọc - hiểu văn bản:
Thao tác 1: Đọc văn bản:
- GV: Gọi 1-2 HS đọc văn bản. GV nhận

xét và đọc mẫu, giải thích từ khó.
- HS: đọc văn bản, nhận xét bạn đọc văn
bản như thế nào

5'

I. Tìm hiểu chung:
1) Tác giả
Vũ Trọng Phụng (1912- 1939) là nhà văn
hiện thực xuất sắc trước Cách mạng. Ông nổi
tiếng về tiểu thuyết, truyện ngắn và đặc biệt
thành công ở thể loại phóng sự. Vũ Trọng
Phụng để lại nhiều kiệt tác như: Sốđỏ, Giông
tố, Vỡ đê, Cơm thầy cơm cô,…
2) Tác phẩm
Số đỏ (1936) được coi là một trong những
tác phẩm xuất sắc nhất của văn học Việt
Nam, có thể “làm vinh dự cho mọi nền văn
học” (Nguyễn Khải). Đoạn trích thuộc
chương XV của tiểu thuyết này.

34' I. Đọc hiểu văn bản
1. Đọc văn bản
- Giải thích từ khó
- Vị trí: chương XV có nhan đề đầy đủ là
Hạnh phúc của một tang gia- Văn minh nữa
cũng nói vào- Một đám ma gương mẫu
- Bố cục:
(1) Từ đầu.......cho Tuyết vậy: Niềm vui và
hạnh phúc của các thành viên gia đình và

mọi người khi cụ cố tổ qua đời
(2) Tiếp.....đám cứ đi: Cảnh đám ma gương
mẫu
(3) Còn lại: cảnh hạ huyệt
2. Tìm hiểu văn bản

Thao tác 2: Tìm hiểu văn bản

a) Nội dung

- GV: Đặt câu hỏi em hiểu như thế nào về
nhan đề của chương truyện

* Nhan đề Hạnh phúc của một tang gia chứa
đựng mâu thuẫn trào phúng, hàm chứa tiếng
cười chua chát, vừa kích thích tính tò mò của


Em hãy liên hệ với truyền thống đạo lí của
dân tộc.

độc giả vừa phản ánh mợt thật mỉa mai, hài
hước, tàn nhẫn.

- HS: Suy nghĩ và trả lời.

* Những chân dung biếm hoạ.
40' - Người trong gia đình có niềm vui chung là
cái trúc thư sẽ đi vào thời kì thực hành
- Niềm vui riêng của các thành viên

Tiết 2
- GV: Đặt câu hỏi Em hãy cho biết những
chân dung biếm hoạ của những người trong
gia đình, và những người ngoài gia đình.
- HS: Suy nghĩ và trả lời.

+ Cụ cố Hồng ( con trai cả): Sung sướng vì
lần đầu tiên được diễn trò già yếu trước đám
đông cụ “nhắm nghiền mắt lại để mơ
màng...”
-> điển hình cho loại người ngu dốt, háo
danh
+ Văn Minh ( cháu nội): Thích thú vì cái
chúc thư kia đã đi vào thời kì thực hành chứ
không còn là lí thuyết viển vông nữa
+ Vợ Văn Minh ( cháu dâu): mừng rỡ vì
được dịp lăng xê những mốt y phục táo bạo
nhất -> cơ hội quảng cáo hàng để kiếm tiền

Gv cho học sinh lấy dẫn chứng để chứng
minh
- HS: Suy nghĩ và trả lời.

+ Cậu Tú Tân ( cháu nội): Sướng điên người
lên vì được dùng đến cái máy ảnh mới mua
-> cơ hội hiếm có để cậu giải trí và chứng tỏ
tài nghệ chụp ảnh của mình
+ Ông Phánmọc sừng: Thật sung sướng vì
giá trị đôi sừng hươu vô hình trên đầu mình,

như nó ông sẽ được trả công xứng đáng
+ Cô Tuyết ( cháu gái): Được dịp mặc bộ y
phục ngây thơ......
+ Xuân tóc đỏ: danh giá và uy tín càng cao
thêm vì chính nhừ hắn mà cụ cố tổ chết
- Niềm vui của những người ngoài gia đình
+ Hai vị cảnh sát Min Đơ và Min Toa “
Sung sướng cực điểm” vì đang thất nghiệp
được thuê dẹp trật tự cho đám đông
+ Bạn bè cụ Cố Hồng


+ Đám phụ nữ quí phái, đám giai thanh gái
lịch, hàng phố...
=> Gia đình có tang mà lại tang cụ tổ, không
ai thương tiếc. Tất cả đều hả hê, sung sướng.
Thái độ hành động của họ tuy khác nhau
nhưng đều giống nhau ở sự bất hiếu, vô đạo
đức, mất hết nhân tâm
=> Tác giả đã khai thác những yếu tố mâu
thuẫn để gây cười, cái cười phê phán đầy mỉa
mai châm biếm
* Quang cảnh đám tang
- Đám ma to chưa từng thấy ở đất Hà Thành,
có đủ kiệu bát cống, lợn quay đi lọng, vài ba
trăm câu đối.. vài ba trăm người đi đưa đám,
tiếng kèn huyên náo tổ chức theo cả ta, tàu,
tây...-> Khoe sang, khoe giàu một cách lố
bịch và hợm hĩnh
- Người đi đưa đám giả dối, lố bịch..

- GV: Đặt câu hỏi quang cảnh đám tang
được tác giả miêu tả như thế nào?

- Dân phố hai bên đường đổ xô ra xem như
xem một sự lạ

- HS: Suy nghĩ và trả lời.

*Cảnh hạ huyệt
- Cậu Tú Tân biểu diễn chụp ảnh, Xuân tóc
đỏ cầm mũ nghiêm trang một cách giả vờ
- Cụ cố Hồng ho khạc, mếu máo và ngất đi
- Ông Phán mọc sừng cứ oặt người đi khóc
to bằng những âm thanh lạ: hứt!..hứt!...hứt!..

- GV: Đặt câu hỏi cảnh hạ huyệt được tác
giả miêu tả như thế nào? qua đó chúng ta
đánh giá như thế nào về gia đình cụ cố
Hồng và xã hội đương thời?

=> Đám tang diễn ra như một tấn đại hài
kịch nói lên sự lố lăng, đồi bại của xã hội tư
sản thượng lưu thời trước CM.Quả thực đó là
một đám ma gương mẫu cho sự giả dối, hợm
hĩnh, háo danh của một gia đình giàu sang
mà bất hiếu, bất nghĩa.
b. Nghệ thuật:


- HS: Suy nghĩ và trả lời.

- Tạo tình huống trào phúng cơ bản rồi mở
rộng ra những tình huống khác.
- Phát hiện những chi tiết đối lập gay gắt
cùng tồn tại trong một con người, sự vật, sự
việc.
- Thủ pháp cường điệu, nói ngược, nói mỉa…
được sử dụng một cách linh hoạt.
- Miêu tả biến hoá, linh hoạt và sắc sảo đến
từng chi tiết, hói trúng nói riêng của từng
nhân vật.

Thao tác 3:

c. ý nghĩa văn bản:

- GV:Em hãy cho biết nghệ thuật và ý nghĩa
của văn bản?

Đoạn trích Hạnh phúc của một tang gia là
một bi hài kịch, phơi bày bản chất nhố
nhăng, đồi bại của một gia đình đồng thời
phản ánh bộ mặt thật của xã hội thượng lưu
thành thị đồng thời phản ánh bộ mặt thật của
xã hội thượng lưu thành thị trước cách mạng
tháng Tám.

- HS: Suy nghĩ trao đổi và trả lời.

Hoạt động 4: Bài tập vận dụng:

- Công việc của GV: ra bài tập, hướng dẫn
học sinh làm bài.
- Công việc của HS: suy nghĩ trao đổi làm
bài.

3'

Bài tập 1: Em hãy phân tích nghệ thuật trào
phúng được thể hiện qua Hạnh phúc của một
tang gia.
Gợi ý:
- Khai thác triệt để mau thuẫn trào
phúng(tang gia mà ai cũng hạnh phúc, đám
tang mà như đám hội, đám rước.)
- Các thủ pháp cường điệu, nói ngược, nói
mỉa...
- Tạo được chi tiết trào phúng đặc sắc, có
giá trị (ông Phán oặt đi khóc mãi không thôi)
- Những câu văn hài hước (Cái chết kia đã
làm cho nhiều người sung sướng lắm)

4. Củng cố, dặn dò: 2'
* Chốt lại bài học: HS tự tóm tắt những nét chính về nội dung và nghệ thuật


Gv chốt lại: Niềm vui của những người trong và ngoài gia đình.
* Dặn dò:

1. Bài tập về nhà: Đọc lại văn bản tóm tắt được văn bản, học kiến thức?

2. Tiết học tiếp theo: phong cách ngôn ngữ báo chí.