Giáo án Ngữ văn 11 tuần 12: Hạnh phúc của một tang gia (Trích Số đỏ)

TUẦN 12 - TIẾT 45, 46:

HẠNH PHÚC CỦA MỘT TANG GIA.
( Vũ Trọng Phụng)
A. Mục tiêu cần đạt:
Thống nhất SGK + SGV.
B. Phương tiện thực hiện:
SGK + SGV, thiết kế bài học, bảng phụ, tranh ảnh.
C. Cách thức tiến hành:
Trao đổi, thảo luận, trả lời câu hỏi.
D. Tiến trình lên lớp:
1. Ổn định:
2. Bài cũ: Ý nghĩa lần cho chữ cuối cùng của Huấn Cao trong tác phẩm Chữ người tử tù?
Suy nghĩ của anh chị về lời khuyên của Huấn Cao đối với Quản ngục?
3. Bài mới: GV giới thiệu vào bài.
HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

KIẾN THỨC CẦN ĐẠT

Hướng dẫn học sinh đọc phần tiểu dẫn

I. Đọc - hiểu khái quát:
1. Tác giả:

Nêu vài nét hiểu biết về tác giả ?

- Xuất thân trong một gia đình nghèo khổ, mồ
côi cha khi 7 tháng tuổi.
- 16 tuổi phải đi làm và hai lần bị đuổi việc.
- 18 tuổi sáng tác và viết báo.
- Lao động cực nhọc nhưng vẫn không nuôi đủ

gia đình, chết trong nghèo túng( nghèo nhất
trong số các nhà văn)

GV: Thành tựu: 9 tiểu thuyết, 8 phóng sự, 6 vở

- Ra đi khi tuổi đời, tuổi nghề đang vào độ
sung sức nhất nhưng cũng kịp để lại cho nền
văn học những kiệt tác có giá trị hiện thực sâu
sắc.
- Được mệnh danh là ông vua phóng sự Bắc


kịch, 30 truyện ngắn; Thành công nhất là
phóng sự, tiểu thuyết( vua phóng sự Bắc Kì)

Kì.

Nêu vài nét về tác phẩm số đỏ? Xuất xứ tác
phẩm?

3 Tác phẩm:

Vị trí đoạn trích?
Bối cảnh ra đời tác phẩm: 1936- năm đầu của
mặt trận dân chủ Đông Dương, không khí đấu
tranh diễn ra sôi nổi, chế độ kiểm duyệt sách
báo khắt khe của thực dân cũng tam thời bãi
bỏ.
Theo em nên chia bố cục thành mấy phần? nội
dung từng phần?

2. Sự nghiệp sáng tác:
- Trích từ tiểu thuyết Số đỏ - chương XV
- Số đỏ lên án bộ mặt xã hội tư sản thượng lưu:
văn minh rởm, lố bịch, đồi bại. Lên án tầng lớp
thượng lưu vô đạo đức với đủ lứa tuổi, nghề
nghiệp; những con người leo lên từ dưới đáy
xã hội, phơi bày hiện thực xấu xa.
4. Bố cục: 3 phần:
- Phần 1: Từ đầu đến cho Tuyết vậy: niềm vui
và hạnh phúc của mọi người khi cụ Tổ mất.
- Phần 2: Tiết theo đến đám cứ đi: Cảnh đám
ma gương mẫu.

HS đọc những đoạn tiêu biểu.

- Phần 3: Còn lại Cảnh hạ huyệt.
II. Đọc - hiểu chi tiết:
1. Ý nghĩa nhan đề đoạn trích:

Em hiểu thế nào là hạnh phúc? thế nào là tang
gia?

- Hạnh phúc: Vui, sung sướng, thoả mạn nhu
cầu.

Tại sao lại là hạnh phúc của một tang gia?

- Tang gia: nhà có tang, mất mát, đau thương.

Ý nghĩa nhan đề đoạn trích?

=> Cái chết đem lại sự sung sướng và hạnh
phúc cho những người ở lại trong gia đình khi
nhu cầu của họ đã được đáp ứng.

Người chết là ai? Vì sao mất?
Thông thường khi trong gia đình mất đi một
người thân thì như thế nào?

2. Cái chết và niềm vui sướng, hạnh phúc của
mọi người.
a. Người chết:
- Cụ Tổ: lớn tuổi, có tài sản lớn

Nhưng ở gia đình này có gì đặc biệt?

- Gia đình có tang: Đó là một tổn thất, mất mát
lớn; đau xót, tiếc thương, bối rối; tổ chức tang
lễ trang nghiêm, thành kính >< Hạnh phúc, vui
sướng; bát nháo, nhố nhăng; giả tạo .

Cách tổ chức tang lễ của họ?

- Lễ tiết: Phát tang chậm, già: dâm, trẻ: la ó ->


lo đám cưới cho Tuyết.
Tại sao gọi cái chết là niềm vui sướng, hạnh
phúc cho những người trong gia đình?

b. Niềm vui sướng, hạnh phúc của một đại gia
đình bất hiếu.

Cái chung mà mọi người mong đợi đó là gì?

- Cái chung - Tờ di chúc: đã được thực
hành( chia), không còn là lí thuyết( trên giấy
tờ).

GV: Nghĩa tử là nghĩa tận.
Cái riêng ? Ở mỗi nhân vật có một niềm vui
riêng, hãy chỉ rõ từng người?

- Cái riêng:

GV: Cụ cố Hồng: nói đến 1872 lần câu: Biết
rồi, khổ lắm...

+ Cụ bà: Bàn chuyện đám cưới Tuyết - chạy
tang.

Văn Minh mang ơn Xuân tóc đỏ: “hai tội nhỏ,
một ơn lớn”- Suy nghĩ của em về câu này?

+ Cụ cố Hồng: Tỏ ra già yếu -> khen; mơ ước
được gọi cụ cố - mặc đồ xô gai.

Cô Tuyết được miêu tả như thế nào?Suy nghĩ
của em về cách miêu tả ấy?

+ Văn Minh: Lăng xê, quảng cáo mốt cho cửa
hàng; nhà cải cách y phục.

Em có nhận xét gì về cách ăn mặc của Tuyết ?(
Gái mới lãng mạn hư hỏng một cách ngây thơ:
tiệm may “Âu hóa” với những bộ sưu tập:
ngây thơ, dậy thì, hãy chờ một chút, ỡm ờ...

+ Cô Tuyết: Mặc bộ ngây thơ, khẳng định còn
trinh (khiêu gợi): Buồn đúng mốt không phải
vì ông mất; vì Xuân tóc đỏ.

Cậu Tú Tân thì mong muốn điều gì?
Phán mọc sừng đội ơn kẻ đã giết ông mình.Vợ
thì ngoại tình.
Nhìn lại gia đình có người chết, ta thấy được
điều gì ở những con người này?

+ Cậu Tú Tân: Được sử dụng máy ảnh; tài
nghệ của mình.
+ Ông Phán mọc sừng: Không ngờ đôi sừng
hươu lại có giá trị( không còn tình nghĩa vợ
chồng -> tiền)

=> Mỗi người một vẻ sung sướng khác nhau vì
được thỏa mãn mục đích, ý nguyện của mình.
Qua cách ăn mặc và hành xử của những người Và điểm giống nhau ở những con người này:
trong gia đình khi có người chết em có suy
Tàn nhẫn, giả dối không một ai đoái thương

nghĩ gì? Ý thức của bản thân?
cụ Tổ của gia đình. Đây chính là nghịch lí
Đoạn trích nào còn cho thấy trước cái dhết của trong đạo lí cổ truyền của dân tộc với bao
chua xót đắng cay.
cụ Tổ còn mang lại hạnh phúc cho một số
người? Hãy tìm những chi tiết đó?
c. Đám người ngoài:
Tại sao họ lại hạnh phúc ?
GV: Bà Phó đoan – me tây đĩ thỏa; Ông Typn.

- Min đơ, Min toa: Cảnh sát giữ trật tự đám
ma; có được việc làm.
- Bạn bè của cụ cố Hồng: Khoe huân chương.

Theo em họ đi đưa đám có phải là vì tình
nghĩa bạn bè, con cháu hay không?

- Đám bạn bè Tuyết ( trai thanh gái lịch): Hẹn
hò, lời lẽ.


- Xuân tóc đỏ: Xuất hiện đúng lúc; biết lấy
lòng người; ma cô, lém lĩnh.
Cảnh đưa đám diễn ra như thế nào?Tác giả
miêu tả ra sao?
Em có nhận xét gì về thái độ của mọi người
trong đám tang?
Thái đọ của tác giả?

- Sư cụ Tăng phú: Tâng bốc mình lên.

=> Xuất hiện với bề ngoài buồn, rầu rĩ nhưng
thực chất bên trong là trống rỗng, giả dối. Đó
chính là sự suy đồi về đạo lí, tha hoá về nhân
cách con người .
3. Cảnh đưa đám:
- Đám tang: Đám ma như đám rước: huyên
náo, kèn ta, tàu …

Em có nhận xét gì vầ cảnh hạ huyệt?

- Hàng trăm câu đối, vòng hoa.

Chi tiết Phán mọc sừng oặt người khóc…. gợi
cho em suy nghĩ như thế nào?

- Người đi đông, sang trọng: không phải vì
đám ma mà chim nhau

GV: Thanh toán sòng phẳng với Xuân tóc đỏ.

- Đủ mốt quần áo nhằm quảng cáo.

GV: Qua cảnh này thấy được ngòi bút trào
lộng, châm biếm sâu sắc, Vũ Trọng Phụng đã
làm rõ sự đua đòi trong lối sống văn minh
rởm, vạch trần bộ mặt trơ trẽn đến trâng tráo
của tầng lớp thượng lưu mới, đi ngược lại
truyền thống, đạo lí của dân tộc.

=> To tát, nhộn nhịp,, rầm rộ, khoa trương,

khoe của.

Em có phát hiện ra những nét đặc sắc về nghệ
thuật?

=> Gỉa tạo, che mắt thế gian, bản chất con
người mất đi, giá trị nhân đạo không còn.

4. Hạ huyệt( lộn xộn, không theo nghi lễ):
- Tú Tân bắt bẻ mọi người theo mình;
- Tiếng khóc của cụ cố Hồng và con rể.

5. Nghệ thuật:
Tổng kết

HS đọc ghi nhớ SGK

Tài miêu tả: tiếng khóc lạ đời; điệp khúc: đám
cứ đi nhưng vì mục đích riêng; Nghệ thuật trào
phúng: Đám có thể làm cho người chết mỉm
cười; khắc hoạ nhân vật; sự phóng đại: 1872
câu nói, đối
III. Tổng kết:
- Nghệ thuật:
- Nội dung: Đả kích cay độc thói đời, sự giả


dối mất hết tình người qua một đám ma giàu
nhất Hà thành.
Ghi nhớ: SGK

4. Củng cố: Nghệ thuật xây dựng trong tác phẩm(đặc biệt là đọan trích)? Gía trị nhân sinh qua
đọan trích?
5. Dặn dò: Học bài cũ, soạn bài mới.