Giáo án Ngữ văn 11 tuần 29 bài: Luân lí xã hội ở nước ta Phan Châu Trinh

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 11
VỀ LUÂN LÍ XÃ HỘI Ở NƯỚC TA
(Trích “Đạo đức và luân lí Đông Tây”)
( Phan Châu Trinh )

I. MỤC TIÊU CẦN ĐẠT :
Giúp HS:
- Hiểu và nắm được tinh thần yêu nước và mối quan tâm đặc biệt của
Phan Trâu

Trinh tới vấn đề dân trí khi kêu gọi nhân dân gây dựng nền luân

lí xã hội ở nước ta
- Thấy được sức thuyết phục của bài diễn thuyết qua đoạn trích
- Rèn luyện kĩ năng đọc hiểu văn bản chính luận
- Giáo dục tinh thần đoàn kết, yêu nước
II. PHƯƠNG TIỆN VÀ CÁCH THỨC TIẾN HÀNH
1. Phương tiện
- Sgk, Sgv, Sách tham khảo
- Thiết kế bài học
2. Cách thức tiến hành
Kết hợp phát vấn – gợi mở - nêu vấn đề - thuyết giảng .
III . TIẾN TRÌNH LÊN LỚP :
1. Ổn định lớp
2. Kiểm tra bài cũ


3. Bài mới
* Giới thiệu bài mới : Vào những năm cuối thề kỉ XIX đầu thế kỉ XX, xã hội
nước ta lâm vào tình trạng trì trệ và yếu kém về mọi mặt, do chính sách ngu
dân mà thực dân Pháp áp đặt. Trong hoàn cảnh đó, nhiều người con ưu tú

của dân tộc đã có tư tưởng canh tân đất nước. một trong số đó là nhà yêu
nước Phan Châu trinh. Tinh thần yêu nước nồng nàn của ông đã được thể
hiện trong bài Đạo đức và luân lí Đông Tây mà tiêu biểu là đoạn trích về
luân lí xã hội ở nước ta.

Hoạt động của Giáo viên và Học

Yêu cầu cần đạt

sinh
HĐ1: Hướng dẫn HS tìm hiểu chung

I . Tìm hiểu chung

Bước 1: Tìm hiểu về tác giả
TT1: Gọi HS đọc tiểu dẫn Gv phát
vấn:

1. Tác giả

- Dựa vào tiểu dẫn hãy cho biết vài a. Cuộc đời
nét về tác giả PCT ?
- Phan Châu Trinh ( 1872-1926),
TT2: HS trả lời
hiệu Tây Hồ, Hi Mã
TT3: GV nhận xét, bổ sung.

- Tây Lộc, Tiên Phước, Tam Kì,
Quảng Nam
-1901 đỗ phó bảng, làm quan một

thời gian sau cáo về ở ẩn


- Chủ trương bãi bỏ chế độ quân
chủ, thực hiện chế độ dân chủ, khai
thông dân trí, mở mang công thương
nghiệp, lợi dụng chiêu bài “khai
hoá” của Pháp để đấu tranh hợp
pháp.
-1908 ông bị bắt, bị đày đi Côn Đảo,
ba năm sau được thả tự do
-1925 bị ốm nặng, mất ngày 24-31926, lễ truy điệu ông trở thành một
phong trào vận động ái quốc rộng
khắp
b. Sáng tác chính.
Ông viết cả chữ Hán, Nôm, Quốc
ngữ
- Chủ yếu là văn chính luận có tính
hùng biện, có lập luận đanh thép
- “ Đầu Pháp chính phủ thư”
(1906),
“ Tỉnh quốc hồn ca I, II ” (1907,
1922)…
Bước 2: Tìm hiểu về tác phẩm
TT1: Gv phát vấn:
- Hãy cho biết đoạn trích thuộc tác

.2, Về tác phẩm:

phẩm nào và vị trí của đoạn trích?

- Đạo đức và luân lí Đông Tây gồm

TT2: Hs trả lời

5 phần chính

TT3: Gv nhận xét, bổ sung

- Vị trí đoạn trích
Phần 3 của tác phẩm 1872-

Hoạt động 2: Hướng dẫn Hs đọc -” -Ông viết cả chữ Hán,
hiểu văn bản
Bước 1: GV hướng dẫn Hs tìm
hiểu bố cục, chủ đề của đoạn trích
TT1: GV gọi 2 HS đọc

,II . Đọc – hiểu
1 , Bố cục – chủ đề đoạn trích
a. Bố cục :
* Đoạn 1: Từ đầu đến “từ lâu rồi”

Sau khi đọc đoạn trích GV hướng - Khái niệm về luân lí xã hội và
dẫn HS phân chia bố cục và nội dung khẳng định ở nước ta chưa có luân lí
cơ bản từng đoạn.

xã hội , chưa có ý niệm về luân lí xã

TT2: Hs trả lời

hội .

TT3: Gv nhận xét, bổ sung

* Đoạn 2 : Từ “Cái XHCN…cũng
vì thế”
- Nguyên nhân mà luân lí xã hội ở
VN hiện thời chưa có .
* Đoạn 3 : Còn lại
- Muốn nước VN độc lập thì phải
tuyên truyền, phải thành lập đoàn
thể và phải biết lo cho nhau .
b. Chủ đề tư tưởng
Vạch trần thực trạng đen tối của xã


hội đương thời , đề cao tư tưởng
Bước 2: Phân tích tác phẩm: Tìm đoàn thể và sự tiến bộ hướng về
hiểu những vấn đề được nêu trong ngày mai tươi sáng của đất nước.
bài viết:

2. Phân tích tác phẩm

* Hướng dẫn Hs tìm hiểu về luân lí 1. Luân lí xã hội
xã hội ở nước ta.

* Luân lí xã hội mà tác giả nêu ra ở

TT1: Gv phát vấn:

đoạn trích này là:

Luân lí xã hội mà tác giả nêu ra trong - Ý thức tương trợ lẫn nhau giữa các
đoạn trích này là gì?

cá nhân trong xã hội

TT2: Hs trả lời

- Là “cái nghĩa vụ mỗi người

TT3: Gv nhận xét, bổ sung

trong nước” - tức là ý thức công
dân mà mỗi người phải có
- Là “cái nghĩa vụ mà loài người
ăn ở với loài người” – tinh thần
hợp tác của con người vượt lên trên
các ranh giới dân tộc và lãnh thổ.
=> Đó là ý thức sẵn sàng làm việc
chung, sẵn sàng giúp đỡ nhau và tôn
trọng quyền lợi của người khác.

* Gv hướng dẫn Hs tìm hiểu về
tình trạng luân lí ở nước ta
TT1: Gv phát vấn:
Những biểu hiện nào được nêu trong

2. Tình trạng luân lí ở nước ta
Những biểu hiện được nêu trong bài
chứng tỏ nước ta tuyệt nhiên không
có luân lí xã hội:
+ Dân ta “ phải ai tai nấy, ai chết


bài chứng tỏ nước ta tuyệt nhiên mặc ai…sợ sệt, ù lì, trơ tráo”
không có luân lí xã hội? Thái độ của + Dân “ không biết đoàn thể, không
tác giả?
trọng công ích”
TT2: Hs trả lời

+ Người này đối với kẻ kia đều “

TT2: Gv nhận xét, bổ sung

ngó theo sức mạnh ”, thấy quyền
thế thì chạy theo, quỵ luỵ, nhờ vả.
+ Vua quan mặc sức bóp nặn dân
chúng, chỉ biết vơ vét, coi sự dốt nát
của dân là điều kiện tốt để củng cố
quyền lực và lòng tham của mình
- Thái độ của tác giả: vừa phê phán
nghiêm khắc, vừa đau lòng, thấy
cần phải chỉ ra sự hèn kém của dân
mình, nước mình.

ác cá nhân trong xã hội
-Nguyên nhân: Đó là sự phản động,

dốt nát của lũ quan trường.
Vì thế từ đây tác giả hướng mũi
- Tìm hiểu nguyên nhân

nhọn đả kích vào bọn chúng:

TT1: Gv phát vấn:

+ Những cách gọi tên như: “bọn

Nguyên nhân nào dẫn đến tình trạng học trò”, “kẻ mang đai đội mũ”,
nước ta tuyệt nhiên không có luân lí “kẻ áo rộng khăn đen”, “bọn quan
xã hội?

lại”,” bọn thượng lưu”…Thái độ


TT2: Hs trả lời

căm ghét cao độ của Phan Châu

TT3: Gv nhận xét, bổ sung

Trinh đối với tầng lớp quan lại Nam
triều.
+ Trong mắt ông, chế độ vua quan
chuyên chế vô cùng tồi tệ, cần phải
phur định triệt để “có kẻ mang đai
độ mũ, ngất ngưởng ngồi trên, có kẻ
áo rộng khăn dài lúc nhúc lạy

dưới”- đó là một lũ “ăn cướp có
giấy phép”
g3. Những cải cách cần thiết để có
luân lí xã hội

- Muốn có luân lí xã hội thì:
+ Phải biết gây dựng đoàn thể để hỗ
* Gv hướng dẫn Hs tìm hiểu về trợ nhau trong cuộc sống và để tự
những cải cách cần thiết để có luân bảo vệ quyền lợi của mình.
lí xã hội

+ Phải bỏ thói dựa dẫm vào quyền

TT1: Gv phát vấn

thế, chấm dứt tệ mua danh bán tước

Theo tác giả, muốn có luân lí xã hội hòng có được vị trí “ ngồi trên ăn
thì phải làm gì? Ý nghĩa của lời đề trước”.
nghị đó đối với xã hội đương thời?

+ Phải đánh đổ chế độ vua quan thối

TT2: Hs trả lời

nát làm bại hoại luân lí xã hội, khiến

TT3: Gv nhận xét, bổ sung

tư tưởng cách mạng không thể nảy

nở và nước ta không có được tự do


độc lập.
Ý nghĩa: Đó là vấn đề rất cấp thiết
đối với xã hội nước ta. Muốn có độc
lập phải giải quyết trước hết vấn đề
dân
4. Trạng thái cảm xúc và phẩm
chất của người diễn thuyết
Những câu cảm thán:
+ “ Thương hại thay!”
+” Người mình thì phải ai tai nấy,
ai chết mặc ai!”
+” Dân khôn mà chi! Dân ngu mà
* Gv hướng dẫn Hs tìm hiểu trạng chi! Dân lợi mà chi! Dân hại mà
thái cảm xúc và phẩm chất của chi! Dân càng nô lệ,ngôi vua càng
người diễn thuyết
TT1: Gv phát vấn:
Những câu cảm thán trong đoạn trích
giúp chúng ta hiểu gì về trạng thái

lâu dài, bọn quan lại càng phú quý!
”
+ “ Quan lại đời xưa đời nay của ta
là thế đấy!.... Ở nước ta thế đấy!”

cảm xúc và phẩm chất của người + “ Những kẻ như thế mà vẫn
không ai khen chê, không ai khinh
diễn thuyết?

bỉ, thật cũng lạ thay! Thương ôi! ”
+ “Ôi! Một dân tộc như thế thì tư
tưởng cách mạng nảy nở trong óc
chúng làm sao được!g


=>Ý nghĩa: Tác giả không chỉ phát
biểu chính kiến bằng lí trí tỉnh táo
mà còn bằng trái tim tràn trề cảm
xúc, chan chứa niềm xót xa cùng
nỗi đau về tình trạng đình trệ thê
thảm của xã hội.
- Phẩm chất trung thực, cứng cỏi,
quyết liệt của một nhà cách mạng
toàn tâm, toàn trí đấu tranh vì dân
chủ, vì tiến bộ xã hội.

III. Tổng kết
- Đoạn trích đã thể hiện được tấm
lòng yêu nước của Phan Châu Trinh
- Nhận xét về phẩm chất của người khi ông vạch ra những thực trạng
diễn thuyết ?

đáng buồn của xã hội nước ta lúc

TT2: Hs trả lời

bấy giờ, một xã hội không có luân lí

TT3: Gv nhận xét, bổ sung

và một bè lũ quan lại đục khoét của
dân.
- Bài viết thể hiện khá rõ cốt lõi làm

Hoạt động 3: Tổng kết

nên sức thuyết phục của văn diễn

TT1: GV phát vấn:

thuyết:

Nhận xét về giá trị nội dung và nghệ +Lập luận sáng sủa, khúc triết.
thuật của văn bản?


TT2: Hs trả lời

-+ Tình cảm tràn đầy, bộc lộ qua lời

TT3: Gv nhận xét, bổ sung

cảm thán thống thiết
+ Lập trường đánh đổ chế độ quân
chủ luôn được tuyên bố công khai,
dứt khoát
+ Kế hoạch hàng động được vạch cụ
thể, rõ ràng

IIIh

uiiiuuII”(1907,

hiệu Ttjjjã

sCỦNG CỐ
I. Tiểu dẫn
II. Đọc hiểu văn bản
1. Luân lí xã hội
2. Tình trạng luân lí xã hội ở nước ta
3. Những cải cách cần thiết để có luân lí xã hội
4. Trạng thái cảm xúc và phẩm chất của người diễn thuyết
III. Tổng kết
Dặn dò:
- Về nhà học bài cũ
- Chuẩn bị bài: Luyện tập về câu nghi vấn tu từ

1922)…19ff


GVHD: Thân Đức Vân
Thị Vân

SVTT : Dương