Giáo án Ngữ văn 11 tuần 3: Đọc thêm: Vịnh khoa thi hương

Giáo án Ngữ văn 11

VỊNH KHOA THI HƯƠNG
( Trần Tế Xương )

A. Mục tiêu bài học.
1. Kiến thức:
- Cảm nhận được tiếng cười chua chát của nhà thơ, nhận ra thái độ xót xa tủi
nhục của người trí thức Nho học trước cảnh mất nước.
- Thấy được cách sử dụng từ ngữ, kết hợp với câu thơ giàu hình ảnh âm thanh.
2. kĩ năng:
Đọc hiểu bài thơ theo đặc trưng thể loại.
3. Thái độ:
Giáo dục lòng yêu nước, trân trọng bản sắc dân tộc.
B. Chuẩn bị bài học:
1. Giáo viên:
1.1. Dự kiến bp tổ chức hs cảm thụ tác phẩm:
- Phương pháp đọc hiểu, đọc diễn cảm, phân tích, bình giảng, kết hợp so sánh
bằng hình thức trao đổi, thảo luận nhóm.
- Tích hợp phân môn: Làm văn. Tiếng việt. Đọc văn.
1.2. Phương tiện:
Sgk, soạn giáo án, đọc tài liệu tham khảo.
2. Học sinh:
Chủ động tìm hiểu về tác phẩm qua câu hỏi sgk.
C. Hoạt động dạy và học:


Giáo án Ngữ văn 11

1. Ổn định tổ chức.
2. Kiểm tra bài cũ:

3. Giới thiệu bài mới.
Tú Xương đã từng viết:
“ Nào có ra gì cái chữ nho.
Ông nghè ông cống cũng nằm co.
Chi bằng đi học làm ông phán.
Tối rượu sâm, banh sáng sữa bò.”
Đúng vậy, cuối thế kỉ XIX khi thực dân sang xâm lược nước ta cùng với sự mục ruỗng thối nát của XHPK
cuộc sống của các nhà nho vô cung khổ cực, đặc biệt là những nhà nho thất cơ lỡ vận nhưng khoa thi
Hán học vẫn được tổ chức. Vậy thực trạnh của các khoa thi đó như thế nào, điều này được Tú Xương
phản ánh trong bài thơ “ Vịnh khoa thi Hương “.

Hoạt động của GV và HS

Nội dung cần đạt.
I. Tiểu dẫn:

* Hoạt động 1.

- Đề tài : khoa cử.

Gv yêu cầu hs đọc phần tiểu dẫn
và trả lời cau hỏi:

- Nội dung :

Nêu đề tài, nội dung bài thơ ?

Thái độ mỉa mai châm biếm, phẩn uất của nhà
thơ đối với chế độ khoa cử nhố nhăng của
XHTD nửa phong kiến ở buổi đầu và tâm sự

của nhà thơ.
- Hoàn cảnh sáng tác:
Sgk

* Hoạt động 2.

II. Đọc- hiểu văn bản.

GV yêu cầu hs đọc bài thơ và gv
1. Nội dung:
đưa ra câu hỏi hs thảo luận nhóm
đầu: Sự xáo trộn của trường thi.


Giáo án Ngữ văn 11

Nhóm 1.

Thông báo về sự thay đổi trong tổ chức thi cử:

Nhận xét hai câu đầu? Kì thi - Bề ngoài thì bình thường: Một kì thi theo
có gì khác thường?
đúng thời gian thông lệ: Ba năm một lần.
- Thực chất không bình thường: Trường Nam
thi lẫn trường Hà. Người tổ chức không phải
là triều đình mà là “nhà nước”.
 Cách thức tổ chức bất thường.
- Cách dùng từ: Lẫn -> Mỉa mai, khẳng định
một sự thay đổi trong chế độ thực dân cũ, dự
báo một sự ô hợp, nhốn nháo trong việc thi cử.

 Thực dân Pháp đã lập ra một chế độ thi cử
khác.
Nhóm 2.

b. Bốn câu tiếp: cảnh trường thi nhốn nháo
ô hợp:

Nhận xét về hình ảnh sĩ tử - Lôi thôi, vai đeo lọ: Hình ảnh có tính khôi
chốn quan trường? Cảm nhận hài, luộm thuộm, bệ rạc.
như thế nào về việc thi cử lúc
 Nghệ thuật đảo ngữ: Lôi thôi sĩ tử thì
bấy giờ?
nhếch nhác lôi thôi- vừa gây ấn tượng về hình
thức vừa gây ấn tượng khái quát hình ảnh thi
cử của các sĩ tử khoa thi Đinh Dậu.
Nhóm 2.
- Hình ảnh quan trường : ra oai, nạt nộ, nhưng
Phân tích hình ảnh quan sứ,
giả dối.
bà đầm và sức mạnh châm biếm,
đả kích của biện pháp nghệ thuật  Nghệ thuật đảo: ậm ẹo quan trường - Cảnh
đối ở hai câu thơ luận?
quan trường nhốn nháo, thiếu vẻ trang
nghiêm, một kì thi không nghiêm túc, không
hiệu quả.
- Hình ảnh: Cờ rợp trời - Tổ chức linh đình.
- Hình ảnh quan sứ và mụ đầm: Phô trương,


Giáo án Ngữ văn 11

hình thức, không đúng lễ nghi của một kì thi.
 Tất cả báo hiệu một sự sa sút về chất lượng
thi cử - bản chất của xã hội thực dân phong
kiến.
Nhóm 3

- Hình ảnh: Lọng >< váy; trời >< đất; quan
Phân tích tâm trạng, thái độ sứ >< mụ đầm: Đả kích, hạ nhục bọn quan lại,
của tác giả trước hiện thực bọn thực dân Pháp.
trường thi? Nêu ý nghĩa nhắn
c. Hai câu cuối:thức tỉnh các kẻ sĩ và nỗi xót
nhủ ở hai câu cuối?
xa của nhà thơ trước cảnh nước mất:
- Câu hỏi tu từmang ý nghĩa thức tỉnh các kẻ sĩ
và cũng là câu hỏi với chính mình về thân
phân kẻ sĩ thời mất nước.
Bộc lộ tâm trạng nhà thơ: Buồn chán trước
cảnh thi cử và hiện thực nước nhà.
 Lòng yêu nước thầm kí, sâu sắc của Tế
Xương.
Hoạt động 3: gv hướng dẫn hs 2. Nghệ thuật:
tổng kết:
- Lựa chọn từ ngữ, hình ảnh, đảo trật tự cú
Qua bài học em hãy rút ra ý pháp.
nghĩa của bài thơ?
- Nhân vật trữ tình tự nhận thức, bộc lộ sự hài
hước châm biếm.
(Hs trả lời gv nhận xét chốt ý).
III. Tổng kết:

Bài thơ cho người đọc thấy được thái độ trọng
danh dự và tâm sự lo nước thương đời của tác
giả trước tình trạng thi cử trong buổi đầu chế
độ thuộc địa nữa phong kiến.


Giáo án Ngữ văn 11

4. Củng cố:
Hệ thống hóa bài học.
5. Dặn dò: học bài cũ soạn bài mới