Giáo án Ngữ văn 12 tuần 25 bài: Một người Hà Nội

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
Đọc văn: MỘT NGƯỜI HÀ NỘI
Nguyễn Khải
-MỤC TIÊU BÀI HỌC
1-Kiến thức `
- Hiểu được nét đẹp trong chiều sâu tính cách tâm hồn con người Việt Nam qua cách sống của bà
Hiền, một phụ nữ tiêu biểu cho người Hà Nội.
-Thấy được thành công đáng chú ý về giọng điệu trần thuật và nghệ thuật xây dựng nhân vật của
Nguyễn Khải.
2-Kĩ năng: Đọc hiểu và phân tích một truyện ngắn.
3-Thái độ: Biết yêu quí và trân trọng những con người bình thường mà cuộc đời họ song hành
với những chặng đường gian lao của đất nước.
B-PHƯƠNG TIỆN VÀ PHƯƠNG PHÁP:
1.Phương tiện: SGK, SGV,Giáo án
2-Phương pháp:Đàm thoại(phát vấn phát hiện, lí giải minh họa tìm tòi theo câu hỏi SGK)
C- CHUẨN BỊ:
1-Công việc chính
@.Giáo viên: SGK, SGV,GA,tài liệu, công cụ;
@. Học sinh: Học bài cũ , chuẩn bị bài mới.
2-Nội dung tích hợp: Lí luận về thể loại truyện ngắn, bài nghi luận về một tác phẩm văn
xuôi,những tác phẩm khác của Nguyễn Khải.
1- Ổn định lớp,kiểm tra sĩ số
2- Kiểm tra bài cũ:
3-Giới thiệu bài mới:
Hoạt động của giáo viên và học

Nội dung cần đạt


sinh
I –Tìm hiểu chung:

1- Tác giả Nguyễn Khải(1930-2008) là một nhà văn quân
 Tìm hiểu phần tiểu dẫn: Em

đội quê gốc ở Hà Nội .

hãy trình bày những nét chính

Trước 1975,sáng tác của Nguyễn Khải tập trung về đời

về cuộc đời và nghệ thuật

sống nông thôn trong quá trình xây dựng cuộc sống mới

Nguyễn Khải?

(Mùa lạc) và hình tượng người lính (Họ sống và chiến
đấu) .Sau 1975, sáng tác của ông đề cập đến nhiều vấn đề
chính trị - xã hội có tính thời sự và đặc biệt quan tâm đến
tính cách ,tinh thần ,tư tưởng của con người hiện nay trước
những biến động phức tạp của đời sống.(Một người Hà
Nội).
2- Tác phẩm:
Truyện ngắn Một người Hà Nội in trong tập truyện ngắn
cùng tên xuất bản năm 1990 của Nguyễn Khải .Truyện
phát hiện vẻ đẹp trong chiều sâu tính cách tâm hồn con
người Việt Nam qua bao biến động thăng trầm của đất



Giáo viên gọi 3 học sinh đọc

văn bản(chỉ đọc đoạn
chính),Giáo viên đọc và
hướng dẫn cho các em tìm
hiểu bài theo câu hỏi SGK.

nước
II ĐỌC- HIỂU
1.Nhân vật cô Hiền
a-Nhân vật trung tâm của thiên truyện là cô Hiền, một
người Hà Nội bình thường đã cùng Hà Nội , cùng đất
nước trải qua những biến động thăng trầm nhưng vẫn giữ
được cái cốt cách của người Hà Nội ,cái bản lĩnh văn hoá
của người Hà Nội. Cô sống thẳng thắn chân thành, không

 Nhận xét về tính cách cô Hiền giấu giếm quan điểm , thái độ của mình với mọi hiện tượng
xung quanh.
, đặc biệt là suy nghĩ , cách
ứng xử của cô trong từng thời

-Hoà bình lập lại ở miền Bắc, cô nhận xét : “Vui hơi


đoạn của đất nước.

nhiều ,nói cũng hơi nhiều” ; theo cô, “Chính phủ can thiệp
vào nhiều việc của dân quá”. Cô tính toán mọi việc rất
khôn khéo.
-Bước vào cuộc kháng chiến chống Mĩ , tuy vô cùng
thương con ,lo lắng cho con nhưng cô sẵn sàng cho con ra
trận như những thanh niên khác và mình cũng vui buồn lo

âu như những bà mẹ Việt Nam khác : “Vui lẻ thì có hay
hớm gì “. Đó là suy nghĩ của một bà mẹ thiết tha yêu nước.
-Sau đại thắng mùa xuân 1975 , đất nước trong thời kì
đổi mới, giữa không khí xô bồ của thời kinh tế thị trường,
cô Hiền vẫn là một người Hà Nội của hôm nay, thuần tuý
Hà Nội , không pha trộn. Từ chuyện cây si cổ thụ ở đền
Ngọc Sơn, cô Hiền nói về niềm tin vào cuộc sống ngày

 Vì sao tác giả cho rằng cô

càng tốt đẹp hơn.

Hiền là một hạt bụi vàng của

-Tác giả cho cô Hiền là một hạt bụi vàng ở Hà Nội vì cô là

Hà Nội?

một người Hà Nội bình thường , vô danh nhưng thấm sâu
những cái tinh hoa trong bản chất của người Hà Nội.
Những hạt bụi vàng ấy sẽ bay lên cho đất kinh kì chói sáng
những ánh vàng. Ánh vàng ấy là truyền thống, cốt cách ,
phẩm giá người Hà Nội ngàn năm văn hiến.
2-Các nhân vật khác :
a-Nhân vật “tôi” mang hình bóng của Nguyễn Khải là
người kể chuyện , người đã chứng kiến và tham gia vào

 Nêu cảm nghĩ về nhân vật
“tôi”,Dũng , bà mẹ Tuất và cả
những người tạo nên nhận xét

không mấy vui vẻ của nhân
vật tôi về Hà Nội.

nhiều chặng đường lịch sử của dân tộc. Trên những chặng
đường ấy,anh đã có những quan sát tinh tế ,cảm nhận nhạy
bén , sắc sảo, đặc biệt là về nhân vật cô Hiền , về Hà Nội
và người Hà Nội. Ẩn sau cái giọng điệu vừa vui đùa, khôi
hài vừa khôn ngoan trải đời là một con người gắn bó thiết
tha với vận mệnh đất nước , trân trọng những giá trị văn


hoá của dân tộc.
b- Nhân vật Dũng ,đứa con trai đầu rất mực yêu quí
của cô Hiền đã sống đúng như lời mẹ dạy về cách sống
của người Hà Nội.Vừa tốt nghiệp trung học ,Dũng đã
cùng 660 thanh niên Hà Nội lên đường hiến dâng tuổi xuân
của mình cho đất nước. .Kháng chiến chống Mĩ thành công
, hơn 600 người đã hi sinh .Khi Dũng “ không biết nói thế
nào với một bà mẹ có con đã hi sinh mà bạn của con mình
vẫn còn sống” thì người mẹ của Tuất đã an ủi lại Dũng .
Dũng , Tuất và tất cả những chàng trai Hà Nội ấy đã góp
phần tô thắm thêm cốt cách tinh thần người Hà Nội nói
riêng, người Việt Nam nói chung.
c-Hà Nội ngày nay cũng có những người tạo nên “nhận
xét không mấy vui vẻ” của nhân vật “tôi” về Hà Nội . Đó
là ông bạn trẻ đạp xe nhanh như gió đã làm đổ xe người ta
cònquay mặt lại chửi “Tiên sư cái anh già”. Đó là những
người mà nhân vật “tôi” quên đường phải hỏi thăm và họ
trả lời bằng cách nói sõng hoặc hất cằm ,có khi chỉ giương
mắt nhìn như một con thú lạ. Cuộc sống là như thế. Hà Nội

còn phải làm rất nhiều điều để giữ gìn và phát huy cái đẹp
trong tính cách của người Hà Nội.
3- Chuyện cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn bị bão đánh bật
rễ rồi lại hồi sinh nhờ sự cứu sống của con người nói lên
qui luật bất diệt của sự sống. Hà Nội trải qua bao biến cố
dữ dội suốt trường kì lịch sử nhưng nhất định sẽ hồi sinh.
 Chuyện cây si cổ thụ ở đền
Ngọc Sơn bị bão đánh bật gốc
rồi lại hồi sinh gợi cho anh chị
suy nghĩ gì?

Sức sống ,vẻ đẹp, truyền thống văn hoá của Hà Nội cũng
trường tồn như vậy. Hình ảnh cây si không chỉ để miêu tả
sự vật , kể lại sự việc mà chủ yếu là để triết luận về hiện
thực là một nét phong cách quen thuộc của Nguyễn Khải.


4- Giọng điệu trần thuật và nghệ thuật xây dựng nhân
vật:
Trong truyện ngắn này, ta có thể thấy:
- Một giọng điệu trần thuật rất trải đời , vừa tự
nhiên,dân dã vừa trĩu nặng suy tư,vừa giàu chất triết lí khái
quát vừa đậm tính đa thanh.Ở đây tác giả đã hoàn toàn
 Giọng điệu trần thuật và nghệ
thuật xây dựng nhân vật của
Nguyễn Khải trong truyện có
gì đáng chú ý?

nhập thân vào nhân vật “tôi” để diễn tả, kể lại những gì
mình đã chứng kiến .

- Trong xây dựng nhân vật, tất cả cũng được qui tụ bởi
điểm nhìn nghệ thuật từ nhân vật “tôi”,một phần chính là
hình ảnh của tác giả. Tạo tình huống gặp gỡ giữa “tôi”
với người khác để khám phá ,phát hiện ra tính cách nhân
vật. Ngôn ngữ nhân vật cũng góp phần khắc hoạ tính cách
(ngôn ngữ nhân vật “ tôi” đậm vẻ suy tư lại pha chút hài
hước, tự trào; ngôn ngữ của cô Hiền ngắn gọn dứt
khoát…)
III-TỔNG KẾT:
Truyện đã có những khám phá sâu sắc về bản chất của
nhân vật trên dòng lưu chuyển của lịch sử giúp ta hiểu
thêm về người Hà Nội nói riêng, người Việt Nam nói

 Anh chị hãy tổng kết giá trị
tác phẩm dựa trên hai mặt nội

chung. Nghệ thuật trần thuật và xây dựng nhân vật trên
điểm nhìn của người kể chuyện xưng tôi cũng rất thành
công.

dung và nghệ thuật.
4-Củng cố
-Khái quát lại kiến thức cơ bản của tác phẩm.
- Đọc kĩ lại tác phẩm, nhớ chi tiết.
5. Dặn dò:


-Chuẩn bị bài Thực hành về hàm ý (tiếp theo).