Giáo án Ngữ văn 12 tuần 25 bài: Một người Hà Nội

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
MỘT NGƯỜI HÀ NỘI
(Nguyễn Khải)

I/ MỤC TIÊU BÀI HỌC:
1. Kiến thức : Giúp học sinh:
- Thấy được vẻ đẹp và chiều sâu văn hoá của người Hà Nội qua nhân vật bà Hiền ;
- Cảm nhận được nét đặc sắc trong nghệ thuật kể chuyện, giọng văn đượm chất triết lí.

2. Kỹ năng:
Đọc – hiểu tiểu thuyết theo đặc trưng thể loại.
3. Thái độ:
- Giáo dục HS thái độ giữ gìn bản sắc dân tộc.

II/ CHUẨN BỊ CỦA GV VÀ HS :
1.Chuẩn bị của GV:
SGK,SGV,Gíao án, tranh ảnh về tác giả , tác phẩm.
2.Chuẩn bị của HS:
Đọc SGK, TLTK chuẩn bị cho bài mới theo hướng dẫn học bài trong SGK.
III/ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC:
1. Ổn định tổ chức: ( 1’)
2. Kiểm tra bài cũ : (3’)


CÂU HỎI

ĐÁP ÁN

Câu 1: Nhân vật chị Hoài Câu 1:- Ngoại hình:trạc 50 tuổi, người thon gọn trong
trong tp’Mùa lá rụng trong chiếc áo bông chần hạt lựu, khuôn mặt rộng, có cặp mắt
vườn để lại cho anh / chị ấn hai mí đằm thắm & cái miệng tươi.

tượng gì? Vì sao mọi người - Vẻ đẹp tâm hồn:
trong gia đình, với những
+ Chị từng là dâu trưởng trong g/đ ông Bằng. Giờ chị đã
tính cách khác nhau, nhưng
có một g/đ riêng với những quan hệ riêng, lo toan riêng
tất cả đều yêu quý chị Hoài?
nhưng mọi người vẫn nhớ, vẫn yêu chị. Bởi chị vẫn giữ
được mối dây liên hệ, vẫn giao cảm, chia sẻ buồn vui,
cùng tham dự cuộc sống với g/đ này.
+ Xuất hiện ở nhà ông Bằng vào đúng chiều 30 tết.
+ Quan tâm tới tất cả mọi người, chu đáo chuẩn bị quà
cáp.
=> Chị Hoài là người phụ nữ nông thôn đẹp người đẹp nết,
Câu 2: Đoạn trích: Mùa lá
rụng trong vườn

không

nhiều tình tiết, không có mâu

sống tình nghĩa, thuỷ chung. Là mẫu người phụ nữ vẫn giữ
được nét đẹp truyền thống quý giá trước những “cơn địa
chấn” của xã hội.

thuẫn xung đột gay gắt Câu 2: Nghệ thuật:
nhưng hấp dẫn bởi sự thấm - Xây dựng kết cấu truyện hợp lí.
thía ý nghĩa từ chính câu - Thành công trong những đoạn văn miêu tả diễn biến tâm
văn. Điều gì làm nên thành lí con người.
công đó? Phát biểu ý nghĩa
văn bản trích?

Ý nghĩa văn bản: Đoạn trích giúp người đọc cảm nhận
được những nét đẹp của truyền thống văn hoá dân tộc, để
không đánh mất chính mình trước sự tác động của nền
kinh tế thị trường.


3. Bài mới : ( 1’) Chúng ta đã rất ấn tượng với vẻ đẹp của nhân vật chị Hoài trong “Mùa
lá rụng trong vườn” của Ma Văn Kháng. Một phụ nữ khác tiêu biểu cho vẻ đẹp của người
Tràng An, có cốt cách người Hà Nội được gọi là “hạt bụi vàng của Hà Nội” là cô Hiền nhân vật trung tâm trong truyện ngắn “Một người Hà Nội” của nhà văn Nguyễn Khải.
Trong tiết học này, chúng ta sẽ đọc thêm về truyện ngắn ấy để rút ra cho mình những bài
học có giá trị trong cuộc sống hôm nay.

TL

Hoạt động của

Hoạt động của HS

Nội dung kiến thức

GV
7’

HĐI:

HD tìm HĐI-

Tìm

hiểu I. Đọc - Tìm hiểu chung:

hiểu phần tiểu phần tiểu dẫn trong
dẫn trong SGK.

SGK.

1. Tác giả: Nguyễn Khải (1930-2008):

- Yêu cầu HS đọc
phần

Tiểu

SGK.

- Tên khai sinh là Nguyễn Mạnh Khải,
dẫn - Đọc phần Tiểu dẫn
sinh tại Hà Nội, là nhà văn được rèn
SGK.
luyện, trưởng thành trong quân ngũ.

?: Nêu những nét -Dựa vào SGK tóm
- Nguyễn Khải viết văn từ 1950, bắt đầu
khái quát về tác tắt tiểu sử, quá trình
được chú ý từ tiểu thuyết Xung đột.
giả
Nguyễn sáng tác cùng các đề
Trước 1975, sáng tác cuả ông tập trung
Khải?

tài chính của Nguyễn về đời sống nông thôn trong quá trình xây
-Gv
chốt
lại Khải.
dựng cuộc sống mới; Sau 1975, ông đề
những nét cơ bản

cập đến nhiều vấn đề xã hội-chính trị có

về cuộc đời và sự

tính thời sự và đặc biệt quan tâm đến tính

nghiệp sáng tác

cách, tư tưởng, tinh thần của con người

của

hiện nay trước những biến động phức tạp

nhà

văn

Nguyễn Khải. GV

của đời sống.

nhấn vào sự đổi

- Tác phẩm tiêu biểu: (SGK)

mới sau 1975.

2. Tác phẩm “Một người Hà Nội”:
a) Hoàn cảnh ra đời:

?: T/p được viết HS trả lời.
vào năm nào, em

- 1990, gắn với công cuộc đổi mới của
đất nước, đổi mới của văn học.

hiểu gì về giai
đoạn lịch sử này
của đất nước, đặc
b) Xuất xứ:

biệt là ở HN?

?: Nêu xuất xứ HS dựa vào SGK, trả - Rút từ tập truyện “Một người Hà Nội”
(1990).
t/p?
lời.
c) Nhan đề: thể hiện tư tưởng chủ đề
của tác phẩm.
?: Tại sao Nguyễn - HS trả lời theo cách - Là sự trình bày cảm nhận, cách nhìn,
Khải đặt tên cho cảm nhận riêng của quan niệm về người Hà Nội của nhà văn.

tác phẩm là “Một mình.
người Hà Nội”?

- Định hướng tư tưởng của tác phẩm.
d) Nội dung chính:
Truyện đã thể hiện những khám phá,

?: Nêu nội dung
chính

của

tác

- HS trả lời.

phát hiện của Nguyễn Khải về vẻ đẹp
trong chiều sâu tâm hồn, tính cách con
người Việt Nam qua bao biến động thăng

phẩm?

trầm của đất nước.

30’ * Hoạt động 2.

* Hoạt động 2.

II.Hướng dẫn đọc thêm:

GV hướng dẩn HS đọc- hiểu văn
HS đọc- hiểu văn bản.
bản.
?: Về nội dung , -Dựa vào SGK để
tp có những giá trị trình bày.
cơ bản nào ?

1) Nội dung
Tư tưởng chủ đề của tác phẩm được
thể hiện chủ yếu qua nhân vật bà Hiền,
một người Hà Nội tiêu biểu.
- Chú ý các chi tiết : nếp sống có
chiều sâu văn hoá ; quan điểm về hôn
nhân, về chuyện sinh con ; cách quản lí
gia đình, dạy dỗ con cái ; sự lịch lãm,
khôn khéo trong cách ứng xử ;…
- Những chiêm nghiệm về lẽ đời :
Chú ý lời nhận xét của bà Hiền về Chính
phủ, chuyện bán nhà, ngăn chồng mở
xưởng in,… Tất cả cho thấy bà Hiền hiểu
lẽ đời, có đầu óc thực tế, có bản lĩnh, dám
nói thẳng, nói thật.
- Bà Hiền là người đặc biệt đề cao
lòng tự trọng : Bà bằng lòng cho người
con trai đầu lòng đi bộ đội vì “không
muốn nó sống bám vào sự hi sinh của bạn
bè. Nó dám đi cũng là biết tự trọng”, sẵn
sàng chấp nhận khi người con trai thứ hai
muốn tiếp bước anh vì “ngăn nó tức là

bảo nó tìm đường sống để các bạn nó
phải chết, cũng là một cách giết chết nó”.


- Bà Hiền cũng là người biết sống hoà
đồng với những người xung quanh, với
đời sống dân tộc, đất nước.
Qua nhân vật bà Hiền, nhà văn thể
hiện niềm tin đối với con người và mảnh
đất Hà Nội. Cây si đổ, người ta tìm mọi
cách nâng dậy và làm cho cây si sống lại.
Vẻ đẹp của người Hà Nội còn đó, không
thể mất – một Hà Nội với truyền thống
văn hiến rạng rỡ ngàn năm. Đặc biệt, sự
so sánh nhân vật bà Hiền với “những hạt
bụi vàng” góp phần “làm cho đất kinh kì
sáng chói những ánh vàng” cho thấy sự
trân trọng, ngợi ca của Nguyễn Khải đối
với nhân vật này.
2) Nghệ thuật
Ngôi kể theo kiểu nhân vật hoá, quan
sát tinh tế, triết luận sâu sắc ; cái nhìn
?: Về nghệ thuật , - thảo luận nhóm, trả đằm thắm, nhân hậu.
tp có những giá trị lời.
cơ bản nào ?

3) Ý nghĩa văn bản
Cuộc sống mỗi ngày một nâng cao về
vật chất càng đòi hỏi con người phải có

?: Hãy rút ra ý
nghĩa văn bản?

lòng tự trọng, biết giữ gìn nếp sống văn
- thảo luận nhóm, trả
lời.

hoá tốt đẹp của ông cha. Mỗi người hãy
góp phần phát huy, giữ gìn truyền thống,
vẻ đẹp của văn hoá dân tộc.


2’

Hoạt

động

3: Tổng kết bài học

III TỔNG KẾT :

Hướng dẫn HS

- Nếp sống văn hoá và phẩm chất tốt đẹp

tổng kết bài học:

của người Hà Nội qua nhân vật bà Hiền.

H: Hãy nêu ngắn

- Thảo luận nhóm và - Niềm tin vào con người và mảnh đất Hà
gọn những nét
Nội.
trả lời
chính về nội dung
- Nghệ thuật lựa chọn tình tiết, xây dựng
và nghệ thuật
tính cách nhân vật, giọng văn đầy chất
truyện?
triết lí.

4. Hướng dẫn tự học ( 1’)
Suy nghĩ của anh (chị) về nhân vật bà Hiền.

IV/ RÚT KINH NGHIỆM:
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
……………………………………………………………………………………
………………………………………………………………………………………………
……………………
………………………………………………………………………………………………
……………………