Giáo án Ngữ văn 12 tuần 25 bài: Một người Hà Nội

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12

Một người Hà Nội
Nguyễn Khải
A. Mục tiêu cần đạt
- Giúp học sinh cảm nhận được vẻ đẹp và chiều sâu văn hoá của người Hà Nội qua
nhân vật bà Hiền
- Nắm được một số nét cơ bản trong nghệ thuật văn xuôi của Nguyễn Khải: cách kể
chuyện, chất triết lí- chính luận…
- Rèn luyện kỹ năng đọc hiểu văn bản truện ngắn
B. Phương pháp:
Giáo viên sử dụng phương pháp tích hợp (ngang và dọc), đọc diễn cảm, giảng bình và
học sinh nghiên cứu SGK, trao đổi thảo luận nhóm.
C. Nội dung lên lớp.
- Kiểm tra bài cũ
- Bài mới

Hoạt động của thày và trò

Hoạt động 1: Học sinh đọc tiểu dẫn
, trao đổi thảo luận và trả lời câu hỏi
Nêu một vài nét ngắn gọn về tác giả
Nguyễn Khải?

Mục tiêu đạt được

I.Tìm hiểu chung
1.Tác giả
- Nguyễn Khải :1930-2008
- Nhà văn quân đội
- Văn Nguyễn Khải giàu màu sắc chính

luận , ngòi bút phân tích tâm lí sắc sảo với sức
mạnh lí trí tỉnh táo
-Sự nghiệp sáng tác của Nguyễn Khải chia


làm 2 giai đoạn :
+Trước năm 1978: Con người được nhìn
nhận, đánh giá chủ yếu qua tiêu chí đạo đức ,
chính trị
+ Sau năm 1978 : Con người được mở
rộng thêm với các góc độ văn hoá, lịch sử, triết
học
- Các tác phẩm chính: ( SGK)
2.Tác phẩm
- Rút ra từ tập truyện Hà Nội trong mắt
Nêu xuất xứ của tác phẩm?

tôi(1995)
- Tiêu biểu cho ngòi bút Nguyễn Khải ở giai
đoạn sáng tác thứ 2
II.

Hoạt động 2: Cho học sinh đọc và

Đọc hiểu văn bản

1. Tóm tắt tác phẩm

tìm hiểu tác phẩm.
- Gọi một học sinh tóm tắt tác phẩm

và cho các học sinh khác nhận xét bổ

2. Nhan đề : Một người Hà Nội
- Thể hiện cách cảm nhận của nhà văn về

sung. Sau đó giáo viên tóm tắt lại tác chất kinh kì qua một con người cụ thể
phẩm.
- Tác giả muốn khắc đậm bản lĩnh cốt cách
- Cho học sinh thảo luận nhóm và trả người Hà Nội
lời câu hỏi : Đặt nhan đề Một người
Hà Nội dụng ý của nhà văn là gì?

- Định hướng cho người đọc năm bắt ngay ý
đồ nghệ thuật của tác giả
3. Các nhân vật trong tác phẩm

- Qua tóm tắt tác phẩm em thấy nhân
vật bà Hiền được nhà văn nhìn nhận
từ những góc độ nào?
- Những chi tiết nào thể hiện chất Hà

a. Nhân vật bà Hiền
- Về lai lịch : là một người Hà Nội gốc (Nhà
nhìn thẳng ra cây si cổ thụ và hậu


Nội của bà Hiền về lại lịch ?

cung của đền Ngọc Sơn)
- Về nếp sống :giữ nếp sống của người Hà Nội:

Nếp sống của người Hà Nội được bà

cái ăn, cái mặc đều sang trọng, phòng khách nhà

Hiền giữ gìn như thế nào?

bà : cổ kính , quý phái mấy chục năm không đổi
như lưu giữ cái hồn Hà Nội
- Cách ứng xử:

Học sinh thảo luận nhóm về cách ứng
xử của bà Hiền ( việc hôn nhân, việc
sinh con,dạy con, quản lí gia đình,
thái độ trước thời cuộc).

+ Việc hôn nhân : Vượt lên thói thường :
Chọn bạn trăm năm là một ông giáo cấp tiểu học
----> nghiêm túc trong hôn nhân, đặt trách
nhiệm làm mẹ, làm vợ lên hàng đầu
+Việc sinh con: Chấm dứt sinh con vào tuổi
bốn mươi - > Nuôi con cái chu đáo chuẩn bị cho

Cho mỗi nhóm nhận xét về một

chúng một tương lai không lệ thuộc.Tình yêu con

phương diện các nhóm khác bổ sung. của bà là tình yêu sáng suốt của một người mẹ
giàu lòng tự trọng và có tầm nhìn xa.
Học sinh lý giải vì sao bà có cách

+ Việc quản lí gia đình: là người luôn chủ

ửng xử như vậy? Cách ứng xử như

động, tự tin vì bà hiểu vai trò quan trọng của

vậy thể hiện điều gì về nhân cách của

người mẹ, người vợ.

bà?

+ Việc dạy con: dạy từ khi còn nhỏ, dạy từ
cái nhỏ nhất : ngồi ăn, cầm bát, cầm đũa, múc
canh..vv… văn hoá sống , văn hoá con người,
văn hoá người Hà Nội:
“ Chúng mày là người Hà Nội….”. Cái chuẩn
trong suy nghĩ của bà là lòng tự trọng.
Vì vậy bà bằng lòng cho Dũng đi bộ đội:
“ không muốn nó sống bám vào sự hy sinh của
bạn bè” lòng yêu nước cũng rất tự nhiên, không
ồn ào. Bà nói :” Tao đau đớn mà bằng lòng…”
giằng xé âm thầm giữa tình thương con và trách


nhiệm đối với đất nước, giữa nỗi lo âu và ý thức
danh dự. Bà là con người bản lĩnh , trung thực,
giàu lòng tự trọng.
+ Đối với thời cuộc : nhìn nhận một cách

trầm tĩnh, không thái quá ( cau mặt, quay người,
thở dài trước sự ồn ào thái quá của chồng con,
không bình luận một câu nào về những nhận xét
có phần hơi nghiệt của người cháu về sự đổi thay
của người Hà Nội, bà chỉ kể cho cháu nghe
chuyện cây si sống lại và bà vẫn tin Hà Nội thời
nào cũng đẹp )  ung dung tự tại trước những
biến động  thể hiện niềm tin vào sức sống của
văn hoá người Hà Nội.

Bà Hiền là một con người mang đậm chất Hà
Qua cách ứng xử của bà Hiền em hãy
nhận xét về con người này?
Cho học sinh phát biểu và các học
sinh khác nhận xét bổ sung.

Nội, chất Kinh kì. Chất Hà Nội được biểu hiện
qua nét lịch lãm , sang trọng, qua thái độ ung
dung tự tại , qua bản lĩnh của một con người luôn
luôn dám là mình : là mình khi đề cao lòng tự
trọng ,là mình trong quan hệ với cộng đồng, đất
nước, trong chiêm nghiệm lẽ đời. Chất Hà Nội ở
bà còn bộc lộ ở sự rộng lượng, khiêm tốn, ở sự
hài hoà , ở tình yêu Hà Nội sâu sắc với niềm tin :
Hà Nội là chuẩn mực về văn hoá của người Việt.
Bà là hạt bụi vàng lấp lánh của Hà Nội.
b. Nhân vật người kể chuyện
-Quá trình nhận thức của nhân vật tôi về bà

Giáo viên chốt lại kiến thức

Hiền
+ Lúc đầu còn nghi ngại, giữ khoảng cách
+ Về sau thể hiện sự đồng tình , khâm phục


, ngợi ca “…nhưng cô vẫn là người của hôm nay,
thuần tuý Hà Nội không pha trộn..”
“ Một người như cô phải chết đi thật
tiếc……ánh vàng”
Ngợi ca, khẳng định nét đẹp của người Hà Nội,
nét đẹp trong bề sâu nhân cách con người. Đó là
những hạt bụi vàng đang lấp lánh, đó là những giá
trị mãi mãi trường tồn.
Quá trình nhận thức của nhân vật

 Thể hiện một tình yêu sâu nặng ,

“tôi”

một niềm ngưỡng mộ với văn hoá kinh

về người cô của mình như thể nào?

kỳ Hà Nội.
- Cách kể chuyện và cách nhìn nhận của nhân

Tại sao câu chuyện lại được kể theo

vật tôi

+ Cách nhìn nhận về Hà Nội ;đa chiều, lịch

trình tự thời gian?
( Học sinh thảo luận theo nhóm và
trả lời các câu hỏi trên)

lãm
+ Giọng kể :hóm hỉnh, thân tình , giọng
chiêm nghiệm- triết lí
+ Phong cách của Nguyễn Khải:giàu màu sắc
chính luận , ngòi bút phân tích tâm lí sắc sảo với
sức mạnh lí trí tỉnh táo

III.Tổng kết
1.Về nội dung : Ngợi ca, tự hào về vẻ đẹp,
về văn hoá Hà Nội nằm trong chiều sâu văn
hoá nhân cách con người. Đó là điều trường
tồn bất diệt .
Em có nhận xét gì về cách kể chuyện
của nhân vật “tôi”? Cách kể chuyện
đó thể hiện phong cách của nhà văn

2.Về nghệ thuật :
- Cách kể chuyện: cốt chuyện nới
lỏng, kết cấu đối thoại


Nguỹen Khải như thế nào?

Hoạt động 3:

Học sinh thảo luận và nêu chủ đề
đồng thời nhận xét về thành công
nghệ thuật của tác phẩm.

-

Giọng văn mang đậm chất triết lí