Giáo án Ngữ văn 12 tuần 25 bài: Một người Hà Nội

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
Bài :

MỘT NGƯỜI HÀ NỘI

Nguyễn Khải
I. Mục tiêu bài học:
- HS cảm nhận được vẻ đẹp và chiều sâu văn hoá của người Hà Nội qua hình tượng
nhân vật bà Hiền.
- HS nắm được một số nét cơ bản trong nghệ thuật văn xuôi của Nguyễn Khải:
cách kể chuyện, giọng văn, chất triết lý...
II. Phương tiện thực hiện:
SGK, SGV, Thiết kế bài giảng
III. Phương pháp:
- Đọc diễn cảm, phát vấn, thảo luận.
- Các hình thức trực quan như xem phim, ảnh tư liệu về Hà Nội
IV. Tiến trình dạy học:
1. Ổn định lớp:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới:
HOẠT ĐỘNG THẦY VÀ TRÒ

YÊU CẦU CẦN ĐẠT


? Nêu những nét chính về Nguyễn Khải? I. Tìm hiểu chung:
1. Tác giả: Nguyễn Khải (1930-2008).
- Nhà văn được rèn luyện, trưởng thành
trong quân ngũ.
- Một trong những cây bút hàng đầu của
văn xuôi VN từ sau cách mạng tháng

8/1945.
- Nhà văn luôn xông xáo, bám sát thời
sự, khả năng phát hiện vấn đề, phân tích
? Hãy kể tên những tác phẩm tiêu biểu tâm lý sâu sắc.
của ông.

- Tác phẩm tiêu biểu (SGK)
2. Tác phẩm:“Một người Hà Nội”:
a. Hoàn cảnh ra đời:1960, gắn với công
cuộc đổi mới của đất nước, đổi mới của
văn học.
b. Xuất xứ:

? Tại sao Nguyễn Khải đặt tên cho tác - Rút từ tập truyện “Hà Nội trong mắt
tôi” (NXB Hà Nội 1995).
phẩm là “Một người Hà Nội”?
c. Nhan đề: thể hiện tư tưởng chủ đề của
tác phẩm.
- Là sự trình bày cảm nhận, cách nhìn,
quan niệm về người Hà Nội của nhà văn.
- Định hướng tư tưởng của tác phẩm.


? Nhân vật trung tâm của tác phẩm là ai? II. Đọc - hiểu văn bản:
? Nhân vật này được thể hiện qua cái 1. Hình tượng nhân vật cô Hiền:
nhìn của ai?
- Nhân vật cô Hiền được thể hiện qua sự a. Lai lịch: gốc Hà Nội, có nhan sắc,
khám phá của nhân vật “tôi”.

thông minh, gia đình nề nếp, yêu văn

- Giới thiệu vài nét về cô Hiền.

chương.

? Nếp sống của cô Hiền thể hiện ở b. Nếp sống:
những mặt nào? Tìm chi tiết và nhận
xét?

- Hôn nhân: Nghiêm túc, thực tế

- Cách ăn ở, quản lý gia đình...
- Chọn bạn trăm năm là một ông giáo
tiểu học hiền lành, chăm chỉ...
- Nghĩ đến việc nuôi dạy con chu đáo
khác cách nghĩ của người cùng thời
? Cách dạy con của cô Hiền có gì đáng
lưu ý?
“chúng mày là người Hà Nội…”
? Trước những biến động của thời cuộc,
nếp sống cô Hiền có thay đổi không? 
Vậy cô Hiền là người như thế nào?
?Vì sao bà Hiền vẫn ở lại Hà Nội khi
nhiều người đã tản cư?
- chỉ vì bà không thể rời xa Hà Nội.

- Sinh con: Có ý thức trách nhiệm.
- Quản lý gia đình: Chủ động, tự tin
trong vai trò của người mẹ, người vợ.
- Dạy con: Chú ý đến “văn hóa của

người Hà Nội”
- Cách sinh hoạt: không thay đổi trước
biến động của thời cuộc.
* Cô Hiền là người bản lĩnh, thức thời,
khôn ngoan và sắc sảo.
c. Cách ứng xử trước thời cuộc:


?Từ đó cho thấy điều gì về nhân vật cô - Trước 1955: Ở lại Hà Nội.
Hiền?

 Có tình yêu Hà Nội, gắn bó với Hà

(GV diễn giảng về không khí ở Hà Nội Nội.
sau hòa bình lập lại)
(GV giảng giải về hoàn cảnh đất nước
những năm trước 1955, thời chống Pháp)
? Thái độ của cô Hiền trước niềm vui
chiến thắng và cách cư xử của người
chung quanh? Qua đó cho thấy cô Hiền
là người như thế nào?
(GV diễn giảng về thời cuộc)

- Sau năm 1955: Nhận ra niềm vui hơi

- không hài lòng trước ngôn ngữ ồn ào, quá mức và có phần thỏa mãn của con
xô bồ; nhận xét “vui hơi nhiều, nói cũng người sau chiến thắng.
hơi nhiều…”
?Trong hoàn cảnh cả nước ra trận, thái  Trầm tĩnh, từng trải và tỉnh táo
độ của cô Hiền như thế nào khi các con

tình nguyện ra chiến trường? Điều đó thể
hiện qua những câu nói nào?
bằng lòng cho con ra trận, “Tao đau đớn
mà bằng lòng, vì tao không muốn nó
sống bám vào sự hy sinh của bạn bè...”

- Trong thời kỳ kháng chiến chống Mĩ:

?Ta phát hiện ra điều gì trong nhân cách tôn trọng danh dự của con, bằng lòng
cho con ra trận.
cô Hiền?
? Qua những gì vừa tìm hiểu, hãy cho


biết vì sao tác giả gọi cô Hiền là “một
người Hà Nội”?
? Theo em người Hà Nội phải có phong  Là người giàu lòng tự trọng, có ý thức
thái và cốt cách như thế nào? Người Hà trách nhiệm với cộng đồng.
Nội phải có phong thái, cốt cách: từ lối
sống, cách nghĩ, cách nhìn nhận, cách
ứng xử đều phải có chuẩn, cái quan trọng * Cô Hiền là người luôn có ý thức giữ
là phải luôn giữ gìn văn hóa đất kinh kì. gìn nền nếp gia phong, truyền thống của
HS chia làm 4 nhóm, 2 nhóm thảo luận 1
câu.

đất kinh kì, là một nhân cách sống biết tự
trọng.

1. Cây si cổ thụ ở đền Ngọc Sơn là biểu
hiện của văn hóa Hà thành và cũng là 2. Nhân vật người kể chuyện:

biểu tượng của truyện ( cây si nghiêng - Yêu Hà Nội, hiểu Hà Nội, say mê nét
đổ  cây si sống lại...)

đẹp văn hóa của người Hà Nội.

2. “Hạt bụi vàng...” là hình ảnh đặt sắc - Có cái nhìn lịch lãm, sâu sắc.
thể hiện sự khái quát nghệ thuật cao... - Cách kể chuyện vừa thân tình vừa hóm
Nói lên phẩm chất phong phú của nhân hỉnh nhưng vẫn khẳng định được giá trị
vật

của kinh nghiệm cá nhân.

- Em có nhận xét gì về nhân vật người - Giọng kể: Chiêm nghiệm- triết lý.
kể chuyện trong tác phẩm?
- Ngôn ngữ: vừa giản dị vừa giàu ngụ ý
- Tác phẩm đã có những thành công nào và triết lý.
về mặt nghệ thuật?

3. Nghệ thuật:
- Nghệ thuật trần thuật:
+ Đặt một sự việc, một hiện tượng


trước nhiều cách đánh giá.
+ Kể bằng đối thoại, bằng phân tích, bình
luận.
- Nghệ thuật xây dựng nhân vật: Khắc
họa tính cách nhân vật qua lời kể và đối
thoại.
- Chi tiết nghệ thuật đặc sắc: Hình ảnh

cây si cổ thụ, hạt bụi vàng...
III. Luyện tập:
1. Hình ảnh cây si ở cuối truyện gợi cho
em suy nghĩ gì?
2. Vì sao tác giả gọi cô Hiền là “hạt bụi
vàng của Hà Nội”?

Dặn dò: Về nhà, làm bài tập nâng cao vào vở.
RÚT KINH NGHIỆM: