Giáo án Ngữ văn 12 tuần 24 bài: Thực hành hàm ý

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
Tiếng Việt:

THỰC HÀNH VỀ HÀM Ý

A-MỤC TIÊU BÀI HỌC
1-Kiến thức:
-Củng cố và nâng cao những kiến thức về hàm ý, về cách thức tạo lập và
lĩnh hội hàm ý.
2-Kĩ năng: Biết lĩnh hội và phân tích được hàm ý trong văn bản nghệ
thuật và trong giao tiếp hằng ngày. Biết dùng câu có hàm ý khi cần thiết.
3-Thái độ: Giao tiếp thể hiện vốn văn hoá cá nhân.
B-PHƯƠNG TIỆN VÀ PHƯƠNG PHÁP:
1.Phương tiện: SGK, SGV,Giáo án
2-Phương pháp: GV gợi dẫn theo từng bài tập để HS luyện tập thực
hành. HS làm bài tập theo cá nhân, nhóm hoặc tổ ,GV thống nhất lời giải.
C- CHUẨN BỊ:
1-Công việc chính
@.Giáo viên: SGK, SGV,GA,tài liệu, công cụ;
@. Học sinh: Học bài cũ , chuẩn bị bài mới.
2-Nội dung tích hợp: Bài hàm ý đã học ở lớp 9 ,10; những phương châm
hội thoại đã học ở lớp 9 ;những hành động nói được học ở lớp 8 ;các tác
phẩm văn học sử dụng thành công cách nói hàm ý ( Tinh thần thể dục ,
Đời thừa, Sóng).
D- Tiến trình:
1- Ổn định lớp,kiểm tra sĩ số
2- Kiểm tra bài cũ: Nhắc lại thế nào là hàm ý.


3-Giới thiệu bài mới:
Hoạt động của giáo viên

Nội dung cần đạt

và học sinh
1.Bài tập 1.
Bài tập 1.

a-Lời bác Phô gái thực hiện hành động van

Hs đọc đoạn trích rồi phân xin , cầu khẩn: “Lạy thầy…,Thầy tha cho
tích theo các câu hỏi. GV nhà con , đừng bắt nhà con đi xem đá bóng
thống nhất lời giải theo gợi vội” ;ông Lí đã đáp lại bằng một hành động
ý.Đối chiếu với nghĩa nói hàm ý giễu cợt để từ chối mà không
tường minh để hiểu hàm ý. dùng những từ ngữ trực tiếp: “Ồ việc quan
chứ không phải thứ việc đàn bà của các
chị !”
b-Lời đáp của ông Lí vừa bộc lộ sự tự đắc
và quyền uy của mình, vừa thể hiện sự từ
chối quyết liệt mạnh mẽ lời van xin của Bác
Phô gái , đồng thời cũng bộc lộ thái độ mỉa
mai giễu cợt cách suy nghĩ kiểu đàn bà .
(phương án D).
Bài tập 2.
Hs đọc đoạn trích rồi phân
tích theo các câu hỏi.GV
thống nhất lời giải theo gợi
ý,

2-Bài tập 2.
a) Câu hỏi đầu tiên của Từ “ Có lẽ hôm nay

mồng hai , mồng ba Tây rồi , mình nhỉ ?”là
hỏi về thời gian nhưng quan trọng hơn là
hàm ý nhắc khéo Hộ đã đến lúc đi nhận tiền
nhuận bút hàng tháng.
b) Câu nhắc khéo của Từ ở lượt lời thứ hai “
Hèn nào mà em thấy người thu tiền nhà
sáng nay đã đến” có hàm ý muốn Hộ sớm


nhận tiền về để trả tiền thuê nhà.
c)Tại hai lượt lời của mình, Từ đều tránh nói
trực tiếp đến vấn đề cơm áo, gạo tiền mà
chọn cách nói hàm ý . Cách nói này rất tế
nhị giúp cho Hộ đỡ bực dọc ,và Từ khỏi
Bài tập 3.

phải có trách nhiệm vào lời nói của mình.

GV tích hợp với bài thơ Trong hoàn cảnh phụ thuộc hoàn toàn vào
Sóng của Xuân Quỳnh để Hộ ,Từ không có cách nói nào hợp lí hơn.
giúp HS làm bài tập này

3-Bài tập 3.

Hs đọc bài thơ rồi phân a) Lớp nghiã tường minh của bài thơ Sóng
tích theo các câu hỏi. GV của Xuân Quỳnh là nói về sóng biển còn lớp
thống nhất lời giải theo gợi nghĩa hàm ý của bài thơ là nói đến vẻ đẹp
ý.
tâm hồn và niềm khát khao một tình yêu
đằm thắm ,bất diệt ,thuỷ chung của một

người con gái.
b) Hàm ý của bài thơ được thể hiện qua
hình ảnh ẩn dụ sóng biển , qua thể thơ
năm chữ và điệp từ sóng.Những từ ngữ nói
về sóng có một lớp nghĩa thứ hai là nói về
tình yêu lứa đôi.
c) Tác phẩm văn học dùng cách nói hàm ý
Bài tập 4.
GV lần lượt đọc từng

thì sẽ nổi bật tính hình tượng ,tính hàm súc
và giàu ý nghĩa hơn.

phương án a , b , c cho HS

4-Bài tập 4.

chọn rồi cuối cùng kết

Qua ba bài tập trên ta thấy rằng cách nói có

luận :Phương án D là đúng hàm ý trong những ngữ cảnh cần thiết có
và đầy đủ nhất.

hiệu quả mạnh mẽ, sâu sắc hơn cách nói


tường minh ; thể hiện được sự tế nhị khéo
léo và giữ được thể diện cho người giao
Bài tập 5:

tiếp ,tạo cho lời nói tính hàm súc đa nghĩa
và giúp cho người nói khỏi chịu trách

Hs tự chon cách trả lời có nhiệm về lời nói của mình.(phương ánD)
hàm ý để trả lời.
5-Bài tập 5
Có thể cho HS tìm những
Những cách trả lời có hàm ý cho câu hỏi :
phát ngôn có hàm ý khác
“Cậu có thích truyện ngắn Chí Phèo của
trong đời sống để mở rộng
Nam Cao không?” là:
bài giảng.
+Hàm ý khẳng định:
-Hàng chất lượng cao đấy!
-Thích nhất trong các truyện ngắn Việt Nam.
-Ví đem vào tập đoạn trường
Thì trao giải Nhất chi nhường cho ai?
+ Hàm ý phủ định:
-Xưa cũ như trái đất rồi.

4- Củng cố: Nhắc lại các kiến thức cơ bản.
5- Dặn dò: Chuẩn bị bài: Thuốc (Lỗ Tấn).
* Rút kinh nghiệm sau khi dạy :
……………………………………………………………………………
……………