Giáo án Ngữ văn 12 tuần 1: Nghị luận về một tư tưởng, đạo lí

NGHỊ LUẬN VỀ MỘT TƯ TƯỞNG, ĐẠO LÍ
A.MỤC TIÊU BÀI HỌC: Giúp hs:
Kiến thức: Nắm được cách viết bài nghị luận về một tư tưởng, đạo lí, trước hết là kỹ năng tìm hiểu đề và lập
dàn ý.
Kỹ năng: Có kĩ năng vận dụng tổng hợp các thao tác nghị luận trong văn nghị luận. Biết lập dàn ý, trình bày
luận điểm đối với đề nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.
Thái độ: Tích cực, chủ động tư duy trong lao động trí tuệ.
B.PHƯƠNG PHÁP:
- Phương pháp: đọc, chọn tìm chi tiết, khái quát ý.
- Đàm thoại, phát vấn, phát hiện, lý giải.
- Thảo luận nhóm.
C.TIẾN TRÌNH DẠY HỌC:
1. Ổn định lớp – Kiểm diện học sinh.
2. Kiểm tra bài cũ:
Nêu những chuyển biến bước đầu và những thành tựu, hạn chế của văn học 1975 đến hết thế kỉ XX.
Kiểm tra sự chuẩn bị bài mới của HS.
3. Bài mới:
Hoạt động của GV và HS

Nội dung bài dạy

Tìm hiểu đề, tìm ý, lập dàn ý

1.Tìm hiểu đề, tìm ý, lập dàn ý

1.Tìm hiểu đề. Gọi HS đọc đề bài trong SGK. Dựa

a.Tìm hiểu đề.

vào phần gợi ý, các nhóm thảo luận nội dung vấn

-Đề bài: SGK/20

đề.
Vấn đề đặt ra là gì?
Để sống đẹp cần rèn luyện những phẩm chất gì?

-Kết luận:
+Vấn đề đặt ra: lẽ sống đẹp của con người
+Để sống đẹp, cần xác định: lí tưởng sống đúng
đắn, cao đẹp; tâm hồn, tình cảm lành mạnh, nhân
hậu; trí tuệ mỗi ngaỳ thêm mở rộng, sáng suốt;
hành động tích cực, lương thiện…


Với thanh niên, HS hiện nay, sống thế nào được

Thanh niên, HS cần thường xuyên học tập và rèn

coi là sống đẹp?

luyện để từng bước hoàn thiện nhân cách.

Vận dụng thao tác nghị luận nào để nắm được các

+Các thao tác lập luận: giải thích, chứng minh,

ý?

bình luận, phân tích.

Tư liệu thuộc lĩnh vực nào?

+Phạm vi tư liệu: thực tế đời sống; có thể dùng thụ
văn nhưng tránh sa đà vào NLVH.

2.Lập dàn ý:
Yêu cầu HS lập dàn ý theo yêu cầu của đề bài.
Một HS lên trình bày. Lớp góp ý, bổ sung.
Phần mở bài cần nêu được vấn đề gì?
Có thể sử dụng thao tác suy luận nào để giới thiệu
yù kiến của Tôi-xtoâi?

b.Lập dàn ý:
*Mở bài: Giới thiệu vấn đề, nêu luận đề.
*Thân bài:
-Giải thích khái niệm “sống đẹp”: sống có văn hóa,
biết cống hiến: Sống là cho đâu chỉ nhận riêng
mình. (Tố Hữu), sống giàu tình thương, nhân ái,
không ích kỉ hẹp hòi, cần tương trợ, giúp đỡ lẫn
nhau, phấn đấu cho một xã hội tốt đẹp. Sống đẹp

V hd HS cách viết MB?

thực chất là sống tốt, hướng về chân, thiện, mĩ.
-Phân tích các khía cạnh biểu hiện của lối sống
đẹp, giới thiệu một số tấm gương sống đẹp trong
đời sống và trong văn học: Bác Hồ, anh Nguyễn

phần thân bài nêu máy ý chính? Đó là những ý

Văn Trỗi, chị Võ Thị Sáu… đã hi sinh vì độc lập,

nào? Trong mỗi yù cần nêu những yù nhỏ nào?

tự do của tổ quốc…

Hs: Trình bày.

-Bình luận:
+Phê phán lối sống nhỏ nhen, ích kyû, hẹp hòi, lối
sống thực dụng tầm thường chạy theo vật chất, coi

Các bộ phận trong thân bài liên kết với nhau theo
quan hệ gì?

nhẹ tinh thần, dửng dưng trước nỗi đau của người
khác, chà đạp người khác…
+Bài học cho bản thân: đấu tranh với bản thân, loại
bỏ lối sống nhỏ nhen, ích kyû, vô cảm, hèn nhát,
lười biếng…
*Kết bài:
+Khẳng định ý nghĩa của vấn đề sống đẹp.
+Nhắc nhở, cảnh tỉnh mọi người đừng chạy theo
những cái tầm thường, phù phiếm mà quên đi giá
trị đích thực của cuộc sống.


2.Ghi nhớ: SGK/21
Phần kết bài nên chốt lại điều gì?

Luyện tập:
1.Vấn đề văn hóa, sự khôn ngoan của con người.
-Các thao tác đã sd: GT, PT, CM, BL.
-Đặc sắc trong diễn đạt: dùng câu nghi vấn; lặp cú

Phát biểu nhận thức của mình về cách bài nghị
luận về một tư tưởng, đạo lý?
HS đọc ghi nhớ SGK/21
Luyện tập: Tìm hiểu đề, lập dàn yù
Bước 1.Tìm hiểu đề.
Gọi HS đọc và phát biểu yù kiến giải thích yêu
cầu của đề.
HS: Trình bày. Hs khác bổ sung.
GV: Khẳng định

pháp – phép thế; diễn dịch – quy nạp.
2.Khái niệm lí tưởng: ước mơ cao đẹp nhất, là biểu
tượng trong sáng, hoàn thiện, hoàn mĩ, là lẽ sống,
là mục tiêu phấn đấu của mọi người.
-Vai trò của lý tưởng: hướng tới cái đẹp hoàn thiện;
vẫy gọi người ta vươn tới; tạo niềm lạc quan và tự
do trong hành động.
-Thái độ: tán thành.
-Lý tưởng cá nhân: không ngừng học tập, tu dưỡng
và hành động.

Bước 2. Lập dàn ý
HS: Sắp xếp yù thành dàn bài.
Một HS trình bày trước lớp
Gv: nhận xét, bổ sung.

Tổng kết.
Hướng dẫn trả lời các câu hỏi Sgk.

4.Củng cố: Cách làm bài văn nghị luận về một tư tưởng, đạo lí.
5.Dặn dò: Hoàn thành các bài luyện tập.
Chuẩn bị bài: Tuyên ngôn độc lập
Phần tác giả: Chú ý Quan điểm sáng tác và phong cách nghệ thuật của HCM.
D.Rút kinh nghiệm: