Giáo án Ngữ văn 12 tuần 2: Tuyên ngôn độc lập

.

TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP.
Ngữ văn 12

(Hồ Chí Minh)

PHẦN MỘT:

TÁC GIẢ.

A . Mục tiêu bài học:
+ Kiến thức: Nắm được những nét khái quát về sự nghiệp văn học của Hồ Chí
Minh.Quan điểm sáng tác và phong cách nghệ thuật của Hồ Chí Minh. Vận dụng
những tri thức đó để phân tích văn thơ của Người.
+ Kĩ năng: Phân tích tác giả văn học
+ Thái độ : Giáo dục cho các em có thái độ đúng đắn và tinh thần học tập lối sống
của Người
A. Chuẩn bị :
- HS chuẩn bị: đọc kĩ SGK và trả lời các câu hỏi trong phần hướng dẫn học bài.
- GV : Soạn bài , chuẩn bị tư liệu giảng dạy SGK, SGV, Thiết kế bài học
C. Phương pháp: GV hướng dẫn HS trước khi đến lớp đọc kĩ SGK và trả lời câu
hỏi trong phần Hướng dẫn học bài. GV nêu câu hỏi, HS trả lời và thảo luận; sau đó,
GV nhấn mạnh, khắc sâu những ý chính.
E. Tiến trình tổ chức:
1. Ổn định tổ chức:
2. Kiểm tra bài cũ:
3. Bài mới:
- Đặt vấn đề :
- Nội dung bài :

HOẠT ĐỘNG CỦA GV VÀ HS

YÊU CẦU CẦN ĐẠT

Chia HS thành 4 nhóm thảo luận 5
phút. Sau đó trình bày những nét chính,
GV nhắc lại những mốc thời gian
chính. HS tự ghi vào vở.

I. Vài nét về tiểu sử: Hồ Chí Minh sinh ngày
19-5-1890 tại Kim Liên- Nam Đàn- Nghệ An
trong một gia đình nhà nho nghèo yêu nước, cha
là Nguyễn Sinh Sắc, mẹ là Hoàng Thị Loan.


? Hãy trình bày những nét cơ bản về
tiểu sử HCM.

-1911 từ bến Nhà Rồng, Người ra đi tìm đường
cứu nước
-1923-1941: Bác họat động cách mạng ở Pháp,
Liên Xô, Trung Quốc, Thái Lan…
-2/1941: Bác về nước lãnh đạo phong trào cách
mạng tiến tới tổng khởi nghĩa giành chính quyền.

(An Nam cộng sản Đảng, Đông dương
cộng sản đảng, Đông Dương CS liên
đoàn)

-8/1942-9/1943: Bác bị chính quyền Tưởng Giới

Thạch bắt giam khi Người sang Trung Quốc
tranh thủ sự viện trợ quốc tế.
-2-9-1945: Bác đọc “Tuyên ngôn Độc lập” khai
sinh nước Việt Nam DCCH.
-1946-1969: làm Chủ tịch nước, tiếp tục lãnh
đạo nhân dân ta đánh thắng giặc Pháp, Mĩ.
-2-9-1969: Chủ tịch Hồ Chí Minh qua đời.
* Bên cạnh sự nghiệp cách mạng vĩ đại, Hồ Chí
Minh còn để lại một di sản văn học quí giá. Hồ
Chí Minh là một nhà văn, nhà thơ lớn của dân tộc.

- Năm 1940 Unesco đã ghi nhận và suy II. Sự nghiệp văn học:
tôn Người “anh hùng giải phóng dân 1. Quan điểm sáng tác
tộc, danh nhân văn hoá thế giới”.
a. Hồ Chí Minh coi văn học là một vũ khí chiến
đấu lợi hại phụng sự cho sự nghiệp cách mạng.
? Hãy trình bày quan điểm sáng tác Nhà văn cũng phải có tinh thần xung phong như
người chiến sĩ ngoài mặt trận.
của HCM?
GV chỉ cho HS thấy 3 quan điểm sáng
tác của Hồ Chí Minh trong SGK rồi tự
ghi vào vở, GV phân tích các đặc
điểm,HS theo dõi SGK.

b. Hồ Chí Minh luôn chú trọng tính chân thực và
tính dân tộc của văn học.

c. Khi cầm bút, Hồ Chí Minh bao giờ cũng xuất
phát từ mục đích, đối tượng tiếp nhận để quyết
Liên hệ thơ Nguyễn Đình Chiểu, Sóng địng nội dung và hình thưc của tác phẩm.

Hồng.
2. Di sản văn học: Lớn lao về tầm vóc tư tưởng,
phong phú về thể loại và đa dạng về phong cách


? Hãy nêu những nét khái quát nhất về
sự nghiệp văn học của Hồ Chí Minh?
? Sự nghiệp văn học của Người được
chia làm mấy bộ phận?
Chia HS thành 3 nhóm thảo luận 3
nhóm thể loại. Sau đó đại diện trình
bày, Gv nhấn mạnh lại những ý cơ bản,
HS theo dõi SGK rồi chép lại vào vở.
? Mục đích của việc viết văn chính
luận? Nghệ thuật?

? Hãy kể tên những tác phẩm văn
chính luận?

nghệ thuật.
a. Văn chính luận: chiếm khối lượng khá lớn.
- Mục đích: đấu tranh chính trị, tiến công trực
diện kẻ thù, thức tỉnh và giác ngộ quần chúng
hoặc thể hiện những nhiệm vụ cách mạng của
dân tộc qua những chặng đường lịch sử phục vụ
trực tiếp công khai cuộc đấu tranh CM.
- Các tác phẩm tiêu biểu:
+ Những bài báo với bút danh Ngyễn Ái Quốc
đăng trên báo:Người cùng khổ(Le Pa ria), Nhân
đạo (Lhumanite), Đời sống thợ thuyền …

+ Bản án chế độ thực dân Pháp (1925): tố cáo
một cách đanh thép tội ác của thực dân Pháp đối
với nhân dân các nước thuộc địa.
+ Tuyên ngôn độc lập (1945): khát vọng tự do
của dân tộc, lập trường cách mạng.
+ Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến (19-121946) và Không có gì quí hơn độc lập tự do
(1966): là tiếng gọi của non sông đất nước trong
giờ phút thử thách đặc biệt
b. Truyện và kí:

- Được viết chủ yếu trong thời gian hoạt động ở
? Hãy kể tên một số tác phẩm truyện và Pháp (từ năm 1922).
kí của HCM? Trình bày những hiểu
- Nội dung: một mặt vạch trần bộ mặt tàn ác, xảo
biết của em về tác phẩm đó?
trá, bịp bợm của chính quyền thực dân, châm
biếm môt cách thâm thuý, sâu cay vua quan
phong kiến ôm chân thực dân; mặt khác bộc lộ
lòng yêu nước nồng nàn và tinh thần tự hào về
truyền thống bất khuất của dân tộc.
- Nghệ thuật: Truyện và kí đều ngắn gọn, súc
tích, vừa thấm nhuần tư tưởng, tình cảm của


thời đại, vừa thể hiện bút pháp mới, mang màu
sắc hiện đại trong lối viết nhẹ nhàng mà đầy tính
trào lộng.
- Tác phẩm tiêu biểu: (SGK)
c. Thơ ca: là một bộ phận có giá trị sáng tạo nổi
? Em có nhận xét gì về thơ ca của bật trong sáng tác của Người.

HCM? Hãy kể tên những tập thơ mà
- Nhật kí trong tù :
em biết?
+ Sáng tác từ mùa thu năm1942 đến mùa thu
? Nêu hoàn cảnh sáng tác NKTT? Nội
năm 1943, thời gian bị giam cầm ở nhà tù Quốc
dung? Nghệ thuật?
dân đảng ở Quảng Tây- Trung Quốc.
Qua tập thơ ta có thể nhận ra bức chân
dung tự hoạ của Hồ Chí Minh. Đó là
một con người có nghị lực phi thường,
tâm hồn luôn khao khát tự do, hướng
vè Tổ quốc; vừa nhạy cảm trước vẻ đẹp
của thiên nhiên, dễ xúc động trước nỗi
đau của con người, vừa có con mắt sắc
sảo, tinh tường phát hiện những mâu
thuẩn hài hước của một xã hội mục nát
để tạo ra tiếng cười đầy trí tuệ.

+ Ghi lại tâm trạng, cảm xúc và suy nghĩ của tác giả,
phản ánh tâm hồn, nhân cách cao đẹp, một nghị lực
phi thường của người chiến sĩ CM vĩ đại.
+ Nhật kí trong tù là một tập thơ sâu sắc về tư
tưởng, độc đáo đa dạng về bút pháp, kết tinh giá
trị tư tưởng và nghệ thuật của thơ ca Hồ Chí
Minh.

- Chùm thơ làm ở Việt Bắc và thời kì kháng
? Hãy đọc một số bài thơ trước và sau
chiến chống Pháp: hầu hết là những bài viết

CMT8?
nhằm mục đích tuyên truyền. Những bài viết
- Viết để tuyên truyền: Dân cày, Công theo cảm hứng nghệ thuật vừa mang màu sắc cổ
nhân, Ca binh lính, Ca sợi chỉ,…
điển, vừa mang tinh thần hiện đại.
-Trước cách mang:Pác Bó hùng vĩ, Tức
cảnh Pác Bó.
- Viết trong kháng chiến: Thướng sơn,
Đối nguyệt, Thu dạ, Rằm tháng giêng,
Cảnh khuya, Tin thắng trận.
3. Phong cách nghệ thuật: độc đáo, đa dạng.
Mỗi thể loại văn học, Hồ Chí Minh đều tạo được
? Hãy trình bày vắn tắt phong cách
những nét phong cách riêng, độc đáo và hấp dẫn.
sáng tác của HCM?


- Ngay từ nhỏ Hồ Chí Minh đã được
sống trong không khí của văn chương
cổ điển. Trong thời gian hoạt động cách
mạng ở nước ngoài, nhiều năm sống ở
Pari, Luân Đôn, Oa-sinh-tơn, Ca-liphoóc-ni-a, Hồng Kông…tiếp xúc và
chịu ảnh hưởng tư tưởng cũng như
nghệ thuật của nhiều nhà văn Âu, Mĩ
và nền văn học phương Tây hiện đại.
Những điều đó đã trực tiếp hoặc gián
tiếp tác động tới việc hình thành phong
cách nghệ thuật Hồ Chí Minh.

a. Văn chính luận:

- Ngắn gọn, tư duy sắc sảo.
- Lập luận chặt chẽ, lí lẽ đanh thép, bằng chứng
đầy sức thuyết phục.
- Giàu tính luận chiến và đa dạng về bút pháp.
b. Truyện và kí:
- Vẻ đẹp rất hiện đại.
- Tính chiến đấu mạnh mẽ.

- Nghệ thuật trào phúng vừa sắc bén, thâm thuý
PCNT Hồ Chí Minh còn được hình
của phương Đông; vừa hài hước, hóm hỉnh của
thành do quan điểm của Người về sáng
phương Tây
tác văn học.
c. Thơ ca:
GV có thể phân tích một số tác phẩm
tiêu biểu để làm rõ phong cách nghệ - Thơ tuyên truyền cách mạng lời lẽ giản dị, mộc
thuật của từng thể loại.
mạc, mang màu sắc dân gian hiện đại, vừa dễ
nhớ, dễ thuộc, vừa có sức tác động trực tiếp vào
- Văn chính luận:Tuyên ngôn Độc lập,
tình cảm người đọc, người nghe.
Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến.
- Những bài thơ nghệ thuật viết theo hình thức cổ
- Truyện và kí: Lời than vãn của bà
thi hàm súc, mang vẻ đẹp hàm súc, có sự hài hoà
Trưng Trắc, Vi hành, Những trò lố hay
độc đáo giữa bút pháp cổ điển và hiện đại, giữa
là Va-ren và Phan Bội Châu…thể hiện
chất trữ tình (“tình”) và tính chiến đấu (“thép”).

trí tưởng tượng phong phú, những sáng
tạo độc đáo về tình huống truyện, kết
hợp hài hoà giữa văn hoá phương Đông
và phương Tây trong nghệ thuật trào
phúng, giọng điệu và lời văn linh hoạt,
hấp dẫn…
- Thơ ca tuyên truyền cách mạng: Dân
cày, Công nhân, Ca binh lính,…Những III. Kết luận
bài thơ nghệ thuật: Chiều tối, Giải đi
- Thơ văn Hồ Chí Minh là một bộ phận gắn bó
sớm, Ngắm trăng, Rằm tháng giêng,
với sự nghiệp cách mạng của Người; không thể
Cảnh khuya…
hiểu thấu hết thơ văn của Người nếu tách rời sự


? Hãy rút ra nhận xét chung về con
người và sự nghiệp sáng tác của HCM?

nghiệp cách mạng của Người.
- Qua sự nghiệp CM và di sản văn chương vô
giá, HCM xứng đáng là ‘một tâm hồn vĩ đại của
bậc trí đại nhân, đại dũng”

IV. Luyện tập:
1. Bài tập 1: Biểu hiện của sự hài hoà độc đáo giữa bút pháp cổ điển và hiện đại trong
bài Chiều tối:
- Bút pháp cổ điển:
+ Trước hết thể hiện qua cách miêu tả khung cảnh thiên nhiên. Thiên nhiên được nhìn
từ xa, được khắc hoạ bằng những nét chấm phá, không nhằm ghi lại hình xác mà chỉ

cốt truyền lại linh hồn của tạo vật.
+ Thể hiện ở phong thái ung dung của nhân vật trữ tình.
- Bút pháp hiện đại:
+ Thiên nhiên trong bài không tĩnh lặng mà vận động một cách khoẻ khoắn, hướng tới
sự sống, ánh sáng, tương lai.
+ Nhân vật trữ tình không phải ẩn sĩ mà là chiến sĩ, luôn ở trong tư thế làm chủ hoàn
cảnh, không bị chìm đi mà nổi bật hẳn lên giữa bức tranh thiên nhiên,…
Nhiều chi tiết và hình ảnh thuộc về sinh hoạt đời thường được đưa vào bài thơ một
cách tự nhiên nên sống động và làm cho thi phẩm toát lên màu sắc hiện đại.
2. Bài tập 2: Qua tập thơ Nhật kí trong tù, người đọc có thể thấy nhiều bài học thấm thía
và sâu sắc.
Dặn dò: Trả lời câu hỏi phần Hướng dẫn học bài trong SGK.
Chuẩn bị bài mới: Giữ gìn sự trong sáng của tiếng Việt.
F. Đánh giá - Rút kinh nghiệm: