Giáo án Ngữ văn 12 tuần 2: Tuyên ngôn độc lập

Ngữ văn 12
TUYÊN NGÔN ĐỘC LẬP
( PHẦN I – TÁC GIẢ)
I. Mục tiêu cần đạt:
- Kiến thức: Hiểu được những nét khái quát về sự nghiệp, văn học, quan điểm
sáng tác và những đặc điểm cơ bản của phong cách nghệ thuật HCM.
- Kĩ năng: Vận dụng có hiệu quả những kiến thức trên vào việc cảm thụ và
phân tích thơ văn của Người.
- Thái độ: Lòng yêu mến, kính phục vị “anh hùng giải phóng dân tộc Việt Nam,
danh nhân văn hóa thế giới”.
II. Chuẩn bị của thầy và trò:
- GV: SGK, SGV, bài soạn tài liệu về Nguyễn Ái Quốc
- HS: Vở soạn, sgk, tài liệu về Nguyễn Ái Quốc
III. Tiến trình bài giảng:
1. Kiểm tra bài cũ: Trình bày những thành tựu của văn học Việt Nam từ CMT8
1945 đến hết thế kì XX?
2. Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
HĐI. Hướng dẫn HS tóm tắt
những nét cơ bản nhất về tiểu sử.

- Những nét chính trong cuộc đời
Hồ Chí Minh?
HS tóm tắt và tự ghi nhớ
1

Kiến thức cơ bản
I. Vài nét về tiểu sử:
- Năm 1911 Người ra đi tìm đường cứu nước, tham
gia thành lập nhiều tổ chức CM như Đảng Cộng sản
Pháp (1920) , Việt Nam thanh niên cách mạng đồng

chí hội (1925)…
- Ngày 3/2/ 1930 thành lập Đảng Cộng sản Việt Nam
ở Hương Cảng
- Tháng 2 /1941 về nước hoạt động và thành lập Mặt


Ngữ văn 12
trận Việt Minh. Trực tiếp lãnh đạo cách mạng VN .
-8/ 1942 lên đường sang Trung Quốc để tranh thủ sự
viện trợ của quốc tế , đến Túc Vinh bị bắt giam suốt
14 tháng .
- Ra tù về nước tiếp tục lãnh đạo CM VN giành thắng
lợi trong cuộc Tổng khởi nghĩa cách mạng tháng tám
1945
- Ngày 2- 9 – 1945 đọc bản Tuyên ngôn
độc lập tại quãng trường Ba Đình khai sinh nước VN
dân chủ Cộng hoà.
- Từ năm 1946-1969 lãnh đạo nhân dân trong hai
cuộc kháng chiến chống Pháp, chống Mỹ
=> HCM gắn bó trọn đời với dân với nước, với sự
nghiệp giải phóng dân tộc của VN và phong trào
cách mạng thế giới, là vị lãnh tụ cách mạng vĩ đại,
một nhà văn, nhà thơ lớn của dt
HĐ II. Hướng dẫn HS tìm hiểu
quan điểm sáng tác nghệ thuật của
HCM
- Em hiểu như thế nào về hai
câu thơ:
“Nay ở trong ...xung phong”
@ Bác quan niệm: Trong thơ phải có

chất “thép”, văn nghệ sĩ phải là người chiến
sĩ.
@ Chất “thép” mà Bác muốn nói tới ở
đây là tính chiến đấu của thơ ca. Bên cạnh
Mây, gió, trăng, hoa, tuyết, núi sông , thơ ca
cần hướng đến cuộc đời, tranh đấu cho hạnh
phúc của con người, gắn bó với sự nghiệp
cách mạng và vận mệnh dân tộc. Nhưng
không phải cứ “nói chuyện thép”, “lên
2

II. Quan điểm sáng tác nghệ thuật
- Bác xem văn nghệ là một hoạt động tinh thần phong
phú và phục vụ có hiệu quả cho sự nghiệp CM . Văn
học nghệ thuật là một mặt trận , văn nghệ sĩ phải là
người chiến sĩ trên mặt trận đó .
- Chú trọng tính chân thật và tính dân tộc phải có ý
thức giữ gìn sự gìn sự trong của Tiếng Việt và đề cao
sự sáng tạo của người nghệ sĩ
- Đối tượng chính của văn học là nhân dân. Bác đề
ra kinh nghiệm sáng tác cho văn nghệ sĩ : viết cho ai ,
viết cái gì , viết như thế nào , viết làm gì ?
=> Chính vì thế những tác phẩm của Người có tư
tưởng sâu sắc , nội dung thiết thực , hình thức nghệ


Ngữ văn 12
giọng thép” mới là có “tinh thần thép”.
Nhiều bài thơ của Bác ở Nhật kí trong tù mà
các em đã được học, chất thép lại tở ra từ

những rung động của người nghệ sĩ trước
thiên nhiên và cuộc sống con người. Nói
như nhà thơ Hoàng Trung Thông:

thuật sinh động đa dạng

“Vần thơ của Bác vần thơ thép
Mà vẫn mênh mông bát ngát tình”

HĐIII. Hướng dẫn tìm hiểu sự
nghiệp văn học của HCM
- NAQ – HCM thường sáng tác
theo những thể loại nào?

III. Di sản văn học:
Sự nghiệp chính là sự nghiệp CM nhưng Người đã để
lại một sự nghiệp vh to lớn.
“Ngâm thơ ...
- Văn chính luận, truyện và kí, thơ ca
1. Văn chính luận:

- Những tác phẩm tiêu biểu?
- Mục đích viết văn chính luận để
làm gì?
“Bản án chế độ thực dân Pháp” lên
án chế dộ của TD P và chính sách
tàn bạo của chính phủ P đối với
các nước thuộc địa, kêu gọi đấu
tranh.
Tác phẩm tiêu biểu : Vi hành ,

Con rùaLời than vãn của bà
Trưng Trắc - viết từ 1922-1925
bằng tiếng Pháp
- Dựa vào SGK hãy kể tên một số
truyện và kí tiêu biểu của HCM?
- Tài năng nghệ thuật của HCM
đối với thể loại này?
3

- Tác phẩm : Bản án chế độ thực dân Pháp (1925 );
Tuyên ngôn độc lập (1945) ;Lời kêu gọi toàn quốc
kháng chiến ( 1946 )
- Mục đích: đấu tranh chính trị nhằm tấn công trực
diện kẻ thù , thể hiện những nhiệm vụ CM qua những
chặng đường lịch sử .
- Nghệ thuật : Lí lẽ vững vàng xác đáng đầy sức
thuyết phục, ngôn từ giản dị
2. Truyện và kí
- Nội dung : Vạch trần bản chất của bọn thực dân
cướp nước và bọn tay sai bán bước, ca ngợi những
người chiến sĩ CM kiên cường
đấu tranh vì độc lập tự do của dân tộc .
-Nghệ thuật : Lối viết cô đọng, cột truyện sáng tạo,
kết cấu độc đáo, mang màu sắc hiện đại nhẹ nhàng


Ngữ văn 12

- Em hiểu biết gì về tập thơ NKTT
cuả HCM? Nêu những nội dung

chính của tập thơ?

trào lộng của văn thông tấn, vừa sâu sắc đầy tính
chiến đấu vừa tươi tắn hóm hỉnh
3. Thơ ca:
Được in trong các tập :

GV: NKTT phơi bày những xấu - Tập thơ NKTT bằng chữ Hán sáng tác từ tháng
xa , tàn bạo của nhà tù Quãng Tây
1942 đến tháng 1943 xuất bản năm 1960
dưới thời Tưởng Giới Thạch :
- Thơ Hồ Chí Minh ( xb 1967 )
- Thơ chữ Hán Hồ Chí Minh (xb 1990 )
Giam cầm những người vô tội ,
 NHẬT KÍ TRONG TÙ
công khai làm những điều phi - Hoàn cảnh sáng tác: Tập nhật kí bằng thơ được viết
pháp , hạn chế những nhu cầu bức trong thời gian Bác bị giam cầm trong nhà tù Quốc
thiết của con người ( Tiền đèn , dân đảng tại Quảng Tây Trung Quốc từ mùa thu năm
tiền nhà giam , Chia nước , cơm 1942- mùa thu 1943 . Bác đã ghi lại những gì xảy ra
tù , Cờ bạc
trong nhà tù và trên đường áp giải từ nhà lao này đến
NKTT phản ánh ca ngợi vẻ đẹp nhà lao khác .
tâm hồn và nhân cách cao đẹp của - Nội dung :
Hồ Chí Minh ( Bức chân dung tự
Tác phẩm thể hiện bức chân dung tt tự hoạ và tái hiện
hoạ tinh thần con người HCM):
một cách chân thực và chi tiết bộ mặt tàn bạo của nhà
Nghị lực phi thường, tâm hồn tù Quốc dân đảng và một phần nào tình hình xã hội
khao khát tự do, hướng về tổ quốc, Trung Quốc những năm 1942-1943. Tác phẩm mang
nhạy cảm trước vẻ đẹp thiên một giá trị phê phán sắc sảo , thâm thúy

nhiên, tâm hồn yêu thương con
 Tập thơ sâu sắc về tư tưởng , độc đáo đa dạng
người vừa có con mắt sắc sảo tâm
về bút pháp kết tin giá trị tư tưởng và nghệ
hồn hài hước tạo ra tiếng cười đầy
thuật thơ ca của HCM
trí tuệ
 THƠ HỒ CHÍ MINH
Trước CM tháng 8 : Sáng tác nhiều bài thơ mộc
mạc , giản dị để tuyên truyền đường lối
Em có nhận xét gì về thơ HCM
trước và sau CMT8

4

- Sau CM tháng 8 : Bộc lộ nội niềm lo lắng về vận
mệnh non sông, động viên sức mạnh nd.
=> Vừa mang màu sắc cổ điển , vừa mang tinh thần
hiện đại , hình ảnh nhân vật trữ tình yêu nước ,
phong thái ung dung tự


Ngữ văn 12
HĐIV. Hướng dẫn HS tổng kết về
phong cách nghệ thuật của tác giả
HCM
HS thảo luận nhóm:
- Tại sao có thể nói phong cách
vh của HCM vừa độc đáo vừa
đa dạng?

 GV: Độc đáo mà đa dạng :
Ngay từ nhỏ, HCM đã được sống trong
không khí của văn chương cổ điển VN và
TQ, của thơ Đường, thơ Tống… Trong thời
gian hoạt động CM ở nước ngoài, sống ở
Pa-ri, Luân Đôn, Oa-sinh-tơn, Ca-li-phoócni-a, Hồng Kông… tiếp xúc và chịu ảnh
hưởng tư tưởng nghệ thuật của nhiều nhà
văn Âu. Mĩ và nền văn học phương Tây
hiện đại.

+ GV: Giải thích thêm:

-

Khi sáng tác, Người xem văn học là vũ
khí phụng sự CM, xem trọng tính chân
thực và dân tộc, xuất phát từ mục đích,
đối tượng để chọn nội dung và hình
thức tác phẩm  Tác phẩm đa dạng,
độc đáo.

IV. Phong cách nghệ thuật
Sáng tác nhiều thể loại Văn học, mỗi thể loại có
những nét phong cách riêng độc đáo và hấp dẫn
- Văn chính luận :Ngắn gọn , tư duy sắc sảo , lập luận
chặt chẽ , lý lẽ đanh thép , bằng chứng đầy sức thuyết
phục , giàu tính luận chiến , đa dạng về bút pháp .
- Truyện và ký :Trí tưởng tượng phong phú , sáng tạo
độc đáo về tình huống truyện, sự kết hợp hài hòa văn
hóa phương Đông và phương Tây trong nghệ thuật

trào phúng, giọng điệu lời văn linh hoạt hấp dẫn .
Chất trí tuệ và tính hiện đại là nét đặc sắc trong
truyện ngắn của Người .
- Thơ ca :Phong cách thơ đa dạng: Những bài thơ với
mục đích tuyên truyền CM : Giản dị , mộc mạc, mang
màu sắc dân gian vừa hiện đại. Nhiều bài thơ nghệ
thuật : Viết theo hình thức cổ thi hàm súc, có sự kết
hợp độc đáo giữa bút pháp cổ điển và bút pháp hiện
đại, giữa trữ tình và chiến đấu

3. Củng cố: Những bài học thấm thía và sâu sắc mà anh (chị) tiếp thu
được khi học và đọc những bài thơ trong tập “Nhật kí trong tù” cùa
HCM?
- Tình thương yêu con người là lớn lao và cao
cả, lòng nhân đạo là đức tính cao đẹp nhất của Bác Hồ. Tình cảm này vừa
cụ thể vừa bao la vừa ở nhận thức, vừa ở hành động.
- Thơ Bác là sự kết hợp hài hoà giữa hai yếu tố: cổ điển và hiện đại
Một tâm hồn nhạy cảm và dễ rung động trước tạo vật và lòng người.
5


Ngữ văn 12
4. Hướng dẫn học bài:
- Quan điểm sáng tác
- Phong cách nghệ thuật đối với từng thể loại

6