Giáo án Ngữ văn 12 tuần 14 bài: Đàn ghi ta của Lorca

GIÁO ÁN NGỮ VĂN LỚP 12
ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
-Thanh ThảoI/Mục tiêu bài học: Giúp HS:
- Hiểu và cảm nhận được vẻ đẹp của hình tượng Lor- ca trong mạch cảm
xúc và suy tư đa chiều vừa sâu sắc vừa mãnh liệt của tác giả bài thơ.
- Cảm nhận vẻ đẹp độc đáo trong hình thức biểu đạt mang phong cách
hiện đại.
II/Phương pháp:
- Đọc diễn cảm.
- Kết hợp phát vấn, giảng bình, thảo luận nhóm.
III/Phương tiện: Sgk, Sgv, tài liệu tham khảo, bảng phụ…
IV/Tiến trình dạy học:
- Ổn định lớp.
- KT bài cũ.
- Bài mới:
Hoạt động của Gv

Hoạt động của HS

Nội dung kiến thức

HĐ1:HD Hs tìm hiểu

I/ Giới thiệu chung:

Tiểu dẫn (sgk).

1/ Tác giả: (Sgk)

- GV yêu cầu 1 Hs đọc - Hs đọc Tỉểu dẫn.
Tiểu dẫn (sgk).

2/ Sự nghiệp:

- GV: Hãy trình bày

a/ Tác phẩm: (Sgk)


những nét chính về nhà

b/ Đặc điểm thơ:

thơ Thanh Thảo; Những - Hs dựa vào Sgk trả - Là sự lên tiếng của người trí thức
tác phẩm tiêu biểu và đặc lời.
nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề xã
điểm của thơ Thanh
hội và thời đại.
Thảo.

- Hs theo dõi, ghi - Thể hiện sự cách tân thơ Việt: đào
-GV: Bổ sung các kiến
sâu cái tôi nội cảm; cách biểu đạt mới
chép.
thức về Lor-ca; về trào
với câu thơ tự do, xoá bỏ ràng buộc
lưu văn học siêu thực; về

khuôn sáo bằng nhịp điệu, cách gieo

trào lưu văn học tượng

vần…

trưng…

3/Bài thơ:
a/ Xuất xứ:
- Rút trong tập “Khối vuông Ru –
bích”.

-GV: Gọi 1 Hs đọc bài

- Thể hiện tư duy thơ Thanh Thảo:

thơ.

giàu suy tư, nhuốm màu sắc tượng

-GV: Cho hs xác định bố
cục.

-Hs đọc bài thơ.(lưu

trưng, siêu thực.

ý cách đọc xúc cảm, b/ Bố cục: Gồm 4 phần:

-GV: Nhận xét cách chia luyến láy...như cung * Câu 1 – 6: Lor-ca – con người tự do,
bố cục của hs và điều bậc đàn ghi ta)
nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh

chỉnh, bổ sung.
chính trị, nghệ thuật TBN.
- Hs chia bố cục và * Câu 7- 18: Lor-ca với cái chết oan
lý giải về cách chia khuất và nỗi xót xa về sự dang dở của
bố cục đó.

khát vọng cách tân nghệ thuật.
* Câu 19- 22: Niềm xót thương Lor-


ca.
-Hs tự ghi chép các ý * Câu 23- 31: Suy tư về cuộc giải
chính.

thoát và cách giã từ của Lor-ca.
c/ Chủ đề:

-GV: Theo em qua bài

thơ nhà thơ muốn nói lên -Hs dựa vào định - Khắc hoạ cuộc đời nghệ sĩ Lor-ca
điều gì? ( Câu hỏi tìm hướng ở bố cục để với lý tưởng cách tân nghệ thuật và cái
chủ đề)

trả lời.

chết oan khuất.
- Thể hiện niềm ngưỡng mộ và xót
thương của tác giả đối với Lor-ca.

HĐ2: HD Hs tìm hiểu

II/ Đọc - hiểu văn bản:

bài thơ:

1/ Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca:

- GV: đọc lại 18 dòng thơ -Hs lắng nghe, nhập a/ Lor-ca, một con người tự do, nghệ
đầu.
cảm.
sĩ cách tân trong khung cảnh chính trị
và nghệ thuật TBN:
-GV: Em có suy nghĩ gì
khi bắt gặp h/ả “Áo
choàng đỏ gắt”, “ tiếng
đàn ghi ta…?”

- Áo choàng đỏ:
-Hs nêu cảm nhận.

+ Gợi bản sắc văn hoá TBN.
+ H/ả Lor-ca như một đấu sĩ với khát
vọng dân chủ trước nền chính trị TBN
độc tài lúc bấy giờ.
- Tiếng đàn:
+ Ghi ta: nhạc cụ của người TBN.
+ Tài năng nghệ thuật của Lor-ca với

-GV:Các h/ả “đi lang -Hs lý giải, phân tích khát vọng cách tân nghệ thuật

thang, vầng trăng chếnh các h/ả.

- Đi lang thang; vầng trăng chếnh

choáng, yên ngựa mỏi

choáng; yên ngựa mỏi mòn; hát

mòn, hát nghêu ngao, li

nghêu ngao; li la…:

la…” giúp ta liên tưởng

+ Phong cách nghệ sĩ dân gian tự do.

đến điều gì?

+ Sự cô đơn của Lor-ca trước thời
cuộc chính trị, trước nghệ thuật TBN

-GV dẫn dắt chuyển ý:

già cỗi.

Từ bối cảnh chính trị và

b/ Lor-ca và cái chết oan khuất:

nghệ thuật TBN lúc bấy
giờ số phận bi thương
của Lor-ca.

- Hình ảnh:
-Hs theo dõi, nêu + Áo choàng bê bết đỏ – Gợi cảnh
cảm nhận chung về tượng khủng khiếp về cái chết của
hình tượng Lor-ca Lor-ca.
trên

-GV:Tác giả đã tái hiện

cơ

sở

định

hướng của GV.

. nâu: trầm tĩnh, nghĩ suy.

cái chết oan khuất của

. xanh: thiết tha, hy vọng.

Lor-ca qua các h/ả, chi
tiết nào?

+ Tiếng ghi ta:

-Hs dựa vào văn bản,
tìm các h/ả, chi tiết
liên quan.

. tròn bọt nước vỡ tan: bàng
hoàng, tức tưởi.
. ròng ròng máu chảy: sự đau
đớn, nghẹn ngào.
=> Âm nhạc đã thành thân phận, tiếng
đàn thành linh hồn, sinh thể.
- Biện pháp nghệ thuật:
+ Đối lập:


-GV: Cảm nhận của em

Hát nghêu ngao >< áo choàng bê bết

về các bpnt được tác giả

đỏ

sử dụng trong bài thơ?

-Hs liệt kê các bpnt,

(ý nghĩa của các bpnt thảo luận nhanh giữa khát vọng >< hiện thực phũ phàng
đó?)
các thành viên trong (giữa tiếng hát yêu đời vô tư , giữa

bàn về ý nghĩa của tình yêu cái Đẹp và hành động tàn ác,
các bpnt và trình bày dã man).
trước lớp.
(Khuyến
những

+ Nhân hoá: Tiếng ghi ta… máu chảy.

khích + Hoán dụ: Áo choàng, tiếng ghi ta
cách hiểu Lor-ca.

riêng).

+ Ẩn dụ chuyển đổi cảm giác: Tiếng
ghi ta vỡ ra thành màu sắc, hình khối,

GV: Nhận xét, giảng giải

hành động…

bổ sung và cho hs ghi vở

* Với việc sử dụng bpnt tài tình, tác

những nét cơ bản.

giả đã khắc hoạ thật ấn tượng về cái

(Tránh sự áp đặt cách

chết đầy bi phẫn của người nghệ sĩ
hiểu cho hs, tôn trọng ý -Hs theo dõi, ghi
Lor-ca.
chép.
kiến hs)

-GV: Đọc phần thơ còn
lại.

2/ Nỗi xót thương và suy tư về cuộc
-Hs theo dõi sgk

giã từ của Lor-ca:
- Lời Lor-ca (đề từ): “Khi tôi chết …

-GV: Theo em, Lor-ca

cây đàn.”

muốn nhắn gửi thông

+ Niềm đam mê nghệ thuật.


điệp gì qua câu nói “khi

+ Hãy biết quên nghệ thuật của Lor-ca

tôi chết hãy chôn tôi với -Hs thảo luận nhóm để tìm hướng đi mới.
cây đàn”?

và nêu cảm nhận.
- “Không ai chôn cất… cỏ mọc
hoang”
-GV: Cho hs nêu cảm

+ Nghệ thuật của Lor-ca (cái Đẹp): có

nhận 4 câu thơ “Không

sức sống và lưu truyền mãi mãi như

ai

“cỏ mọc hoang”.

chôn

…cỏ

mọc

hoang”.

+ Phải chăng không ai dám vượt qua
cái cũ, thần tượng để làm nên nghệ
thuật mới.
- Giọt nước mắt …trong đáy giếng:

-GV: Yêu cầu hs giải mã - Hs dựa vào văn + Vầng trăng nơi đáy giếngsự bất tử
các h/ả “giọt nước mắt , bản, suy nghĩ, trả lời. của cái Đẹp.

khích
dòng (Khuyến
- Đường chỉ tay: ẩn dụ về định mệnh
sông, lá bùa, chiếc ghi ta những cách hiểu nghiệt ngã.
riêng).
màu bạc…”.
-... dòng sông, ghi ta màu bạc... gợi
đường

chỉ

tay,

cõi chết, siêu thoát.
- Các hành động: ném lá bùa, ném trái
tim: có ý nghĩa tượng trưng cho một
-GV:Định
hiểu.

hướng

sự giã từ, một sự lựa chọn.

cách

-Hs theo dõi, ghi * Tiếng lòng tri âm sâu sắc đối với
chép.

người nghệ sĩ, thiên tài Lor-ca.

3/Yếu tố âm nhạc trong bài thơ:
-GV: Tiếng “Li la- li la- li -Hs tìm hiểu yếu tố - Chuỗi âm thanh “Li la- li la- li la”
la” trong bài thơ có ý âm nhạc trong bài luyến láy ở đầu và cuối như khúc dạo
nghĩa gì?

thơ. Nêu ý nghĩa?

đầu và kết thúc bản nhạc.
- Sự kính trọng và tri âm Lor-ca- nghệ

-GV: định hướng.

-Hs ghi chép.

sĩ thiên tài.

HĐ3: HD hs tổng kết,

III/ Tổng kết:

dặn dò.

1/ Nghệ thuật:

-GV: Yêu cầu hs tự tổng -Hs dựa vào nội - Thể thơ tự do, không dấu câu, không
kết bài học về phương dung tìm hiểu văn dấu hiệu mở đầu, kết thúc.
diện nội dung và nghệ bản để tổng kết.
- Sử dụng h/ả, biểu tượng - siêu thực
thuật.

có sức chứa lớn về nội dung.
-Hs ghi lại những nét - Kết hợp hài hoà hai yếu tố thơ và
-GV:

Nhận

hướng ý chính.

xét,

định chính.

nhạc.
2/ Nội dung:
Tác giả bày tỏ nỗi đau xót sâu sắc
trước cái chết oan khuất của thiên tài
Lor-ca- một nghệ sĩ khát khao tự do,
dân chủ, luôn mong muốn cách tân
nghệ thuật.

-Dặn Dò : Yêu cầu hs học thuộc lòng bài thơ. Làm bài tập và chuẩn bị bài
mới


............................................................................................................
Cây đàn ghi ta của Lor-ca

Thanh Thảo
A – Mục tiêu bài học
Giúp học sinh:

- Cảm nhận được vẻ đẹp bi tráng của hình tượng Lor – ca trong mạch
cảm xúc và suy tư đa chiều vừa mãnh liệt, vừa sâu sắc của tác giả.
- Thấy được nét độc đáo trong hình thức biểu đạt thơ mang phong cách
tượng trưng.
B – Phương pháp
- Sử dụng hình thức quy nạp, vận dụng các phương pháp phân tích, tổng
hợp.
C – Tiến trình tổ chức bài học
1. Bài cũ
2. Bài mới.

Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt

Hoạt động 1 - Tổ chức tìm

I . Tìm hiểu chung

hiểu chung

1. Tác giả

1. HS đọc Tiểu dẫn, nêu

- Tên khai sinh : Hồ Thành Công, sinh năm 1946.

những nét ngắn gọn, cơ bản
về tác giả Thanh Thảo.

- Quê : Mộ Đức, Quảng Ngãi.


- Sự nghiệp văn chương.
+ Có các sáng tác hay và độc đáo về chiến tranh và thời
hậu chiến.
+ Các tác phẩm : Những người đi tới biển (1977), Những
ngọn sóng mặt trời (1984- 1982), Khối vuông ru bích
(1985),…

+ Những năm gần đây : Viết báo, tiểu luận phê bình, đóng
góp quan trọng nhất vẫn là thơ ca.
- Đặc điểm thơ :
+ Là tiếng nói của người trí thức nhiều suy tư, trăn trở về
cuộc sống.
+ Ông luôn tìm tòi khám phá sáng tạo tìm cách biểu đạt
mới qua hình thức câu thơ tự do, đem đến một mĩ cảm hiện
đại cho thơ bằng thi ảnh và ngôn từ mới mẻ.
2. Nêu xuất xứ bài thơ Đàn

2. Tác phẩm

ghi ta của Lor-ca.

- Rút trong tập Khối vuông ru bích.

(GV giải thích thêm về thơ

- Là tác phẩm tiểu biểu cho tư duy thơ Thanh Thảo : Giàu

tượng trưng và siêu thực)

suy tư, mãnh liệt và phóng túng, ít nhiều nhuốm màu sắc
tượng trưng và siêu thực.

Hoạt động 2 - Tổ chức đọc -

II. Đọc- Hiểu văn bản

hiểu văn bản

1. Khái quát chung

1. GV hướng dẫn đọc và đọc

Bài thơ viết theo thơ tự do thể hiện cảm xúc mãnh liệt của

mẫu. HS đọc bài thơ, nêu
cảm nhận chung về bài thơ.

tác giả trước cái chết của Lor-ca qua hàng loạt hình ảnh


mang tính biểu tượng.
2. Yêu cầu HS đọc chú thích,

2. Những hình ảnh gợi liên tưởng

giải mã các hình ảnh : tiếng

- Các hình ảnh : tiếng đàn bọt nước, áo choàng đỏ gắt,

đàn bọt nước, áo choàng đỏ

vầng trăng chếnh choáng, yên ngựa mỏi mòn,… đều mang

gắt, vầng trăng chếnh

tính biểu tượng. Các dòng thơ không hề có hình ảnh về con

choáng, yên ngựa mỏi mòn,...

người nhưng bóng dáng con người vẫn hiện lên rõ nét qua

(GV cho HS thảo luận và

hình ảnh và âm thanh (tiếng đàn) màu sắc (áo choàng đỏ

phát biểu ý kiến)

gắt), trạng thái (chếnh choáng, mỏi mòn)
- khổ thơ đầu không gian đậm chất Tây Ban Nha, với
tiếng đàn ghi ta- niềm tự hào của người Tây Ban Nha, với
hình ảnh áo choàng đỏ gắt - áo choàng khoác trên mình
những võ sĩ đấu bò tót- một biểu tượng của Tây Ban Nha.
- Đồng thời người đọc không thể không nhận thấy cuộc

hành trình của con người: đi lang thang về niềm đơn độc với
vầng trăng chếnh choáng, trên yên ngựa mỏi mòn. Đó là
cuộc độc hành của con người - cuộc độc hành của Lor-ca

(một anh hùng của Tây Ban Nha).
3. Yêu cầu HS nêu cảm nhận

3. Vẻ đẹp của Lor-ca và cái chết của Lor-ca

về đoạn thơ :

+ Tác giả khắc hoạ nhân vật giữa một không gian hoang

Không ai chôn cất tiếng đàn

dã đậm chất Tây Ban Nha : Tây Ban Nha/ hát nghêu ngao/

Tiếng đàn như cỏ mọc hoang

bỗng kinh hoàng/ áo choàng bê bết đỏ. Tiếng hát nghêu

Giọt nước mắt vầng trăng
Long lanh trong đáy giếng
HS có cảm nhận khác nhau

ngao của những người Digan, áo choàng của võ sĩ đấu bò
tót đã trở thành biểu tượng- biểu tượng cho sự đổ máu, cái
chết và sự cầu khấn cho linh hồn.
+ Trên cái nền ấy là hình ảnh Lorca : bị điệu về bãi bắn/


về khổ thơ trên. GV hướng

chàng đi như người mộng du. Một lần nữa người đọc lại

dẫn, bổ sung để thấy được

được chứng kiến Lorca với cuộc hành trình của anh- Cuộc

các lớp nghĩa khác nhau.

hành trình đến với cái chết.
Trước cái chết Lorca “đi như người mộng du”. Đó là thái
độ bỏ quên tất cả, không bận lòng với bất cứ điều gì, kể cả

- HS suy nghĩ và phát biểu
cảm nhận của mình về các
hình ảnh : đường chỉ tay đã
đứt/ dòng sông vô cùng/ Lor-

cái chết đang cận kề từ đó để thấy được dũng khí của Lor-ca
- một con người đã dâng hiến cả tuổi trẻ, cả cuộc đời cho
cuộc đấu tranh vì tự do.
+ Hình ảnh : Dòng sông, Lor-ca bơi sang ngang, đường

ca bơi sang ngang/ trên chiếc chỉ tay đứt, lại một lần nữa miêu tả cuộc hành trình đi tới cái
chết của Lor-ca. Cuộc đời dài rộng như dòng sông và Lor-ca
ghi ta màu bạc.

“bơi sang ngang” trên “chiếc ghi ta màu bạc” cùng với hình
ảnh “đường chỉ tay đứt” chính là những biểu tượng về cái
- Vì sao cái chết của Lorca

chết, đồng thời là sự nghiệt ngã của định mệnh, của số phận

được miêu tả đi liền với hình

ngắn ngủi.

ảnh cây đàn ghi ta?

+ Cũng cần phải thấy sự logic giữa các hình ảnh : Lor-ca
bơi sang ngang/ chiếc ghi ta màu bạc. Cuộc đời của Lorca
là chuỗi dài những đam mê trong đó có niềm đam mê đàn

ghi ta. Và do đó “đàn ghi ta” đã trở thành biểu tượng của cả
cuộc sống nhiều hoài bão, màu sắc và thanh âm của Lor-ca
mang đậm màu sắc Tây Ban Nha
+ ở đây động từ “ném” lặp lại hai lần (ném lá bùa, ném
trái tim) nó trở thành biểu tượng về cái chết bi thảm nhưng

cũng đầy chất bi tráng, dũng mảnh của Lorca. Từ đó để thấy
được cảm xúc đầy mãnh liệt của Thanh Thảo trước cái chết


của Lor-ca. Sự thương tiếc hoà lẫn với sự mến mộ, tôn vinh,
cảm phục.
- Khổ thơ chứa những hình ảnh vừa mang tính biểu tượng
vừa mang tính siêu thực. ở đây tiếng đàn đã trở thành một
nhân vật có linh hồn : “không ai chôn cất tiếng đàn”, “tiếng
đàn như cỏ mọc hoang” ở đây Lor-ca không hiện diện mà
chỉ có sự hiện diện của tiếng đàn. Nó đã trở thành biểu

tượng của tâm hồn Lor-ca, trái tim Lor-ca. Cuộc đời của ông

sống tự do, thanh thản trong suốt như giọt nước mắt vầng
trăng long lanh trong đáy giếng. Lor-ca đã chết (về thể xác)
nhưng dư âm vang vọng của cuộc đời ông thì còn mãi.
4. HS thảo luận về hình tượng

4. Hình tượng tiếng đàn

tiếng đàn trong bài thơ

Hình tượng tiếng đàn xuất hiện nhiều lần trong bài thơ :

HS trình bày những cách

tiếng đàn bọt nước, tiếng đàn ghi ta nâu, tiếng ghi ta đá

hiểu khác nhau, GV nhận xét,

xanh, tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan , tiếng ghi ta ròng

khuyến khích học sinh phát

ròng, tiếng đàn như cỏ mọc hoang.....

hiện và trình bày sự sáng tạo

+ Tiếng đàn ghi ta ở đây được thể hiện với nhiều cung bậc

của mình

khác nhau : khi là âm thanh vui tươi, khi là âm thanh chia

cắt, tan vỡ, khi là âm thanh của cái chết, khi là giai điệu của
tình yêu.
+ Tiếng đàn ghi ta là sự hài hoà kết của rất nhiều trạng thái

cảm xúc. Trước hết đó là cảm xúc của Lorca. Cuộc đời Lorca như tiếng ghi ta, những âm thanh, cung bậc của nó khi

réo rắt về niềm yêu đời thiết tha, khi hùng tráng mạnh mẽ về
những ngày tháng chiến đấu sôi nổi, khi tràm lắng, đau


buồn về khoảnh khắc phải chia lìa sự sống.
Những âm thanh ấy cũng là âm thanh biểu hiện dòng cảm
xúc mãnh liệt của tác giả. Tác giả đã sống cùng với khoảnh
khắc cận kề cái chết của Lorca, niềm tiếc thương đau đớn,
chua xót, sự ngưỡng mộ tôn vinh được đan kết hài hoà vào
những cung bậc thanh âm của tiếng đàn ghi ta.
+ Tiếng ghi ta là ẩn dụ hay nói đúng hơn là bài ca về cuộc
đời, số phận và cái chết của Lor-ca. Cuộc đời của con người

ấy như tiếng đàn ghi ta với thanh âm trong trẻo làm lay động
lòng người.
Hoạt động 3 - Tổ chức tổng
kết

III. Tổng kết
Nghệ thuật : Thể thơ tự do, không dấu câu, không dấu

GV hướng dẫn HS tổng kết

hiệu mở đầu, kết thúc sử dụng hình ảnh, biểu tượng - siêu

phương diện nghệ thuật và

thực có sức chứa lớn về nội dung; tạo ra màu sắc Tây Ban

nội dung

Nha rất đậm nét trong bài thơ ; kết hợp hai yếu tố thơ và
nhạc.
Nội dung : Bài thơ thể hiện nỗi đau xót sâu sắc trước cái
chết bi thảm của Lor-ca.

ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA
THANH THẢO
A.Mục tiêu bài học.
SGV/159
B.Phương tiện thực hiện.


-GV:Sgk,sgv,tài liệu tham klhảo,thiết kế bài học.
-HS:sgk,chuẩn bị bài ở nhà
C.Cách thức tiến hành.
-Phương pháp quy nạp,gợi tìm,phân tích-tổng hợp,trao đổi,thảo luận..
D.Tiến trình dạy
1.Kiểm tra bài cũ.
-kiểm tra bài “Sóng”
2.Giới thiệu bài mới.
Hoạt động của GV &HS

Nội dung cần đạt

HĐ1:Đọc-hiểu khái quát

I.Tìm hiểu khái quát

-Tìm hiểu tác giả:yêu cầu Hs đọc tiểu 1.Tác giả.
dẫn và trả lời câu hỏi

-Tên khai sinh Hồ thành Công,sinh

Nêu những nét chính về nhà thơ 1946,Mộ Đức-Quảng Ngãi.
Thanh Thảo?kể tên một số tập thơ -Được công chúng đặc biệt chú ý
tiêu biểu của ông mà em biết?(Dấu bởi những bài thơ và trường ca mang
chân qua trảng cỏ,Khối vuông ru diện mạo độc đáo viết về chiến tranh
bích)
và thời hậu chiến
-Đặc điểm thơ:
+Tiếng nói của người trí thức nhiều
suy tư trăn trở về các vấn đề xã hội
và thời đại.
+Thơ đào sâu cái tôi nội cảm,cách
biểu đạt mới(câu thơ tự do,nhịp bất


thương,thi ảnh,ngôn từ mới mẻ…)
2.Bài thơ “Tiếng đàn ghi ta của Lorca”
-Thể thơ tự do,rút trong tập “Khối
vuông ru bích”(19850
-tìm hiểu bài thơ “Đàn ghi ta của

Lor-ca”

-Tiêu biểu cho thơ ông:giàu suy tư,
mãnh liệt,phóng túng trong xúc
cảm,nhuốm màu sắc siêu thực,tượng

Bài thơ được viết theo thể thơ nào? trưng.
Cho biết xuất xứ bài thơ?
-Nhan đề:
+Đàn ghi ta(Tây Ban Cầm):có 6
Em hiểu như thế nào về nhan đề bài dây,nhạc cụ truyền thống của Tây
thơ?(Đàn ghi ta?,Lor-ca?)
Ban Nha.
+Lor-ca (1898-1936) ,tài năng sáng
chói của VH hiện đại Tây Ban
Nha,người nghệ sĩ đại diện cho tinh
thần tự do và khát vọng cách tân
nghệ thuật của thế kỉ XX.1936 bọn
Phát xít bắt giam và bắn chết ông.
thể hiện vẻ đẹp bi tráng của Lorca.
-Hướng dẫn đọc,yêu cầu Hs đọc diễn -Đọc,giải thích từ khó.
cảm bài thơ,tìm hiểu chú thích.
Giọng đọc thể hiện các trạng thái

-Bố cục:4 đoạn
+Đ1(6 dòng đầu): Hình ảnh Lor-


cảm xúc: trầm buồn,tha thiết,xót ca,con người tự do,nghệ sĩ cách tân
xa,nuối tiếc,bi phẫn..

trong khung cảnh chính trị và nghệ

-GV giới thiệu vắn tắt các đặc điểm thuật TBN.
chính cũng như sự khác biệt của thơ +Đ2(12 dòng tiếp);Lor-ca bị hạ sát
cổ điển,thơ lãng mạn với thơ hiện đại và nỗi xót xa về sự dang dở của khát
-Tìm hiểu bố cục bài thơ

vọng cách tân

Bài thơ có thể chia mấy phần?Nêu +Đ 3(4 dòng tiếp):Niềm xót thương
Lor-ca nỗi xót tiếc những cách tân
khái quát nội dung từng phần?
nghệ thuật của Lor-ca không ai tiếp
tục
+Đ4(9 dòng cuối):suy tư về cuộc giải
thoát và cách giã từ của Lor-ca.
II.Đọc- hiểu văn bản.
1.Hình tượng Lor-ca.
a) 6 câu đầu
HĐ2;Đọc- hiểu văn bản

-Hình ảnh tượng trưng giàu sức gợi:

-Tìm hiểu hình tượng Lor-ca
Đọc 6 câu thơ đầu và cho biết những tiếng đàn bọt nước
hình ảnh nào gợi đến Lor-ca và đất
áo choàng đỏ gắt
nước Tây Ban Nha,quê hương ông?
trên yên ngựa mỏi mòn

Phân tích?
• tiếng đàn ghi ta-nhạc cụ truyền vầng trăng chếnh choáng…
thống của Tây Ban Nha,gắn
liền với nghệ sĩ Lor-ca

Gợi không gian văn hoá TBN,nơi


• aó choàng đỏ gắt-gợi đấu nuôi dưỡng tâm hồn Lor-ca.Lor-ca
trường với các đấu sĩ choàng nổi bật trên nền văn hoá đó.
áo đỏ để đấu với bò tót,môn
thể thao của TBN đã nổi tiếng
trên toàn thế giới.
• li-la,li-la – âm thanh tiếng đàn
ghi ta, tên loài hoa tử đinh
hương đầy sức sống
• Vầng trăng,yên ngựa,hát ngêu
ngao..-người nghệ sĩ dân gian

Gợi hình ảnh Lor-ca,người nghệ
sĩ,chiến sĩ tự do và cô đơn trong cuộc
chiến chống lại chế độ độc tài.

TBN.
Những hình ảnh đó gợi cho em suy
nghĩ gì vê Lor-ca?

b)Câu 7-18.
-Hình ảnh tả thực:

-Đoạn thơ từ câu 9 đến câu 12 tác giả Áo choàng bê bết đỏ
miêu tả điều gì? Tác giả đã sử dụng
hình ảnh như thế nào để tả?
-Màu áo choàng “đỏ gắt” với màu áo
choàng “bê bết đỏ” có gì khác biệt?
• Áo choàng đỏ gắt:hình ảnh
thực về các hiệp sĩ đấu bò mặc
áo choàng đỏ,hình ảnh tượng

Lor-ca bị điệu về bãi bắn
Chàng đi như người mộng du
Lor-ca bị bọn độc tài bắt và hành
hình.
-Hình ảnh tượng trưng diễn tả nỗi
lòng Lor-ca

trưng cho tình hình chính trị tiếng ghi ta nâu =>trầm tĩnh,nghĩ suy
với những cuộc đàn áp khốc tiếng ghi ta lá xanh =>thiết tha hi


liệt của chính quyền độc tài.

vọng

• Áo choàng bê bết đỏ:hình ảnh tiếng ghi ta tròn bọt nước vỡ tan
thực khi Lor-ca bị bắn chết.

=>bàng hoàng ,tức tưởi

-Hình ảnh Lor-ca “bị điệu về bãi tiếng ghi ta ròng ròng máu chảy

bắn” lại đi liền với tiếng đàn.Vậy =>đau đớn,nghẹn ngào
tiếng đàn được miêu tả như thế nào? hình ảnh Lor-ca với cái chết oan
Nó biểu hiện điều gì?
khuất,bi phẫn bởi những thế lực tàn
-Em có nhận xét gì về nghệ thuật ác.
miêu tả cái chết của Lor-ca?
-Đặc biệt,nghệ thuật diễn tả tiếng đàn
của tác giả có gì mới mẻ,hiện đại?

 Nghệ thuật khắc hoạ cái chết
bi thảm của Lor-ca
 Đối lập giữa tình yêu cái đẹp,
cái mới, khát vọng dân chủ với
nền chính trị độc tài
 Nhân hoá ( tiếng ghi ta ròng
ròng máu chảy )
 Hoán dụ ( tiếng ghi ta chỉ Lorca; áo choàng bê bết đỏ chỉ cái
chết của Lor-ca)
 ấn dụ chuyển đổi cảm giác ,âm
thanh ( tiếng ghi ta ) vỡ ra
thành màu sắc ( nâu,xanh )
,thành hình khối ( tròn bọt
nước vỡ tan ), thành hình ảnh
động (ròng ròng máu chảy)


khắc hoạ ấn tượng về cái chết đầy
bi phẫn của người nghệ sĩ chân chính
trong môi trường bạo lực thống trị.
c)Câu 23-31

-Lor-ca:
-HS đọc đoạn thơ từ câu 23 đến câu
31

bơi sang ngang
trên chiếc ghi ta màu bạc

Tìm những từ ngữ,hình ảnh miêu tả ném lá bùa…vào xoáy nước
hành động của Lor-ca?Những hình ném trái tim mình vào lặng yên..
ảnh đó tượng trưng cho điều gì?

hành động mang ý nghĩa tượng
trưng cho sự giã từ,giải thoát,sự chia
tay thực sự của Lor-ca.

-Tìm hiểu tâm trạng tác giả

2.Tâm tạng tác giả.
-Lời đề từ và là di chúc của Lor-ca

Em hiểu như thế nào về ý nghĩa lời “Khi tôi chết hãy chôn tôi với cây
đề từ bài thơ và cũng là lời di chúc đàn”
của Lor-ca “Khi tôi chết hãy chôn tôi thông điệp của Lor-ca với thế hệ
với cây đàn”?

sau trong sáng tạo nghệ thuật cần
phải biết chôn nghệ thuật của ông
,vượt qua ông để đi tới.

Em hiểu tại sao trong bài thơ Thanh

-Tác giả viết:

Thảo lại viết “Không ai chôn cất + “Không ai chôn cất tiếng đàn
tiếng đàn-tiếng đàn như cỏ mọc


hoang”?câu thơ thể hiện tâm trạng tiếng đàn như có mọc hoang”
nào của tác giả?

không ai dũng cảm vượt qua cái
cũ,thần tượng cũ để làm nên cái mới
nên cái cũ ,nghệ thuật cũ thành thứ
“cỏ mọc hoang”.Tiếng đàn,sản phẩm
sáng tạo của người nghệ sĩ mãi mãi
trường tồn với sức sống của loài “Cỏ
mọc hoang”
nỗi xót đau trước cái chết của Lorca và trước sự dang dở của khát vọng
cách tân nghệ thuật.
Nỗi buồn của chính tác giả khi
không ai thực sự hiểu di chúc của
Lor-ca.
+ “giọt nước mắt vầng trăng
long lanh trong đáy giếng”
Vầng trăng nơi đáy giếng như giọt
nước mắt khổng lồ/giọt nước mắt

-Hãy nêu cách hiểu của em về 2 sáng trong như vầng trăng bất tử.
dòng thơ “giọt nước mắt vầng trăng- Hình ảnh tượng trưng hoá đẹp và
long lanh trong đáy giếng?(HS trao

buồn.Lor-ca chết (ông bị bọn phát xít
đổi,thảo luận ,trả lời)
giết hại rồi ném xác xuống giếng)
nhưng tâm hồn yêu tự do,vì con
người, khát vọng cách tân nghệ thuật


của ông bất diệt.
3.Đặc sắc nghệ thuật.
-Kết hợp hài hoà 2 yếu tố thơ và nhạc
-Tìm hiểu đặc sắc nghệ thuật bài về cấu tứ.
thơ.

-hình ảnh sáng tạo, gợi mở liên tưởng
nhiều chiều

Theo em bài thơ có những đặc sắc -Sự kết hợp mới mẻ, “lạ hoá” về
ngôn từ,hình ảnh
nghệ thuật nào?
III.Tổng kết.
Ghi nhớsgk/166

HĐ3:Đặt câu hỏi tổng kết bài học
Bài thơ thể hiện tình cảm ,thái độ
nào của Thanh Thảo với nhà thơ
thiên tài củaTây Ban Nha?
Tình cảm,thái độ của tác giả được tác IV.Luyện tập
giả biểu đạt với hình thức nghệ thuật
như thế nào?
Hs đọc ghi nhớ sgk/166

HĐ4:Luyện tập,củng cố
-Kiểm tra kiến thức
V.Dặn dò:


Nêu những hình ảnh tượng trưng -Học bài cũ:Đọc-hiểu bài thơ,viết bài
trong bài thơ?

cảm nhận về hình tượng Ph.G.Lor-ca

Hình ảnh Lor-ca được nhà thơ khắc và về nghệ thuật diễn tả của bài thơ.
hoạ như thế nào?

-Chuẩn bị bài mới:Đọc thêm “Bác

‘Tự do
-Hs phát biểu cảm nhận của bản thân Ơi” ( Tố Hữu ) và
về hình ảnh Lor-ca (bài tập phần ‘(Pôn Ê-luy-a),trả lời câu hỏi phần
hướng dẫn đọc thêm

luyện tập)

Đọc -hiểu,chuẩn bị bài “Luyện tập
vận dụng kết hợp các thao tác lập
luận”

ĐÀN GHI TA CỦA LOR-CA - Thanh Thảo
(2 tiết)
I. Tiểu dẫn:
1. Tác giả Thanh Thảo:

- Thanh Thảo- Hồ Thành Công, sinh 1946, tại Mộ Dức- Quảng Ngãi.
- Là nhà thơ trẻ thời chống Mỹ.
- Ông được công chúng đặc biệt chú ý bởi những bài thơ và trường ca
mang diện mạo độc đáo viết về chiến tranh thời hậu chiến.
- Thơ Thanh Thảo là sự lên tiếng của người trí thức nhiều suy tư, trăn
trở về các vấn đề xã hội và thời đại. Ông muốn cuộc sống phải được cảm
nhận và thể hiện ở bề sâu nên luôn khước từ lối biểu đạt dễ dãi.


- Tác phẩm: Dấu chân qua trảng cỏ, những ngon sóng mặt trời,…
- Năm 2001, ông được tặng Giải thưởng Nhà nước về văn học nghệ
thuật.
2. Lor-ca.
- Tên đầy đủ: Phê-đê-ri-cô Gar-xi-a-Lor-ca (1898-1936) là một trong
những tài năng sáng chói của văn học hiện đại Tây Ban Nha. Được coi là
thần đồng với năng khiếu thiên bẩm trên nhiều lĩnh vực của nghệ thuật: Thơ
ca, hội hoạ, âm nhạc, sân khấu...
- Lor-ca cổ vũ nhân dân đấu tranh, đòi quyền sống và là người khởi xướng
những cách tân nghệ thuật
- Hoảng sợ trước ảnh hưởng xã hội to lớn của Lor-ca, năm 1936 bọn phát xít
đã bắt giam và bắn chết ông.
- Cái chết của Lor-ca đã làm dấy lên một làn sóng phẫn nộ trên thế
giới. Tên tuổi Lor-ca từ đó trở thành một biểu tượng, là ngọn cờ tập hợp các
nhà văn hóa Tây Ban Nha và thế giới chiến đấu chống chủ nghĩa phát xít,
bảo vệ văn hóa dân tộc và văn minh nhân loại.
3. Xuất xứ, đặc điểm, chủ đề tác phẩm đàn ghi ta của Lor – ca.
- Xuất xứ: Rút trong tập: Khối vuông Ru – bích (1985)
- Cảm hứng: ngọn nguồn cảm hứng bài thơ có được từ số phận bi
thảm và nhân cách cao đẹp của Lor – ca.
a) Đặc điểm thơ:

- Là sự lên tiếng của người trí thức nhiều suy tư, trăn trở về các vấn đề
xã hội và thời đại.


- Thể hiện sự cách tân thơ Việt: đào sâu cái tôi nội cảm; cách biểu đạt
mới với câu thơ tự do, xoá bỏ ràng buộc khuôn sáo bằng nhịp điệu, cách
gieo vần…
b) Chủ đề:
- Khắc hoạ cuộc đời nghệ sĩ Lor-ca với lý tưởng cách tân nghệ thuật
và cái chết oan khuất.
- Thể hiện niềm ngưỡng mộ và xót thương của tác giả đối với Lor-ca.
II. Nội dungbài thơ
1. Hình tượng nghệ sĩ Lor-ca:
a. Lor-ca, một con người tự do, nghệ sĩ cách tân trong khung cảnh
chính trị và nghệ thuật TBN:
- Áo choàng đỏ:
+ Gợi bản sắc văn hoá TBN.
+ H/ả Lor-ca như một đấu sĩ với khát vọng dân chủ trước nền chính trị
TBN độc tài lúc bấy giờ.
- Tiếng đàn:
+ Ghi ta: nhạc cụ của người TBN.
+ Tài năng nghệ thuật của Lor-ca với khát vọng cách tân nghệ thuật
- Đi lang thang; vầng trăng chếnh choáng; yên ngựa mỏi mòn; hát
nghêu ngao; li la…:
+ Phong cách nghệ sĩ dân gian tự do.
+ Sự cô đơn của Lor-ca trước thời cuộc chính trị, trước nghệ thuật
TBN già cỗi.


b.Lor-ca và cái chết oan khuất:

Đoạn thơ

“ Tây Ban Nha
…
Máu chảy
- Hình ảnh:
+ Áo choàng bê bết đỏ – Gợi cảnh tượng khủng khiếp về cái chết của
Lor-ca.
+ Tiếng ghi ta:
. nâu: trầm tĩnh, nghĩ suy.
. xanh: thiết tha, hy vọng.
. tròn bọt nước vỡ tan: bàng hoàng, tức tưởi.
. ròng ròng máu chảy: sự đau đớn, nghẹn ngào.
=> Âm nhạc đã thành thân phận, tiếng đàn thành linh hồn, sinh thể.
- Biện pháp nghệ thuật:
+ Đối lập:
Hát nghêu ngao >< áo choàng bê bết đỏ

khát vọng >< hiện thực phũ phàng

(giữa tiếng hát yêu đời vô tư

, giữa tình yêu cái Đẹp và hành động tàn ác, dã man).
+ Nhân hoá: Tiếng ghi ta… máu chảy.