Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình

Đại học Kinh tế Huế

LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan những nội dung trong luận văn này là nghiên cứu của tôi. Số
liệu và kết quả nghiên cứu trong luận văn này là trung thực; mọi sự giúp đỡ cho
việc thực hiện luận văn này đã được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận
văn đã được chỉ rõ nguồn gốc rõ ràng và được phép công bố.

Đồng Hới, ngày 25 tháng 3 năm 2018

Đ

HỌC VIÊN THỰC HIỆN

ại
h

in

̣c k

ho
Nguyễn Thị Thu Trang

́H

tê
́
uê
i

Đại học Kinh tế Huế

LỜI CẢM ƠN
Trong quá trình nghiên cứu, viết luận văn và hoàn thành bản luận văn thạc sỹ
này tôi đã nhận được sự hướng dẫn, giúp đỡ nhiệt tình và sự khích lệ, động viên quý
báu của các thầy, cô giáo của Đại học Kinh tế - Đại học Huế, của bạn bè, gia đình
và các anh chị đồng nghiệp.
Và đặc biệt, tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến thầy giáo,
người hướng dẫn khoa học PGS.TS. Bùi Đức Tính. Trong suốt quá trình nghiên cứu
và hoàn thành luận văn, tôi đã luôn nhận được sự giúp đỡ, hướng dẫn nhiệt tình chu
đáo, sự ân cần chỉ bảo của Thầy; vì vậy tôi xin được bày tỏ sự kính trọng và lòng

Đ

biết ơn sâu sắc đến Thầy.

ại

Tôi xin chân thành cảm ơn các thầy cô giáo của Trường Đại học Kinh tế, Đại

ho

học Huế đã truyền dạy những kiến thức thiết thực để phục vụ cho công tác học tập,

̣c k

nghiên cứu và ứng dụng thực tế công viêc. Xin chân thành cảm ơn Ban Giám hiệu nhà
trường, Phòng Đào tạo Sau đại học đã tạo điều kiện cho tôi hoàn thành luận văn này.

in

Xin được cảm ơn đến Lãnh đạo và các bạn đồng nghiệp Phòng Tài chính -

h

Kế hoạch thành phố Đồng Hới đã tạo điều kiện giúp đỡ tôi hoàn thành luận văn này.

tê

Mặc dù nhận được nhiều sự hướng dẫn giúp đỡ và bản thân tôi cũng đã rất cố

́H

gắng nhưng năng lực và thời gian hạn chế nên luận văn có thể còn nhiều thiếu sót,

́
uê

tôi mong nhận được những ý kiến đóng góp, hướng dẫn của các Thầy, Cô để luận
văn của tôi hoàn thiện hơn.
Xin chân thành cảm ơn./.
HỌC VIÊN

Nguyễn Thị Thu Trang

ii

Đại học Kinh tế Huế

TÓM LƯỢC LUẬN VĂN

Họ và tên học viên: NGUYỄN THỊ THU TRANG
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Định hướng đào tạo: Ứng dụng

Mã số: 8340410

Niên khoá: 2016 - 2018

Người hướng dẫn khoa học: PGS.TS. BÙI ĐỨC TÍNH
Tên đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước tại Phòng Tài
chính - Kế hoạch thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình’’

ại

Đ

Ngân sách nhà nước đóng vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động kinh tế,
xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nước. Hoàn thiện công tác quản lý
ngân sách là đòi hỏi tất yếu, nhằm nâng cao hiệu quả và hiệu lực của công cụ này trong
quản trị sự phát triển trên phạm vi quốc gia và địa phương. Thành phố Đồng Hới vẫn là
một trong những địa phương đang hưởng trợ cấp cân đối từ Ngân sách cấp trên đòi hỏi
công tác quản lý thu chi ngân sách thành phố phải hết sức chặt chẽ. Xuất phát từ thực tế
đó, đề tài “Hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính Kế hoạch thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình” được xác định để nghiên cứu làm
luận văn thạc sỹ. Trên cơ sở những vấn đề lý luận và thực tiễn về thu, chi ngân sách
nhà nước, luận văn đưa ra những giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà

nước tại Thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. Để đạt được mục tiêu đó, các phương
pháp: Phương pháp thu thập và tổng hợp tài liệu, thông tin, phương pháp thu thập số
liệu thứ cấp, phương pháp thu thập số liệu sơ cấp, phương pháp phân tích và xử lý số
liệu, phương pháp phỏng vấn chuyên gia đã được sử dụng trong luận văn.

h

in

̣c k

ho

́H

tê

́
uê

Kết quả phân tích cho thấy: công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước vẫn
còn nhiều hạn chế do có nhiều nguyên nhân như việc triển khai ở cơ sở còn lúng túng,
quản lý thu, chi NSNN chưa bao quát các nguồn thu và khoản chi, huy động nguồn thu
chưa kịp thời, việc lập, chấp hành ngân sách còn chậm. Việc tập trung thực hiện các
chính sách, chiến lược và các giải pháp tạo mới, nuôi dưỡng, kích thích tăng trưởng
nguồn thu đồng thời tiết kiệm chi nhằm phát huy được nội lực trong phát triển kinh tế
xã hội đã và đang được chính quyền địa phương đặt lên làm nhiệm vụ hàng đầu.
Dựa vào kết quả nghiên cứu, để nâng cao hiệu quả công tác quản lý ngân
sách nhà nước tại Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Đồng Hới, luận văn đã đề
xuất những giải pháp cơ bản đồng thời đưa ra một số đề xuất, kiến nghị đối với các

cơ quan đơn vị có liên quan.

iii


Đại học Kinh tế Huế

DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
An ninh quốc phòng

CNH- HĐH:

Công nghiệp hóa- hiện đại hóa

DN:

Doanh nghiệp

DNNN:

Doanh nghiệp nhà nước

DTNS:

Dự toán ngân sách

ĐVSDNS:

Đơn vị sử dụng ngân sách

GTGT:

Giá trị gia tăng

HCNN:

Hành chính Nhà nước

HĐND:

Hội đồng Nhân dân

KBNN:

Kho bạc Nhà nước

ại

Đ

ANQP:

KHHGĐ:
KTNN:

Kế hoạch hóa gia đình
Kiểm toán Nhà nước

in

KT-XH:

Khu công nghiệp

̣c k

ho

KCN:

Kinh tế - xã hội

h

Ngân sách

NSĐP:

Ngân sách địa phương

NSNN:

Ngân sách Nhà nước

NSTP:

Ngân sách thành phố

SKHĐT:

Sở Kế hoạch đầu tư

SNGD:

Sự nghiệp giáo dục

TABMIS:

Hệ thống thông tin quản lý ngân sách

TNCN:

Thu nhập cá nhân

TTĐB:

Tiêu thụ đặc biệt

UBND:

Ủy ban Nhân dân

XDCB:

Xây dựng cơ bản

́H

tê

NS:

́
uê

iv


Đại học Kinh tế Huế

MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN ............................................................................................................ ii
TÓM LƯỢC LUẬN VĂN ........................................................................................ iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... iv
MỤC LỤC...................................................................................................................v
DANH MỤC BẢNG BIỂU .................................................................................... viii
DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ .........................................................................................x
PHẦN I. MỞ ĐẦU .....................................................................................................1
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu .......................................................................1

Đ

2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

ại

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................2

ho

4. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................2
5. Bố cục của đề tài .....................................................................................................4

̣c k

PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ......................................................................5
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ NGÂN SÁCH

in

NHÀ NƯỚC................................................................................................................5

h

1.1. Một số vấn đề lý luận về quản lý thu, chi ngân sách nhà nước ..........................5

tê

1.1.1. Ngân sách nhà nước ..........................................................................................5

́H

1.1.2. Quản lý ngân sách nhà nước ...........................................................................13

́
uê

1.1.3. Những nội dung cơ bản quản lý thu, chi ngân sách Nhà nước.................................18
1.1.4. Công cụ quản lý thu, chi ngân sách nhà nước.................................................20

1.1.5. Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thu, chi ngân sách nhà nước ..................22
1.2. Thực tiễn quản lý thu, chi ngân sách Nhà nước ở một số địa phương và bài học
kinh nghiệm cho thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình. ........................................24
1.2.1. Thực tiễn quản lý thu, chi ngân sách ở một số địa phương ............................24
1.2.2. Bài học kinh nghiệm rút ra đối với công tác quản lý thu, chi ngân sách ở
Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Đồng Hới....................................................26

v


Đại học Kinh tế Huế

Chương 2: THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC
TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH THÀNH PHỐ ĐỒNG HỚI,
TỈNH QUẢNG BÌNH ...............................................................................................28
2.1. Khái quát về điều kiện tự nhiên, kinh tế - xã hội ở thành phố Đồng Hới, tỉnh
Quảng Bình...............................................................................................................28
2.1.1. Điều kiện tự nhiên ...........................................................................................28
2.1.2. Điều kiện kinh tế - xã hội................................................................................29
2.2. Cơ cấu tổ chức, chức năng nhiệm vụ quyền hạn của Phòng Tài chính - Kế
hoạch thành phố Đồng Hới .......................................................................................33
2.2.1. Tổ chức bộ máy Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Đồng Hới...............33

Đ

2.2.2. Chức năng, nhiệm vụ của Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Đồng Hới ....34

ại

2.2.3. Nhiệm vụ và quyền hạn của Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Đồng Hới

đối với lĩnh vực quản lý tài chính ngân sách ............................................................34

ho

2.3. Thực trạng công tác quản lý ngân sách nhà nước ..............................................35

̣c k

2.3.1. Tình hình lập và giao dự toán ngân sách nhà nước.........................................35
2.3.2. Tình hình chấp hành ngân sách nhà nước từ năm 2014 - 2016 ......................48

in

2.3.3. Tình hình quyết toán ngân sách nhà nước từ năm 2014-2016 ........................58

h

2.3.4. Cân đối thu chi ngân sách nhà nước thành phố Đồng Hới từ năm 2014-2016:

tê

...................................................................................................................................66
2.4. Đánh giá chung về công tác quản lý ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính -

́H

Kế hoạch thành phố Đồng Hới..................................................................................69

́
uê

2.4.1. Kết quả đạt được .............................................................................................69
2.4.2. Hạn chế............................................................................................................72
2.4.3. Nguyên nhân ...................................................................................................73
2.5. Đánh giá công tác quản lý ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính - Kế hoạch
thành phố Đồng Hới ..................................................................................................75
2.5.1. Đặc điểm mẫu quan sát ...................................................................................75
2.5.2. Đánh giá của đối tượng liên quan về công tác quản lý ngân sách nhà nước tại
Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Đồng Hới....................................................76

vi


Đại học Kinh tế Huế

Chương 3:: ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN
LÝ NGÂN SÁCH TẠI PHÒNG TÀI CHÍNH – KẾ HOẠCH THÀNH PHỐ ĐỒNG
HỚI............................................................................................................................82
3.1. Định hướng phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Đồng Hới ......................82
3.1.1. Mục tiêu tổng quát ..........................................................................................82
3.1.2. Quy hoạch tổng thể phát triển kinh tế xã hội Thành phố Đồng Hới đến năm
2020 tầm nhìn 2025...................................................................................................82
3.1.3. Quan điểm đối với công tác quản lý ngân sách trong quá trình phát triển kinh
tế - xã hội của Thành phố Đồng Hới.........................................................................83
3.1.4. Định hướng hoàn thiện quản lý ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính - Kế

Đ

hoạch thành phố Đồng Hới. ......................................................................................84

ại

3.2. Một số giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước ở
Phòng Tài chính – Kế hoạch thành phố Đồng Hới ...................................................85

ho

3.2.1. Nâng cao chất lượng dự toán và quyết toán thu ngân sách nhà nước hàng

̣c k

năm ............................................................................................................................85
3.2.2. Giải pháp về tổ chức chấp hành dự toán ngân sách nhà nước ........................86

in

3.2.3. Giải pháp về quản lý chi ngân sách nhà nước.................................................87

h

3.2.4. Thực hiện tốt công tác công khai ngân sách ...................................................91

tê

PHẦN III: KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ................................................................92
3.1. KẾT LUẬN ........................................................................................................92

́H

3.2. KIẾN NGHỊ .......................................................................................................93

́
uê

3.2.1. Đối với Chính phủ và các Bộ ngành ...............................................................93
3.2.2. Đối với UBND tỉnh Quảng Bình ....................................................................94
3.2.3. Kiến nghị với chính quyền thành phố .............................................................94
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................96
PHỤ LỤC..................................................................................................................98
QUYẾT ĐỊNH HỘI ĐỒNG
BIÊN BẢN HỘI ĐỒNG
NHẬN XÉT PHẢN BIỆN 1 + 2
BẢN GIẢI TRÌNH LUẬN VĂN
XÁC NHẬN HOÀN THIỆN LUẬN VĂN

vii


Đại học Kinh tế Huế

DANH MỤC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1.

Tình hình dân số, lao động, việc làm tại Thành phố Đồng Hới giai đoạn
2012- 2016.............................................................................................30

Bảng 2.2.

Cơ cấu kinh tế Thành phố Đồng Hới giai đoạn 2012-2016 ..................31

Bảng 2.3:

Tình hình lập dự toán thu NSNN thành phố Đồng Hới giai đoạn 2014 2016 .......................................................................................................37

Bảng 2.4.

Tình hình lập dự toán thu ngân sách theo từng sắc thuế thành phố Đồng
Hới giai đoạn 2014-2016.......................................................................38

Bảng 2.5.

Cơ cấu phân bổ các khoản thu trong cân đối ngân sách giai đoạn 2014-

Bảng 2.7:

Tình hình lập dự toán chi ngân sách nhà nước từ năm 2014 -2016 ......40

ại

Bảng 2.6.

Đ

2016 .......................................................................................................39
Cơ cấu phân bổ chi thường xuyên thành phố Đồng Hới giai đoạn 2014-

ho

2016 .......................................................................................................43
Cơ cấu phân bổ chi đầu tư phát triển thành phố Đồng Hới giai đoạn

̣c k

Bảng 2.8.

2014-2016..............................................................................................47
Tình hình thực hiện dự toán thu ngân sách Thành phố Đồng Hới giai

in

Bảng 2.9.

h

đoạn 2014-2016 .....................................................................................49
Tình hình thu NSNN thành phố Đồng Hới giai đoạn 2014- 2016 ........51

Bàng 2.11.

Tình hình chi thường xuyên ngân sách thành phố Đồng Hới năm 2014-

́H

tê

Bảng 2.10.

2016 .......................................................................................................54
Tình hình chi đầu tư phát triển từ nguồn ngân sách thành phố Đồng Hới

́
uê

Bàng 2.12.

năm 2014-2016 ......................................................................................57
Bảng 2.13 : Thu ngân sách thực tế so với dự toán giai đoạn 2014-2016 ...................59
Bảng 2.14.

Tình hình thực hiện chi thường xuyên của thành phố Đồng Hới so với
dự toán giai đoạn 2014-2016.................................................................62

Bảng 2.15.

Dự án hoàn thành chưa được quyết toán qua các năm 2014-2016........64

Bảng 2.16.

Tình hình thực hiện chi đầu tư của thành phố Đồng Hới so với dự toán
giai đoạn 2014-2016 ..............................................................................65

Bảng 2.17.

Cân đối thu chi ngân sách nhà nước thành phố Đồng Hới giai đoạn
2014-2016..............................................................................................67

viii


Đại học Kinh tế Huế

Bảng 2.18:

Thống kê mẫu khảo sát..........................................................................76

Bảng 2.19:

Đánh giá việc chấp hành các quy định về nguyên tắc quản lý ngân sách
...............................................................................................................77

Bảng 2.20:

Đánh giá công tác lập dự toán ngân sách nhà nước ..............................78

Bảng 2.21:

Đánh giá công tác chấp hành dự toán ngân sách nhà nước...................79

Bảng 2.22:

Đánh giá công tác quyết toán ngân sách nhà nước ...............................81

ại

Đ
h

in

̣c k

ho
́H

tê
́
uê
ix


Đại học Kinh tế Huế

DANH MỤC CÁC SƠ ĐỒ
Sơ đồ 2.1: Tổ chức bộ máy Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Đồng Hới .....33

ại

Đ
h

in

̣c k

ho
́H

tê
́
uê

x


Đại học Kinh tế Huế

PHẦN I. MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu
Ngân sách nhà nước đóng vai trò rất quan trọng trong toàn bộ hoạt động kinh
tế, xã hội, an ninh, quốc phòng và đối ngoại của đất nước; là quỹ tiền tệ tập trung
lớn nhất của Nhà nước, là bộ phận chủ yếu của hệ thống tài chính quốc gia. NSNN
là công cụ điều chỉnh vĩ mô nền kinh tế, định hướng phát triển sản xuất, điều tiết thị
trường, bình ổn giá cả, thực hiện công bằng xã hội. Trong quá trình thực hiện đổi
mới đất nước, cải cách nền tài chính Quốc gia, đặc biệt cải cách tài chính công, việc

Đ

quản lý điều hành ngân sách là một trong những vấn đề có ý nghĩa vô cùng to lớn

ại

quyết định thực hiện thắng lợi nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội. Hoàn thiện công
tác quản lý ngân sách là đòi hỏi tất yếu, nhằm nâng cao hiệu quả và hiệu lực của công

ho

cụ này trong quản trị sự phát triển trên phạm vi quốc gia và địa phương.

̣c k

Thành phố Đồng Hới là một trong tám huyện, thành phố trực thuộc, là trung

tâm chính trị - kinh tế - văn hoá - xã hội và khoa học kỹ thuật của tỉnh Quảng Bình.

in

Trong những năm qua, thu ngân sách nhà nước trên địa bàn thành phố có nhiều biến

h

động, Đồng Hới vẫn là một trong những địa phương đang hưởng trợ cấp cân đối từ

tê

Ngân sách cấp trên. Công tác thu ngân sách còn thiếu tập trung, tình trạng thất thu

́H

vẫn còn xảy ra; cơ cấu nguồn thu thiếu bền vững và cân đối, chủ yếu thu từ cấp
quyền sử dụng đất (chiếm trên 50% tổng thu ngân sách địa phương); 14/16 xã

́
uê

phường thuộc thành phố chưa tự cân đối được thu chi ngân sách. Bên cạnh đó, nhu
cầu chi đầu tư và chi thường xuyên phục vụ sự nghiệp phát triển kinh tế - xã hội của
địa phương rất lớn. Để đáp ứng nhu cầu đó đòi hỏi công tác quản lý thu chi ngân
sách thành phố phải hết sức chặt chẽ.
Tuy nhiên trong quá trình thực hiện, công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà
nước vẫn còn nhiều hạn chế do có nhiều nguyên nhân như việc triển khai ở cơ sở
còn lúng túng, quản lý thu, chi NSNN chưa bao quát các nguồn thu và khoản chi,
huy động nguồn thu chưa kịp thời, việc lập, chấp hành ngân sách còn chậm. Việc

tập trung thực hiện các chính sách, chiến lược và các giải pháp tạo mới, nuôi dưỡng,

1


Đại học Kinh tế Huế

kích thích tăng trưởng nguồn thu đồng thời tiết kiệm chi nhằm phát huy được nội
lực trong phát triển kinh tế xã hội đã và đang được chính quyền địa phương đặt lên
làm nhiệm vụ hàng đầu.
Vì vậy, việc nghiên cứu một cách có hệ thống, toàn diện, cụ thể cả lý luận
và thực tiển đối với công tác quản lý thu chi Ngân sách Nhà nước tại Phòng Tài
chính - Kế hoạch thành phố Đồng Hới để qua đó tìm giải pháp hoàn thiện, nâng cao
hiệu quả công tác quản lý thu chi ngân sách trong thực tế vừa là nhiệm vụ vừa là
một nhu cầu cấp thiết hiện nay. Xuất phát từ thực tế đó, đề tài “Hoàn thiện công
tác quản lý ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố
Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình” được xác định để nghiên cứu làm luận văn thạc sỹ.

Đ

2. Mục tiêu nghiên cứu

ại

Mục tiêu chung: Trên cơ sở phân tích, thực trạng thu, chi ngân sách tại

ho

thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình từ đó đưa ra giải pháp hoàn thiện công tác
quản lý ngân sách nhà nước tại thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình.

̣c k

Mục tiêu cụ thể:

- Hệ thống những vấn đề lý luận quản lý ngân sách nhà nước.

in

- Phân tích thực trạng quản lý ngân sách của thành phố Đồng Hới, tỉnh

h

Quảng Bình trong giai đoạn 2014 - 2016.

tê

- Đề xuất các giải pháp hoàn thiện công tác quản lý ngân sách thành phố

́H

Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới.

́
uê

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu: Là các vấn đề lý luận và thực tiễn quản lý Ngân
sách Nhà nước trên địa bàn thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình.

Phạm vi nghiên cứu:
Phạm vi không gian: Địa bàn Thành phố Đồng Hới - Tỉnh Quảng Bình.
Phạm vi thời gian: Phân tích, đánh giá thực trạng giai đoạn 2014 - 2016 và
đề xuất giải pháp.
4. Phương pháp nghiên cứu
- Phương pháp thu thập và tổng hợp tài liệu, thông tin được sử dụng trong
nghiên cứu: Kế thừa các công trình nghiên cứu trước đó; tìm thông tin thông qua các

2


Đại học Kinh tế Huế

phương tiện thông tin đại chúng, các báo cáo quyết toán ngân sách thành phố Đồng
Hới giai đoạn 2014 - 2016 và các tài liệu có liên quan khác đã được công bố chính
thức. Tài liệu được thu thập từ nguồn Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố Đồng
Hới, Nghị quyết HĐND thành phố và Niên giám thống kê thành phố Đồng Hới.
- Phương pháp thu thập số liệu thứ cấp: Số liệu thứ cấp được thu thập từ
Phòng giao dịch Kho bạc Nhà nước tỉnh Quảng Bình, Phòng Tài chính - Kế hoạch
thành phố Đồng Hới, các Nghị quyết của HĐND tỉnh, thành phố; Quyết định giao
dự toán ngân sách đầu năm, các báo cáo thu, chi ngân sách và các quy định liên
quan đến quản lý ngân sách trên địa bàn thành phố sẽ được thu thập.
- Phương pháp thu thập số liệu sơ cấp: Để có những đánh giá khách quan và

Đ

thực trạng về công tác quản lý ngân sách nhà nước tại Phòng Tài chính - Kế hoạch

ại

thành phố, đối tượng được khảo sát gồm cán bộ quản lý NSNN (12 người), cán bộ

ho

trực tiếp thực hiện công tác thu chi ngân sách và cán bộ liên quan đến công tác thu

̣c k

chi ngân sách tại các xã, phường (38 người), cán bộ làm công tác lập dự toán kế
hoạch của Phòng Tài chính - Kế hoạch thành phố và Chi cục thuế thành phố (8

in

người), cán bộ làm công tác kiểm tra thanh tra tài chính (6 người). Tổng số phiếu

h

điều tra phát ra làm 64 phiếu. Phiếu điều tra gồm những bảng hỏi liên quan đến quy

- Phương pháp phân tích và xử lý số liệu.

́H

tê

trình quản lý ngân sách và nguyên tắc quản lý ngân sách.

+ Đối với số liệu thứ cấp: Được phân tích theo các số tuyệt đối và tương đối

́

uê

và thể hiện dưới dạng bảng và đồ thị theo chuỗi thời gian để phản ánh thực trạng và
sự biến động của vấn đề nghiên cứu.

+ Đối với số liệu sơ cấp: Số liệu sơ cấp sau khi điều tra được nhập trên phần
mềm SPSS và được kiểm tra làm sạch. Phương pháp phân tích thống kê mô tả được
sử dụng để phân tích bằng các công cụ như phân tích tần suất, phân tích mô tả.
- Phương pháp phỏng vấn chuyên gia: Phỏng vấn một số cán bộ làm công tác
phê chuẩn và giám sát công tác thu chi ngân sách (HĐND) và cán bộ thực hiện điều
hành ngân sách (UBND) để biết được tình hình quản lý ngân sách như thế nào,
những thuận lợi và khó khăn trong công tác quản lý thu, chi ngân sách của thành

3


Đại học Kinh tế Huế

phố cũng như những ý kiến đề xuất để công tác quản lý thu, chi ngân sách nhà nước
tại thành phố Đồng Hới trong thời gian tới. Những thông tin thu được từ phương
pháp này sẽ được tổng hợp và là cơ sở để xây dựng các tiêu chí đánh giá và đưa ra
các giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân sách nhà nước tại thành phố
Đồng Hới trong thời gian tới.
5. Bố cục của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận, các phụ lục, danh mục tài liệu tham khảo, nội
dung chính của bản luận văn được chia thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý ngân sách nhà nước .
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý Ngân sách nhà nước tại Phòng Tài

Đ

chính - Kế hoạch thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình.

ại

Chương 3: Định hướng và giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản lý ngân

h

in

̣c k

ho

sách nhà nước thành phố Đồng Hới, tỉnh Quảng Bình trong thời gian tới.

́H

tê
́
uê
4


Đại học Kinh tế Huế

PHẦN II: NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
Chương 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ
NGÂN SÁCH NHÀ NƯỚC

1.1. Một số vấn đề lý luận về quản lý thu, chi ngân sách nhà nước
1.1.1. Ngân sách nhà nước
1.1.1.1. Khái niệm ngân sách Nhà nước, thu, chi NSNN
Theo giáo trình tài chính công - GS. TS. Vũ Văn Hóa: Ngân sách nhà nước là
một phạm trù kinh tế; là một thành phần trong hệ thống tài chính phản ánh các quan

Đ

hệ kinh tế phát sinh gắn liền với quá trình tạo lập, phân phối, sử dụng quỹ tiền tệ tập

ại

trung của nhà nước khi nhà nước tham gia phân phối các nguồn tài chính quốc gia

ho

nhằm thực hiện các chức năng của mình trên cơ sở luật định [16]. Thuật ngữ "ngân
sách nhà nước" được sử dụng rộng rãi trong đời sống kinh tế, xã hội ở mọi quốc gia,

̣c k

song quan niệm về NSNN lại chưa thống nhất, có nhiều định nghĩa khác nhau về

in

NSNN tùy theo các trường phái, các lĩnh vực nghiên cứu.

h

Ở nước ta, theo Luật NSNN năm 2015 đã được Quốc hội nước Cộng hòa xã

tê

hội chủ nghĩa Việt Nam khóa XIII, kỳ họp thứ 9 thông qua ngày 25/6/2015: “Ngân

́H

sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự toán và thực
hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan Nhà nước có thẩm quyền

́
uê

quyết định để đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nước” [10].

Theo Điều 6 Luật NSNN năm 2015: Ngân sách Nhà nước bao gồm ngân
sách trung ương và ngân sách địa phương.
Ngân sách trung ương là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp cho
trung ương hưởng và các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp
trung ương, ngân sách địa phương là các khoản thu ngân sách nhà nước phân cấp
cho địa phương hưởng, thu bổ sung từ ngân sách trung ương cho ngân sách địa
phương vào các khoản chi ngân sách nhà nước thuộc nhiệm vụ chi của cấp địa
phương (Theo Điều 4 Luật NSNN năm 2015) [10].

5


Đại học Kinh tế Huế

Tại Khoản 1 Điều 5 Luật NSNN năm 2015 quy định rõ: Thu ngân sách nhà

nước bao gồm: Toàn bộ các khoản thu từ thuế, lệ phí; toàn bộ các khoản thuế thu từ
các hoạt động dịch vụ do cơ quan nhà nước thực hiện, trường hợp được khoán chi
phí hoạt động thì được khấu trừ; các khoản phí thu từ các hoạt động dịch vụ do đơn
vị sự nghiệp công lập và doanh nghiệp nhà nước thực hiện nộp ngân sách nhà nước
theo quy định của pháp luật; các khoản viện trợ không hoàn lại của Chính phủ các
nước, các tổ chức cá nhân ở ngoài nước cho Chính phủ Việt Nam và chính quyền
địa phương; các khoản thu khác theo quy định của pháp luật [10].
Như vậy, thực chất thu NSNN được hiểu là việc nhà nước huy động một phần

Đ

nguồn lực của xã hội hình thành nên quỹ tiền tệ tập trung của nhà nước nhằm đảm

ại

bảo các nhu cầu chi tiêu xác định của nhà nước.
Chi NSNN theo Khoản 2 Điều 5 Luật NSNN năm 2015 quy định: Chi ngân

ho

sách nhà nước bao gồm: chi đầu tư phát triển, chi dự trữ quốc gia, chi thường xuyên,

̣c k

chi trả nợ lãi, chi viện trợ, các khoản chi khác theo quy định của pháp luật [10].
Như vậy, chi NSNN chính là quá trình phân phối lại các nguồn tài chính đã

in

được tập trung vào NSNN theo các mục đích sử dụng thực tế đã được luật định. Do đó,

h

chi NSNN là công việc định vị khoản chi cụ thể cho từng mục tiêu, từng hoạt động,

tê

từng công việc thuộc chức năng của Nhà nước.

́H

1.1.1.2. Nguyên tắc cân đối ngân sách Nhà nước

́
uê

Tại Khoản 1 và Khoản 2, Điều 7 Luật NSNN năm 2015 quy định nguyên tắc
cân đối ngân sách nhà nước như sau:

- Các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí và các khoản thu khác theo quy định của
pháp luật được tổng hợp đầy đủ vào ngân sách nhà nước, theo nguyên tắc không
gắn với nhiệm vụ chi cụ thể. Trường hợp có khoản thu cần gắn với nhiệm vụ chi cụ
thể theo quy định của pháp luật thì được bố trí tương ứng từ các khoản thu này
trong dự toán chi ngân sách để thực hiện. Việc ban hành chính sách thu ngân sách
phải bảo đảm nguyên tắc cân đối ngân sách trong trung hạn, dài hạn và thực hiện
các cam kết về hội nhập quốc tế [10].

6

Đại học Kinh tế Huế

- Ngân sách nhà nước được cân đối theo nguyên tắc tổng số thu từ thuế, phí,
lệ phí phải lớn hơn tổng số chi thường xuyên và góp phần tích lũy ngày càng cao để
chi đầu tư phát triển; trường hợp còn bội chi thì số bội chi phải nhỏ hơn số chi đầu
tư phát triển, tiến tới cân bằng thu, chi ngân sách; trường hợp đặc biệt Chính phủ
trình Quốc hội xem xét quyết định. Trường hợp bội thu ngân sách thì được sử dụng
để trả nợ gốc và lãi các khoản vay của ngân sách nhà nước [10].
1.1.1.3. Nguyên tắc quản lý ngân sách nhà nước
Theo Điều 8 Luật NSNN năm 2015, nguyên tắc quản lý ngân sách nhà nước
bao gồm những nội dung sau:
- Ngân sách nhà nước được quản lý thống nhất, tập trung dân chủ, hiệu quả,

Đ

tiết kiệm, công khai, minh bạch, công bằng; có phân công, phân cấp quản lý; gắn

ại

quyền hạn với trách nhiệm của cơ quan quản lý nhà nước các cấp.

ho

- Toàn bộ các khoản thu, chi ngân sách phải được dự toán, tổng hợp đầy đủ
vào ngân sách nhà nước.

̣c k

- Các khoản thu ngân sách phải thực hiện theo quy định của các luật thuế và

in

chế độ thu theo quy định của pháp luật.

h

- Các khoản chi ngân sách được thực hiện khi có dự toán được cấp có thẩm
quyền giao và phải bảo đảm đúng chế độ, tiêu chuẩn, định mức chi do cơ quan nhà

tê

nước có thẩm quyền quy định. Ngân sách các cấp, đơn vị dự toán ngân sách, đơn vị

́H

sử dụng ngân sách không được thực hiện nhiệm vụ chi khi chưa có nguồn tài chính,

́
uê

dự toán chi ngân sách làm phát sinh nợ khối lượng xây dựng cơ bản, nợ kinh phí
thực hiện nhiệm vụ chi thường xuyên.

- Bảo đảm ưu tiên bố trí ngân sách để thực hiện các chủ trương, chính sách của
Đảng, nhà nước trong từng thời kỳ về phát triển kinh tế, xóa đòi, giảm nghèo; chính
sách dân tộc; thực hiện mục tiêu bình đẳng giới; phát triển nông nghiệp, nông thôn,
giáo dục, đào tạo, y tế, khoa học công nghệ và những chính sách quan trọng khác.
- Bố trí ngân sách để thực hiện nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội; bảo đảm
quốc phòng an ninh, đối ngoại, kinh phí hoạt động của bộ máy nhà nước.
- Ngân sách nhà nước bảo đảm cân đối kinh phí hoạt động của tổ chức chính

trị và các tổ chức chính trị - xã hội.

7


Đại học Kinh tế Huế

- Kinh phí hoạt động của các tổ chức chính trị xã hội - nghề nghiệp, tổ chức xã
hội, tổ chức xã hội nghề nghiệp được thực hiện theo nguyên tắc tự bảo đảm; ngân sách
nhà nước chỉ hỗ trợ các nhiệm vụ nhà nước giao theo quy định của Chính phủ.
- Bảo đảm chi trả các khoản nợ lãi đến hạn thuộc nhiệm vụ chi của ngân sách
nhà nước.
- Việc quyết định đầu tư và quản lý chi đầu tư chương trình, dự án có sử
dụng vốn ngân sách nhà nước phải phù hợp với Luật Đầu tư công và quy định của
pháp luật có liên quan.
- Ngân sách nhà nước không hỗ trợ kinh phí hoạt động cho các quỹ tài chính
nhà nước ngoài ngân sách. Trường hợp được ngân sách nhà nước hỗ trợ vốn điều lệ

Đ

theo quy định của pháp luật thì phải phù hợp với khả năng của ngân sách nhà nước

ại

và chỉ thực hiện khi đáp ứng đủ điều kiện sau: được thành lập và hoạt động theo

ho

đúng quy định của pháp luật, có khả năng tài chính độc lập; có nguồn thu, nhiệm vụ

̣c k

chi không trùng với nguồn thu, nhiệm vụ chi của ngân sách nhà nước [10].
1.1.1.4. Quy trình quản lý ngân sách nhà nước

in

Ngân sách Nhà nước là toàn bộ các khoản thu, chi của Nhà nước được dự

h

toán và thực hiện trong một khoảng thời gian nhất định do cơ quan Nhà nước có

tê

thẩm quyền quyết định để đảm bảo thực hiện các nhiệm vụ của Nhà nước [10].

́H

Một quy trình quản lý ngân sách nhà nước có ba khâu nối tiếp nhau đó là: lập
dự toán ngân sách, chấp hành dự toán ngân sách và quyết toán ngân sách nhà nước.

́
uê

Trong một năm ngân sách đồng thời có cả ba khâu: chấp hành ngân sách của chu
trình hiện tại, quyết toán ngân sách của chu trình trước và lập ngân sách của chu
trình sau.
a. Quản lý lập dự toán ngân sách nhà nước
Quản lý lập dự toán ngân sách nhà nước là công việc khởi đầu có ý nghĩa

quyết định đến toàn bộ các khâu của quy trình quản lý ngân sách. Quản lý lập ngân
sách nhà nước thực chất là quản lý dự toán các khoản thu - chi đúng đắn, có cơ sở
khoa học, cơ sở thực tiễn sẽ có tác dụng quan trọng đối với kế hoạch phát triển kinh
tế - xã hội nói chung và thực hiện ngân sách nói riêng.

8


Đại học Kinh tế Huế

Để phát huy vai trò tích cực của kế hoạch ngân sách trong thực tiễn, khi lập
ngân sách phải đáp ứng các yêu cầu nhất định và dựa vào những căn cứ nhất định
với những phương pháp và trình tự có tính khoa học và thực tiễn.
Theo Điều 37 Luật NSNN năm 2002:
- Dự toán ngân sách nhà nước hàng năm được lập căn cứ vào nhiệm vụ phát
triển kinh tế - xã hội và bảo đảm quốc phòng, an ninh.
- Các khoản thu trong dự toán ngân sách phải được xác định trên cơ sở
tăng trưởng kinh tế, các chỉ tiêu có liên quan và các quy định của pháp luật về
thu ngân sách.

Đ

- Các khoản chi trong dự toán ngân sách phải được xác định trên cơ sở mục

ại

tiêu phát triển kinh tế - xã hội, bảo đảm quốc phòng, an ninh. Đối với chi đầu tư
phát triển, việc lập dự toán phải căn cứ vào quy hoạch, chương trình, dự án đầu tư

ho

đã có quyết định của cấp có thẩm quyền, ưu tiên bố trí đủ vốn phù hợp với tiến độ

̣c k

triển khai thực hiện các chương trình, dự án. Đối với chi thường xuyên, việc lập dự
toán phải căn cứ vào nguồn thu từ thuế, phí, lệ phí và tuân theo các chế độ, tiêu

in

chuẩn, định mức do các cơ quan nhà nước có thẩm quyền quy định. Đối với chi trả

h

nợ, phải căn cứ vào các nghĩa vụ trả nợ của năm dự toán.

tê

- Việc quyết định chính sách, chế độ, nhiệm vụ quan trọng, phê duyệt

́H

chương trình, dự án do ngân sách nhà nước bảo đảm phải phù hợp với khả năng

́
uê

ngân sách hàng năm và kế hoạch tài chính 5 năm.

- Dự toán ngân sách nhà nước được tổ chức xây dựng, tổng hợp từ cơ quan thu,

đơn vị sử dụng ngân sách, bảo đảm đúng thời gian và biểu mẫu quy định của ủy ban
nhân dân cấp tỉnh hướng dẫn việc lập dự toán ngân sách các cấp ở địa phương [9].
Như vậy, thực chất lập dự toán ngân sách là sự phản ánh nhu cầu động viên
phân phối và sử dụng nguồn vốn NSNN nhằm đáp ứng một cách tích cực các dự án
phát triển kinh tế - xã hội và nhu cầu chi tiêu của bộ máy nhà nước. Quản lý lập dự
toán NSNN là khâu quan trọng đòi hỏi phải có trọng tâm trọng điểm đảm bảo được
yêu cầu tiết kiệm và hiệu quả.

9


Đại học Kinh tế Huế

b. Quản lý chấp hành dự toán ngân sách nhà nước
Theo Điều 50 Luật NSNN năm 2002: Sau khi được Thủ tướng Chính phủ,
Uỷ ban nhân dân giao dự toán ngân sách, các cơ quan nhà nước ở trung ương và địa
phương, các đơn vị dự toán có trách nhiệm phân bổ và giao dự toán ngân sách cho
các đơn vị sử dụng ngân sách trực thuộc, bảo đảm đúng với dự toán ngân sách được
giao cả về tổng mức, chi tiết theo từng lĩnh vực chi, đồng thời gửi cơ quan tài chính
cùng cấp. Cơ quan tài chính có trách nhiệm kiểm tra, nếu không đúng dự toán ngân
sách được giao, không đúng chính sách, chế độ, tiêu chuẩn, định mức thì yêu cầu
điều chỉnh lại.Việc phân bổ và giao dự toán ngân sách cho các đơn vị sử dụng ngân

Đ

sách phải hoàn thành trước ngày 31 tháng 12 năm trước [9].

ại

Bên cạnh đó, các cơ quan, tổ chức trong phạm vi nhiệm vụ quyền hạn của

mình có trách nhiệm đề ra những biện pháp cần thiết nhằm bảo đảm hoàn thành tốt

ho

nhiệm vụ thu, chi ngân sách được giao, thực hiện tiết kiệm, chống lãng phí, chống

̣c k

tham ô; chấp hành nghiêm chỉnh kỷ luật tài chính.
- Chấp hành dự toán thu ngân sách nhà nước: Tại Điều 54 Luật NSNN năm

h

in

2002 quy định:

+ Chỉ cơ quan tài chính, cơ quan thuế, cơ quan hải quan và cơ quan khác

tê

được Nhà nước giao nhiệm vụ thu ngân sách (gọi chung là cơ quan thu) được tổ

́H

chức thu ngân sách nhà nước.

́
uê

+ Cơ quan thu có nhiệm vụ, quyền hạn sau đây:

Phối hợp với các cơ quan nhà nước hữu quan tổ chức thu đúng pháp luật;
chịu sự chỉ đạo, kiểm tra của Uỷ ban nhân dân và sự giám sát của Hội đồng nhân
dân về công tác thu ngân sách tại địa phương; phối hợp với Mặt trận Tổ quốc Việt
Nam và các tổ chức thành viên tuyên truyền, vận động tổ chức, cá nhân thực hiện
nghiêm chỉnh nghĩa vụ nộp ngân sách theo quy định của Luật này và các quy định
khác của pháp luật.
Tổ chức quản lý, thực hiện thu thuế và các khoản thu khác phải nộp ngân
sách nhà nước do tổ chức, cá nhân nộp.

10


Đại học Kinh tế Huế

Kiểm tra, kiểm soát các nguồn thu của ngân sách nhà nước; kiểm tra việc
chấp hành thu, nộp ngân sách nhà nước và xử lý các hành vi vi phạm theo quy định
của pháp luật.
+ Toàn bộ các khoản thu ngân sách phải được nộp trực tiếp vào Kho bạc Nhà
nước. Trong trường hợp đặc biệt, cơ quan thu được phép tổ chức thu trực tiếp,
nhưng phải nộp đầy đủ, đúng thời hạn vào Kho bạc Nhà nước theo quy định của Bộ
trưởng Bộ Tài chính [9].
- Chấp hành dự toán chi ngân sách nhà nước:
Mục đích của việc chấp hành dự toán chi là đảm bảo đầy đủ kịp thời nguồn
kinh phí của ngân sách cho hoạt động của bộ máy nhà nước và thực hiện các nhiệm

Đ

vụ phát triển kinh tế - xã hội đã được hoạch định trong năm kế hoạch. Thực chất của

ại

việc chấp hành dự toán chi là tổ chức việc cấp phát kinh phí sao cho tiết kiệm và đạt

ho

hiệu quả cao. Các đơn vị sử dụng ngân sách chịu trách nhiệm về việc quản lý, sử

̣c k

dụng ngân sách và tài sản của Nhà nước theo đúng chính sách, chế độ, tiêu chuẩn,
định mức và dự toán được giao.

in

Theo Điều 57 Luật NSNN năm 2002:

h

+ Các khoản chi thường xuyên theo định kỳ được bố trí kinh phí đều trong

́H

dự toán chi quý để thực hiện.

tê

năm để chi; các khoản chi có tính chất thời vụ hoặc mua sắm lớn được bố trí trong

+ Chi đầu tư phát triển phải bảo đảm cấp đủ và đúng tiến độ thực hiện trong

́
uê

phạm vi dự toán được giao.

+ Đối với những dự án, nhiệm vụ chi cấp thiết được tạm ứng trước dự toán
để thực hiện [9].
Theo giáo trình quản lý NSNN - Th.S. Phương Thị Hồng Hà:
+ Nội dung cơ bản của chi thường xuyên ngân sách huyện bao gồm: Chi cho
các hoạt động sự nghiệp giáo dục, đào tạo, dạy nghề, y tế, thể dục thể thao, khoa
học và công nghệ, văn hoá xã hội, chi cho các hoạt động sự nghiệp kinh tế của Nhà
nước, chi cho hoạt động hành chính nhà nước, chi cho Quốc phòng - An ninh và trật
tự an toàn xã hội, chi khác.

11


Đại học Kinh tế Huế

Quản lý chi thường xuyên của ngân sách huyện phải theo các nguyên tắc sau:
Nguyên tắc quản lý theo dự toán; nguyên tắc tiết kiệm, hiệu quả; nguyên tắc chi
trực tiếp qua Kho bạc nhà nước.
+ Nội dung cơ bản của chi đầu tư phát triển: Trên nguyên tắc quản lý cấp phát
thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản như cấp phát vốn trên cơ sở thực hiện nghiêm
chỉnh trình tự đầu tư và xây dựng, đảm bảo đầy đủ các tài liệu thiết kế, dự toán; việc
cấp phát thanh toán vốn đầu tư và xây dựng cơ bản phải đảm bảo đúng mục đích,
đúng kế hoạch; cấp phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản chỉ được thực hiện theo đúng
mức độ thực tế hoàn thành kế hoạch, trong phạm vi giá dự toán được duyệt; việc cấp

Đ

phát vốn đầu tư xây dựng cơ bản được thực hiện bằng hai phương pháp cấp phát

ại

không hoàn trả và có hoàn trả, cấp phát thanh toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản phải
thực hiện sử dụng vốn đúng mục đích có hiệu quả vốn đầu tư [13].

ho

c. Quản lý quyết toán ngân sách nhà nước

̣c k

Theo giáo trình quản lý NSNN - Th.S. Phương Thị Hồng Hà:
Quyết toán ngân sách và báo cáo quyết toán ngân sách phải bảo đảm các

h

in

nguyên tắc sau:

- Thứ nhất là: Quản lý về số liệu quyết toán NSNN theo quy định.

tê

Số quyết toán thu NSNN là số thu đã được thực nộp hoặc hạch toán thu

́H

NSNN qua Kho bạc nhà nước. Số quyết toán chi NSNN là số chi đã thực thanh toán

́
uê

hoặc đã hạch toán chi theo quy định.

Ngân sách cấp dưới không được quyết toán các khoản kinh phí uỷ quyền của
ngân sách cấp trên vào báo cáo quyết toán ngân sách cấp mình. Cuối năm, Phòng
Tài chính - kế hoạch được uỷ quyền lập báo cáo quyết toán kinh phí uỷ quyền theo
quy định gửi Sở Tài chính.
Kho bạc nhà nước có trách nhiệm tổng hợp số liệu quyết toán gửi Phòng Tài
chính - Kế hoạch để lập báo cáo quyết toán. Kho bạc nhà nước xác nhận số liệu thu, chi
ngân sách trên báo cáo quyết toán của ngân sách các cấp, đơn vị sử dụng ngân sách.
- Thứ hai là: Quản lý trong việc quyết toán vốn đầu tư xây dựng cơ bản.

12


Đại học Kinh tế Huế

Hết năm kế hoạch, chủ đầu tư lập báo cáo quyết toán vốn đầu tư năm theo
biểu mẫu quy định trong chế độ kế toán áp dụng cho đơn vị chủ đầu tư.
Nội dung báo cáo quyết toán vốn đầu tư hoàn thành: Nguồn vốn đầu tư thực
hiện dự án đến ngày khoá sổ lập báo cáo quyết toán, chi phí đầu tư đề nghị quyết
toán, chi tiết theo cơ cấu xây lắp, thiết bị, chi phí khác, chi tiết theo từng hạng mục,
khoản mục chi phí đầu tư; xác định chi phí đầu tư thiệt hại không tính vào giá trị tài

sản hình thành qua đầu tư.
- Thứ ba là: Quản lý quyết toán các khoản chi thường xuyên.
Phải lập đầy đủ các loại báo cáo tài chính và gửi kịp thời các loại báo cáo đó
đến các cơ quan có thẩm quyền, số liệu trong báo cáo quyết toán phải đảm bảo tính

Đ

trung thực, chính xác, báo cáo quyết toán năm của các đơn vị dự toán trước khi

ại

trình cơ quan nhà nước có thẩm quyền phê chuẩn và phải có sự xác nhận của Kho

ho

bạc nhà nước, báo cáo quyết toán của các đơn vị dự toán không được để xảy ra tình
trạng quyết toán chi lớn hơn thu; cơ quan kiểm toán nhà nước thực hiện kế hoạch

̣c k

kiểm toán, xác định tính đúng đắn, hợp pháp của báo cáo quyết toán NSNN các cấp,

in

cơ quan đơn vị có liên quan theo quy định của pháp luật
của các đơn vị dự toán [13].

́H

tê

1.1.2. Quản lý ngân sách nhà nước

h

- Thứ tư là: Quản lý trình tự lập, gửi, xét duyệt và thẩm định quyết toán năm

1.1.2.1. Khái niệm về quản lý thu, chi ngân sách nhà nước

́
uê

Thu NSNN là quá trình nhà nước tập trung một phần nguồn lực trong kinh
tế- xã hội vào tay nhà nước. Trong thực hiện thu ngân sách, nhà nước sử dụng nhiều
công cụ và các biện pháp khác dựa trên quyền lực của mình trong điều hành quá
trình thu nhằm quản lý hình thức thu, số thu ngân sách, và các nhân tố tác động đến
thu ngân sách nhằm đảm bảo các mục đích, yêu cầu của thu ngân sách đã đề ra
trong từng giai đoạn cụ thể. Như vậy: Quản lý thu NSNN là quá trình nhà nước sử
dụng tổng hợp các công cụ, biện pháp dựa trên quyền lực chính trị của nhà nước để
tập trung các nguồn lực trong nền KT-XH cho nhà nước theo quy định của pháp
luật và kiểm soát các nhân tố ảnh hưởng đến thu ngân sách theo đúng mục tiêu mà
nhà nước đã đề ra [13].

13


Đại học Kinh tế Huế

Thu NSNN bao gồm các khoản thu từ thuế, phí, lệ phí; các khoản thu từ hoạt
động kinh tế của Nhà nước; các khoản đóng góp của các tổ chức và cá nhân; các khoản

viện trợ; các khoản thu khác theo quy định của pháp luật. Trong đó, thu từ thuế là
nguồn thu chiếm chủ yếu, có tính bền vững cao cũng là một trong các công cụ hữu
hiệu của nhà nước dùng để điều tiết các hoạt động sản xuất kinh doanh và tiêu dùng
trong nền kinh tế, vì thế công tác quản lý thu NSNN, quản lý về thuế quan trọng và
chủ yếu nhất. Để có thể phát huy tốt vai trò điều tiết vĩ mô của công cụ thuế thì hệ
thống thuế phải được thường xuyên sửa đổi cho phù hợp với trình độ phát triển của
KT-XH. Hệ thống thuế tốt không chỉ đảm bảo vận hành tốt trong hiện tại mà còn
phải đi trước và có sự tiên lượng để quản lý các yêu cầu phát sinh trong tương lai,

Đ

khi đó quản lý về thu mới có thể đạt được hiệu quả cao và hạn chế được thất thu cho

ại

ngân sách.

ho

Quản lý các nội dung thu ngoài thuế cũng có những ý nghĩa quan trọng nhất

̣c k

định của nó. Quản lý về thu phạt có vai trò trong ổn định môi trường kinh tế- chính
trị - xã hội trên tất cả mọi mặt của đời sống. Quản lý các nguồn thu từ tài nguyên

in

khoáng sản nhằm sử dụng tốt các điều kiện về tự nhiên mà thiên nhiên ban tặng

h

phục vụ có hiệu quả trong phát triển kinh tế. Quản lý các khoản phí lệ phí góp một

́H

nước trong các hoạt động của xã hội…

tê

phần động viên vào NSNN và quan trọng là khẳng định vai trò và vị trí của nhà

Quản lý chi NSNN được hiểu là tổng hợp tất cả các cách thức, biện pháp

́
uê

được áp dụng để quản lý chi Ngân sách theo một quy trình thống nhất nhằm đạt các
mục tiêu chi ngân sách đã định.

Vậy, quản lý chi NSNN là quá trình Nhà nước vận dụng các quy luật khách
quan, sử dụng hệ thống các phương pháp, công cụ quản lý tác động đến các hoạt động
chi NSNN phục vụ tốt nhất việc thực hiện các chức năng, nhiệm vụ của Nhà nước
nhằm đạt được các mục tiêu thúc đẩy phát triển KT-XH.
Thực chất quản lý chi ngân sách là quá trình thực hiện có hệ thống các biện
pháp phân phối và sử dụng tiền tệ tập trung nhằm phục vụ chi tiêu cho bộ máy và
thực hiện các chức năng của Nhà nước; quản lý từ khâu lập kế hoạch đến khâu sử

14

Đại học Kinh tế Huế

dụng, quyết toán ngân sách đó nhằm đảm bảo quá trình chi ngân sách tiết kiệm và
hiệu quả, phù hợp với yêu cầu của thực tế đang đặt ra theo đúng chính sách chế độ
Nhà nước phục vụ các mục tiêu KT-XH. Vấn đề quan trọng trong quản lý chi
NSNN là việc tổ chức quản lý giám sát các khoản chi sao cho tiết kiệm và có hiệu
quả cao, muốn vậy cần phải quan tâm các mặt sau:
- Bảo đảm yêu cầu tiết kiệm, hiệu quả trong việc bố trí và quản lý các khoản
chi tiêu NSNN.
- Quản lý chi phải gắn chặt với việc bố trí các khoản chi làm cơ sở cho việc
quản lý xây dựng quy chế kiểm tra, kiểm soát. Quản lý chi phải thực hiện các biện
pháp đồng bộ, kiểm tra giám sát trước, trong và sau khi chi.

Đ

- Quản lý chi ngân sách phải kết hợp quản lý các khoản chi ngân sách thuộc

ại

nguồn vốn Nhà nước với các khoản chi thuộc nguồn vốn của các thành phần kinh tế

ho

để tạo ra sức mạnh tổng hợp, nâng cao hiệu quả các khoản chi.
- Phân cấp quản lý các khoản chi cho các cấp chính quyền địa phương và

̣c k

các tổ chức trên cơ sở phải phân biệt rõ nhiệm vụ phát triển KT-XH của các cấp để

bố trí các khoản chi cho thích hợp.

in

1.1.2.2. Vai trò quản lý thu, chi ngân sách nhà nước

h

a. Vai trò quản lý thu ngân sách nhà nước

tê

Quản lý thu NSNN đóng vai trò rất quan trọng, thể hiện:

́H

Thứ nhất, quản lý thu NSNN là công cụ quản lý để kiểm soát, điều tiết các

́
uê

hoạt động SXKD của mọi thành phần kinh tế, kiểm soát thu nhập của mọi tầng lớp
dân cư trong xã hội nhằm động viên sự đóng góp đảm bảo công bằng, hợp lý. Sử dụng
công cụ thuế để ổn định và phát triển nền kinh tế, chống lại các hành vi kinh doanh
phạm pháp.
Thứ hai, quản lý thu NSNN là công cụ động viên, huy động các nguồn lực tài
chính cần thiết nhằm tạo lập quỹ tiền tệ tập trung của NSNN. Huy động các nguồn
tài chính cần thiết vào nhà nước là nhiệm vụ chủ yếu của hệ thống thu dưới bất kỳ
chế độ nào, đó là đòi hỏi tất yếu của mọi nhà nước. Nhà nước muốn thực hiện các
chức năng, nhiệm vụ của mình tất yếu phải có nguồn tài chính. Nguồn tài chính mà

Nhà nước có được đại bộ phận do quản lý tốt nguồn thu ngân sách mang lại.

15