ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG ĐIỀU TRỊ CỦA BÀI THUỐC NGÂN KIỀU THANG TRÊN BỆNH NHÂN MÀY ĐAY MẠN TÍNH THỂ PHONG NHIỆT
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (8.84 MB, 109 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
BỘ Y TẾ
HỌC VIỆN Y DƯỢC HỌC CỔ TRUYỀN VIỆT NAM
NGUYỄN THỊ HỒNG VÂN
ĐÁNH GIÁ TÁC DỤNG ĐIỀU TRỊ CỦA BÀI THUỐC
NGÂN KIỀU THANG TRÊN BỆNH NHÂN MÀY ĐAY
MẠN TÍNH THỂ PHONG NHIỆT
Chuyên ngành : y học cổ truyền
Mã số
: 60720201
LUẬN VĂN THẠC SỸ Y HỌC
Người hướng dẫn khoa học: TS.BSCKII: Dương Minh Sơn
HÀ NỘI - 2017
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến Ban Giám đốc, phòng Đào tạo
Sau đại học cùng các thầy cô giáo của Học viện Y Dược học cổ truyền Việt
Nam đã cho tôi những kiến thức quý báu trong chuyên môn, nghiên cứu khoa
học và tác phong đạo đức nghề nghiệp của một người thầy thuốc.
Tôi xin bày tỏ lòng kính trọng và biết ơn sâu sắc đến TS.BSCKII.
Dương Minh Sơn - trưởng khoa Da liễu - Bệnh viện Y học cổ truyền Trung
Ương, người thầy tận tụy, trực tiếp giúp đỡ và truyền đạt cho tôi những kiến
thức, kinh nghiệm quý báu trong suốt quá trình thực hiện nghiên cứu và hoàn
thành luận văn.
Tôi xin chân thành cảm ơn TS.Phạm Quốc Bình cùng các thầy, cô trong
Hội đồng thông qua đề cương và chấm luận văn đã đóng góp những ý kiến
quý báu để tôi hoàn thành luận văn này.
Tôi xin trân trọng cảm ơn sự giúp đỡ nhiệt tình, tạo mọi điều kiện của
Ban Giám đốc cùng toàn thể các y bác sỹ khoa Da liễu - Bệnh viện Y học cổ
truyền Trung Ương trong quá trình thu thập số liệu để thực hiện đề tài.
Cuối cùng, tôi xin bày tỏ lòng biết ơn vô hạn tới gia đình, bạn bè và
đồng nghiệp luôn động viên khích lệ, giúp đỡ và tạo mọi điều kiện để tôi có
thể yên tâm thực hiện luận văn.
Hà Nội, ngày tháng năm 2017
Nguyễn Thị Hồng Vân
LỜI CAM ĐOAN
Tôi là Nguyễn Thị Hồng Vân, học viên cao học khóa 8 Học viện Y Dược
học cổ truyền Việt Nam, chuyên ngành Y học cổ truyền, xin cam đoan:
Đây là luận văn do bản thân tôi trực tiếp thực hiện dưới sự hướng dẫn
khoa học của TS.BSCKII.Dương Minh Sơn. Đề tài được thực hiện tại khoa
Da liễu - Bệnh viện y học cổ truyền Trung Ương trong thời gian từ tháng 3
đến tháng 7 năm 2017.
Công trình này không trùng lặp với bất kỳ nghiên cứu nào khác đã được
công bố tại Việt Nam. Các số liệu và thông tin trong nghiên cứu là hoàn toàn
chính xác, trung thực và khách quan, đã được xác nhận và chấp thuận của cơ
sở nơi nghiên cứu.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm trước pháp luật về những cam kết
này.
Hà Nội, ngày tháng năm 2017
Người cam đoan
Nguyễn Thị Hồng Vân
DANH MỤC VIẾT TẮT
ALT
: Alanin Transaminase
AST
: Aspartate Transaminase
CAU
: Chronic Autoimmune Urticaria (Mày đay tự miễn mạn tính)
MĐMT
: Mày đay mạn tính
NSAIDs
: Nonsteroidal Anti-Inflammatory Drugs
TGHH
: Trung gian hóa học
UAS
: Urticaria Activity Score (Chỉ số hoạt động của bệnh mày đay)
YHCT
: Y học cổ truyền
YHHĐ
: Y học hiện đại
MỤC LỤC
ĐẶT VẤN ĐỀ..................................................................................................1
CHƯƠNG 1.....................................................................................................3
TỔNG QUAN TÀI LIỆU..............................................................................3
1.1. MÀY ĐAY THEO Y HỌC HIỆN ĐẠI
3
1.1.1. Khái niệm............................................................................................3
1.1.2. Nguyên nhân gây bệnh........................................................................3
1.1.3. Cơ chế bệnh sinh.................................................................................4
1.1.3.1. Cơ chế dị ứng............................................................................................................................................5
1.1.3.2. Cơ chế không dị ứng.................................................................................................................................5
1.1.4. Phân loại mày đay..............................................................................6
1.1.4.1. Phân loại mày đay theo thời gian.............................................................................................................6
1.1.4.2. Phân loại mày đay mạn tính theo nguyên nhân........................................................................................6
1.1.5. Chẩn đoán...........................................................................................7
1.1.5.1. Chẩn đoán xác định..................................................................................................................................7
1.1.5.2. Chẩn đoán phân biệt................................................................................................................................8
1.1.5.3. Chẩn đoán nguyên nhân...........................................................................................................................8
1.1.6. Điều trị................................................................................................9
1.1.6.1. Điều trị nguyên nhân................................................................................................................................9
1.1.6.2. Điều trị triệu chứng................................................................................................................................10
1.1.7. Phòng bệnh........................................................................................11
1.2. MÀY ĐAY THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN
12
1.2.1. Bệnh danh.........................................................................................12
1.2.2. Bệnh nguyên......................................................................................12
1.2.2.1. Ngoại nhân.............................................................................................................................................12
1.2.2.2. Bất nội ngoại nhân..................................................................................................................................12
1.2.2.3. Nguyên nhân do bẩm tố cơ địa...............................................................................................................13
1.2.3. Bệnh cơ.............................................................................................13
1.2.3.1. Giải thích theo cơ chế tạng phủ..............................................................................................................13
1.2.3.2. Giải thích theo cơ chế vệ, khí, dinh, huyết..............................................................................................15
1.2.4. Phân loại thể bệnh theo YHCT.........................................................17
1.2.4.1. Thể phong hàn........................................................................................................................................17
1.2.4.2. Thể phong nhiệt.....................................................................................................................................17
1.2.5. Điều trị bằng các phương pháp của YHCT......................................18
1.2.5.1. Điều trị bằng thuốc uống........................................................................................................................18
1.2.5.2. Điều trị bằng thuốc bôi đắp ngoài da......................................................................................................19
1.2.5.3. Điều trị bằng châm cứu..........................................................................................................................20
1.2.6. Một số công trình nghiên cứu có liên quan......................................20
1.3. TỔNG QUAN VỀ BÀI THUỐC NGHIÊN CỨU
21
1.3.1. Xuất xứ bài thuốc..............................................................................21
1.3.2. Thành phần bài thuốc.......................................................................21
1.3.3. Phân tích bài thuốc...........................................................................23
1.3.4. Các nghiên cứu về tác dụng của vị thuốc trong bài thuốc theo y học
hiện đại.............................................................................................24
CHƯƠNG 2...................................................................................................26
CHẤT LIỆU, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......26
2.1. CHẤT LIỆU NGHIÊN CỨU
26
2.2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
26
2.2.1. Tiêu chuẩn chẩn đoán.......................................................................26
2.2.2. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân..............................................................27
2.2.3. Tiêu chuẩn loại trừ............................................................................27
2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
27
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu...........................................................................27
2.3.2. Cỡ mẫu..............................................................................................27
2.3.3. Quy trình nghiên cứu........................................................................28
2.3.3.1. Các bước tiến hành.................................................................................................................................29
2.3.3.2. Các biến số, chỉ số nghiên cứu................................................................................................................29
2.3.4. Tiêu chuẩn đánh giá kết quả.............................................................30
2.3.4.1. Đánh giá tác dụng điều trị của bài thuốc................................................................................................30
2.3.4.3. Đánh giá tác dụng không mong muốn của bài thuốc..............................................................................31
2.4. THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU
32
2.5. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU
32
2.6. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
32
CHƯƠNG 3...................................................................................................34
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..........................................................................34
3.1. ĐẶC ĐIỂM NHÓM NGHIÊN CỨU
34
3.1.1. Đặc điểm dịch tễ nhóm nghiên cứu...................................................34
3.1.1.1. Giới tính..................................................................................................................................................34
3.1.1.2. Tuổi.........................................................................................................................................................35
3.1.1.3. Nghề nghiệp...........................................................................................................................................35
3.1.2. Đặc điểm lâm sàng theo y học hiện đại............................................35
3.1.2.1. Hoàn cảnh xuất hiện bệnh......................................................................................................................35
3.1.2.2. Thời gian xuất hiện bệnh trong ngày......................................................................................................36
3.1.2.3. Xuất hiện bệnh theo mùa.......................................................................................................................36
3.1.2.4. Tiền sử dị ứng.........................................................................................................................................37
3.1.2.5. Thời gian mắc bệnh................................................................................................................................37
3.1.2.6. Mức độ tổn thương ban đầu..................................................................................................................38
3.1.3. Đặc điểm theo y học cổ truyền..........................................................38
3.1.3.1. Đặc điểm theo vọng chẩn.......................................................................................................................38
3.1.3.2. Đặc điểm theo vấn chẩn.........................................................................................................................39
3.1.3.3. Đặc điểm theo thiết chẩn.......................................................................................................................40
3.2. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ CỦA BÀI THUỐC NGÂN KIỀU THANG
41
3.2.1. Kết quả điều trị theo y học hiện đại..................................................41
3.2.1.1. Sự thay đổi các triệu chứng lâm sàng và chỉ số UAS theo từng thời điểm quan sát................................41
3.2.1.2. Sự thay đổi mức độ ngứa.......................................................................................................................43
3.2.1.3. Kết quả điều trị theo mức độ bệnh.........................................................................................................43
3.2.1.4. Thời gian tổn thương tồn tại...................................................................................................................44
3.2.1.5. Ảnh hưởng của thời gian mắc bệnh tới kết quả điều trị.........................................................................45
3.2.1.6. Ảnh hưởng của mức độ tổn thương ban đầu tới kết quả điều trị...........................................................46
3.2.2. Kết quả điều trị theo YHCT..............................................................46
3.2.2.1. Kết quả điều trị theo vọng chẩn..............................................................................................................47
3.2.2.2. Kết quả điều trị theo vấn chẩn................................................................................................................47
3.2.2.3. Kết quả điều trị theo thiết chẩn..............................................................................................................48
3.2.3. Kết quả điều trị chung.......................................................................49
3.3. TÁC DỤNG KHÔNG MONG MUỐN
49
3.3.1. Đánh giá tác dụng không mong muốn trên lâm sàng.......................49
3.3.2. Đánh giá tác dụng không mong muốn trên cận lâm sàng................50
CHƯƠNG 4...................................................................................................51
BÀN LUẬN....................................................................................................51
4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU
51
4.1.1. Đặc điểm dịch tễ nhóm nghiên cứu...................................................51
4.1.1.1. Đặc điểm về giới.....................................................................................................................................51
4.1.1.2. Đặc điểm về tuổi.....................................................................................................................................53
4.1.1.3. Phân loại theo nghề nghiệp....................................................................................................................53
4.1.2. Đặc điểm lâm sàng theo y học hiện đại............................................54
4.1.2.1. Hoàn cảnh xuất hiện bệnh......................................................................................................................54
4.1.2.2. Tính chất quanh năm của bệnh..............................................................................................................55
4.1.2.3. Tiền sử dị ứng.........................................................................................................................................55
4.1.2.4. Thời gian mắc bệnh................................................................................................................................56
4.1.2.5. Mức độ tổn thương ban đầu..................................................................................................................57
4.1.3. Đặc điểm lâm sàng theo y học cổ truyền..........................................57
4.1.3.1. Đặc điểm theo vọng chẩn.......................................................................................................................57
4.1.3.2. Đặc điểm theo vấn chẩn.........................................................................................................................58
4.1.3.3. Đặc điểm theo thiết chẩn.......................................................................................................................58
4.2. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ
59
4.2.1. Đánh giá kết quả điều trị theo y học hiện đại...................................59
4.2.1.1. Đánh giá kết quả điều trị theo các triệu chứng.......................................................................................59
4.2.1.2. Đánh giá kết quả điều trị qua tổng điểm UAS và mức độ bệnh..............................................................61
4.2.1.3. Thời gian tồn tại tổn thương...................................................................................................................63
4.2.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng lên kết quả điều trị..............................................................................................63
4.2.2. Kết quả điều trị theo y học cổ truyền................................................64
4.2.2.1. Kết quả điều trị theo vọng chẩn..............................................................................................................64
4.2.2.2. Kết quả điều trị theo vấn chẩn................................................................................................................64
4.2.2.3. Kết quả điều trị theo thiết chẩn..............................................................................................................65
4.2.3. Kết quả điều trị chung.......................................................................65
4.3. TÁC DỤNG KHÔNG MONG MUỐN CỦA BÀI THUỐC
67
4.3.1. Tác dụng không mong muốn của bài thuốc trên lâm sàng...............67
4.3.2. Tác dụng không mong muốn của bài thuốc trên chỉ số cận lâm sàng
..........................................................................................................68
KẾT LUẬN....................................................................................................68
KIẾN NGHỊ..................................................................................................69
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................71
DANH MỤC BẢNG
BẢNG 2.1. TIÊU CHUẨN CHẨN ĐOÁN THEO YHHĐ VÀ YHCT...26
BẢNG 2.2. THANG ĐIỂM CÁC TRIỆU CHỨNG LÂM SÀNG..........30
BẢNG 2.3. THANG ĐIỂM MỨC ĐỘ BỆNH...........................................31
BẢNG 2.4. THANG ĐIỂM THỜI GIAN TỒN TẠI TỔN THƯƠNG...31
BẢNG 3.1. ĐẶC ĐIỂM THEO NHÓM TUỔI CỦA BỆNH NHÂN
NGHIÊN CỨU..............................................................................................35
BẢNG 3.2. ĐẶC ĐIỂM NGHỀ NGHIỆP CỦA BỆNH NHÂN NGHIÊN
CỨU................................................................................................................35
BẢNG 3.3. HOÀN CẢNH XUẤT HIỆN BỆNH.......................................35
BẢNG 3.4. XUẤT HIỆN BỆNH THEO MÙA.........................................36
BẢNG 3.5. TIỀN SỬ BẢN THÂN VÀ GIA ĐÌNH...................................37
BẢNG 3.6. PHÂN BỐ THEO THỜI GIAN MẮC BỆNH.......................37
BẢNG 3.7. MỨC ĐỘ TỔN THƯƠNG BAN ĐẦU...................................38
BẢNG 3.8. ĐẶC ĐIỂM VỌNG CHẨN.....................................................38
ĐẶC ĐIỂM....................................................................................................38
SỐ LƯỢNG...................................................................................................38
TỶ LỆ %.......................................................................................................38
CHẤT LƯỠI.................................................................................................38
BÌNH THƯỜNG...........................................................................................38
28.....................................................................................................................38
70,0..................................................................................................................38
GẦY MỎNG..................................................................................................38
5.......................................................................................................................38
12,5..................................................................................................................38
NỨT................................................................................................................38
4.......................................................................................................................38
10,0..................................................................................................................38
SẮC LƯỠI.....................................................................................................38
NHUẬN..........................................................................................................38
12.....................................................................................................................38
30,0..................................................................................................................38
ĐỎ...................................................................................................................38
24.....................................................................................................................38
60,0..................................................................................................................38
KHÔ...............................................................................................................38
22.....................................................................................................................38
55,0..................................................................................................................38
RÊU LƯỠI....................................................................................................38
5.......................................................................................................................38
12,5..................................................................................................................38
24.....................................................................................................................38
60,0..................................................................................................................38
21.....................................................................................................................38
52,5..................................................................................................................38
10.....................................................................................................................38
25,0..................................................................................................................38
40.....................................................................................................................39
100...................................................................................................................39
NHẬN XÉT: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU Ở BẢNG 3.8 CHO THẤY
TỔN THƯƠNG DA LÀ SẨN PHÙ MÀU HỒNG 100%. THIỆT CHẨN
ĐA SỐ BỆNH NHÂN CÓ SẮC LƯỠI ĐỎ (60,0%) KHÔ (55,0%), RÊU
VÀNG (60,0%) DÀY (52,5%).....................................................................39
BẢNG 3.9. ĐẶC ĐIỂM THEO VẤN CHẨN............................................39
ĐẶC ĐIỂM....................................................................................................39
SỐ LƯỢNG...................................................................................................39
TỶ LỆ %.......................................................................................................39
NHIỆT HOẶC THIÊN NHIỆT..................................................................39
40.....................................................................................................................39
100...................................................................................................................39
MỒ HÔI.........................................................................................................39
TỰ HÃN.........................................................................................................39
5.......................................................................................................................39
12,5..................................................................................................................39
ĐẠO HÃN......................................................................................................39
3.......................................................................................................................39
7,5....................................................................................................................39
HỖN HỢP......................................................................................................39
2.......................................................................................................................39
5,0....................................................................................................................39
NGỨA............................................................................................................39
BAN NGÀY...................................................................................................39
9.......................................................................................................................39
22,5..................................................................................................................39
BAN ĐÊM......................................................................................................39
19.....................................................................................................................39
47,5..................................................................................................................39
BẤT KỲ.........................................................................................................39
12.....................................................................................................................39
30,0..................................................................................................................39
ĐẠI TIỆN......................................................................................................39
TÁO................................................................................................................39
15.....................................................................................................................39
37,5..................................................................................................................39
KHÔNG TÁO...............................................................................................39
25.....................................................................................................................39
62,5..................................................................................................................39
TIỂU TIỆN...................................................................................................39
NƯỚC TIỂU TRONG..................................................................................39
25.....................................................................................................................39
62,5..................................................................................................................39
NƯỚC TIỂU VÀNG, ĐỎ............................................................................39
20.....................................................................................................................39
50,0..................................................................................................................39
TIỂU NÓNG.................................................................................................39
7.......................................................................................................................39
17,5..................................................................................................................39
TIỂU ĐÊM....................................................................................................39
6.......................................................................................................................39
15,0..................................................................................................................39
ĂN..................................................................................................................39
CHÁN ĂN, ĂN ÍT........................................................................................39
6.......................................................................................................................39
15,0..................................................................................................................39
ĐAU ĐẦU HOẶC HOA MẮT CHÓNG MẶT.........................................39
5.......................................................................................................................39
12,5..................................................................................................................39
MẤT NGỦ.....................................................................................................40
28.....................................................................................................................40
70,0..................................................................................................................40
MIỆNG KHÁT.............................................................................................40
26.....................................................................................................................40
65,0..................................................................................................................40
TAI Ù, TAI ĐIẾC, NGHE KÉM.................................................................40
6.......................................................................................................................40
15,0..................................................................................................................40
CỰU BỆNH...................................................................................................40
40.....................................................................................................................40
100...................................................................................................................40
NHẬN XÉT: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU BẢNG 3.9 CHO THẤY BỆNH
NHÂN CÓ BIỂU HIỆN NHIỆT, THIÊN NHIỆT CHIẾM 100%, 100%
BỆNH NHÂN CÓ NGỨA, 70,0% BỆNH NHÂN MẤT NGỦ VỚI MỨC
ĐỘ KHÁC NHAU, 65,0% BỆNH NHÂN CÓ TRIỆU CHỨNG KHÁT
NƯỚC, GẶP 100% BỆNH NHÂN CÓ MẮC BỆNH MÀY ĐAY
TRONG TIỀN SỬ........................................................................................40
BẢNG 3.10. ĐẶC ĐIỂM THEO THIẾT CHẨN......................................40
TRIỆU CHỨNG...........................................................................................40
SỐ LƯỢNG...................................................................................................40
TỶ LỆ %.......................................................................................................40
DA KHÔ (THÔ RÁP)..................................................................................40
12.....................................................................................................................40
30,0..................................................................................................................40
CHÂN TAY NÓNG.......................................................................................40
15.....................................................................................................................40
37,5..................................................................................................................40
MẠCH SÁC...................................................................................................40
25.....................................................................................................................40
62,5..................................................................................................................40
NHẬN XÉT: KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU BẢNG 3.10 CHO THẤY
BỆNH NHÂN CÓ BIỂU HIỆN DA KHÔ CHIẾM TỶ LỆ 30,0%,
CHÂN TAY NÓNG CHIẾM 37,5%, BIỂU HIỆN MẠCH SÁC 62,5%.
.........................................................................................................................40
BẢNG 3.11. KẾT QUẢ SỰ THAY ĐỔI CÁC TRIỆU CHỨNG LÂM
SÀNG VÀ CHỈ SỐ UAS SAU 2 TUẦN ĐIỀU TRỊ..................................41
BẢNG 3.12. KẾT QUẢ SỰ THAY ĐỔI CÁC TRIỆU CHỨNG LÂM
SÀNG VÀ CHỈ SỐ UAS SAU 4 TUẦN ĐIỀU TRỊ..................................41
BẢNG 3.13. KẾT QUẢ SỰ THAY ĐỔI CÁC TRIỆU CHỨNG LÂM
SÀNG VÀ CHỈ SỐ UAS SAU 6 TUẦN ĐIỀU TRỊ..................................42
BẢNG 3.14. ẢNH HƯỞNG CỦA THỜI GIAN MẮC BỆNH TỚI KẾT
QUẢ ĐIỀU TRỊ............................................................................................45
BẢNG 3.15. ẢNH HƯỞNG CỦA MỨC ĐỘ BỆNH TỚI KẾT QUẢ
ĐIỀU TRỊ......................................................................................................46
BẢNG 3.16. HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ CÁC TRIỆU CHỨNG THEO
VỌNG CHẨN...............................................................................................47
VỌNG CHẨN...............................................................................................47
ĐẶC ĐIỂM....................................................................................................47
T0 (TỶ LỆ %)...............................................................................................47
T6 (TỶ LỆ %)...............................................................................................47
P......................................................................................................................47
CHẤT LƯỠI.................................................................................................47
NỨT................................................................................................................47
10,0..................................................................................................................47
5,0....................................................................................................................47
P>0,05.............................................................................................................47
GẦY MỎNG..................................................................................................47
12,5..................................................................................................................47
7,5....................................................................................................................47
P>0,05.............................................................................................................47
SẮC LƯỠI.....................................................................................................47
ĐỎ...................................................................................................................47
60,0..................................................................................................................47
27,5..................................................................................................................47
P>0,05.............................................................................................................47
KHÔ...............................................................................................................47
55,0..................................................................................................................47
32,5..................................................................................................................47
P>0,05.............................................................................................................47
VÀNG.............................................................................................................47
60,0..................................................................................................................47
20,0..................................................................................................................47
P<0,05.............................................................................................................47
KHÔ...............................................................................................................47
25,0..................................................................................................................47
5,0....................................................................................................................47
P<0,05.............................................................................................................47
TỔN THƯƠNG DA LÀ SẨN PHÙ MÀU HỒNG....................................47
100...................................................................................................................47
62,5..................................................................................................................47
P>0,05.............................................................................................................47
BẢNG 3.17. HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ CÁC TRIỆU CHỨNG THEO VẤN
CHẨN.............................................................................................................47
ĐẶC ĐIỂM....................................................................................................47
T0 (TỶ LỆ %)...............................................................................................47
T6 (TỶ LỆ %)...............................................................................................47
P......................................................................................................................47
ĐẠI TIỆN TÁO............................................................................................47
15,0..................................................................................................................47
5,0....................................................................................................................47
P>0,05.............................................................................................................47
TIỂU TIỆN....................................................................................................47
VÀNG ĐỎ......................................................................................................47
50,0..................................................................................................................47
2,5....................................................................................................................47
P<0,05.............................................................................................................47
TIỂU NÓNG.................................................................................................47
17,5..................................................................................................................47
12,5..................................................................................................................47
P>0,05.............................................................................................................47
TIỂU ĐÊM....................................................................................................48
15,0..................................................................................................................48
2,5....................................................................................................................48
P<0,05.............................................................................................................48
15,0..................................................................................................................48
7,5....................................................................................................................48
P>0,05.............................................................................................................48
12,5..................................................................................................................48
7,5....................................................................................................................48
P>0,05.............................................................................................................48
MẤT NGỦ.....................................................................................................48
70,0..................................................................................................................48
5,0....................................................................................................................48
P<0,05.............................................................................................................48
MIỆNG KHÁT.............................................................................................48
65,0..................................................................................................................48
20,0..................................................................................................................48
P>0,05.............................................................................................................48
TAI Ù, TAI ĐIẾC, NGHE KÉM.................................................................48
15,0..................................................................................................................48
15,0..................................................................................................................48
P>0,05.............................................................................................................48
BẢNG 3.18. HIỆU QUẢ ĐIỀU TRỊ CÁC TRIỆU CHỨNG THEO
THIẾT CHẨN...............................................................................................48
ĐẶC ĐIỂM....................................................................................................48
T0 (TỶ LỆ %)...............................................................................................48
T6 (TỶ LỆ %)...............................................................................................48
P......................................................................................................................48
XÚC CHẨN...................................................................................................48
DA KHÔ.........................................................................................................48
30.....................................................................................................................48
5,0....................................................................................................................48
P>0,05.............................................................................................................48
CHÂN TAY NÓNG.......................................................................................48
37,5..................................................................................................................48
30,0..................................................................................................................48
P>0,05.............................................................................................................48
MẠCH SÁC...................................................................................................48
62,5..................................................................................................................48
47,5..................................................................................................................48
P>0,05.............................................................................................................48
BIỂU ĐỒ 3.6. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ.........................................................49
BẢNG 3.19. ĐẶC ĐIỂM MẠCH, HUYẾT ÁP TRONG THỜI GIAN
ĐIỀU TRỊ......................................................................................................49
BẢNG 3.20. XÉT NGHIỆM CÔNG THỨC MÁU...................................50
BẢNG 3.21. XÉT NGHIỆM CHỨC NĂNG GAN THẬN......................50
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU CỦA CHÚNG TÔI TỪ BẢNG 3.9 CHO
THẤY BỆNH NHÂN CÓ BIỂU HIỆN NHIỆT, THIÊN NHIỆT, NGỨA
CHIẾM 100%, 70% BỆNH NHÂN MẤT NGỦ VỚI MỨC ĐỘ KHÁC
NHAU, 65% BỆNH NHÂN CÓ TRIỆU CHỨNG KHÁT NƯỚC, GẶP
100% BỆNH NHÂN CÓ MẮC BỆNH MÀY ĐAY TRONG TIỀN SỬ.
PHONG LÀ GIƯỜNG MỐI CỦA TRĂM BỆNH, LÀ NGUYÊN NHÂN
CHÍNH GÂY NGỨA, TÍNH CỦA PHONG HAY DI ĐỘNG NÊN VỊ
TRÍ NGỨA CỦA BỆNH NHÂN CŨNG THAY ĐỔI. BỆNH MẮC LÂU
NGÀY, TÁI ĐI TÁI LẠI NHIỀU LẦN SINH RA NỘI NHIỆT ĐỐT
CHÁY TÂN DỊCH GÂY KHÁT NƯỚC. 100% BỆNH NHÂN CÓ
NGỨA, HAY DIỄN RA VÀO BAN ĐÊM NÊN ẢNH HƯỞNG GIẤC
NGỦ, BỆNH NHÂN KHÔNG NGỦ ĐƯỢC DẪN ĐẾN ĐI TIỂU ĐÊM.
.........................................................................................................................58
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU BẢNG 3.10 CHO THẤY BỆNH NHÂN CÓ
BIỂU HIỆN DA KHÔ CHIẾM TỶ LỆ 30,5%, CHÂN TAY NÓNG
CHIẾM 37,5%, BIỂU HIỆN MẠCH SÁC 62,5%. ĐÂY LÀ BIỂU
HIỆN VỀ MẠCH TƯƠNG ỨNG VỚI THỂ BỆNH TRÊN LÂM SÀNG
GẶP Ở BỆNH NHÂN NGHIÊN CỨU.......................................................59
TẤT CẢ CÁC ĐẶC ĐIỂM THEO VỌNG, VĂN, VẤN, THIẾT Ở
TRÊN CŨNG PHÙ HỢP VỚI THỰC TẾ LÂM SÀNG CỦA BỆNH
NHÂN.............................................................................................................59
DANH MỤC BIỂU ĐỒ
MỤC LỤC.......................................................................................................5
ĐẶT VẤN ĐỀ..................................................................................................1
CHƯƠNG 1.....................................................................................................3
TỔNG QUAN TÀI LIỆU..............................................................................3
1.1. MÀY ĐAY THEO Y HỌC HIỆN ĐẠI
3
1.1.1. Khái niệm............................................................................................3
1.1.2. Nguyên nhân gây bệnh........................................................................3
1.1.3. Cơ chế bệnh sinh.................................................................................4
1.1.3.1. Cơ chế dị ứng...................................................................................5
1.1.3.2. Cơ chế không dị ứng........................................................................5
1.1.4. Phân loại mày đay..............................................................................6
1.1.4.1. Phân loại mày đay theo thời gian....................................................6
1.1.4.2. Phân loại mày đay mạn tính theo nguyên nhân...............................6
1.1.5. Chẩn đoán...........................................................................................7
1.1.5.1. Chẩn đoán xác định.........................................................................7
1.1.5.2. Chẩn đoán phân biệt........................................................................8
1.1.5.3. Chẩn đoán nguyên nhân..................................................................8
1.1.6. Điều trị................................................................................................9
1.1.6.1. Điều trị nguyên nhân.......................................................................9
1.1.6.2. Điều trị triệu chứng........................................................................10
1.1.7. Phòng bệnh........................................................................................11
1.2. MÀY ĐAY THEO Y HỌC CỔ TRUYỀN
12
1.2.1. Bệnh danh.........................................................................................12
1.2.2. Bệnh nguyên......................................................................................12
1.2.2.1. Ngoại nhân.....................................................................................12
1.2.2.2. Bất nội ngoại nhân.........................................................................12
1.2.2.3. Nguyên nhân do bẩm tố cơ địa......................................................13
1.2.3. Bệnh cơ.............................................................................................13
1.2.3.1. Giải thích theo cơ chế tạng phủ.....................................................13
1.2.3.2. Giải thích theo cơ chế vệ, khí, dinh, huyết.....................................15
1.2.4. Phân loại thể bệnh theo YHCT.........................................................17
1.2.4.1. Thể phong hàn................................................................................17
1.2.4.2. Thể phong nhiệt..............................................................................17
1.2.5. Điều trị bằng các phương pháp của YHCT......................................18
1.2.5.1. Điều trị bằng thuốc uống...............................................................18
1.2.5.2. Điều trị bằng thuốc bôi đắp ngoài da............................................19
1.2.5.3. Điều trị bằng châm cứu.................................................................20
1.2.6. Một số công trình nghiên cứu có liên quan......................................20
1.3. TỔNG QUAN VỀ BÀI THUỐC NGHIÊN CỨU
21
1.3.1. Xuất xứ bài thuốc..............................................................................21
1.3.2. Thành phần bài thuốc.......................................................................21
1.3.3. Phân tích bài thuốc...........................................................................23
1.3.4. Các nghiên cứu về tác dụng của vị thuốc trong bài thuốc theo y học
hiện đại.............................................................................................24
CHƯƠNG 2...................................................................................................26
CHẤT LIỆU, ĐỐI TƯỢNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU......26
2.1. CHẤT LIỆU NGHIÊN CỨU
26
2.2. ĐỐI TƯỢNG NGHIÊN CỨU
26
2.2.1. Tiêu chuẩn chẩn đoán.......................................................................26
2.2.2. Tiêu chuẩn chọn bệnh nhân..............................................................27
2.2.3. Tiêu chuẩn loại trừ............................................................................27
2.3. PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
27
2.3.1. Thiết kế nghiên cứu...........................................................................27
2.3.2. Cỡ mẫu..............................................................................................27
2.3.3. Quy trình nghiên cứu........................................................................28
2.3.3.1. Các bước tiến hành........................................................................29
2.3.3.2. Các biến số, chỉ số nghiên cứu......................................................29
2.3.4. Tiêu chuẩn đánh giá kết quả.............................................................30
2.3.4.1. Đánh giá tác dụng điều trị của bài thuốc......................................30
2.3.4.3. Đánh giá tác dụng không mong muốn của bài thuốc....................31
2.4. THỜI GIAN VÀ ĐỊA ĐIỂM TIẾN HÀNH NGHIÊN CỨU
32
2.5. PHƯƠNG PHÁP XỬ LÝ SỐ LIỆU
32
2.6. ĐẠO ĐỨC TRONG NGHIÊN CỨU
32
CHƯƠNG 3...................................................................................................34
KẾT QUẢ NGHIÊN CỨU..........................................................................34
3.1. ĐẶC ĐIỂM NHÓM NGHIÊN CỨU
34
3.1.1. Đặc điểm dịch tễ nhóm nghiên cứu...................................................34
3.1.1.1. Giới tính.........................................................................................34
BIỂU ĐỒ 3.1. ĐẶC ĐIỂM THEO GIỚI TÍNH CỦA BỆNH NHÂN
NGHIÊN CỨU..............................................................................................34
3.1.1.2. Tuổi................................................................................................35
3.1.1.3. Nghề nghiệp...................................................................................35
3.1.2. Đặc điểm lâm sàng theo y học hiện đại............................................35
3.1.2.1. Hoàn cảnh xuất hiện bệnh.............................................................35
3.1.2.2. Thời gian xuất hiện bệnh trong ngày.............................................36
BIỂU ĐỒ 3.2. THỜI GIAN XUẤT HIỆN BỆNH TRONG NGÀY........36
3.1.2.3. Xuất hiện bệnh theo mùa................................................................36
3.1.2.4. Tiền sử dị ứng.................................................................................37
3.1.2.5. Thời gian mắc bệnh........................................................................37
3.1.2.6. Mức độ tổn thương ban đầu...........................................................38
3.1.3. Đặc điểm theo y học cổ truyền..........................................................38
3.1.3.1. Đặc điểm theo vọng chẩn...............................................................38
3.1.3.2. Đặc điểm theo vấn chẩn.................................................................39
3.1.3.3. Đặc điểm theo thiết chẩn...............................................................40
3.2. KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ CỦA BÀI THUỐC NGÂN KIỀU THANG
41
3.2.1. Kết quả điều trị theo y học hiện đại..................................................41
3.2.1.1. Sự thay đổi các triệu chứng lâm sàng và chỉ số UAS theo từng thời
điểm quan sát....................................................................................41
3.2.1.2. Sự thay đổi mức độ ngứa...............................................................43
BIỂU ĐỒ 3.3. KẾT QUẢ SỰ THAY ĐỔI MỨC ĐỘ NGỨA TRONG
QUÁ TRÌNH ĐIỀU TRỊ..............................................................................43
3.2.1.3. Kết quả điều trị theo mức độ bệnh.................................................43
BIỂU ĐỒ 3.4. KẾT QUẢ SỰ THAY ĐỔI MỨC ĐỘ BỆNH..................44
3.2.1.4. Thời gian tổn thương tồn tại..........................................................44
BIỂU ĐỒ 3.5. KẾT QUẢ SỰ THAY ĐỔI THỜI GIAN TỒN TẠI TỔN
THƯƠNG......................................................................................................45
3.2.1.5. Ảnh hưởng của thời gian mắc bệnh tới kết quả điều trị................45
3.2.1.6. Ảnh hưởng của mức độ tổn thương ban đầu tới kết quả điều trị...46
3.2.2. Kết quả điều trị theo YHCT..............................................................46
3.2.2.1. Kết quả điều trị theo vọng chẩn.....................................................47
3.2.2.2. Kết quả điều trị theo vấn chẩn.......................................................47
3.2.2.3. Kết quả điều trị theo thiết chẩn......................................................48
3.2.3. Kết quả điều trị chung.......................................................................49
3.3. TÁC DỤNG KHÔNG MONG MUỐN
49
3.3.1. Đánh giá tác dụng không mong muốn trên lâm sàng.......................49
3.3.2. Đánh giá tác dụng không mong muốn trên cận lâm sàng................50
CHƯƠNG 4...................................................................................................51
BÀN LUẬN....................................................................................................51
4.1. ĐẶC ĐIỂM CHUNG CỦA NHÓM NGHIÊN CỨU
51
4.1.1. Đặc điểm dịch tễ nhóm nghiên cứu...................................................51
4.1.1.1. Đặc điểm về giới............................................................................51
4.1.1.2. Đặc điểm về tuổi............................................................................53
4.1.1.3. Phân loại theo nghề nghiệp...........................................................53
4.1.2. Đặc điểm lâm sàng theo y học hiện đại............................................54
4.1.2.1. Hoàn cảnh xuất hiện bệnh.............................................................54
4.1.2.2. Tính chất quanh năm của bệnh......................................................55
4.1.2.3. Tiền sử dị ứng.................................................................................55
4.1.2.4. Thời gian mắc bệnh........................................................................56
4.1.2.5. Mức độ tổn thương ban đầu...........................................................57
4.1.3. Đặc điểm lâm sàng theo y học cổ truyền..........................................57
4.1.3.1. Đặc điểm theo vọng chẩn...............................................................57
4.1.3.2. Đặc điểm theo vấn chẩn.................................................................58
4.1.3.3. Đặc điểm theo thiết chẩn...............................................................58
4.2. ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ ĐIỀU TRỊ
59
4.2.1. Đánh giá kết quả điều trị theo y học hiện đại...................................59
4.2.1.1. Đánh giá kết quả điều trị theo các triệu chứng.............................59
4.2.1.2. Đánh giá kết quả điều trị qua tổng điểm UAS và mức độ bệnh.....61
4.2.1.3. Thời gian tồn tại tổn thương..........................................................63
4.2.1.4. Các yếu tố ảnh hưởng lên kết quả điều trị.....................................63
4.2.2. Kết quả điều trị theo y học cổ truyền................................................64
4.2.2.1. Kết quả điều trị theo vọng chẩn.....................................................64
4.2.2.2. Kết quả điều trị theo vấn chẩn.......................................................64
4.2.2.3. Kết quả điều trị theo thiết chẩn......................................................65
4.2.3. Kết quả điều trị chung.......................................................................65
4.3. TÁC DỤNG KHÔNG MONG MUỐN CỦA BÀI THUỐC
67
4.3.1. Tác dụng không mong muốn của bài thuốc trên lâm sàng...............67
4.3.2. Tác dụng không mong muốn của bài thuốc trên chỉ số cận lâm sàng
..........................................................................................................68
KẾT LUẬN....................................................................................................68
SAU 6 TUẦN ĐIỀU TRỊ LIÊN TỤC TRÊN 40 BỆNH NHÂN MÀY
ĐAY MẠN TÍNH THỂ PHONG NHIỆT BẰNG BÀI THUỐC NGÂN
KIỀU THANG, CHÚNG TÔI THU ĐƯỢC KẾT QUẢ NHƯ SAU:.....68
1. TÁC DỤNG CỦA BÀI THUỐC NGÂN KIỀU THANG TRONG
ĐIỀU TRỊ BỆNH NHÂN MÀY ĐAY MẠN TÍNH THỂ PHONG
NHIỆT............................................................................................................68
2. KHẢO SÁT TÁC DỤNG KHÔNG MONG MUỐN CỦA BÀI
THUỐC..........................................................................................................69
KIẾN NGHỊ..................................................................................................69
TÀI LIỆU THAM KHẢO...........................................................................71
PHỤ LỤC 1...................................................................................................77
