TÀI LIỆU ĐÀO TẠO VÀ NÂNG CAO NHẬN THỨC VỀ AN TOÀN AN NINH THÔNG TIN

SỞ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG
THÀNH PHỐ ĐÀ NẴNG
TRUNG TÂM CÔNG NGHỆ THÔNG TIN VÀ TRUYỀN THÔNG

TÀI LIỆU
ĐÀO TẠO VÀ NÂNG CAO NHẬN THỨC VỀ
AN TOÀN AN NINH THÔNG TIN
Dành cho đối tượng là cán bộ, công chức, viên chức và
người lao động tại các tổ chức, cơ quan nhà nước trên địa
bàn thành phố Đà Nẵng

Đà Nẵng, tháng 9 năm 2016


BAN BIÊN SOẠN
CHỦ BIÊN
THÀNH VIÊN BAN BIÊN SOẠN

Thạc sĩ Lê Minh Chí

2


MỤC LỤC
PHẦN I: GIỚI THIỆU VỀ TÌNH HÌNH ANTT TRÊN THẾ GIỚI VÀ TRONG
NƯỚC ........................................................................................................................ 1
1. Tổng quan về tình hình ATANTT thế giới ......................................................... 1
2. Tình hình ANTT trong nước ............................................................................... 5
PHẦN II: CÁCH THỨC BẢO VỆ MÁY TÍNH CÁ NHÂN VÀ PHẦN MỀM ...... 7
1. Những kiến thức cơ bản về an toàn thông tin ..................................................... 7
1.1. Khái niệm an toàn thông tin .......................................................................... 7

1.2. Các nguyên tắc về ATTT .............................................................................. 7
1.3. Lỗ hổng ATTT ............................................................................................ 10
1.4. Các tiêu chuẩn đảm bảo ATTT ................................................................... 12
2. An toàn cho máy tính cá nhân ........................................................................... 14
2.1. An toàn thông tin trên thiết bị đầu cuối ...................................................... 14
2.1.1. Giới thiệu ............................................................................................ 14
2.1.2. Thách thức........................................................................................... 14
2.1.3. Nguy cơ ............................................................................................... 14
2.1.4. An toàn thiết bị đầu cuối ..................................................................... 15
2.2. An toàn truy cập Web ................................................................................. 17
2.2.1. Khái niệm ............................................................................................ 17
2.2.2. Hoạt động của ứng dụng web ............................................................. 18
2.2.3. Những yếu tố cần bảo vệ khi duyệt web ............................................. 18
2.2.4. Những mối nguy hiểm khi duyệt web................................................. 19
2.2.5. Kỹ thuật duyệt web an toàn ................................................................ 19
3. An toàn mật khẩu .............................................................................................. 21
4. An toàn khi sử dụng hệ thống email thành phố ................................................ 24
4.1. Nguyên tắc sử dụng thư điện tử (email) an toàn......................................... 24
4.1.1. Khái niệm ............................................................................................ 24
4.1.2. Cách thức hoạt động ........................................................................... 24
4.1.3. Một số lỗ hổng bảo mật với thư điện tử.............................................. 24
3


4.1.4. Biện pháp phòng chống ...................................................................... 25
4.2. Hướng dẫn sử dụng Outlook và Thunderbird ............................................. 25
4.3. Lưu ý khi sử dụng email thành phố ............................................................ 25
5. Hướng dẫn cách xử lý một số trường hợp gây mất ATANTT ......................... 26
5.1. Sao lưu dữ liệu ............................................................................................ 26
5.2. Xử lý sự cố ANTT ...................................................................................... 27

5.2.1. Sự cố đối với các hệ thống CNTT tại đơn vị ...................................... 27
5.2.1. Sự cố virus, mã độc thông thường ...................................................... 28
5.2.2. Sự cố mã độc Ransomware ................................................................. 28
PHẦN III: VIRUS VÀ MÃ ĐỘC ............................................................................ 30
1. Giới thiệu về virus máy tính và mã độc ............................................................ 30
1.1. Virus máy tính............................................................................................. 30
1.1.1. Giới thiệu Virus máy tính ................................................................... 30
1.1.2. Một số loại Virus máy tính ................................................................. 32
1.2. Các phần mềm mã độc ................................................................................ 35
1.3. Trojan .......................................................................................................... 37
1.3.1. Giới thiệu về Trojan: ........................................................................... 37
1.3.2. Các dạng và cách hoạt động của Trojan ............................................. 38
1.3.3. Những con đường lây nhiễm Trojan ................................................... 39
1.3.4. Những cách nhận biết một máy bị nhiễm Trojans .............................. 39
1.3.5. Tìm hiểu một số loại Trojan................................................................ 41
1.3.6. Cách phát hiện và phòng chống Trojan .............................................. 43
1.3.7. Phát hiện Port sử dụng bởi Trojans ..................................................... 43
1.3.8. Cách phát hiện các chương trình đang chạy ....................................... 44
1.3.9. Tìm một chương trình chạy lúc khởi động ......................................... 45
1.4. Cách phòng chống Trojans ......................................................................... 46
2. Các giải pháp phòng chống virus ...................................................................... 46
2.1. Các con đường lây nhiễm Virus và việc phòng chống ............................... 46
2.2. Phòng chống virus cho đường kết nối ra internet ....................................... 47
4


2.3. Phòng chống virus cho các máy chủ và máy trạm ..................................... 48
3. Kỹ năng phòng chống mã độc........................................................................... 49
3.1. Kỹ năng phòng chống chương trình độc hại............................................... 49
3.2. Bảo vệ thông tin cá nhân............................................................................. 53

PHẦN IV: AN TOÀN KHI DUYỆT WEB VÀ THỰC HIỆN CÁC GIAO DỊCH
TRỰC TUYẾN ......................................................................................................... 55
1. An toàn khi sử dụng mạng không dây .............................................................. 55
1.1. Không sử dụng chuẩn bảo mật WEP .......................................................... 55
1.2. Không sử dụng chuẩn mã hóa WPA/WPA2-PSK trong môi trường doanh
nghiệp ................................................................................................................. 56
1.3. Triển khai chuẩn 802.11i ............................................................................ 56
1.4. Triển khai NAP hoặc NAC ......................................................................... 58
1.5. Không nên tin tưởng vào các SSID ẩn........................................................ 58
1.6. Không nên tin tưởng chức năng lọc địa chỉ MAC ...................................... 59
1.7. Triển khai các thành phần bảo mật mạng vật lý ......................................... 60
1.8. Lưu ý khi sử dụng mạng không dây công cộng .......................................... 60
1.8.1. Tắt chức năng chia sẻ file và đặt chế độ mạng công cộng ................. 60
1.8.2. Sử dụng mạng riêng ảo ....................................................................... 61
1.8.3. Sử dụng HTTPS .................................................................................. 63
1.8.4. Kiểm tra, cập nhật ứng dụng ............................................................... 63
1.8.5. Kích hoạt tính năng xác thực kép ....................................................... 63
2. Phòng chống thư rác.......................................................................................... 64
2.1. Giới thiệu .................................................................................................... 64
2.2. Giải pháp phòng chống thư rác ................................................................... 64
3. Hướng dẫn sử dụng mạng xã hội an toàn ......................................................... 66
3.1. Giới thiệu .................................................................................................... 66
3.2. Các mối đe dọa trên mạng xã hội ............................................................... 67
3.3. Quản lý thông tin cá nhân ........................................................................... 67
3.4. Sử dụng mạng xã hội an toàn...................................................................... 68
5


4. Tổ chức thi trực tuyến trên Cổng đào tạo trực tuyến công ích thành phố tại địa
chỉ daotao.danang.gov.vn...................................................................................... 68

6


PHẦN I: GIỚI THIỆU VỀ TÌNH HÌNH ANTT TRÊN THẾ GIỚI VÀ
TRONG NƯỚC
1. Tổng quan về tình hình ATANTT thế giới
Phần này trình bày một số số liệu thống kê hiện nay về tình hình an toàn, an
ninh thông tin để có cái nhìn rõ ràng về các nguy cơ hiện nay liên quan đến an ninh
thông tin.
- Theo thống kê của Mandiant, công ty chuyên nghiên cứu về bảo mật và các
thể loại tấn công mạng cao cấp của Mỹ, trung bình mỗi ngày trên môi trường
Internet phát sinh một số lượng lớn các mã độc và websites độc hại, bao gồm:
- Khoảng 315000 tập tin độc hại được phát tán ra môi trường Internet
- Có hơn 9500 websites độc hại xuất hiện trên Internet
- Riêng đối với lĩnh vực năng lực và các chương trình hạt nhân của chính phủ
Mỹ, mỗi ngày có hơn 50.000 nỗ lực tấn công vào từ các hacker trên khắc thế giới.
- Khoảng 82000 – 200000 mã độc mới xuất hiện trên Internet.
(Ghi chú: Mandiant là công ty chuyên nghiên cứu về lĩnh vực ANTT của
hãng bảo mật FireEye – Mỹ, đặc biệt trong các loại hình tấn công mạng công nghệ
cao. FireEye cũng đã chỉ ra mục tiêu và thủ phạm của nhiều cuộc tấn công âm
thầm trên thế giới và sự tồn tại của các nhóm hacker bí mật, ví dụ nhóm APT30
của chính phủ Trung Quốc, được phát hiện sau hơn 10 năm tồn tại và xâm nhập
vào nhiều hệ thống của nhiều chính phủ trên thế giới).

1


Hình 1:Một số số liệu thống kê của Mandiant đến 12/2014
Về các loại phương thức tấn công ANTT trên Internet, năm 2015 vừa qua

chủ yếu vẫn tập trung vào 2 loại chính đó là tấn công từ chối dịch vụ DDoS và tấn
công truy vấn cơ sở dữ liệu SQL Injection. Một số thể loại tấn công thông dụng
khác như thay đổi giao diện trang web (tấn công defacement), tấn công vào tài
khoản người dùng (account hijacking) nằm trong danh sách các thể loại tấn công
khá phổ biến.

2


Hình 2: Các phương thức tấn công ANTT năm 2015
Qua khảo sát của Mandiant, về động cơ của tấn công mạng trong năm 2015
được chia làm 4 nhóm chính sau đây:

Hình 3: Thống kê các mục đích tấn công ANTT
Về các lĩnh vực là mục tiêu ưu thích của hacker, chủ yếu vẫn nằm trong khối
các công ty công nghiệp và khối chính phủ.
3


Hình 4: Thống kê các mục tiêu bị tấn công trong năm 2015
Trong những năm qua, trên thế giới đã xảy ra một số sự kiện ANTT quan
trọng, được mô tả ở hình ảnh bên dưới, từ sự phát hiện quân đoàn 61398 được xác
định là của chính phủ Trung Quốc chuyên tấn công theo hình thức APT, sự cố đánh
cắp dữ liệu của hãng Sony Picture, lỗi bảo mật nghiêm trọng trong hệ điều hành
Linux (HeartBleed) cho đến vụ Edward Snowden bóc trần chương trình gián điệp
nghe lén và theo dõi của chính phủ Mỹ.

4

Hình 5: Các sự kiến ANTT nổi bật trong 10 năm từ 2003 đến 2014

Hình 6: Một số sự cố ANTT nổi bật thế giới và thiệt hại
2. Tình hình ANTT trong nước
Tại Việt Nam, tình hình ANTT cũng diễn biến phức tạp. Theo thống kê của
VNCert – Trung tâm ứng cứu khẩn cấp máy tính Việt Nam, trong năm 2014 ghi
nhận:
- 10.037 cuộc tấn công và các websites của Việt Nam (bao gồm nhiều tên
miền như .com.vn, .vn, .gov.vn, …).
- 8.291 cuộc tấn công thay đổi giao diện website (tấn công defacement).
- 3.34 triệu địa chỉ IP được ghi nhận nằm trong mạng BotNet.
Cũng theo báo cáo của VNCert, Việt Nam nằm trong top 6 nước trên thế giới
về tỷ lệ lây nhiễm mã độc. Đặc biệt từ năm 2013, khi virus ransomware bắt đầu

5


xuất hiện thì Việt Nam tăng 500% tỷ lệ lây nhiễm. Về tình hình gởi thư rác, Việt
Nam đứng thứ 3 thế giới về tỷ lệ phát tán thư rác ra môi trường Internet.
Trong tuần đầu tháng 03/2016, Trung tâm VNCERT thông báo đã ghi nhận
cách thức tấn công mới của tin tặc nhằm vào các cơ quan tổ chức có sử dụng các
hòm thư điện tử nội bộ. Với cách tấn công mới này, tin tặc sẽ giả mạo một địa chỉ
điện tử có đuôi là @tencongty.com.vn để gửi thư điện tử có kèm mã độc đến các
người dùng trong công ty đó.
(Ghi chú: virus ransomware là loại hình virus tấn công phá hoại dữ liệu và
đòi tiền chuộc, hiện đang rất phổ biến trên Internet từ năm 2013. Loại hình virus
này rất khó để khắc phục sự cố một khi đã bị xâm nhập. Vì vậy phương thức hiệu
quả nhất vẫn là “Phòng Chống ngay từ ban đầu để không bị tấn công xâm
nhập”).
Để qua mặt các hệ thống dò quét mã độc, các mã độc thường được nén lại

dưới định dạng .zip hoặc .zar. Qua phân tích của chuyên gia VNCERT với một sự
cố cho thấy, tệp tin chứa mã độc .zip chứa bên trong các tệp tin thực thi
như .js (đây là một tệp tin Javascript) hoặc tệp tin văn bản như .doc, .xls..., khi
người dùng mở tập tin này mã độc sẽ được kích hoạt và tự động tải tập tin mã độc
mã hóa tài liệu và tự thực thi trên máy. Với trường hợp mã độc mã hóa tài liệu thì
mã độc sẽ tiến hành mã hoá nội dung toàn bộ các dữ liệu trên máy nạn nhân với
thuật toán mã hóa mạnh để không thể giải mã được với mục đích bắt cóc dữ liệu
trên máy để tống tiền nạn nhân. Với việc giả mạo chính các địa chỉ thư điện tử của
đơn vị sẽ làm cho người dùng khó phát hiện các thư giả mạo dẫn đến số lượng các
máy tính bị lây nhiễm mã độc mã hóa dữ liệu có thể tăng cao.
Hiện nay hệ thống thư điện tử công vụ của thành phố Đà Nẵng cũng đang bị
phát tán mã độc Ransomware này (bắt đầu từ 14/3), hệ thống đã thiết lập một số
chính sách để hạn chế việc lây nhiễm mã độc này thông qua email.
6


PHẦN II: CÁCH THỨC BẢO VỆ MÁY TÍNH CÁ NHÂN VÀ PHẦN MỀM
1. Những kiến thức cơ bản về an toàn thông tin
1.1. Khái niệm an toàn thông tin
An toàn thông tin có nghĩa là phải tổ chức việc xử lý, ghi nhớ và trao đổi
thông tin sao cho tính bí mật, toàn vẹn và sẵn sàng được bảo đảm ở mức độ đầy đủ.
Vấn đề an toàn thông tin được xem là một trong những vấn đề được quan tâm hàng
đầu của xã hội, có ảnh hưởng rất nhiều đến hầu hết các ngành khoa học tự nhiên,
kỹ thuật, khoa học xã hội và kinh tế.
Ngày nay, ngoài thuật ngữ về an toàn thông tin thì người ta vẫn dùng thuật
ngữ an toàn thông tin số. Đây là thuật ngữ dùng để chỉ việc bảo vệ thông tin số và
các hệ thống thông tin chống lại các nguy cơ tự nhiên, các hành động truy cập, sử
dụng, phát tán, phá hoại, sửa đổi và phá hủy bất hợp pháp nhằm bảo đảm cho các
hệ thống thông tin thực hiện đúng chức năng, phục vụ đúng đối tượng một cách sẵn
sàng, chính xác và tin cậy. Nội dung của an toàn thông tin số bao gồm bảo vệ an

toàn mạng và hạ tầng thông tin, an toàn máy tính, dữ liệu và ứng dụng công nghệ
thông tin.
1.2. Các nguyên tắc về ATTT
Một thông tin được gọi là an toàn khi nó thỏa mãn ba tiêu chí là tính bí mật,
tính toàn vẹn và tính sẵn sàng, ba tiêu chí này đứng trên ba đỉnh của một tam giác
đều, hay còn được gọi là mô hình tam giác bảo mật C–I–A (Confidentiality,
Integrity, Availability).

7


Confidentiality
C

Availability Tính
sẵn sàng

Tính bí mật

A

I

Integrity
Tính toàn vẹn

Hình 7: Tam giác bảo mật CIA
Tính bí mật (Confidentiality): Bí mật là sự ngăn ngừa việc tiết lộ trái phép
những thông tin quan trọng, nhạy cảm. Đó là khả năng đảm bảo mức độ bí mật cần
thiết được tuân thủ và thông tin quan trọng, nhạy cảm đó được che giấu với người

dùng không được cấp phép. Đối với an toàn thông tin thì tính bí mật rõ ràng là điều
đầu tiên được nói đến và nó thường xuyên bị tấn công nhất.
Tính toàn vẹn (Integrity): Toàn vẹn là sự phát hiện và ngăn ngừa việc sửa đổi
trái phép về dữ liệu, thông tin và hệ thống, do đó đảm bảo được sự chính xác của
thông tin và hệ thống. Có ba mục đích chính của việc đảm bảo tính toàn vẹn:
− Ngăn cản sự làm biến dạng nội dung thông tin của những người sử dụng
không được phép.
− Ngăn cản sự làm biến dạng nội dung thông tin không được phép hoặc
không chủ tâm của những người sử dụng được phép.
− Duy trì sự toàn vẹn dữ liệu cả trong nội bộ và bên ngoài.
Tính sẵn sàng (Availability): Tính sẵn sàng bảo đảm các người sử dụng hợp
pháp của hệ thống có khả năng truy cập đúng lúc và không bị ngắt quãng tới các
thông tin trong hệ thống và tới mạng. Tính sẵn sàng có liên quan đến độ tin cậy của
hệ thống.
8


Tùy thuộc vào ứng dụng và hoàn cảnh cụ thể, mà một trong ba nguyên tắc
này sẽ quan trọng hơn những cái khác, chẳng hạn đối với lĩnh vực dược phẩm thì
tính bí mật là quan trọng, đối với lĩnh vực tài chính và ngân hàng thì tính toàn vẹn
là quan trọng, đối với thương mại điện tử là tính sẵn sàng.
Đây là ba nguyên tắc cốt lõi dẫn đường cho tất cả các hệ thống an toàn. Mô
hình này cung cấp một công cụ đo (tiêu chuẩn để đánh giá) đối với các biện pháp
thực hiện an ninh thông tin. Mọi vi phạm bất kỳ một trong ba nguyên tắc này đều
có thể gây hậu quả nghiêm trọng đối với tất cả các thành phần có liên quan và có
thể gây mất an toàn thông tin.
Một mô hình rất quan trọng khác có liên quan trực tiếp đến quá trình phát
triển và triển khai các chính sách về an ninh của mọi tổ chức là mô hình bộ ba an
ninh D – P – R (Detection, Prevention, Response). Ba khía cạnh của mô hình này là
sự phát hiện, sự ngăn chặn và sự phản ứng.

Sự phát hiện (Detection): Nó cung cấp mức độ an ninh cần thiết nào đó để
thực hiện các biện pháp ngăn chặn sự khai thác các lỗ hổng. Trong khi phát triển
các giải pháp an ninh mạng, các tổ chức cần phải nhấn mạnh vào các biện pháp
ngăn chặn hơn là vào sự phát hiện và sự phản ứng vì sẽ là dễ dàng, hiệu quả và có
giá trị nhiều hơn để ngăn chặn một sự vi phạm an ninh hơn là thực hiện phát hiện
hoặc phản ứng với nó.
9


Sự ngăn chặn (Prevention): Cần có các biện pháp cần thiết để thực hiện phát
hiện các nguy cơ hoặc sự vi phạm an ninh trong trường hợp các biện pháp ngăn
chặn không thành công. Một sự vi phạm được phát hiện sớm sẽ dễ dàng hơn để làm
mất tác hại và khắc phục nó. Như vậy, sự phát hiện không chỉ được đánh giá về
mặt khả năng, mà còn về mặt tốc độ, tức là phát hiện phải nhanh.
Sự phản ứng (Response): Phải phát triển một kế hoạch để đưa ra phản ứng
phù hợp đối với một số lỗ hổng an ninh. Kế hoạch phải được viết thành văn bản và
phải xác định ai là người chịu trách nhiệm cho các hành động nào và khi thay đổi
các phản ứng và các mức độ cần tăng cường. Tính năng phản ứng của một hệ thống
an ninh không chỉ là năng lực, mà còn là vấn đề tốc độ.
Ngày nay các cuộc tấn công mạng rất đa dạng, sẽ không thể đoán chắc được
chúng sẽ xảy ra khi nào, ở đâu, dạng nào và hậu quả của chúng. Để đảm bảo an
ninh cho một mạng thì cần:
− Phát hiện nhanh.
− Phản ứng nhanh.
− Ngăn chặn kịp thời.
Đây là một nhiệm vụ hết sức khó khăn cho các nhà quản lý và các nhà cung
cấp dịch vụ mạng.
1.3. Lỗ hổng ATTT
Mối đe dọa (Threats): một mối đe dọa là bất kỳ điều gì mà có thể phá vỡ tính

bí mật, tính toàn vẹn hoặc tính sẵn sàng của một hệ thống mạng. Sự đe dọa có thể
nhiều hình thức và nhiều nguồn khác nhau, chẳng hạn như: mã độc, đối tượng bên
trong tổ chức, thiên tai, cháy, nổ, khủng bố và dịch bệnh.
Lỗ hổng (Vulnerabilities): một lỗ hổng là một điểm yếu vốn có trong thiết
kế, cấu hình hoặc thực hiện của một mạng mà có thể gây cho nó khả năng đối đầu
10


với một mối đe dọa. Lỗ hổng sẽ luôn luôn tồn tại và hiện hữu trong các hệ thống và
là cửa ngõ nơi mà sự đe dọa thể hiện. Lỗ hổng ở đây không chỉ là những lỗ hổng
trong phần mềm mà có thể là sai sót trong quá trình cấu hình, thiết kế bảo mật kém.
Sự rủi ro (Risk): là độ đo đánh giá lỗ hổng kết hợp với các mối đe dọa dẫn
tới khả năng bị kẻ xấu khai thác thành công. Sự rủi ro sẽ là tổ hợp của mối đe dọa
và lỗ hổng:
Sự rủi ro (Risk) = Mối đe dọa (Threats) x Lỗ hổng (Vulnerabilities)

Nếu như có một mối đe dọa lớn, nhưng rất ít lỗ hổng hạn chế mối đe dọa đó
thì sự rủi ro chỉ là trung bình. Ví dụ, nếu một nười sống gần một hàng xóm có tiền
án trộm cắp (tức là mối đe dọa lớn) nhưng người đó luôn khóa của cẩn thận (tức là
hạn chế lỗ hổng đối với mối đe dọa đó) thì khả năng bị mất cắp ở mức trung bình.
Nếu như người đó mắc phải nhiều lỗ hổng nhưng mối đe dọa là không đáng
kể thì sự rủi ro cũng là trung bình. Ngược lại, nếu như sự đe dọa cao và lỗ hổng đối
với mối đe dọa đó là cao thì dẫn đến sự rủi ro rất cao.
Có thể hình dung sự rủi ro theo sơ đồ như sau:

11


1.4. Các tiêu chuẩn đảm bảo ATTT
Bộ tiêu chuẩn ISO/IEC 27000 gồm các tiêu chuẩn sau:

− ISO/IEC 27000 quy định các vấn đề về từ vựng và định nghĩa (thuật ngữ)
− ISO/IEC 27001:2005 các yêu cầu đối với hệ thống quản lý an toàn thông
tin
− ISO/IEC 27002:2007 qui phạm thực hành mô tả mục tiêu kiểm soát an
toàn thông tin một các toàn diện và bảng lựa chọn kiểm soát thực hành an
toàn tốt nhất
− ISO/IEC 27003:2007 các hướng dẫn áp dụng
− ISO/IEC 27004:2007 đo lường và định lượng hệ thống quản lý an toàn
thông tin để giúp cho việc đo lường hiệu lực của việc áp dụng ISMS
− ISO/IEC 27005 quản lý rủi ro an toàn thông tin
− ISO/IEC 27006 hướng dẫn cho dịch vụ khôi phục thông tin sau thảm họa
của công nghệ thông tin và viễn thông.

12


Theo tiêu chuẩn ISO/IEC 17799:2005 các biện pháp đảm bảo an toàn thông
tin được chia thành 11 nhóm:
− Chính sách an toàn thông tin (Information security policy): chỉ thị và
hướng dẫn về an toàn thông tin.
− Tổ chức an toàn thông tin (Organization of information security): tổ chức
biện pháp an toàn và qui trình quản lý.
− Quản lý tài sản (Asset management): trách nhiệm và phân loại giá trị
thông tin.
− An toàn tài nguyên con người (Human resource security): bảo đảm an
toàn.
− An toàn vật lý và môi trường (Physical and environmental security).
− Quản lý vận hành và trao đổi thông tin (Communications and operations
management).
− Kiểm soát truy cập (Access control).

− Thu nhận, phát triển và bảo quản các hệ thống thông tin (Information
systems acquisition, development and maintenance).
− Quản lý sự cố mất an toàn thông tin (Information security incident
management).
− Quản lý duy trì khả năng tồn tại của doanh nghiệp (Business continuity
management).
− Tuân thủ các quy định pháp luật (Compliance).

13


2. An toàn cho máy tính cá nhân
2.1. An toàn thông tin trên thiết bị đầu cuối
2.1.1. Giới thiệu
Thiết bị đầu cuối hiện nay không chỉ là máy tính cá nhân mà còn là thiết bị di
động, đồ điện tử có kết nối Internet như Smart TV, Android TV, thậm chí các thiết
bị theo xu hướng công nghệ IOT như tủ lạnh, máy giặt, ... khiến cho các nguy cơ
tấn công càng trở nên phức tạp và khó lường.
2.1.2. Thách thức
Người dùng chuyển từ nền tảng cố định sang nền tảng di động như máy tính
xách tay, máy tính bảng, điện thoại thông minh, hay thiết bị lưu trữ di động. Điều
này tạo ra áp lực lên các dự án an ninh phòng chống rò rỉ dữ liệu với phương thức
mã hóa trên các thiết bị di động đầu cuối.
Xu hướng BYOD (Bring Your Own Device - sử dụng thiết bị cá nhân trong
công việc) khiến việc an ninh bảo mật trở nên phức tạp hơn.
2.1.3. Nguy cơ
Các chuyên gia của hãng bảo mật Kaspersky Lab vừa đưa ra những thống kê
tình hình bảo mật trên thế giới năm 2014 (Kaspersky Security Bulletin 2014.
Overall statistics for 2014). Trong đó, đã có gần 6,17 tỉ cuộc tấn công vào các thiết
bị đầu cuối và Việt Nam đứng thứ 6 trong danh sách các quốc gia mà người dùng

đối mặt với nguy cơ tấn công dữ liệu (chiếm 2,7% trên toàn thế giới). cũng theo
báo cáo này thì Việt Nam nằm trong Top 5 các quốc gia phát tán mã độc với
49.13% và đứng đầu danh sách mà người dùng phải đối mặt với nguy cơ lây nhiễm
mã độc cao nhất trên thế giới với 69.58%.

14


TT

Quốc gia

Tỉ lệ

1

Vietnam

69.58%

2

Mongolia

64.24%

3

Nepal

61.03%

4

Bangladesh

60.54%

5

Yemen

59.51%

2.1.4. An toàn thiết bị đầu cuối
Vì vậy, để hạn chế các rủi ro về an ninh thông tin trên các thiết bị đầu cuối,
cần trang bị hệ thống quản lý thiết bị với các tính năng:
− Quản lý hiệu quả:
+ Cấu hình đơn giản thông qua trình điều khiển đơn: cho phép doanh
nghiệp chỉ sử dụng một giao diện điều khiển để quản lý, bảo mật các
thiết bị di động, thiết bị đầu cuối, hệ thống ảo, mã hóa và các ứng dụng.
+ Cổng thông tin: đây là nơi chứa các thông tin, liên kết về các ứng dụng
đã được doanh nghiệp phê chuẩn cho phép sử dụng. Người dùng BYOD
được giới hạn chỉ sử các ứng dụng này.
+ Quản lý từ xa "Over The Air": Quản lý truy cập dữ liệu từ xa bằng
email hoặc tin nhắn tới công thông tin doanh nghiệp, nếu người dùng
được chấp nhận thì mới có thể tải hồ sơ cá nhân và các ứng dụng đã
được phê duyệt.
+ Cấu hình an toàn: Đảm bảo phần cứng và phần mềm tích hợp bằng cách
không cho phép root và phát hiện jailbreak.

15


+ Giám sát ứng dụng: Người quản trị thông qua chính sách của doanh
nghiệp để thiết lập các tính năng kiểm soát ứng dụng của người dùng
BYOD có thể là mặc định từ chối ứng dụng “Default Deny” hay hỗ trợ
mặc định cho phép sử dụng “Default Allow”.
− Kiểm soát rủi ro:
+ Mã hóa: ứng dụng bảo mật sử dụng thuật toán mã hóa AES với độ dài
khóa 256 bit – để đảm bảo mã hóa mạnh cho dữ liệu kinh doanh nhạy
cảm. Phương thức cần có là mã hóa mức tập tin và mã hóa toàn bộ ổ
đĩa.
+ Chống mất cắp: Nếu một thiết bị di động bị đánh cắp hoặc bị mất, các
tính năng điều khiển từ xa đặc biệt cho phép bạn khóa thiết bị di động,
phát hiện vị trí của nó và xóa mọi dữ liệu công ty được lưu trữ trên thiết
bị. Ngay cả khi một SIM mới được lắp vào thiết bị, công nghệ SIM
Watch sẽ tự động gửi cho bạn số mới của thiết bị di động – cho phép
bạn chạy các chức năng khóa từ xa, tìm và xóa sạch dữ liệu.
+ Anti-Malware: Ứng dụng bảo mật phải đảm bảo các công nghệ chống
phần mềm độc hại mới nhất kết hợp biện pháp bảo vệ dựa trên chữ ký,
chủ động và có sự hỗ trợ của web – để phòng vệ hiệu quả, nhiều cấp.
Với các bản cập nhật tự động liên tục có trên nền tảng điện toán đám
mây và phản ứng nhanh đối với các mối đe dọa mới hay đang phát
triển.
− Đảm bảo toàn vẹn dữ liệu:
+ Thiết lập khu vực sử dụng: Tách riêng dữ liệu công ty và cá nhân trên
các thiết bị BYOD bằng cách thiết lập kho lưu trữ riêng trên thiết bị di
động của người dùng.

16

+ An toàn dữ liệu từ xa: Dữ liệu của doanh nghiệp trong khu vực sử dụng
trên thiết bị có thể được bảo đảm, mã hóa, quản lý từ xa và xóa độc lập
với dữ liệu cá nhân trên thiết bị.
2.2. An toàn truy cập Web
2.2.1. Khái niệm
Truy cập web web: là một thuật ngữ chỉ hành động sử dụng trình duyệt web
để truy cập vào các website nhằm mục đích tra cứu thông tin, đọc báo, làm việc,
giải trí …
Trình duyệt web (web browser): là một phần mềm ứng dụng cho phép người
sử dụng xem và tương tác với các văn bản, hình ảnh, đoạn phim, nhạc, trò chơi và
các thông tin khác ở trên một trang web của một địa chỉ web trên mạng toàn cầu
hoặc mạng nội bộ. Trình duyệt web cho phép người sử dụng truy cập các thông tin
trên các trang web một cách nhanh chóng và dễ dàng, nó đọc định dạng HTML,
CSS, XML,… để hiển thị, do vậy một trang web có thể hiển thị khác nhau trên các
trình duyệt khác nhau.
Một số trình duyệt web hiện nay bao gồm Internet Explorer, Mozilla Firefox,
Safari, Google Chrome, Opera,…

17


2.2.2. Hoạt động của ứng dụng web

Hình 8: Hoạt động của ứng dụng web
Thông qua trình duyệt, người dùng cuối sẽ kết nối đến máy chủ phục vụ web
bằng địa chỉ URL. Tại đây, máy chủ phục vụ web sẽ xử lý kết nối và gửi yêu cầu
đến ứng dụng web. Tùy theo yêu cầu, ứng dụng web sẽ truy vấn đến cơ sở dữ liệu
và nhận kết quả trả về, sau đó sẽ gửi phản hồi về máy chủ phục vụ web. Cuối cùng

máy chủ phục vụ web sẽ gửi dữ liệu về trình duyệt dưới dạng siêu văn bản và
người dùng cuối sẽ nhận thông tin hiển thị trên trình duyệt.
2.2.3. Những yếu tố cần bảo vệ khi duyệt web
Thông tin cá nhân: Đây là một tài nguyên mạng thực sự và có giá trị đối với
rất nhiều đối tượng. Chẳng hạn, nhiều công ty thu thập thông tin người dùng để đưa
ra những nhận định về thị trường. Nếu lộ địa chỉ email, ta có thể sẽ gặp nhiều thư
rác không mong muốn. Số điện thoại cũng tương tự như vậy.
Mật khẩu: Là chìa khóa để truy cập các dịch vụ Internet. Bởi vậy, đương
nhiên mật khẩu là mục tiêu hàng đầu cần được bảo vệ. Chẳng hạn, kẻ xấu có thể sử
18


dụng tài khoản của nạn nhân để lừa đảo, giả danh, đánh cắp tiền, thông tin cá nhân,
riêng tư, tấn công các dịch vụ khác…
Hệ thống máy tính, hệ điều hành, phần mềm: Hoàn toàn có nguy cơ gặp
nguy hiểm trong khi duyệt web bởi các mã độc hại như virus, worm, trojan,
keylogger…luôn luôn lăm le lây nhiễm vào máy. Từ đó, máy tính của người dùng
có thể bị hỏng hóc, gián đoạn sử dụng, chạy chậm, hacker có thể đánh cắp các
thông tin cá nhân lẫn mật khẩu mà không bị phát hiện… hay thậm chí biến máy
tính người dùng thành công cụ phát tán virus, tấn công các máy tính, hệ thống
mạng khác.
2.2.4. Những mối nguy hiểm khi duyệt web
− Các mã độc hại, virus, trojan…
− Lừa đảo trực tuyến
− Đánh cắp thông tin cá nhân, spam mail, tin nhắn…
− Bị làm phiền khi duyệt web, popup, banner quảng cáo
− Nguy cơ khi duyệt web trên di động
− Các nguy cơ xã hội
2.2.5. Kỹ thuật duyệt web an toàn
Để bảo vệ an toàn khi truy cập web, người dùng cần thực hiện một số

khuyến cáo sau đây:
- Sử dụng phần mềm diệt virus kèm chức năng Internet Security, sẽ bao gồm
chức năng bảo vệ người dùng cuối trong quá trình lướt web.
- Sử dụng các Extension mở rộng của trình duyệt để bảo vệ khi duyệt web.
Chức năng này thường hay được sử dụng cho trình duyệt Firefox và Chrome, rất
hạn chế trên Internet Explorer. Vì vậy, khuyến cáo sử dụng Firefox hoặc Chrome
trong quá trình lướt web.
19