Sáng kiến dạy học theo dự án trong môn địa lý

MỤC LỤC
A. ĐẶT VẤN ĐỀ…..………………………………………………… 2
I. Lí do chọn đề tài………………...........……....……….........……… 2
1. Cơ sở lí luận............................................................................. 2
2. Cơ sở thực tiễn......................................................................... 3
II. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài…..…..........…........….........……...3
1. Mục đích của đề tài................................................................. 3
2. Nhiệm vụ của đề tài.................................................................4
III. Phương pháp và phạm vi nghiên cứu của đề tài...................……....4
1. Phương pháp nghiên cứu..........................................................4
2. Phạm vi nghiên cứu..................................................................5
3. Đối tượng nghiên cứu...............................................................5
IV. Dự báo những đóng góp mới của đề tài........................…...……….5
V. Hướng mở rộng của đề tài……..........................................................5
B. NHỮNG BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ ……….…....…..6
I. Thực trạng của vấn đề..........................................................................6
1. Thuận lợi...................................................................................6
2. Khó khăn...................................................................................6
II. Khái niệm và đặc điểm của tổ chức dạy học theo dự án....................6
1. Khái niệm.................................................................................6
2. Đặc điểm của hình thức tổ chức dạy học theo dự án..............7
III. Giải pháp xây dựng bài học bằng hình thức dạy học theo dự án …7
1. Sơ đồ tổng quát.......................................................................7
2. Giải pháp chi tiết.....................................................................7
IV. Minh họa bài học bằng hình thức dạy học theo dự án...................10
C. KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ PHỔ BIẾN ỨNG DỤNG NỘI DUNG
VÀO THỰC TIỄN................. ......................................................................17
I. Kết quả đạt được của đề tài…….............................................17
II. Một số đề xuất và kiến nghị…...............................................19
III. Kết luận chung……..............................................................20

A. ĐẶT VẤN ĐỀ
I. Lí do chọn đề tài
1. Cơ sở lí luận
Trong những năm gần đây, cùng với việc đổi mới chương trình sách giáo
khoa là sự đổi mới về phương pháp dạy học (PPDH). Việc đổi mới diễn ra sâu
rộng theo xu thế hội nhập với thế giới nên đã có rất nhiều PPDH mới ra đời. Tuy
nhiên cho đến nay vẫn chưa có một PPDH nào mang tính tổng quát và toàn diện
để đạt được mục tiêu giáo dục. Mỗi PPDH đều có những ưu thế và hạn chế của
riêng nó. Chính vì vậy trong quá trình dạy học, chúng ta cần phải vận dụng, phối
hợp giữa các phương pháp, kỹ thuật dạy học phù hợp để mang lại hiệu quả giáo
dục cao nhất.
Việc đổi mới PPDH là nội dung cốt lõi của đổi mới chương trình giáo dục
của nước ta trong giai đoạn hiện nay. Nội dung này đã được xác định trong Nghị
quyết Trung ương 4 khóa VII (1-1993) và được khẳng định tại Nghị quyết Trung
ương 2 khóa VIII (12-1996) của Đảng đã nêu rõ “Phương pháp giáo dục phải
phát huy tính tích cực, tự giác, chủ động, tư duy sáng tạo của người học, bồi
dưỡng năng lực tự học, lòng say mê học tập và ý chí vươn lên…”;“ Đổi mới
mạnh mẽ phương pháp giáo dục và đào tạo, khắc phục lối truyền thụ một chiều,
rèn luyện nếp tư duy, sáng tạo của người học, từng bước áp dụng các phương
pháp tiên tiến và phương tiện hiện đại vào quá trình dạy học…”.
Trong “Chiến lược phát triển giáo dục 2011 - 2020” số 711/ QĐ – TTg
ngày 13 tháng 06 năm 2012 đã được Thủ tướng Chính phủ ký có nhấn mạnh đến
mục tiêu tổng quát phát triển giáo dục đến năm 2020 và đưa ra các nhóm giải
pháp về đổi mới nội dung, phương pháp dạy học, thi, kiểm tra và đánh giá chất
lượng giáo dục: “Tiếp tục đổi mới phương pháp dạy học và đánh giá kết quả
học tập, rèn luyện theo hướng phát huy tích cực, tự giác, chủ động, sáng tạo và
năng lực tự học của người học. Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin và
truyền thông trong dạy và học”; “Thực hiện giáo dục toàn diện về đức, trí, thể,
mĩ ... Xây dựng thái độ học tập đúng đắn, phương pháp học tập chủ động, tích

cực, sáng tạo; lòng ham học, ham hiểu biết, năng lực tự học, năng lực vận dụng
kiến thức vào cuộc sống".
Sau khi đã ban hành chương trình sách giáo khoa thì những năm qua các
bộ, ban, ngành giáo dục cũng đều tập trung vào việc đổi mới, vận dụng các
PPDH, kĩ thuật dạy học tiên tiến nhằm phát huy năng lực của người học để đạt
được mục tiêu giáo dục đã đề ra.
2. Cơ sở thực tiễn
Cùng với việc đổi mới chương trình, sách giáo khoa, tăng cường cơ sở vật
chất, phương tiện và thiết bị dạy học, đổi mới PPDH là một nhu cầu cấp thiết.
Việc đổi mới Chương trình, Sách giáo khoa với trọng tâm là đổi mới PPDH đã
làm thay đổi các quan điểm dạy học một cách mạnh mẽ, chuyển từ phương pháp
dạy học theo lối truyền thụ một chiều (lấy thầy làm trung tâm) sang dạy cách
2


học, cách vận dụng kiến thức, rèn luyện kỹ năng, hình thành năng lực và phẩm
chất cho người học (lấy người học làm trung tâm - chủ thể của việc học). Thông
qua đó cũng phải chuyển cách đánh giá kết quả giáo dục từ nặng về kiểm tra trí
nhớ sang kiểm tra, đánh giá năng lực, vận dụng kiến thức giải quyết vấn đề của
người học.
Trong những năm qua, Sở giáo dục - Đào tạo cũng đã đẩy mạnh tập huấn
về đổi mới PPDH cho các giáo viên bộ môn, nên về cơ bản giáo viên đều nắm
được bản chất của các PPDH, kĩ thuật dạy học mới.
Tuy nhiên, trên thực tế việc đổi mới PPDH, áp dụng các kĩ thuật dạy học
tiên tiến vào bài học vẫn còn gặp nhiều khó khăn, thực hiện vẫn chưa đồng bộ
giữa các môn, các bài học; giữa các giáo viên trong cùng bộ môn. Do đó mà kết
quả bước đầu còn chưa được như kỳ vọng.
Qua nghiên cứu lí thuyết về dạy học bằng “hình thức dạy học theo dự án” được
viết trên rất nhiều tài liệu, đồng thời đúc rút kinh nghiệm từ những thành công của các
tiết dạy bằng hình thức này, tôi thấy hình thức dạy học theo dự án giúp học sinh được

trải nghiệm bài học bằng những tình huống thực tế, sinh động hoàn toàn có thể áp
dụng được ở môn Địa Lí nhằm nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện như Đảng,
Nhà nước và ngành Giáo dục đặt ra.
Bên cạnh đó, do đặc thù của bộ môn Địa lí là có nhiều chủ đề, bài học gắn liền
với thực tiễn cuộc sống nên học sinh càng được học tập ngoài thực địa thì bài học càng
sinh động, kết quả học tập càng cao.
Đây chính là cơ sở lí luận cũng như thực tiễn vững chắc để tôi lựa chọn đề tài “
Sử dụng hình thức dạy học theo dự án để Tìm hiểu địa lí tỉnh, thành phố trong
chương trình địa lí 12” góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện của bộ môn.
II. Mục đích và nhiệm vụ của đề tài
1. Mục đích của đề tài
- Khẳng định quan niệm đúng đắn và sự cần thiết của việc đổi mới PPDH,
nhất là sử dụng các phương pháp dạy học gắn với trải nghiệm thực tế trong dạy
học môn Địa lí ở cấp trung học phổ thông.
- Thay đổi hình thức tổ chức dạy học truyền thống bằng hình thức tổ chức
dạy học mới hiệu quả hơn.
- Tạo ra những thay đổi tích cực trong tư duy của giáo viên về việc áp
dụng PPDH, kĩ thuật dạy học hiện đại vào quá trình dạy học.
- Biết vận dụng những kĩ năng, kiến thức vào thực tiễn, góp phần nâng
cao hiệu quả dạy học Địa lí ở trường trung học phổ thông.
2. Nhiệm vụ của đề tài
- Nghiên cứu cơ sở lý thuyết, bản chất và đặc điểm của “Hình thức tổ
chức dạy học theo dự án”
3


- Xây dựng quy trình, kế hoạch để tiến hành một bài học bằng “Hình thức
tổ chức dạy học theo dự án”
- Thực nghiệm sư phạm ở bài 44 – 45 “Tìm hiểu địa lí tỉnh, thành phố Địa lí 12, chương trình chuẩn” để đánh giá tính hiệu quả của đề tài này.
III. Phương pháp và phạm vi nghiên cứu của đề tài

1. Phương pháp nghiên cứu
- Tham gia tập huấn các phương pháp, kỹ thuật dạy học tích cực do Sở
giáo dục Ninh Thuận tổ chức.
- Tham khảo các mô hình dạy học bằng hình thức tổ chức dạy học theo dự
án để học hỏi, đúc rút kinh nghiệm.
- Khảo sát năng lực học sinh trong việc tiếp cận bài học bằng các dự án
học tập.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm ở một số tiết học tiêu biểu trong chương
trình địa lí lớp 10 và lớp 12 để kiểm nghiệm tính hiệu quả của đề tài.
2. Phạm vi nghiên cứu
Do điều kiện và khuôn khổ của sáng kiến, nên tôi chỉ tập trung vào mấy
điểm cốt yếu sau đây:
- Nghiên cứu đặc điểm và cách thức thực hiện hình thức tổ chức dạy học
theo dự án.
- Tiến hành thực nghiệm sư phạm ở bài 44, 45 – Chương trình Địa lí 12
(Tìm hiểu địa lí tỉnh, thành phố); phạm vi tìm hiểu là huyện Ninh Sơn.
3. Đối tượng nghiên cứu
- Đối tượng nghiên cứu của đề tài “Sử dụng hình thức dạy học theo dự án
ở bài Tìm hiểu địa lí tỉnh, thành phố trong chương trình địa lí 12” được nghiên
cứu chủ yếu trên địa bàn huyện Ninh Sơn.
- Chủ thể nghiên cứu là học sinh lớp 12 trường THPT Trường Chinh.
IV. Dự báo những đóng góp mới của đề tài
Đề tài “Sử dụng hình thức dạy học theo dự án” sẽ mở ra một hình thức dạy
học mới, hiện đại và hiệu quả hơn các hình thức dạy học theo lối truyền thống
trước đây.
- Người thầy đóng vai trò trung tâm trong việc thiết kế và kết nối các hoạt
động học tập của học sinh, còn người học (học sinh) sẽ đóng vai trò trung tâm
của việc học, chủ động trong việc tiếp thu và sáng tạo nên các tri thức mới. Như
vậy, vị trí của thầy và vị trí của trò được cụ thể hơn trong từng hoạt động học
tập.

- Dạy học theo dự án bằng những hợp đồng học tập có định hướng sẽ góp
phần hình thành và rèn luyện rất nhiều kĩ năng cho các em như: kĩ năng làm việc
4


theo nhóm; kĩ năng trình bày, kĩ năng diễn đạt, kĩ năng báo cáo một vấn đề, kĩ
năng tìm kiếm và xử lí thông tin...
- Dạy học theo dự án sẽ góp phần thay đổi hình thức lên lớp của giáo
viên, thay vì mỗi bài học được tiến hành trong các phòng học thì dạy học theo
dự án sẽ đưa các em đến với thực tiễn, khám phá thực tiễn và hình thành nên tri
thức mới.
V. Hướng mở rộng của đề tài
- Về phương pháp: thì đây là đề tài có phạm vi nghiêm cứu rất rộng, có
thể tiến hành trong nhiều môn học, cấp học với các đối tượng học sinh khác
nhau như:
+ Cấp Tiểu học là bộ môn: Tự nhiên và Xã hội
+ Cấp Trung học cơ sở là các bộ môn: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí...
+ Cấp Trung học phổ thông là các bộ môn: Ngữ văn, Lịch sử, Địa lí, Sinh
học, Công nghệ, Hoạt động ngoài giờ lên lớp...
- Về nội dung: Hình thức tổ chức dạy học theo dự án chứa đựng nhiều kĩ
thuật dạy học hiện đại khác nhau nên có thể khắc phục được nhiều hạn chế, phát
huy được hết thế mạnh của phương pháp này trong quá trình dạy học. Tùy vào
mỗi môn học, cấp học và điều kiện cơ sở vật chất của từng trường mà giáo viên
có thể sử dụng linh hoạt Hình thức tổ chức dạy học theo dự án sao cho hiệu quả
nhất.
B. NHỮNG BIỆN PHÁP GIẢI QUYẾT VẤN ĐỀ
I. Thực trạng của vấn đề
1. Thuận lợi:
Trong quá trình thực hiện đề tài “Sử dụng hình thức dạy học theo dự án ở
bài Tìm hiểu địa lí tỉnh, thành phố trong chương trình địa lí 12” thì thầy và trò

chúng tôi cũng có được những thuận lợi nhất định.
- Được bồi dưỡng chuyện môn, nghiệp vụ về đổi mới phương pháp dạy học
trong đó có phương pháp dạy học theo dự án nên vận dụng khá tốt phương pháp dạy
học này vào thực tiễn.
- Tổ chuyên môn và lãnh đạo nhà trường tạo điều kiện thuận lợi nhất để triển
khai có hiệu quả phương pháp dạy học theo dự án ở trường THPT Trường Chinh.
- Khi thực hiện dự án ở bài “ Tìm hiểu địa lí tỉnh, thành phố” (trên thực tế là
Tìm hiểu địa lí huyện Ninh Sơn) chúng tôi đã được các cấp, các phòng ban hỗ trợ rất
nhiều, nhất là các số liệu thống kê từ Phòng thống kê của huyện.
Đây chính là những thuận lợi quan trọng nhất để thầy và trò thực hiện thành
công đề tài này.
2. Khó khăn
Tuy nhiên, trong quá trình thực hiện đề tài cũng gặp phải một số khó khăn
5


- Bài tìm hiểu địa lí tỉnh, thành phố nằm ở cuối chương trình lớp 12 nên
trong quá trình thực hiện đã phải điều chỉnh lại phân phối chương trình cho phù
hợp.
- Bài tìm hiểu địa lí tỉnh, thành phố không nằm trong cấu trúc ra đề thi
THPT Quốc Gia nên trên thực tế giáo viên chỉ giới thiệu sơ qua để học sinh tự
tìm hiểu, có nơi không dạy và học sinh cũng ít có hứng thú học bài này.
- Do áp lực về các môn thi THPT Quốc Gia, áp lực về thời gian học tập
nên việc thực hiện phương pháp dạy học theo dự án cần phải có kế hoạch cụ thể,
có khoảng thời gian nhất định thì mới có thể thực hiện được.
II. Khái niệm và đặc điểm của tổ chức dạy học theo dự án
1. Khái niệm
“Dạy học dự án là một hình thức dạy học hay phương pháp dạy học phức
hợp, trong đó dưới sự hướng dẫn của giáo viên, người học tiếp thu kiến thức và
hình thành kỹ năng thông qua việc giải quyết một bài tập tình huống (dự án) có

thật trong đời sống, theo sát chương trình học, có sự kết hợp giữa lý thuyết với
thực hành và tạo ra các sản phẩm cụ thể ”.[1]
- Dạy học theo dự án còn gọi là phương pháp dự án, trong đó HS thực
hiện một nhiệm vụ học tập phức hợp, gắn với thực tiễn, kết hợp lí thuyết với
thực hành.
- Nhiệm vụ học tập này được người học thực hiện với tính tự lực cao, từ
việc lập kế hoạch đến việc thực hiện và đánh giá kết quả thực hiện dự án. Hình
thức làm việc chủ yếu là theo nhóm. Kết quả dự án là những sản phẩm có thể
giới thiệu, trưng bày, sử dụng được.
- Vận dụng phương pháp dạy học theo dự án vào dạy học môn Địa lí ở
những bài học có nội dung gắn với thực tiễn tạo cơ hội cho học sinh được trải
nghiệm, sáng tạo, phát triển các năng lực. Nhờ đó, giờ học sẽ trở nên hấp dẫn,
hứng thú, sinh động và gần gũi hơn với các em.
2. Đặc điểm của hình thức tổ chức dạy học theo dự án
Các dự án học tập cần góp phần gắn việc học tập trong nhà trường với
thực tiễn đời sống, xã hội; có sự kết hợp giữa nghiên cứu lí thuyết và vận dụng
lí thuyết vào hoạt động thực tiễn, thực hành.
- Nhiệm vụ dự án cần chứa đựng những vấn đề phù hợp với trình độ và
khả năng của HS.
- HS được tham gia chọn đề tài, nội dung học tập phù hợp với khả năng
và hứng thú cá nhân.
- Nội dung dự án có sự kết hợp tri thức của nhiều lĩnh vực hoặc môn học
khác nhau nhằm giải quyết một vấn đề mang tính phức hợp.

1

Tài liệu tập huấn Đổi mới phương pháp dạy học – Sở Giáo dục và Đào tạo Ninh Thuận.

6

- Các dự án học tập thường được thực hiện theo nhóm, trong đó có sự
cộng tác làm việc và sự phân công công việc cụ thể giữa các thành viên trong
nhóm.
- Sản phẩm của dự án không giới hạn trong những bài thu hoạch lý thuyết;
sản phẩm này có thể công bố, giới thiệu, sử dụng được.
III. Giải pháp xây dựng bài học bằng hình thức dạy học theo dự án
1. Sơ đồ tổng quát

2. Giải pháp chi tiết
2.1. Lựa chọn nội dung bài học phù hợp
2.1.1. Ý nghĩa:
Việc lựa chọn nội dung chủ đề, bài học, phân mục để thực hiện hình thức
dạy học theo dự án có ý nghĩa đặc biệt quan trọng. Nó quyết định đến sự thành
công hay thất bại của toàn bộ quá trình thực hiện bài học.
2.1.2. Giải pháp thực hiện:
- Lựa chọn đúng chủ đề, bài học có thể thực hiện được theo hình thức dự
án.
- Căn cứ vào năng lực của học sinh có thể thực hiện được dự án đó hay
không.
7


- Căn cứ vào cơ sở vật chất của nhà trường hiện có để thực hiện có hiệu
quả dự án học tập đó.
- Căn cứ vào môi trường trải nghiệm để thực hiện dự án (địa điểm, thời
gian, chi phí…)
2.2. Xây dựng kế hoạch thực hiện dự án
2.2.1. Ý nghĩa:
- Việc xây dựng kế hoạch thực hiện dự án học tập vừa mang tính pháp lí

lại vừa thể hiện được sự chủ động trong quá trình thực hiện dự án.
- Xây dựng kế hoạch thực hiện dự án thể hiện vai trò của giáo viên trong
hoạt động dạy học, nó thể hiện sự tâm huyết, khả năng tổ chức và nghiệp vụ của
mỗi giáo viên. Chính vì vậy có thể khẳng định việc xây dựng hoàn chỉnh kế
hoạch thực hiện dự án đã góp phần thành công 50% của dự án.
2.2.2. Giải pháp thực hiện:
Tiến trình thực hiện dạy học theo dự án về bản chất là việc học sinh thực
hiện các hợp đồng/nhiệm vụ học tập dựa trên các phiếu định hướng nội dung
học tập. Các hợp đồng học tập cần xây dựng theo tiêu chí:
- Xây dựng các hợp đồng học tập và cách tổ chức hoạt động học tập phải
phù hợp với mục tiêu, nội dung bài học và phải thực sự là phương tiện để đạt
mục tiêu, tạo ra giá trị mới chứ không chỉ là hình thức. Nói chung, các hợp đồng
học tập phải bám sát chuẩn kĩ năng, kiến thức và năng lực cần hình thành của
mỗi bài học.
+ Hợp đồng học tập bắt buộc (đạt được chuẩn kiến thức, kĩ năng)
+ Hợp đồng học tập tự chọn (hình thành năng lực, kĩ năng..)
- Các nhiệm vụ giàu ý nghĩa, thiết thực, mang tính kích thích, thúc đẩy đối
với học sinh.
- Học sinh tham gia vào hoạt động học tập một cách chủ động, tích cực.
- Học sinh có cơ hội được học tập với nhau và học tập lẫn nhau.
- Học sinh được trải nghiệm trong quá trình khám phá tri thức và biết áp
dụng kiến thức đã học vào thực tế.
2.3. Thực hiện dự án
2.3.1. Ý nghĩa:
- Quá trình thực hiện dự án là nội dung chính của hoạt động dạy học theo
dự án. Cốt lõi của quá trình thực hiện dự án là học sinh đóng vai trò chủ thể của
các hoạt động học tập và trải nghiệm để hoàn thành dự án học tập của mình
thông qua các hợp đồng học tập.
- Quá trình thực hiện dự án thành công hay thất bại phụ thuộc rất nhiều
vào năng lực của học sinh và môi trường thực hiện dự án. Còn trong giai đoạn

này giáo viên chỉ đóng vai trò kết nối, hỗ trợ, tư vấn cho các em.
8


2.3.2. Giải pháp thực hiện:
Trong quá trình thực hiện dự án cần phải làm việc nhóm nhưng dựa trên
sự phân công nhiệm vụ cụ thể cho từng thành viên trong nhóm.
- Nhiệm vụ chung cả nhóm phải thực hiện:
+ Thu thập thông tin
+ Thực hiện điều tra
+ Tham vấn giáo viên hướng dẫn
+ Thảo luận với các thành viên khác
- Phân công nhiệm vụ cho các đối tượng học sinh trong nhóm:
+ Học sinh có học lực trung bình trở xuống: Phân loại, xắp xếp các
thông tin theo nội dung phiếu học tập.
+ Học sinh có học lực khá, giỏi: Phân tích, xử lí thông tin
+ Học sinh có kĩ năng tin học: Nhập thông tin đã xử lí thành các
sản phẩm học tập.
+ Học sinh có kỹ năng diễn đạt: đảm trách phần báo cáo, thuyết
trình sản phẩm.
2.4. Trình bày, báo cáo kết quả thực hiện dự án
2.4.1. Ý nghĩa:
Việc báo cáo kết quả thực hiện dự án là kết tinh của cả quá trình thực hiện
dự án. Mỗi báo cáo thể hiện tính sáng tạo, tri thức và kĩ năng của các nhóm.
2.4.2. Giải pháp thực hiện:
Các sản phẩm học tập của các nhóm được thể hiện qua báo cáo của nhóm
thường được xây dựng qua các bước:
- Xây dựng ý tưởng cho sản phẩm học tập (dạng word, dạng powpoit,
dạng ảnh thuyết trình, dạng clip hoặc phim tư liệu...)
- Hoàn chỉnh sản phẩm học tập

- Trình bày sản phẩm học tập trước lớp.
- Chuẩn bị các câu hỏi, câu trả lời, các minh chứng để thảo luận với các
nhóm khác về các nội dung còn chưa rõ trong báo cáo.
2.5. Đánh giá kết quả thực hiện dự án
Việc thay đổi phương pháp, kĩ thuật dạy học cũng kéo theo sự thay đổi
trong cách kiểm tra đánh giá học sinh. Đối với phương pháp dạy học theo dự án
cần đánh giá kết quả học tập của học sinh (nhóm học sinh) trên 04 tiêu chí sau:
- Ý thức và thái độ khi tham gia thực hiện dự án. (thái độ, tình cảm)
- Mức độ tham gia và vai trò cá nhân trong dự án. (vai trò)
9


- Kết quả thực hiện dự án (kiến thức, kĩ năng).
- Khả năng áp dụng các kiến thức vào thực tiễn (năng lực)
IV. Minh họa về bài học bằng hình thức hình thức dạy học theo dự án
1. Lựa chọn nội dung chủ đề:
1.1. Tên dự án học tập: “Tìm hiểu địa lí huyện Ninh Sơn”
1.2. Mục tiêu bài học:
1.2.1. Về kiến thức:
- Hiểu được một số đặc điểm nổi bật về vị trí địa lí, đặc điểm tự
nhiên và tài nguyên thiên nhiên của huyện Ninh Sơn.
- Hiểu được đặc điểm kinh tế - xã hội và một số ngành kinh tế
chính của huyện Ninh Sơn.
1.2.2. Về kĩ năng:
- Phát triển kĩ năng phân tích bản đồ, biểu đồ, bảng số liệu thống
kê.
- Biết cách thu thập, xử lí các thông tin.
- Biết trình bày báo cáo.
1.2.3. Về thái độ:
- Hình thành được ý thức ham học học, hứng thú trong học tập.

- Có nhận thức đúng đắn về vai trò của huyện Ninh Sơn đối với sự
phát triển chung của tỉnh.
1.2.4. Các năng lực chính được hướng tới:
- Năng lực khảo sát thực tế, thu thập thông tin.
- Năng lực sử dụng công nghệ thông tin và các thiết bị hỗ trợ trong
học tập.
- Năng lực giao tiếp, phỏng vấn.
- Năng lực hợp tác làm việc nhóm trong học tập.
- Năng lực tự học và tự giải quyết vấn đề.
- Năng lực sử dụng số liệu thống kê, biểu đồ, bản đồ..
- Năng lực phân tích và tổng hợp kiến thức..
- Hình thành các kĩ năng sống cho các em: Hợp tác, chia sẻ…
1.2.5. Các sản phẩm học tập
Sản phẩm học tập của các nhóm: bản Word, Powerpoit, hình ảnh, clip,
phiếu học tập, tập báo cáo hoàn chỉnh…
2. Xây dựng kế hoạch thực hiện dự án
10


2.1. Thời gian dự kiến: 05 tuần
2.2. Đối tượng áp dụng: học sinh lớp 12C1, 12C6
2.4. Địa điểm áp dụng:

huyện Ninh Sơn, tỉnh Ninh Thuận

2.5. Dự kiến nguồn kinh phí thực hiện: xin hỗ trợ của nhà trường và xã
hội hóa.
2.5. Phương pháp thực hiện: tổ chức dạy học theo dự án.
2.6. Phương tiện học tập:
- Học sinh chuẩn bị: sổ tay, máy ảnh, laptop, địa chỉ gmail để trao đổi

thông tin.
- Giáo viên chuẩn bị: Các biểu mẫu và hợp đồng học tập
[ Mẫu 1]

[ Mẫu 2]

11


[ Mẫu 3]

(Biên soạn dựa theo nguồn tài liệu tập huấn)
2.7. Kế hoạch chi tiết
12


Thời gian dự
kiến

Nội dung công việc

Phụ trách chính

- Chọn chủ đề học tập theo dự án.
- Xây dựng kế hoạch thực hiện
15/02/2017

- Thiết kế tiến trình thực hiện dự án.

 20/02/2017 - Khảo sát địa điểm thực hiện.

Giáo viên

- Thiết kế các hợp đồng học tập.
- Dự trù nguồn kính phí để thực hiện
- Thống nhất chọn chủ đề
22/02/2017

- Phân chia các nhóm, nhiệm vụ chính của
thành viên trong nhóm.

 27/02/2017 - Bầu thư kí, người dẫn chương trình cho
buổi báo cáo sản phẩm học tập.

Giáo viên và
học sinh

- Dự kiến khách mời đến dự
- Thu thập thông tin, dữ liệu.
01/3/2017 
13/3/2017

- Phân tích, xử lí nguồn thông tin.
- Xây dựng ý tưởng cho bài báo cáo.

Học sinh

- Hoàn chỉnh báo cáo và các sản phẩm học
tập khác.
- Giới thiệu khách mời và thành phần tham

dự tiết học.
- Trình bày báo cáo, sản phẩm học tập.
14/3/2017 
17/3/2017

- Tranh luận những vấn đề còn chưa sáng
tỏ.

Học sinh và
giáo viên

- Đánh giá các sản phẩm, báo cáo của các
nhóm.
- Tổng kết dự án.
3. Thực hiện dự án
Các nhóm tiến hành thực hiện dự án theo các hợp đồng học tập sau.

13


14


15


4. Trình bày, báo cáo kết quả thực hiện dự án
Hoạt động 1: Giáo viên cho các nhóm báo cáo lần lượt theo nội dung sau.
- Nhóm 1 chủ đề: Vị trí địa lí, và phân chia hành chính.
- Nhóm 2 chủ đề: Đặc điểm tự nhiên và tài nguyên thiên nhiên.

- Nhóm 3 chủ đề: Đặc điểm dân cư lao động.
- Nhóm 4 chủ đề: Đặc điểm kinh tế - xã hội.
- Nhóm 5 chủ đề: Địa lí một số ngành kinh tế chính.
Mỗi nhóm báo cáo từ 5 – 7’ báo cáo ngắn gọn, đủ ý.
Hoạt động 2: Hoạt động thảo luận, tranh luận những vấn đề chưa sáng tỏ của
các nhóm.
Hoạt động 3: Giáo viên tổng kết buổi ngoại khóa và nhận xét tinh thần hoạt
động của các nhóm.
[sản phẩm học tập của nhóm được tổng hợp tại phụ lục 3]

16


Hình 1: Các nhóm thảo luận và hoàn thành báo cáo trên lớp

Hình 2: Các nhóm thảo luận và hoàn thành báo cáo trên lớp
5. Đánh giá kết quả thực hiện dự án
17


- Đối với việc kiểm tra, đánh giá học sinh phải khách quan và công bằng
mới tạo được động lực học tập cho các em. Với hình thức dạy học theo dự án
giáo viên có thể công khai cách thức đánh giá học sinh dựa trên các tiêu chí.
+ Ý thức và thái độ khi tham gia thực hiện dự án.
+ Mức độ tham gia và vai trò cá nhân trong dự án.
+ Kết quả thực hiện dự án
+ Khả năng áp dụng các kiến thức vào thực tiễn
- Căn cứ vào năng lực của học sinh để đưa ra các hệ số điểm cho từng tiêu
chí được phù hợp, công bằng.
C. KẾT QUẢ VÀ HIỆU QUẢ PHỔ BIẾN ỨNG DỤNG

NỘI DUNG VÀO THỰC TIỄN
I. Kết quả thực nghiệm đề tài
1. Mục đích thực nghiệm
- Là căn cứ để chứng minh những biện pháp đã được áp dụng trên là đúng
đắn, có cơ sở khoa học thực tiễn.
- Là yếu tố để xác nhận giá trị của sáng kiến.
2. Thời gian và đối tượng thực nghiệm
- Thời gian: bắt đầu từ tháng 9/2017 đến tháng 3/2018
- Đối tượng thực nghiệm:
+ Lớp thực nghiệm: 12C1, 12C6
+ Lớp đối chứng:

12C7, 12C8

3. Phương pháp thực nghiệm :
- Lớp 12C7, 12C8: Lớp đối chứng (ĐC), dạy theo phương pháp truyền
thống, có sử dụng một số kĩ thuật dạy học mới nhưng không xuyên suốt trong
năm học.
- Lớp 12C1, 12C6: Lớp thực nghiệm (TN), dạy theo phương pháp mới sử
dụng nhiều kĩ thuật dạy học mới xuyên suốt trong năm học.
Cuối năm học, tôi tiến hành phát phiếu điều tra để đánh giá mức độ hứng
thú của học sinh đối với giờ học và trình độ nhận thức của học sinh sau giờ học.
Đồng thời thống kê điểm bài kiểm tra học kì I và điểm tổng kết năm học của học
sinh để đánh giá chất lượng giáo dục của môn học sau khi áp dung đề tài.
4. Kết quả thực nghiệm sư phạm
4. 1. Kết quả định tính
Trước yêu cầu đổi mới về nội dung, phương pháp dạy và học như hiện
nay tôi đã mạnh dạn áp dụng nhiều phương pháp và kỹ thuật dạy học mới vào
18

các chủ đề, bài học hoặc các đề mục trong một bài ở chương trình lớp 12 thì
bước đầu đã mang lại những kết quả khả quan về chất lượng giáo dục.
Sau khi thống kê phiếu điều tra tại 04 lớp (12C1, 12C6, 12C7, 12C8 với
134 HS) mà tôi áp dụng đề tài đã thu được kết quả như sau
[Mẫu phiếu điều tra xem tại phụ lục 2]
So sánh mức độ
Mức độ học sinh hứng thú với bài học
Mức độ HS chủ động tham gia các hoạt động
học tập
Mức độ HS hình thành các kỹ năng, năng lực
Tỉ lệ học sinh hiểu rõ bài học

Phương pháp Dạy
học
dạy
học bằng hình
truyền thống thức dự án
≤ 50%

> 90%

≤ 45 %

> 90%

≤ 20 %
≤ 30 %

> 80%

> 85 %

Tỉ lệ học sinh biết vận dụng bài học để lấy ví
≤ 30 %
> 75 %
dụ thực tiễn.
Tỉ lệ học sinh mong muốn được học theo
≤ 20 %
> 90%
phương pháp
Như vậy, ta thấy sau khi áp dụng đề tài “Sử dụng hình thức dạy học theo dự
án ở bài Tìm hiểu địa lí tỉnh, thành phố trong chương trình địa lí 12” vào thực tiễn
dạy học đã góp phần nâng cao được ý thức học tập cho học sinh, thông qua đó
chất lượng giáo dục của môn học cũng được nâng lên rõ rệt.
4. 2. Kết quả định lượng
[B. 1] Biểu đồ so sánh điểm kiểm tra học kì I năm học 2017 – 2018

[B.2] Điểm tổng kết cuối năm học 2017 – 2018 của các nhóm lớp thực nghiệm
và đối chứng tại trường THPT Trường Chinh
19


Điểm tổng kết cuối năm

Điểm tổng kết cuối năm

(Lớp đối chứng – 12C7, 12C8 = 70 HS)

(Lớp thực nghiệm 12C1, 12C6 = 64 HS)

Giỏi

Khá

TB

Y- Kém

Giỏi

Khá

TB

Y-Kém

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

SL

%

8

11,3

16

22,9

37

52,9

9

12,9

17

26,6

21

32,8

24

37,5

2

3,1

So sánh với lớp đối chứng

Cao hơn
15,3 %

Cao hơn
9,90 %

Thấp hơn
15,5 %

Thấp hơn
9,8 %

Qua phân tích biểu đồ [B.1] và bảng số liệu [B.2] so sánh giữa đối chứng và
thực nghiệm ở trên ta dễ dàng nhận thấy:
- Điểm kiểm tra học kì 1 ở nhóm lớp thực nghiệm có mức điểm khá, giỏi cao
hơn nhiều so với nhóm lớp đối chứng. Còn điểm < 5,0 ít hơn nhiều so với các
lớp đối chứng.
- Kết quả điểm tổng kết cuối năm cũng phản ánh khá chính xác điều đó,
điểm khá, giỏi ở lớp thực nghiệm luôn cao hơn lớp đối chứng.
Như vậy dạy học bằng hình thức tổ chức theo dự án và các phương pháp dạy
học mới bước đầu đã cho kết quả khả quan.
II. Một số đề xuất và kiến nghị
Dựa trên cơ sở kết quả thực hiện đề tài “Sử dụng hình thức dạy học theo
dự án ở bài Tìm hiểu địa lí tỉnh, thành phố trong chương trình địa lí 12” tôi xin đề
xuất một số kiến nghị sau:
Thứ nhất, để thực hiện có hiệu quả hình thức tổ chức dạy học theo dự án
hoặc các phương pháp dạy học hiện đại thì giáo viên cần phải có sự chuẩn bị kĩ
lưỡng về nội dung, phương pháp, cách thức tiến hành, lập kế hoạch thực
hiện...mới đạt được kết quả như ý.
Thứ hai, tổ chuyên môn kết hợp với nhà trường xây dựng kế hoạch chi
tiết về các chủ đề, bài học, phân mục... có thể sử dụng hình thức dạy học theo dự
án, dạy học theo trải nghiệm thực tế để áp dụng thống nhất giữa các giáo viên,
giữa các lớp. Tránh tình trạng làm việc không có kế hoạch, không thống nhất.
Thứ ba, Nhà trường cần phải đầu tư cơ sở vật chất như phòng học, bàn
ghế, hệ thống âm thanh, máy tính có kết nối Internet để thuận tiện cho việc báo
cáo các sản phẩm học tập của học sinh.
Thứ tư, Bộ Giáo dục và Đào tạo, Sở Giáo dục và Đào tạo cần quan tâm, tổ
chức tập huấn theo chuyên đề cho giáo viên về đổi mới phương pháp dạy học để

tạo điều kiện cho giáo viên nắm vững lí luận về hình thức và biện pháp tổ chức
để đạt hiệu quả cao trong giảng dạy.
III. Kết luận chung
Sự nghiệp công nghiệp hoá và hiện đại hoá đất nước ngày nay đòi hỏi
nguồn nhân lực không những chỉ đủ về số lượng mà còn phải có chất lượng.
20


Một trong những định hướng cơ bản của việc đổi mới giáo dục là chuyển từ nền
giáo dục mang tính hàn lâm, lý thuyết, xa rời thực tiễn sang một nền giáo dục
chú trọng việc hình thành năng lực hành động, phát huy tính chủ động, sáng tạo
của người học với cốt lõi của nó là phát triển năng lực hành động, năng lực cộng
tác làm việc của người học.
Trong Bản dự thảo Chương trình giáo dục phổ thông tổng thể của nước ta
cũng được định hướng chuyển từ chương trình giáo dục tiếp cận nội dung sang
tiếp cận năng lực của người học, nghĩa là từ chỗ quan tâm đến việc HS học được
cái gì đến chỗ quan tâm HS vận dụng được cái gì qua việc học.
Với nội dung và phạm vi của đề tài “Sử dụng hình thức dạy học theo dự án
ở bài Tìm hiểu địa lí tỉnh, thành phố trong chương trình địa lí 12” sau khi áp dụng
ở Trường THPT Trường Chinh bước đầu đã có những hiệu quả nhất định, tôi
cũng xin được đúc rút một số ý:
- Việc đổi mới phương pháp dạy học, nhất là sử dụng hình thức dạy học
theo dự án có thành hay không phụ thuộc vào nhiều yếu tố như phương tiện dạy
học, cơ sở vật chất và tổ chức dạy học, đối tượng học sinh; điều kiện về tổ chức,
quản lý. Ngoài ra, phương pháp dạy học theo dự án còn mang tính chủ quan,
mỗi giáo viên với kinh nghiệm, năng lực sự phạm, sự tâm huyết với nghề mà có
cách vận dụng khác nhau nên có thể kết quả cũng khác nhau.
- Không thể phủ nhận hình thức dạy học theo dự án trong việc phát huy
tính tích cực, tự giác, chủ động của người học, hình thành và phát triển năng lực
tự học (sử dụng sách giáo khoa, nghe, ghi chép, tìm kiếm thông tin, phân tích,

xử lí, tổng hợp thông tin... thành tri thức), nhưng nếu giáo viên không định
hướng nội dung học tập cho các em, không đôn đốc các em thực hiện nhiệm vụ
học tập, không hỗ trợ các em khi cần, nhất là đối tượng học sinh có năng lực tự
học còn hạn chế …thì kết quả học tập của các em gần như là con số 0.
- Mặc dù hình thức dạy học theo dự án có thể áp dụng rộng rãi cho nhiều
môn học, nhiều chủ đề học tập, nhưng với chương trình giáo dục hiện nay và cơ
sở vật chất vốn có của các trường vùng nông thôn, miền núi rất khó để áp dụng
rộng rãi, vì cách học này cần có nhiều thời gian hơn cấu trúc thời lượng chương
trình, cần có phương tiện dạy học hoàn thiện và chi phí cho mỗi dự án cũng là
điều còn trở ngại.
- Giáo viên bộ môn, tổ chuyên môn cùng với lãnh đạo nhà trường cần
thống nhất kế hoạch, nội dung các chủ đề, bài học theo hình thức dự án, trải
nghiệm ngoài thực tế để vừa làm căn cứ pháp lí, vừa tránh tình trạng lợi dụng
bài học để ‘‘ du lịch trá hình’’.
Đây chỉ là sáng kiến mang tính chủ quan của cá nhân tôi, do đó không thể
nào tránh khỏi những hạn chế, thiếu sót. Vì vậy, rất mong nhận được sự góp ý
chân thành của quý thầy, cô giáo để đề tài này được hoàn thiện và mang tính khả
thi hơn.
Xin chân thành cảm ơn!
21


Tân Sơn, ngày 19 tháng 3 năm 2018
Người thực hiện

Lê Xuân Khải

PHỤ LỤC 1
Phiếu lấy ý kiến của học sinh đối với hình thức dạy học theo dự án ở bài Tìm
hiểu địa lí tỉnh, thành phố trong chương trình địa lí 12

22


(V/v góp phần đổi mới phương pháp dạy học, nâng cao chất lượng dạy và
học bộ môn Địa lí ở trường THPT Trường Chinh. Xin các em cho biết ý kiến
của mình về những vấn đề sau đây)
1. Em có hứng thú với bài học dạy theo phương pháp dạy học truyền thống
không? (Thuyết giảng, giảng giải, đọc chép...)
Rất hứng thú



Bình thường



Không hứng thú



2. Em có hứng thú với bài học dạy theo hình thức dự án hoặc các phương
pháp dạy học mới không?
Rất hứng thú



Bình thường



Không hứng thú



3. Trong các tiết học dạy bằng PP truyền thống thì em có chủ động tham
gia các hoạt động học tập không?
Rất tích cực



Bình thường



Ít hoặc không tham gia



4. Trong các tiết học dạy bằng hình thức dự án hoặc PP mới thì em có chủ
động tham gia các hoạt động học tập không?
Rất tích cực



Bình thường



Ít hoặc không tham gia



5. Trong các tiết học dạy bằng PP truyền thống thì em có hiểu bài và biết
vận dụng bài học vào thực tiễn không?
Rất hiểu, biết vận dụng



Hiểu, biết vận dụng



Không hiểu, không biết vận dụng 
6. Trong các tiết học dạy bằng hình thức dự án hoặc PP mới thì em có hiểu
bài và biết vận dụng bài học vào thực tiễn không?
Rất hiểu, biết vận dụng



Hiểu, biết vận dụng



Không hiểu, không biết vận dụng 
7. Em có muốn giáo viện dạy học theo phương pháp dạy học truyền thống
không? (Thuyết giảng, giảng giải, đọc chép...)
23


Rất mong muốn



Bình thường



Không mong muốn



8. Em có muốn giáo viện dạy học theo phương pháp dạy học mới không?
Rất mong muốn



Bình thường



Không mong muốn



9. Xin các em hãy đóng góp ý kiến các nhân, hoặc tập thể để cho môn học
ngày càng tốt hơn. (Ghi nội dung góp ý)
............................................................................................................................
............................................................................................................................
Chân thành cảm ơn sự hợp tác của các em!

PHỤ LỤC 2
TÀI LIỆU THAM KHẢO

24


[1]. Bộ Giáo dục & Đào tạo (1999), Luật giáo dục, NXB Chính trị Quốc gia, Hà
Nội.
[2]. Bộ Giáo dục & Đào tạo (2008), Sách giáo khoa Địa Lí 12, NXB Giáo dục,
Hà Nội.
[3]. Bộ Giáo dục & Đào tạo (2008), Sách giáo viên Địa Lí 12, NXB Giáo dục,
Hà Nội.
[4]. Bộ Giáo dục & Đào tạo (2010), Hướng dẫn thực hiện chuẩn kiến thức, kĩ
năng môn Địa Lí lớp 12, NXB Giáo dục Việt Nam, Hà Nội.
[5]. Đặng Thành Hưng (2004), “Hệ thống kĩ năng học tập hiện đại”, Tạp chí
Giáo dục, (78), tr.25 – 27.
[6]. Nguyễn Cảnh Toàn (cb) (1998), Quá trình dạy - tự học, NXB Giáo dục, Hà
Nội.
[7]. Thái Duy Tuyên (2007), Phương pháp dạy học truyền thống và đổi mới,
NXB Giáo dục, Hà Nội.
[8]. Nguyễn Dược, Nguyễn Trọng Phúc. Lí luận dạy học Địa lý. NXB Đại học
sư phạm Hà Nội 2004.
[9]. Đặng Văn Đức, Nguyễn Thu Hằng. Phương pháp dạy học Địa lý theo
hướng tích cực. NXB Đại học sư phạm Hà Nội 2004.
[10]. Nguyễn Đức Vũ, Phạm Thị Sen. Đổi mới phương pháp dạy học địa lý ở
Trung học phổ thông. NXB Giáo dục Hà Nội 2006.
[11]. Tony Buzan (2007), Mười cách thức đánh thức tư duy sáng tạo, NXB Từ
Điển Bách Khoa, Hà Nội.
[12]. Tài liệu tập huấn đổi mới phương pháp dạy học của sở giáo dục Ninh
Thuận (lưu hành nội bộ)

[ PHỤ LỤC 3 ]
BÁO CÁO THỰC ĐỊA
25