SKKN - Rèn kỹ năng Tiếng Việt cho học sinh THCS

Đề Tài :
RÈN KỸ NĂNG TIẾNG VIỆT CHO HỌC SINH
TRUNG HỌC CƠ SỞ
I. LÝ DO CHỌN ĐỀ TÀI :
- Môn Tiếng Việt là môn học có vai trò rất quan trọng, là cầu nối giữa
con người với tri thức khoa học, là phương tiện để học các môn khác, là chìa
khóa trong giao lưu, giao tiếp .
- Đối với học sinh thì việc rèn kỹ năng tiếng việt cho các em là hết sức
khó khăn. Ở bậc THCS đòi hỏi kỹ năng sử dụng tiếng việt cao hơn. Các em
phải hiểu được nội dung câu chuyện, viết đúng chính tả, hiểu đúng nghóa của từ
thì mới có kỹ năng diễn đạt và biểu cảm hơn. Chính vì vậy, chúng ta cần phải
có phương pháp dẫn dắt hiệu quả và sáng tạo để các em phát triển ngôn ngữ,
hiểu sâu sắc hơn về tiếng mẹ đẻ.
- Với những lý do thiết thực đó nên tôi chọn đề tài “ Rèn kỹ năng Tiếng
Việt cho học sinh trung học cơ sở” để nghiên cứu, mong sau tìm ra được một
phương pháp tốt nhất để vận dụng vào giảng môn ngữ văn một cách có hiệu
quả.
II. CƠ SỞ KHOA HỌC :
- Nói đến môn ngữ văn là ta nghó ngay đến việc nghe, nói, đọc, viết. Nó
chiếm một vò trí vô cùng quan trọng trong quá trình học tập của học sinh vì nó
là cầu nối giữa con người và các lónh vực khoa học khác là cơ sở để phát triển
ngôn ngữ là phương tiên giao lựu, giao tiếp là vốn sống của học sinh trong suốt
quá trình học tập. Cũng qua môn học gợi mở cho học sinh cảm nhận được cái
hay, cái đẹp của ngôn ngữ, hiểu về cuộc sống xung quanh , giáo dục các em
những tình cảm chân chính lành mạnh đối với quê hương , làng xóm, gia đình,
thầy bạn. Từ đó hình thành ở các em những phẩm chất cao qúi và tốt đẹp.
Muốn vậy, học sinh phải được rèn luyện kỹ năng sử dụng Tiếng việt:
- Nghe: để hiểu văn bản, hiểu nội dung câu nói; hiểu ý nghóa của câu
chuyện.
- Nói : rõ ràng, thành câu đúng ngữ pháp, đầy đủ ý nghóa.
- Đọc : đúng từ, biết ngắt, nghỉ đúng chỗ, hiểu nghóa các từ thông thường,

hiểu được ý diễn đạt trong câu
- Viết : đúng chính tả, đúng ngữ pháp, biết lựa chọn từ ngữ thích hợp để
trình bày một ý kiến nào đó.
1
Do vậy, việc dạy ngữ văn “ Rèn luyện kó năng tiếng việt cho học sinh
THCS” rất cần thiết đối với các em. Nó đòi hỏi người giáo viên phải làm thế
nào để gây hứng thú trong việc học môn tiếng việt giúp các em cảm thụ bài tốt
hơn.
III. BIỆN PHÁP THỰC HIỆN
- Để có cơ sở và cách tiến hành tốt một tiết dạy, bản thân luôn tìm tòi,
học hỏi; nghiên cứu điều mới mẻ những phương pháp hay và bổ ích để tôi tiến
hành dạy thực nghiệm .
- Trước tiên tạo tâm lí cho học sinh yêu thích , hứng thú trong giờ học:
giới thiệu bài nhằm gây cho học sinh một ấn tượng sử dụng hình ảnh trực quan,
mô hình.
- Đặt câu hỏi dẫn dắt , gợi ý tìm tìm hiểu bài thật dễ jhiểu để học sinh trả
lời đúng, hay và họn một vài câu hỏi nâng cao để học sinh trả lời theo sự suy
nghó của mình nhằm giúp các em biết vận dụng tiếng việt vào lời nói cho phù
hợp.
Ví dụ : Bài : “Nghóa của từ ”- khối 6
- Để học sinh nắm được giải nghóa từ bằng cách đưa từ đồng nghóa hoặc
trái nghóa với từ cần giải thích giáo viên có thể tiến hành như sau :
- Học sinh đọc ví dụ : Nao núng , lung lay, không vững lòng tin .
- Phần nội dung , từ nào đồng nghóa với “ nao núng ”
lung lai
- Từ nào trái nghóa với “ nao núng ” vững
- Từ “nao núng ” được giải nghóa như thế nào? ( giáo viên mở rộng )
dùng từ đồng nghóa hoặc từ trái nghóa
- Hãy tìm từ đồng nghóa với từ “ trung thực ”?
+ Đồng nghóa : thật thà, thẳng thắn , ngay thẳng

- Tìm từ trái nghóa với “ trung thực ” ?
+ Trái nghóa: dối trá, giả dối.
- Hãy giải thích “ trung thực ” theo cách vừa học ?
Trung thực : ngay thẳng ,không dối trá.
- “ không vững , không dối trá” khi dùng từ trái nghóa để giải thích thì cần
phải có điều kiện gì?
+ Có từ “ không ” ở phía trước .
2
- Giáo viên mở rộng nâng cao : “ phải có từ phủ đònh “ không , chưa,
chẳng…”
- Học sinh vận dụng vào đặt câu
+ Đặt câu: trung thực , dối trá .
* Nhận xét CN- VN
- Đồ dùng trực quan phải áp đặt kiến thức một cách gò ép , làm sao
hướng dẫn học sinh nắm bắt được nội dung bài; đơn giảng , nhẹ nhàng mà
có hiệu quả, tránh lan man . Khi cần thiết giáo viên có thể mở rộng, nâng
cao để học sinh cảm nhận, tiếp thu được những cái mới mà trong bài học
không có.
- Hướng dẫn học sinh quan sát tranh ảnh, mô hình, giáo viên đưa ra
những câu hỏi để học sinh tìm hiểu, khắc sâu kiến thức.
Ví dụ : văn bản : Vượt thác
Giáo viên cho học sinh xem tranh.
- Bức tranh đoạn nào trong văn bản:
+ Học sinh xem văn bản và xác đònh đoạn
- Đoạn đó nhằm nêu lên điều gì ?
+ Cuộc vượt thác của dượng Hương Thư
- Nhìn tranh, hãy xác đònh nhân vật dượng Hương Thư ? Vì sao em
biết đó là dượng Hương Thư ?
+ Học sinh xem tranh, kết hợp chi tiết miêu tả trong văn bản
để trả lời

- Nhìn tranh em thấy dượng Hương Thư là người như thế nào ?
+ Khỏe mạnh
- Dượng Hương Thư lao động trong khung cảnh như thế nào ?
+ Khó khăn, vất vả, nguy hiểm
- Nhìn tranh , cảnh thiên nhiên đó như thế nào ?
+ Rộng lớn, hùng vó
- Từ đó ,em có suy nghó gì về quê hương , đất nước ?
+ Tươi đẹp, hùng vó yêu nước
- Liên hệ giáo dục nhằm hình thành cho các em những nhân cách, phẩm
chất tốt đẹp.
- Củng cố bài học bằng nhiều hình thức : câu hỏi trắc nghiệm, điền vào
mô hình, nối ô chữ…
- Luyện tập : bài tập nhanh, đặt câu , dựng đoạn
3
- Dặn các em xem bài; chuẩn bò bài trước ở nhà đó là bước rất tốt để học
sinh nắm bắt nhanh kiến thức .
- Dự giờ ở tổ để rút kinh nghiệm cho bản thân học hỏi bạn đồng nghiệp
những cái hay để vận dụng vào tiết dạy .
IV. KẾT QUẢ ÁP DỤNG
Sau khi vận dụng phương pháp rèn luyện kó năng tiếng việt cho học sinh
THCS tôi thấy tính hiệu quả cao vì :
+ Tích cực hóa hoạt động học tập của học sinh
+ Giảm thời gian phân tích
+ Tăng thời gian luyện tập
+ Gây hứng thú học tập cho học sinh.
- Đánh giá:
+ Học sinh viết được một số câu, đoạn văn hay phù hợp với ngữ
cảnh .
+ Qua 1 tiết dạy : “ Nghóa của từ ”
Sỉ số :41 học sinh

Giỏi : nắm vững, vận dụng tốt : 20 học sinh
Khá: nắm vững, vận dụng còn sai :12 học sinh
Trung bình : nắm được , vận dụng còn sai nhiều :7 học sinh
Yếu : nắm chưa vững , vận dụng chưa được :2 học sinh
V. BÀI HỌC KINH NGHIỆM
- Nghe, nói, đọc, viết là vốn sống của mỗi con người . Nếu ta không hiểu
một cách thành thạo thì chúng ta không thể làm được mọi việc
Ví dụ : Muốn giải thích được một bài toán, yêu cầu các em phải đọc đề,
hiểu đề . Nếu không hiểu đề thì không giải được bài toán đã cho.
- Chính vì tầm quan trọng ấy nên tôi đã đầu tư nghiên cứu để làm thế
nào dạy tốt môn này cho học sinh.
- Qua tham khảo tài liệu , tổng kết kinh nghiệm trên hai cơ sở đó tôi rút
ra được kết luận : Nội dung kiến thức phải gọn , nhẹ, vừa sức và phù hợp với
lứa tuổi học sinh.
Vì vậy :
+ Bản thân luôn tham khảo, nghiên cứu tài liệu
+ Luôn bồi dưỡng nâng cao tay nghề
+ Soạn giảng nắm bắt trình độ tiếp thu của học sinh
+ Hiểu được bản chất của việc dạy môn ngữ văn .
4
Tóm lại, rèn kỹ năng tiếng việt cho học sinh THCS là phải dạy cho học
sinh vận dụng được 4 kỹ năng : nghe để hiểu; nói; đọc; viết phải đúng từ , đúng
chính tả, đúng ngữ pháp và phù hợp với văn cảnh để thể hiện được tư tưởng,
tình cảm mà mình muốn diễn đạt .
5