BÁO CÁO TỔNG HỢP “LƯỢC SỬ TÊN GỌI CÁC TÊN ĐƯỜNG THÀNH PHỐ SÓC TRĂNG”

UBND TỈNH SÓC TRĂNG
SỞ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

ĐẢNG ỦY KHỐI CÁC CƠ QUAN
TỈNH SÓC TRĂNG

ĐỀ TÀI CẤP TỈNH

BÁO CÁO TỔNG HỢP
“LƯỢC SỬ TÊN GỌI CÁC TÊN ĐƯỜNG
THÀNH PHỐ SÓC TRĂNG”

Cơ quan chủ trì đề tài: ĐOÀN THANH NIÊN KHỐI CÁC CƠ QUAN
Chủ nhiệm đề tài: KÝ MINH THI

Sóc Trăng, tháng 7 năm 2012

1


UBND TỈNH SÓC TRĂNG
SỞ KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

ĐẢNG ỦY KHỐI CÁC CƠ QUAN
TỈNH SÓC TRĂNG

Só

c

Tr

ăn

g

ĐỀ TÀI CẤP TỈNH

vi

ện

BÁO CÁO TỔNG HỢP
“LƯỢC SỬ TÊN GỌI CÁC TÊN ĐƯỜNG
THÀNH PHỐ SÓC TRĂNG”

Th
ư

Chủ nhiệm đề tài
(Chữ ký, tên)

Cơ quan chủ trì đề tài
(Chữ ký, tên và đóng dấu)

Sở Khoa học và Công nghệ
(Chữ ký, tên và đóng dấu)

2


MỤC LỤC

Th
ư

vi

ện

Só

c

Tr
ăn

g

CHỮ VIẾT TẮT VÀ DANH SÁCH HÌNH.....................................................6
DANH SÁCH HÌNH BẢN ĐỒ TÊN ĐƯỜNG ...............................................7
NỘI DUNG KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ .................................................8
Chương I..................................................................................................................9
1.1 Đặt vấn đề...................................................................................................9
1.2 Tổng quan...................................................................................................9
1.3. Mục tiêu của đề tài....................................................................................10
1.4 Giới hạn đề tài:...........................................................................................10
Chương II................................................................................................ ...............11
2.1. Nội dung nghiên cứu.................................................................................11
2.2 Phương pháp nghiên cứu ...........................................................................11
2.2.1 Đối tượng nghiên cứu, địa điểm..............................................................11
2.2.2 Quy mô và thời gian thực hiện................................................................11

2.2.3 Phương pháp nghiên cứu ........................................................................11
Chương III.................................................................................................... ..........13
3.1. Giới thiệu khái quát về thành phố Sóc Trăng ............................................13
3.2. Lược sử tên gọi các tên đường thành phố Sóc Trăng ................................14
3.2.1. Phường 1 ................................................................................................16
(1). Đường Hai Bà Trưng .................................................................................17
(2). Đường Ngô Quyền .....................................................................................17
(3). Đường Phan Châu Trinh ............................................................................18
(4). Đường Nguyễn Trãi ...................................................................................19
(5). Đường Phạm Ngũ Lão ...............................................................................21
(6). Đường Nguyễn Văn Cừ ............................................................................21
(7). Đường Hoàng Diệu.....................................................................................22
(8). Đường Hàm Nghi .......................................................................................23
(9). Đường Đào Duy Từ.....................................................................................24
(10). Đường Nguyễn Hùng Phước.....................................................................25
(11). Đường 3 Tháng 2.......................................................................................26
(12). Đường Đề Thám........................................................................................27
(13). Đường Nguyễn Văn Trỗi...........................................................................28
(14). Đường Đinh Tiên Hoàng...........................................................................28
(15). Đường Lý Thường Kiệt.............................................................................30
(16). Đường Nguyễn Huệ...................................................................................30
(17). Đường Cách Mạng Tháng Tám.................................................................32
(18). Đường Hồ Minh Luông.............................................................................33
(19). Đường Nguyễn Văn Hữu...........................................................................34
(20). Đường Trần Minh Phú...............................................................................36
3.2.2. Phường 2..................................................................................................37
(1). Đường Trần Phú...........................................................................................37
(2). Đường Trần Quang Diệu..............................................................................39
(3). Đường Trương Công Định............................................................................40
(4). Đường Dương Kỳ Hiệp.................................................................................42

(5). Đường Trần Quang Khải...............................................................................43

3


Th
ư

vi

ện

Só

c

Tr
ăn

g

(6). Đường Nguyễn Văn Linh..............................................................................43
(7). Đường Phú Lợi..............................................................................................45
(8). Đường Bùi Thị Xuân.....................................................................................46
(9). Đường Trần Bình Trọng................................................................................47
(10). Đường Nguyễn Trung Trực.........................................................................48
(11). Đường Sương Nguyệt Anh..........................................................................49
(12). Đường Lý Tự Trọng ...................................................................................50
(13). Đường Châu Văn Tiếp.................................................................................50
(14). Đường Hồ Hoàng Kiếm .............................................................................51

(15). Đường Trương Văn Quới............................................................................52
(16). Đường Trần Văn Sắc ..................................................................................52
3.2.3. Phường 3 ..................................................................................................53
(1). Đường Trần Hưng Đạo..................................................................................54
(2). Đường Lê Hồng Phong..................................................................................55
(3). Đường Trần Văn Bảy.....................................................................................57
(4). Đường Phan Bội Châu...................................................................................58
(5). Đường Văn Ngọc Chính................................................................................58
(6). Đường Đoàn Thị Điểm..................................................................................60
(7). Đường Thủ Khoa Huân.................................................................................61
(8). Đường Nguyễn Thị Minh Khai......................................................................62
(8). Đường Dương Minh Quan.............................................................................62
(10). Đường Lê Văn Tám.....................................................................................63
(11). Đường Lê Duẩn...........................................................................................64
(12). Đường Võ Thị Sáu.......................................................................................66
(13). Đường 30 Tháng 4.......................................................................................66
(14). Đường Nguyễn Văn Thêm..........................................................................68
3.2.4. Phường 4....................................................................................................69
(1). Đường Mạc Đỉnh Chi....................................................................................70
(2). Đường Nguyễn Đình Chiểu...........................................................................70
(3). Đường Bạch Đằng.........................................................................................71
(4). Đường Đồng Khởi ........................................................................................72
(5). Đường Bùi Viện.............................................................................................73
3.2.5. Phường 5....................................................................................................75
(1). Đường Tôn Đức Thắng..................................................................................76
(2). Đường Lương Định Của................................................................................77
3.2.6. Phường 6....................................................................................................79
(1). Đường Hùng Vương......................................................................................80
(2). Đường Lê Lợi................................................................................................80
(3). Đường Điện Biên Phủ....................................................................................81

(4). Đường Calmette.............................................................................................82
(5). Đường Huỳnh Thị Tân...................................................................................82
(6). Đường Yết Kiêu.............................................................................................83
(7). Đường Dã Tượng...........................................................................................84
(8). Đường Lê Lai.................................................................................................84
(9). Đường Nguyễn Chí Thanh.............................................................................86
(10). Đường Lý Đạo Thành..................................................................................86

4


Th
ư

vi

ện

Só

c

Tr
ăn

g

(11). Đường Ngô Gia Tự......................................................................................87
(12). Đường Trần Quốc Toản...............................................................................87
(13). Đường Huỳnh Phan Hộ...............................................................................88

(14). Đường Lai Văn Tửng...................................................................................89
(15). Đường Xô Viết Nghệ Tỉnh..........................................................................89
(16). Đường Vành Đai..........................................................................................90
(17). Đường Hồ Nước Ngọt.................................................................................90
3.2.7. Phường 7....................................................................................................91
(1). Đường Nam Kỳ Khởi Nghĩa..........................................................................92
(2). Đường Lê Hoàng Chu ...................................................................................93
(3). Đường Sóc Vồ...............................................................................................94
3.2.8 Phường 8.....................................................................................................95
(1). Đường Phạm Hùng........................................................................................96
(2). Đường Pasteur...............................................................................................97
(3). Đường Bà Triệu.............................................................................................98
(4). Đường Trần Văn Hòa....................................................................................99
(5). Đường Lê Vĩnh Hòa......................................................................................99
(6). Đường Võ Đình Sâm...................................................................................100
(7). Đường Cao Thắng........................................................................................100
(8). Đường Đặng Văn Viễn................................................................................101
3.2.9 Phường 9...................................................................................................102
(1). Đường Nguyễn Du.......................................................................................103
(2). Đường Phan Đình Phùng.............................................................................104
(3). Đường Mai Thanh Thế................................................................................105
3.2.10. Phường 10.............................................................................................107
(1). Đường Quốc lộ IA.......................................................................................108
3.3. Thảo luận.....................................................................................................108
3.3.1. Tóm lược khái quát về thành phố Sóc Trăng ..........................................108
7.3.2. Quá trình hình thành các tên đường.........................................................108
3.3.3. Lược sử các sự kiện cách mạng và lịch sử các anh hùng dân tộc,
các nhân vật lịch sử được đặt tên đường............................................................109
3.4. Mô tả xây dựng phần mềm bản đồ..............................................................109
3.5 Ý nghĩa ........................................................................................................114

3.5.1 Ý nghĩa khoa học của kết quả nghiên cứu ................................................114
3.5.2 Ý nghĩa thực tiễn và khả năng ứng dụng kết quả khoa học ......................115
Chương IV.................................................................................................................116
4.1. Kết luận.......................................................................................................116
4.2. Đề xuất.........................................................................................................116
TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................................................117
BÁO CÁO THỐNG KÊ.....................................................................................118
PHỤ LỤC...........................................................................................................124

5


CHỮ VIẾT TẮT VÀ DANH SÁCH HÌNH
1. Chữ viết tắt:
Ủy ban nhân dân
Lực lượng vũ trang
Đoàn viên thanh niên
Thành phố Sóc Trăng
Thị xã Sóc Trăng
Hecta
Mét
Đồng chí
Ban Chỉ huy

Chữ viết tắt
UBND
LLVT
ĐVTN
TPST
TXST

ha
m
Đ/c
BCH

g

Nội dung

Tr
ăn

Số TT
01
02
03
04
05
06
07
08
09

2. Danh sách hình bản đồ các phường:

vi

ện

Só

c

Nội dung
Hình 1: Bản đồ tên đường phường 1
Hình 2: Bản đồ tên đường phường 2
Hình 3: Bản đồ tên đường phường 3
Hình 4: Bản đồ tên đường phường 4
Hình 5: Bản đồ tên đường phường 5
Hình 6: Bản đồ tên đường phường 6
Hình 7: Bản đồ tên đường phường 7
Hình 8: Bản đồ tên đường phường 8
Hình 9: Bản đồ tên đường phường 9
Hình 10: Bản đồ tên đường phường 10

Trang
16
37
53
70
76
80
92
96
103
108

Th
ư

Số TT
01
02
03
04
05
06
07
08
09
10

6


g
Tr
ăn
c
Só
ện
vi
Th
ư
Bản đồ tên đường của thành phố Sóc Trăng, tỷ lệ 1:16.000
7


g
Tr

ăn
c
Só

Th
ư

vi

ện

NỘI DUNG KHOA HỌC VÀ CÔNG NGHỆ

8


Chương I
MỞ ĐẦU
1.1. Đặt vấn đề
Hàng ngày mỗi người chúng ta đã đi qua các tuyến đường trên địa bàn thành phố
Sóc Trăng, nhưng mấy ai hiểu một cách tường tận xuất xứ và nguồn gốc hình thành, đặc
biệt về nhân vật và sự kiện đặt tên cho từng tuyến đường. Đó có thể là tên những anh
hùng dân tộc hay sự kiện lịch sử cách nay đã hàng trăm, hàng nghìn năm,...

Tr
ăn

g

Đề tài nghiên cứu về Lược sử tên gọi các tên đường thành phố Sóc Trăng,

nên Ban Chủ nhiệm, Nhóm nghiên cứu luôn quán triệt và chấp hành các nguyên
tắc trong quá trình thực hiện đề tài: đó là tính khoa học, tính logic… tôn trọng và
ghi lại các sự kiện lịch sử, công lao đóng góp và hy sinh của từng nhân vật lịch sử
theo thực tế khách quan.

c

Từ sự quyết tâm và với quan điểm phải hoàn thành đề tài. Ban Chủ nhiệm,
Nhóm nghiên cứu đã nỗ lực giải quyết các vấn đề khó khăn trở ngại trong quá trình
thực hiện đề tài. Tiếp tục sưu tầm tài liệu, gặp gỡ từng cán bộ lão thành, các Cụ
cao niên để nắm tư liệu, xin ý kiến đóng góp, tìm tiểu sử của một số tên đường
thuộc địa bàn thành phố Sóc Trăng mà chưa có sử liệu nào ghi chép lại, tạo thêm
độ tin cậy và bổ sung lần lược vào từng tên đường.

1.2. Tổng quan

Só

Ngoài ra, việc triển khai thực hiện đề tài có thể bổ sung một số tư liệu lịch
sử cho công tác đổi, đặt tên đường, cũng như bổ sung tư liệu cho lịch sử địa
phương và tài liệu tham khảo bổ sung vào giáo trình giảng dạy trong trường học.

ện

Liên quan đến Đề tài này, hiện nay trên phạm vi cả nước có một số địa phương
có thực hiện, nhưng ở Sóc Trăng giai đoạn từ năm 1954 đến năm 2010 chưa có đề tài
nào nghiên cứu “Lược sử tên gọi các tên đường thành phố Sóc Trăng”.

Th
ư

vi

Ban Chủ nhiệm, Nhóm nghiên cứu đề tài đã gặp trực tiếp một số nhân chứng
lịch sử, các Cụ cao niên không còn nhiều, có những hạn chế về sức khỏe, trí nhớ
do tuổi tác nên khi trao đổi thu thập thông tin được không nhiều, một số trường
hợp biết danh tánh nhưng không rõ địa chỉ nên việc dò tìm rất khó, mất nhiều thời
gian, ảnh hưởng đến công tác nghiên cứu, tiến độ thực hiện đề tài.
Đa số Cán bộ trực tiếp biên soạn đều kiêm nhiệm, trình độ năng lực nghiên
cứu khoa học có giới hạn, tài liệu phục vụ cho nghiên cứu đề tài còn ít, đặc biệt là
nguồn tài liệu liên quan đến việc đặt, đổi tên đường trước và sau năm 1975 ở các
Trung tâm lưu trữ, các ngành hữu quan không còn. Một số tên đường mang tên
nhân vật lịch sử ở Sóc Trăng nhưng những nhân vật lịch sử đó chưa có sử liệu nào
ghi lại như: Trần Văn Sắc từng là Thị ủy viên thị xã Sóc Trăng, Nguyễn Văn Thêm
từng là Thị đội trưởng Thị đội Sóc Trăng trong những năm 1970, Trần Minh Phú,
Trương Văn Quới, Đặng Văn Viễn, Lai Văn Tửng... đến nay chưa có tiểu sử chính
thức để đưa lên sử liệu, dẫn đến thông tin còn quá ngắn gọn, chưa đầy đủ lắm nên
mất nhiều thời gian.

9


Quá trình triển khai thực hiện, Ban Chủ nhiệm, Nhóm nghiên cứu đề tài đã
hoàn thành được sản phẩm khoa học của mình. Nhìn chung, tuy đề tài thực hiện so
với thời gian hợp đồng có trễ nhưng Ban Chủ nhiệm, Nhóm nghiên cứu đề tài đã
rất nỗ lực, nghiêm túc thực hiện theo đúng đề cương được Hội đồng khoa học tỉnh
xem xét nhất trí và đã hoàn thành được sản phẩm khoa học của mình.
1.3. Mục tiêu của đề tài

Tr

ăn

g

Đề tài được thực hiện nhằm mục tiêu tổng hợp, hình thành một tài liệu khoa
học, có hệ thống về tóm lược tên gọi các tên đường ở địa bàn thành phố Sóc Trăng.
Từ đó làm cơ sở tuyên truyền giáo dục trong cán bộ, đoàn viên thanh niên và người
dân Sóc Trăng về truyền thống cách mạng, đạo lý uống nước nhớ nguồn, phát huy
niềm tự hào của dân tộc.
Củng cố và hệ thống lại kiến thức của nhân dân nói chung và Đoàn viên
thanh niên nói riêng nắm vững hơn lịch sử nước ta và lịch sử các sự kiện cách
mạng, các nhân vật lịch sử của quê hương Sóc Trăng, những Nhà bác học, những
thầy thuốc là ân nhân của nhân loại, của dân tộc.
1.4. Giới hạn đề tài

Th
ư

vi

ện

Só

c

Đề tài được thực hiện với không gian nghiên cứu là địa bàn thành phố Sóc
Trăng trong giai đoạn từ năm 1954 đến năm 2010.

10

Chương II
NỘI DUNG VÀ PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
2.1. Nội dung nghiên cứu
Tập trung tìm hiểu sơ nét về thị xã Sóc Trăng (nay là thành phố Sóc Trăng)
trước và sau năm 1975 đến nay; tìm hiểu quá trình hình thành các tên đường của
thành phố Sóc Trăng giai đoạn từ năm 1954 đến năm 2010, gắn với quá trình đặt, đổi
tên đường; tra cứu lịch sử các sự kiện cách mạng, lịch sử các anh hùng dân tộc, các
nhân vật lịch sử hay sự kiện được lấy đặt tên đường; ý nghĩa được rút ra từ thực tiễn.

2.2. Phương pháp nghiên cứu
2.2.1 Đối tượng, địa điểm

Tr
ăn

g

Sử dụng phần mềm Mapinfo xây dựng bản đồ quản lý từng tên đường ở
từng phường và trong cả thành phố Sóc Trăng giúp cho người xem tra cứu thông
tin để tìm từng tuyến đường được dễ dàng.

Đối tượng nghiên cứu của đề tài chính là các tên đường trên địa bàn thành
phố Sóc Trăng.

c

2.2.2 Quy mô và thời gian thực hiện

Só

Nội dung đề tài nghiên cứu là “Lược sử tên gọi các tên đường thành phố
Sóc Trăng” từ năm 1954 đến năm 2010 với quy mô nghiên cứu đề tài cấp tỉnh.
Thời gian thực hiện đề tài trong 2,5 năm, từ tháng 7/2007 đến tháng
12/2009.

ện

2.2.3 Phương pháp nghiên cứu

Đề tài được nghiên cứu thực hiện bằng 02 phương pháp chính: Phương pháp
lịch sử và phương pháp logic.

vi

- Phương pháp lịch sử: giúp cho việc sưu tầm, xác minh chỉnh lý và hệ
thống tư liệu đảm bảo tính chính xác và độ tin cậy đối với từng nhân vật lịch sử và
sự kiện cách mạng lịch sử cụ thể;

Th
ư

- Phương pháp logic: giúp công tác biên soạn, nhận định một cách khoa học, đúng
đắn về tính chất, đặc điểm của từng nhân vật lịch sử ở mỗi giai đoạn nhất định.
Bên cạnh, Nhóm nghiên cứu còn vận dụng thực hiện các phương pháp chuyên
gia, điền dã thực địa, thống kê, so sánh, đối chiếu để bổ sung cho 2 phương pháp chính
nêu trên nhằm giúp trong quá trình biên soạn đề tài đạt hiệu quả cao hơn.
Ngoài ra, Nhóm nghiên cứu còn xây dựng bản đồ phần mềm các tên đường
trên địa bàn thành phố Sóc Trăng để minh họa thêm nhằm nâng chất lượng và hiệu

quả cao hơn.

Tuy có nhiều tài liệu về lịch sử, nhưng để phục vụ cho việc nêu rõ công
trạng nhân vật lịch sử, tư liệu liên quan đến việc đặt đổi tên đường…còn rất thiếu
thông tin. Bên cạnh còn tận dụng tư liệu từ Trung tâm lưu trữ tỉnh Sóc Trăng,
Trung tâm lưu trữ thành phố Cần Thơ, Trung tâm lưu trữ Quốc gia tại thành phố
11


Hồ Chí Minh, Hội đồng nhân dân tỉnh, Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy, Sở Giao thông Vận tải
gặp gỡ các nhân chứng lịch sử, các Cụ cao niên… để bổ sung thêm nguồn tư liệu.

Th
ư

vi

ện

Só

c

Tr
ăn

g

Về các văn bản quy định việc đặt, đổi tên đường của địa phương từ năm
1954 đến năm 2010, Nhóm nghiên cứu đã cố gắng tìm, nhưng không có trong lưu

trữ dữ liệu của tỉnh nên bổ sung chưa được đầy đủ.

12


Chương III
KẾT QUẢ VÀ THẢO LUẬN
3.1. Giới thiệu khái quát về thành phố Sóc Trăng

Tr
ăn

g

Sóc Trăng là vùng đất được khai phá cách đây hàng trăm năm nay, khu vực
tỉnh Sóc Trăng lúc bấy giờ vẫn còn hoang vu, nhiều rừng rậm, thú dữ. Đến năm
1832, vua Minh Mạng chia Nam Kỳ thành 06 tỉnh (03 tỉnh Miền Đông: Gia định,
Biên Hòa, Định Tường; 03 tỉnh Miền Tây: Vĩnh Long, An Giang, Hà Tiên), lúc
bấy giờ vùng đất Sóc Trăng thuộc tỉnh Vĩnh Long. Đến khi thực dân Pháp xâm
lược và đặt hệ thống cai trị ở Nam Kỳ, tên gọi địa bàn hành chính thuộc tỉnh Sóc
Trăng có nhiều thay đổi. Ngày 20/12/1899, toàn quyền Đông Dương ký sắc lệnh
bỏ xưng danh địa hạt, đổi thành tỉnh, đại lý đổi thành quận. Ngày 01/01/1900, sắc
lệnh trên được áp dụng cho toàn Nam Kỳ và Sóc Trăng được chính thức xưng danh
là tỉnh từ ngày 01/01/1900.
Khi Cách mạng tháng Tám thành công (tháng 8/1945) thì tỉnh Sóc Trăng có
địa giới hành chính gần như tương xứng, tỉnh lỵ được đặt tại trung tâm thành phố
Sóc Trăng như hiện nay.

vi

ện

Só

c

Ngày 22/10/1956 theo Sắc lệnh 143-NV của Tổng Thống ngụy quyền Ngô
Đình Diệm, tỉnh Ba Xuyên được thành lập trên cơ sở địch cắt các quận Giá Rai,
Vĩnh Lợi, Vĩnh Châu, thị xã Bạc Liêu của tỉnh Bạc Liêu và quận Phước Long của
tỉnh Rạch Giá, trung tâm tỉnh lỵ là xã Khánh Hưng. Theo Nghị định số 118BNV/HC/NĐ của Bộ trưởng Bộ Nội vụ ký ngày 10/4/1957, tỉnh Ba Xuyên có 8
quận, 73 xã. Tháng 9/1964 theo Sắc lệnh số 245/NV của Thủ tướng Việt Nam
Cộng hòa cắt các quận: Giá Rai, Vĩnh Lợi, Vĩnh Châu, thị xã Bạc Liêu của tỉnh Ba
Xuyên tái lập tỉnh Bạc Liêu. Đến ngày 16/9/1968, theo Sắc lệnh số 466-NV của
Thủ tướng Việt Nam Cộng Hòa sáp nhập quận Kế Sách thuộc tỉnh Phong Dinh vào
tỉnh Ba Xuyên, lúc bấy giờ trung tâm tỉnh lỵ vẫn là Khánh Hưng.

Th
ư

Từ 30/4/1975, thị xã Sóc Trăng là một trong những đơn vị hành chính thuộc
tỉnh Hậu Giang (trên cơ sở nhập tỉnh Sóc Trăng, tỉnh Cần Thơ và thành phố Cần
Thơ). Ngày 26/12/1991 theo Nghị quyết của Quốc hội khóa VIII, kỳ họp thứ 10,
tỉnh Hậu Giang chia thành 2 tỉnh: tỉnh Cần Thơ và tỉnh Sóc Trăng. Đến tháng
4/1992 tỉnh Sóc Trăng chính thức đi vào hoạt động, thị xã Sóc Trăng là trung tâm
tỉnh lỵ của tỉnh Sóc Trăng. Thị xã Sóc Trăng được nâng lên thành phố Sóc Trăng
trực thuộc tỉnh Sóc Trăng theo Nghị định số 22/2007/NĐ-CP ngày 08/02/2007 của
Thủ Tướng Chính phủ. Theo đó, Thành phố Sóc Trăng có 7.615,22 ha diện tích tự
nhiên và 173.922 nhân khẩu, có 10 đơn vị hành chính trực thuộc, gồm các phường:
1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8, 9, 10.
Trước giải phóng 30/4/1975, đường phố Sóc Trăng còn ít. Theo báo cáo

thống kê năm 1972, do Ty Công Chánh - Ba Xuyên thuộc tỉnh lỵ Khánh Hưng tỉnh Ba Xuyên đệ trình lên Bộ Công Chánh - Việt Nam Cộng Hoà lúc bấy giờ có
58 tên đường.
13


Th
ư

vi

ện

Só

c

Tr
ăn

g

Từ sau ngày Miền Nam giải phóng (30/4/1975) cho đến năm 1992, sau khi
là Trung tâm tỉnh lỵ của tỉnh Sóc Trăng, thị xã Sóc Trăng có 6 phường: từ phường
1 đến phường 6. Ngày 30/10/1995 địa giới hành chính thị xã Sóc Trăng được mở
rộng và chia tách, lấy thêm phần đất các xã: An Hiệp, An Ninh, Tân Thạnh, Phú
Mỹ, Đại Tâm để thành lập thêm 4 phường mới là phường 7, phường 8, phường 9,
phường 10 và hình thành thêm một số tên đường.
Nếu năm 1992 thị xã Sóc Trăng có 68 tên đường, thì đến ngày 22/12/2006
có 88 tên đường theo Quyết định số 48/2006/QĐ-UBND của Chủ tịch UBND tỉnh
về việc đặt tên, đổi tên đường và công trình công cộng đô thị trên địa bàn tỉnh Sóc

Trăng cho 20 tên đường và ở thành phố Sóc Trăng có Quốc lộ 1A đi qua (nằm trên
địa bàn khóm 1, 2 phường 7; khóm 5, 7, 3 phường 2 và khóm 2, khóm Tâm Trung,
khóm 3 phường 10, dài 8.350m). Trong tổng số 88 tên đường phố, có 71 tên đường
có mặt lộ rộng 4m trở lên (chiếm tỷ lệ 80,68 %); có 17 tên đường mặt lộ rộng 4m
(chiếm tỷ lệ 19,32%).
Từ quá trình hình thành và phát triển thì đến nay thành phố Sóc Trăng nằm
trong vùng ĐBSCL, vùng sản xuất nông nghiệp lớn nhất, nông nghiệp ĐBSCL làm
nên phần lớn lúa gạo, cây trái và tôm cá cho cả nước.
Từ vị trí địa lý như vậy, thành phố Sóc Trăng có lợi thế ở vào vị trí có nhiều
thuận lợi để phát triển kinh tế xã hội. Với vị trí là trung tâm của vùng lãnh thổ rộng
lớn ĐBSCL, thành phố Sóc Trăng còn có điều kiện để phát triển mạnh công nghiệp
và dịch vụ, du lịch.
Thành phố Sóc Trăng là trung tâm chính trị, kinh tế, văn hoá - xã hội và là
đầu mối giao lưu kinh tế quan trọng của tỉnh Sóc Trăng.
Thành phố Sóc Trăng bao gồm 10 phường với 60 khóm, tổng diện tích tự
nhiên là 7.616,21ha; dân số 136.348 người, bao gồm 03 dân tộc Kinh, Hoa, Khmer
cùng sinh sống; mật độ dân số 1.790 người/km2; về cơ cấu lao động: lao động nông
nghiệp chiếm 11,73%; phi nông nghiệp chiếm 88,27%.
Tốc độ tăng trưởng kinh tế bình quân giai đoạn năm 2006- 2010 là 15,93%.
Trong đó: khu vực I là 3,49%; khu vực II tăng 7,92%; khu vực III tăng 35,25%. Cơ
cấu kinh tế khu vực I là 5,03%; khu vực II là 42,25%; khu vực III là 52,72%, cơ
cấu kinh tế so với năm 2005 có sự chuyển dịch giảm 25,68% ở khu vực II và tăng
28,36% ở khu vực III, phù hợp với xu thế phát triển của đô thị.
GDP bình quân đầu người tăng nhanh, từ 1.157USD tăng lên 1.863 USD.
Kết cấu hạ tầng trong những năm qua đã được quan tâm đầu tư từng bước phục vụ
cho phát triển kinh tế, đời sống nhân dân đã được cải thiện, quốc phòng và an ninh
được giữ vũng ổn định (Trích từ nguồn Cổng thông tin điện tử UBND Thành phố
Sóc Trăng “Mục điều kiện tự nhiên”).
3.2. Lược sử tên gọi các tên đường thành phố Sóc Trăng
Hàng ngày mỗi người chúng ta đi qua các tuyến đường, nhưng mấy ai hiểu

một cách tường tận xuất xứ và nguồn gốc hình thành, đặc biệt về nhân vật và sự
kiện được đặt tên cho con đường đó; có thể là tên những anh hùng dân tộc hay sự
kiện lịch sử cách nay đã hàng trăm, hàng ngàn năm, nhưng có thể thuộc lịch sử cận
14


Th
ư

vi

ện

Só

c

Tr
ăn

g

đại và hiện đại. Để giúp cho mọi người tìm hiểu về từng tên đường trên địa bàn
Thành phố Sóc Trăng, Đoàn Thanh niên Khối Dân Chính Đảng (nay là Đoàn
Thanh niên Khối các Cơ quan) tóm lược tên gọi các tên đường của thành phố Sóc
Trăng như sau:

15

Th
ư

vi

ện

Só

c

Tr
ăn

g

3.2.1. Phường 1
Ủy ban nhân dân Phường 1 tọa lạc tại số 58-60, khóm 2, đường Ngô Quyền.
Phường có 4 khóm bao gồm: khóm 1, 2, 3, 4, với diện tích 29,29 ha, dân số toàn
phường 6.950 người. Đây là phường trung tâm của thành phố Sóc Trăng, khu trung
tâm thương mại, dịch vụ sầm uất của tỉnh được hình thành từ rất lâu và được duy
trì cho tới ngày nay. Trên địa bàn phường 1 có 20 tên đường với các tên gọi: Hai
Bà Trưng, Ngô Quyền, Phan Châu Trinh, Hàm Nghi, Phạm Ngũ Lão, Nguyễn Trãi,
Đinh Tiên Hoàng, Nguyễn Huệ, Nguyễn Văn Cừ, Hoàng Diệu, Đào Duy Từ, Trần
Minh Phú, Lý Thường Kiệt, Nguyễn Hùng Phước, Nguyễn Văn Hữu, Hồ Minh
Luông, Đề Thám, Nguyễn Văn Trỗi, 03/02, Cách mạng tháng Tám (trong đó có
đường: Xô Viết Nghệ Tĩnh từ phường 6 chạy ngang qua), lược sử cụ thể nguồn
gốc của các tên đường như sau:

Hình 1: Bản đồ tên đường phường 1

16


(1). Đường Hai Bà Trưng

g

Nằm trên địa bàn khóm 1, 2 phường 1, dài 650m, bắt đầu từ đường Trần
Hưng Đạo và kết thúc Cầu C247 – đường Lý Thường Kiệt, đường này lưu thông
một chiều, mặt lộ rộng 9m. Năm 1962 (Lập theo bản đồ do Ty Điền Địa phát hành
ngày 05/6/1962, tỷ lệ 1/5.000), đường đã xây dựng trước đó và có tên là Đại lộ
Trưng Vương. Năm 1976 đường được đổi tên là đường Hai Bà Trưng cho đến nay;
đường Hai Bà Trưng là tuyến đường chính của thị xã Sóc Trăng, đường này trước
đây lưu thông hai chiều, do sự phát triển của lưu lượng xe, mật độ lưu thông quá
dầy nên từ năm 2000 đường Hai Bà Trưng trở thành đường 01 chiều để tránh ùn
tắc giao thông, nhất là trong những giờ cao điểm.

Tr
ăn

Lý do đổi: Phù hợp với giai đoạn cách mạng hiện nay và dễ tuyên truyền
giáo dục trong nhân dân.

Só

c

Hai Bà Trưng là tên gọi chung của hai chị em Trưng Trắc và Trưng Nhị.
Đây là 2 nữ tướng nổi tiếng thời Bắc thuộc lần thứ nhất là bậc liệt nữ đầu tiên

trong lịch sử nước nhà. Vào một sáng mùa xuân năm 40, tại đất Mê Linh, Hai Bà
Trưng đã làm lễ tế cờ khởi nghĩa và khôi phục nền độc lập cho đất nước, chống áp
bức, thống trị và nô dịch, đồng hoá của nhà Hán (Trung Quốc). Tiếng trống đồng
trầm hùng, âm vang lời thề của Hai Bà Trưng trước giờ xuất binh là sự tập hợp sức
mạnh đoàn kết của cả dân tộc đứng lên chống giặc ngoại xâm:
Một xin rửa sạch nước thù

Hai xin dựng lại nghiệp xưa họ Hùng
Ba kêu oan ức lòng chồng

ện

Bốn xin vẻn vẹn sở công lệnh này

Th
ư

vi

Trưng Trắc đã cùng em gái đứng đầu cuộc khởi nghĩa liên kết được sức
mạnh toàn dân, trong đó có đông đảo phụ nữ và các nữ tướng như: Ngọc Lâm
(Thánh thiên công chúa), Vũ Thục (Bát nàn công chúa)… và toàn quốc (không chỉ
gồm Giao Chỉ, Cửu Chân, Nhật Nam là miền đất Việt Nam ngày nay, từ Nam
Trung Bộ trở ra, mà cả đất Hợp Phố, bây giờ là Nam Quảng Đông – Trung Quốc).
Chỉ trong một thời gian ngắn, đoàn quân khởi nghĩa dưới sự chỉ huy của Hai
Bà đã quét sạch giặc thù khỏi bờ cõi. Hai Bà được tôn làm vua, đứng đầu đất nước
độc lập trong thời gian ba năm. Sau đó, nhà Hán tiếp tục sang xâm lược nước ta lần
nữa Hai Bà Trưng đã dũng cảm đương đầu cùng quân giặc, đánh đuổi quân thù và
cuối cùng đã hy sinh anh dũng vào năm Quý Mão (năm 43 sau công nguyên), để
lại tấm gương oanh liệt nghìn thu. Nhân dân thương nhớ lập đền thờ và tổ chức hội

đền Hát Môn lễ giỗ hai bà vào mùng sáu tháng ba hàng năm.
(2). Đường Ngô Quyền
Nằm trên địa bàn khóm 2 phường 1, dài 380m, bắt đầu từ đường Nguyễn
Huệ và kết thúc là đường Lý Thường Kiệt, đường này lưu thông hai chiều, mặt lộ
rộng 5m. Năm 1962 (Lập theo bản đồ do Ty Điền Địa phát hành ngày 05/6/1962,
17


tỷ lệ 1/5.000), đường đã xây dựng trước đó và đã có tên đường Ngô Quyền và từ
đó tên đường Ngô Quyền vẫn giữ cho đến nay.
Ngô Quyền sinh năm 897, quê ở Đường Lâm, huyện Phúc Lộc, Ái Châu.
Cha là Ngô Mân, vốn là thứ sử châu Đường Lâm trong thời họ Khúc dấy nghiệp và
mẹ là bà họ Phạm. Từ nhỏ ông đã có tướng mạo khác thường và lại được cha ra
sức rèn luyện võ nghệ nên lớn lên ông là người rất giỏi võ. Năm 20 tuổi ông theo
Phó tướng Dương Đình Nghệ, người đang dấy binh ở đất Ái Châu (Thanh Hóa) và
cưới con gái Dương Đình Nghệ là Dương Như Ngọc làm vợ.

Tr
ăn

g

Năm Đinh Dậu (937), Kiều Công Tiễn phản bội, giết chết Dương Đình
Nghệ, rồi cấu kết với quân Nam Hán để củng cố thế lực. Năm 938, Ngô Quyền tập
hợp hào kiệt trong nước tiến ra Bắc, hạ thành Đại La, tiêu diệt Kiều Công Tiễn.
Sau đó, ông chỉ huy trận Bạch Đằng nổi tiếng, đánh bại quân Nam Hán do Hoằng
Tháo chỉ huy, giết chết Hoằng Tháo trên sông Bạch Đằng.

(3). Đường Phan Châu Trinh

c

Năm Kỷ Hợi (939), Ngô Quyền xưng là Ngô vương còn gọi là Tiền Ngô
vương, đóng đô ở Cổ Loa, mở nền độc lập tự chủ cho nước nhà. Nhưng rất tiếc,
Ngô Vương Quyền trị vì trên ngôi thật ngắn ngủi, chỉ sáu năm và mất vì bạo bệnh
ngày 18 tháng giêng năm Giáp Thìn (944).

ện

Só

Nằm trên địa bàn khóm 3, 4, 1 phường 1, dài 650m, bắt đầu từ đường Đồng
Khởi kéo dài đến đường Đề Thám, đường này lưu thông hai chiều, mặt lộ rộng 6m.
Năm 1962 (Lập theo bản đồ do Ty Điền Địa phát hành ngày 05/6/1962, tỷ lệ
1/5.000), đường đã xây dựng trước đó và có tên là đường Phan Châu Trinh và sau
đó vẫn giữ tên đường cho đến ngày nay.

vi

Phan Châu Trinh sinh năm 1872, người làng Tây Lộc, huyện Tiên Phước,
tỉnh Quảng Nam. Thân sinh là Phan Văn Bình, một võ quan nhỏ, từng tham gia
phong trào Cần Vương trong tỉnh, làm chuyển vận sứ phụ trách việc quân lương,
nhưng về sau trở thành nạn nhân của sự chia rẽ nội bộ.

Th
ư

Năm 1892, ông đi học và nổi tiếng học giỏi. Năm 1900, ông đỗ cử nhân.
Năm 1901, ông đỗ Phó bảng, đồng khoa với tiến sĩ Ngô Đức Kế và Nguyễn Sinh
Sắc. Năm 1903, ông vào học Trường Hậu Bổ, sau ra làm Thừa Biện Bộ Lễ. Ít lâu

sau ông bỏ quan, hoạt động cứu nước. Ông kết giao với nhiều sĩ phu yêu nước như
Huỳnh Thúc Kháng và Phan Bội Châu. Ông và Phan Bội Châu tâm đắc về nhiệt
huyết cứu nước, nhưng ông không tán thành đường lối của Phan Bội Châu dựa vào
Nhật để đấu tranh vũ trang chống Pháp. Ông cùng các bạn đi khắp Việt Nam cổ vũ
đấu tranh và liên kết trí thức, văn sĩ yêu nước. Năm 1905, ông sang Nhật Bản rồi
sang Pháp chủ trương dựa vào Pháp để tiến hành cải cách, thực hiện tự do dân chủ, lật đổ
chế độ phong kiến, làm cho dân giàu, nước mạnh, tiến lên giải phóng dân tộc.

Năm 1906, ông bí mật sang Nhật Bản gặp Phan Bội Châu, khởi xướng Duy
Tân, cải cách nước nhà. Sau khi về nước, ông ra sức tuyên truyền chủ trương cải cách
của mình và trở thành một trong những người lãnh đạo xu hướng cải lương hồi đầu
thế kỷ 20.
18


Tháng 7/1907, Phan Châu Trinh ra Hà Nội tham gia giảng dạy ở Đông Kinh
nghĩa thục, những buổi diễn thuyết của ông có rất đông người đến nghe. Ông mở
rộng giao du với cả một số người Pháp.

Tr
ăn

g

Năm 1908, vụ Hà Thành đầu độc ở Hà Nội và phong trào chống thuế của
nông dân Trung Kỳ nổ ra và bị thực dân Pháp đàn áp, ông bị bắt đày ra Côn Đảo.
Đến năm 1910, nhờ có Hội Nhân quyền Pháp can thiệp, ông được trả lại tự do,
nhưng bị quản thúc tại Mỹ Tho. Tuy nhiên, ông viết thư cho Toàn quyền đòi được
sang Pháp hoặc trở lại Côn Đảo, nhất định không chịu cảnh bị giam lỏng ở Mỹ
Tho. Vì vậy, nhân dịp có nghị định ngày 31/10/1908 của Chính phủ Pháp về việc

lập một nhóm giảng dạy tiếng Hán tại Pháp, năm 1911 chính quyền Đông Dương
cử một đoàn giáo dục Đông Dương sang Pháp, có cả Phan Châu Trinh và con trai
là Phan Châu Dật.

c

Sang Pháp, ông ở nhà luật sư Phan Văn Trường, mở một hiệu sửa ảnh, sống
thanh bạch (Nguyễn Tất Thành cũng từng làm việc tại cửa hiệu của ông). Ông tìm
cách liên hệ với những người trong Liên minh Nhân quyền và Đảng Xã hội Pháp.
Ông cũng có những cuộc tiếp xúc với các nhóm Việt kiều và các đảng phái tiến bộ,
thảo luận vấn đề độc lập, tự do, dân chủ. Năm 1914, ông lại bị bắt giam vì tình
nghi có liên hệ với nước Đức. Nhờ sự can thiệp của Đảng Xã hội Pháp nên ông
mới được thả ra.

ện

Só

Ngày 19/6/1919, ông cùng với Phan Văn Trường, Nguyễn Thế Truyền và
Nguyễn Tất Thành soạn "Bản Yêu sách của nhân dân An Nam" gửi cho Hội nghị
Versailles, ký tên chung là Nguyễn Ái Quốc, làm nổ ra "quả bom chính trị" chấn
động tại nước Pháp. Năm 1925 Ông trở về nước, rồi lâm bệnh. Ông mất ngày
24/3/1926 tại Sài Gòn.
Lăng mộ của ông hiện ở quận Tân Bình, thành phố Hồ Chí Minh và được
xếp hạng là Di tích lịch sử cấp quốc gia.

vi

(4). Đường Nguyễn Trãi

Th
ư

Nằm trên địa bàn khóm 1 phường 1, dài 190m, bắt đầu từ đường Phan Châu
Trinh và kết thúc là đường Nguyễn Văn Trỗi, đường này lưu thông hai chiều, mặt
lộ rộng 4,5m. Năm 1962 (Lập theo bản đồ do Ty Điền Địa phát hành ngày
05/6/1962, tỷ lệ 1/5.000), đường đã xây dựng trước đó và có tên là đường Nguyễn
Trãi, sau đó tên đường Nguyễn Trãi vẫn giữ cho đến ngày nay.
Nguyễn Trãi hiệu là Ức Trai, Ông sinh năm 1380, quê ở làng Chi Ngại,
huyện Chí Linh, tỉnh Hải Dương nhưng sinh ra ở Thăng Long trong dinh ông ngoại
là quan Tư đồ Trần Nguyên Đán. Về sau gia đình dời về sống ở làng Ngọc Ổi, xã
Nhị Khê, huyện Thường Tín, tỉnh Hà Tây (Nay là Hà Nội). Cha là Nguyễn Ứng
Long (tức là Phi Khanh), vốn là học trò nghèo thi đỗ Thái học sinh và mẹ Trần Thị
Thái - con quan Tư đồ Trần Nguyên Đán, dòng dõi quý tộc nhà Trần, là đại thần
nhà Hậu Lê, một nhà văn chữ Nôm.

Năm Nguyễn Trãi lên 5 tuổi, mẹ mất. Sau đó không lâu, Ông ngoại (Trần
Nguyên Đán) cũng mất. Ông về ở với cha tại quê nội ở làng Nhị Khê.
19


Năm 1400, để cứu vãn chế độ phong kiến đang khủng hoảng trầm trọng, Hồ
Quý Ly lật đổ nhà Trần và tiếp tục thi hành các cải cách như chính sách hạn nô,
hạn điền, tổ chức lại giáo dục, thi cử và y tế.
Sau khi lên ngôi, Hồ Quý Ly mở khoa thi. Nguyễn Trãi đã đỗ Thái học sinh
(Tiến sĩ) năm ông mới 20 tuổi. Hồ Quý Ly cử ông giữ chức Ngự sử đài chánh
chưởng. Còn cha ông là Nguyễn Phi Khanh đỗ bảng nhãn từ năm 1374, được Hồ
Quý Ly cử giữ chức Đại lý tự khanh Thị lang toà trung thư kiêm Hàn lâm Viện học
sĩ tư nghiệp Quốc Tử Giám.

Tr
ăn

g

Năm 1406, Minh Thành Tổ sai Trương Phụ mang quân sang xâm lược Việt
Nam. Nhà Hồ đem quân chống cự, nhưng bị đánh bại. Cha con Hồ Quý Ly và một
số triều thần trong đó có Nguyễn Phi Khanh bị bắt và bị đưa về Trung Quốc.
Sau đó Nguyễn Trãi cũng bị quân Minh bắt. Thượng thư nhà Minh là Hoàng
Phúc biết Nguyễn Trãi là một nhân vật có tài, tìm cách dụ dỗ, nhưng ông kiên
quyết không theo giặc.

c

Sau một thời gian bị giam lỏng ở thành Đông Quan, Nguyễn Trãi vượt được
vòng vây của giặc vào Lam Sơn (Thanh Hóa) theo phò Lê Lợi. Ông gặp vị thủ lĩnh
nghĩa quân Lam Sơn ở Lỗi Giang. Ông trao cho Lê Lợi bản chiến lược đánh đuổi
quân Minh mà sử sách Việt Nam gọi là Bình Ngô Sách.

Só

Lê Lợi khen chiến lược của Nguyễn Trãi là đúng. Và ông đã vận dụng chiến
lược này để đánh quân Minh. Từ đây, ông thường giữ Nguyễn Trãi gần bên mình
để cùng bàn mưu tính kế đánh quân Minh.

ện

Cuối năm 1426, Lê Lợi lập bản doanh ở bến Bồ Đề (Gia Lâm). Tại đây, ông
cho dựng một cái chòi cao ngang bằng tháp Báo Thiên ở thành Đông Quan. Lê Lợi
ngồi tầng thứ nhất của chòi, Nguyễn Trãi ngồi tầng thứ hai. Hai nhân vật luôn luôn

trao đổi ý kiến với nhau.

Th
ư

vi

Do luôn luôn "lo trước điều thiên hạ phải lo, vui sau cái vui của thiên hạ",
Nguyễn Trãi lúc nào cũng sống một cuộc đời giản dị, cần kiệm liêm chính. Nhà
của ông ở thành Đông Kinh (Thăng Long) chỉ là một túp nhà tranh (góc thành Nam
lều một gian). Khi ông cai quản công việc quân dân ở hải đảo Đông Bắc, nhà của
ông ở Côn Sơn "bốn mặt trống trải, xác xơ chỉ có sách là giàu thôi" (thơ Nguyễn
Mộng Tuân, bạn Nguyễn Trãi).

Bài Bình Ngô đại cáo của ông là một "thiên cổ hùng văn". Đó là một thiên
anh hùng ca bất hủ của dân tộc.

Năm 1442, vì vụ án “Lệ chi viên” cả gia đình ông bị hãm hại (tru di tam tộc)
khiến cho người đương thời vô cùng thương tiếc (Thọ 62 tuổi).

Năm 1464, vua Lê Thánh Tông hạ chiếu minh oan cho Nguyễn Trãi, truy
tặng quan tước và tìm hỏi con cháu còn sót lại để phong chiêu tước.
Nguyễn Trãi là một nhân vật vĩ đại trong lịch sử Việt Nam. ông là Anh hùng
dân tộc, là nhà tư tưởng, nhà thơ, nhà văn hoá lớn của nước ta. Tâm hồn và sự
nghiệp của ông mãi mãi là vì sao sáng như Lê Thánh Tông truy tặng "Ức Trai tâm
20


thượng quang Khuê Tảo". Năm 1980, Nguyễn Trãi được tổ chức UNESCO phong
tặng “Danh nhân Văn hóa thế giới”.

(5). Đường Phạm Ngũ Lão
Nằm trên địa bàn khóm 3, 1 phường 1, dài 470m, bắt đầu từ đường Đồng
Khởi và kéo dài đến đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, đường này lưu thông hai chiều,
mặt lộ rộng 4,6m. Năm 1962 (Lập theo bản đồ do Ty Điền Địa phát hành ngày
05/6/1962, tỷ lệ 1/5.000), đường đã xây dựng trước đó và có tên là đường Phạm
Ngũ Lão, sau đó tên đường vẫn giữ cho đến ngày nay.

g

Phạm Ngũ Lão sinh năm 1254 người làng Phù Ủng, huyện Đường Hào, Hải
Dương (nay thuộc huyện Ân Thi, tỉnh Hưng Yên).

Tr
ăn

Trong hai cuộc kháng chiến chống quân xâm lược nhà Nguyên, Phạm Ngũ
Lão lập được nhiều chiến công. Năm 1285, trong cuộc kháng chiến chống quân
Nguyên lần thứ hai, Ông cùng với Trần Quang Khải tiến đánh Chương Dương,
Hàm Tử, đập tan đội binh thuyền khổng lồ của giặc và diệt quân Nguyên đang
chiếm đóng Thăng Long. Sau đó, Phạm Ngũ Lão được lệnh mang 3 vạn quân phục
kích đánh địch ở Vạn Kiếp, chặn đường địch rút chạy lên biên giới phía Bắc và
diệt được hai phó tướng địch là Lý Quán và Lý Hằng.

Só

c

Trong cuộc kháng chiến chống quân Nguyên lần thứ ba, Phạm Ngũ Lão
cùng các tướng bày trận phục kích đường rút lui của giặc trên sông Bạch Đằng.
Trong trận này quân nhà Trần bắt sống các tướng giặc Phàn Tiếp, Tích Lệ cơ, Ô

Mã Nhi. Phạm Ngũ Lão tiếp tục truy kích cánh quân của Thoát Hoan trên đường
bộ.

ện

Phạm Ngũ Lão đã bốn lần cất quân đi trừng phạt sự xâm chiếm, quấy nhiễu
của quân Ai Lao, hai lần Nam chinh đánh thắng quân Chiêm Thành, buộc vua
Chiêm là Chế Chí phải xin hàng.

vi

Năm 1290, vua Trần Nhân Tông giao cho ông cai quản quân Thánh Dực,
phong chức Hữu Kim ngô Đại tướng quân. Đến đời vua Trần Anh Tông, ông được
thăng tới chức Điện suý Thượng tướng quân, tước Quan nội hầu.

Th
ư

Phạm Ngũ Lão không chỉ có tài về quân sự, mà còn để lại nhiều bài thơ về
chí trai, lòng yêu nước.
Ngày 01/11/1320, Phạm Ngũ Lão mất, hưởng thọ 66 tuổi.
(6). Đường Nguyễn Văn Cừ

Nằm trên địa bàn khóm 2, 3 phường 1, dài 380m, bắt đầu từ đường Nguyễn
Huệ và kết thúc là đường Lý Thường Kiệt, đường này lưu thông hai chiều, mặt lộ
rộng 6m. Năm 1962 (Lập theo bản đồ do Ty Điền Địa phát hành ngày 05/6/1962,
tỷ lệ 1/5.000), đường đã xây dựng trước đó và có tên là đường Duy Tân. Năm 1976
đường được đổi tên là đường Nguyễn Văn Cừ cho đến nay.
Lý do đổi: Phù hợp với giai đoạn cách mạng hiện nay và dễ tuyên truyền
giáo dục trong nhân dân.

21


Nguyễn Văn Cừ sinh ngày 09/7/1912 tại thôn Cẩm Giàng, xã Đồng Nguyên,
huyện Từ Sơn, tỉnh Bắc Ninh. Cha Nguyễn Văn Quán và mẹ Nguyễn Thị Khuyến.
Ông xuất thân từ trong một gia đình Nho học có truyền thống, thuở nhỏ học ở quê.
Sau khi đỗ bằng tiểu học, ông được vào Trường Bưởi (Hà Nội).
Năm 1927, lúc đang học tại Trường, ông tham gia vào tổ chức “Hội Việt
Nam cách mạng thanh niên”. Do hoạt động của mình, ông bị thực dân Pháp đuổi
học, tháng 6 năm 1929, ông được kết nạp vào chi bộ Đông Dương Cộng Sản Đảng
đầu tiên ở Hà Nội.

Tr
ăn

g

Sau khi thành lập Đảng (03/02/1930). Ông làm Bí thư đầu tiên của đặc khu
Hòn Gai - Uông Bí. Hoạt động ở đây một thời gian, ông bị Pháp bắt, kết án khổ sai
rồi đày đi Côn Đảo.
Năm 1936, ông được trả tự do, về hoạt động bí mật ở Hà Nội. Tháng 9/1937,
ông được Trung ương Đảng cử đi dự Hội nghị Trung ương tại Bà Điểm, huyện
Hóc Môn, tỉnh Gia Định (nay là TP Hồ Chí Minh). Tại hội nghị này ông được cử
vào Ban Thường vụ Trung ương Đảng Cộng sản Đông Dương.
Năm 1938, ông được bầu làm Tổng Bí thư Đảng cộng sản Đông Dương khi
mới 26 tuổi. Năm 1939 ông trở ra miền Bắc.

Só

c

Mùa thu năm 1939, ông lại vào Sài Gòn cùng các ông Lê Duẩn, Phan Đăng
Lưu… mở Hội nghị Trung ương lần thứ VI để hoạch định chương trình mới. Đến
tháng 6/1940, ông bị thực dân Pháp bắt tại đường Nguyễn Tấn Nghiệm (Sài Gòn)
cùng với một số đồng chí của mình.

ện

Sau cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ (23/11/1940), thực dân Pháp ghép ông vào tội
đã thảo ra "Nghị quyết thành lập Mặt trận thống nhất dân tộc phản đế Đông
Dương", "Chủ trương bạo động", “là người có trách nhiệm tinh thần trong cuộc
khởi nghĩa Nam Kỳ" và chúng kết án tử hình ông.

vi

Ngày 28/8/1941, bản án được thi hành, chúng xử bắn ông tại Bà Điểm,
huyện Hóc Môn cùng với một số cán bộ lãnh đạo của Đảng như: Hà Huy Tập,
Nguyễn Thị Minh Khai, Võ Văn Tần, Phan Đăng Lưu...

Th
ư

Tại pháp trường, ông đã kiên quyết xé tấm băng đen bịt mắt và hô lớn: “Cách
mạng Đông Dương thành công muôn năm” rồi ngã gục trước làn đạn của địch. Ông hy
sinh lúc mới 29 tuổi.
(7). Đường Hoàng Diệu

Nằm trên địa bàn khóm 1 phường 1, dài 100m, bắt đầu từ đường Phan Châu
Trinh và kết thúc là đường Nguyễn Huệ, đường này lưu thông hai chiều, mặt lộ
rộng 5m. Năm 1962 (Lập theo bản đồ do Ty Điền Địa phát hành ngày 05/6/1962,

tỷ lệ 1/5.000), đường đã xây dựng trước đó và có tên là đường Hoàng Diệu, sau đó
vẫn giữ tên đường cho đến nay.

Hoàng Diệu sinh năm 1829, tại làng Xuân Đài, huyện Duyên Phước (nay
thuộc xã Điện Quang, huyện Điện Bàn), tỉnh Quảng Nam trong một gia đình có
truyền thống khoa bảng và yêu nước. Ông đậu cử nhân trong khoa thi Hương tại
Thừa Thiên năm 1848. Năm 1853, ông thi đậu Khoa Lễ Vi và được nhận chức Hàn
22


Lâm Kiểm Thảo. Bước đường quan lại của ông cũng trải qua nhiều thăng trầm.
Đến năm 1879 ông được lãnh hàm Thượng Thư Bộ Binh, đi trấn nhiệm Hà Ninh
(Hà Nội - Bắc Ninh) với chức vụ Tổng Đốc.
Ngày 25/4/1882, quân Pháp hạ tối hậu thư sẽ tấn công thành Hà Nội và ngày
hôm sau chúng đã hạ lệnh tấn công. Trong cuộc chiến đấu không cân sức này,
nhiều người đã hèn nhát bỏ chạy nhưng ông vẫn dũng cảm chiến đấu. Biết không
giữ được thành, ông đã ra lệnh cho quân rút lui. Riêng ông đã treo cổ tự tử, hưởng
thọ 53 tuổi.
(8). Đường Hàm Nghi

Tr
ăn

g

Nằm trên địa bàn khóm 1 phường 1, dài 200m, bắt đầu từ đường Nguyễn
Huệ và kết thúc là đường Nguyễn Văn Trỗi, đường này lưu thông hai chiều, mặt lộ
rộng 4m. Năm 1962 (Lập theo bản đồ do Ty Điền Địa phát hành ngày 05/6/1962,
tỷ lệ 1/5.000), đường đã xây dựng trước đó và có tên là đường Hàm Nghi, sau đó
tên đường vẫn giữ cho đến nay.

Vua Hàm Nghi tên húy là Nguyễn Phúc Ưng Lịch. Ông sinh năm 1871, là
con thứ 5 của Kiên Thái Vương Nguyễn Phúc Hồng Cai và bà Phan Thị Nhàn.

Só

c

Ưng Lịch từ nhỏ sống trong cảnh bần hàn, dân dã với mẹ ruột chứ không
được nuôi dạy tử tế như hai người anh ruột ở trong cung. Khi thấy sứ giả đến đón,
cậu bé Ưng Lịch hoảng sợ và không dám nhận áo mũ người ta dâng lên. Sáng ngày
12 tháng 6 Giáp Thân, tức ngày 02/8/1884, Ưng Lịch được dìu đi giữa hai hàng thị
vệ, tiến vào điện Thái Hòa để làm lễ lên ngôi hoàng đế, đặt niên hiệu là Hàm Nghi.
Khi đó Ưng Lịch mới 13 tuổi.

Th
ư

vi

ện

Khi thực dân pháp xâm chiếm nước ta, năm 1885, Nguyễn Văn Tường và
Tôn Thất Thuyết, vì thấy người Pháp khinh mạn vua mình như vậy, nên quyết định
ra tay trước: đem quân tấn công trại binh của Pháp ở đồn Mang Cá. Đến sáng thì
quân Pháp phản công, quân triều Nguyễn thua chạy, rời bỏ Kinh thành Huế. Tôn
Thất Thuyết vào cung báo lại việc giao chiến trong đêm và mời vị hoàng đế trẻ
Hàm Nghi cùng Tam cung lên đường. Nghe chuyện phải rời khỏi thành, vua Hàm
Nghi đã thảng thốt nói: "Ta có đánh nhau với ai mô mà phải chạy".
Ngày 09/7, dưới áp lực của Tôn Thất Thuyết, vua Hàm Nghi đành từ biệt
Tam cung, lên đường đi Tân Sở. Hàm Nghi ở Tân Sở rồi về vùng Tuyên Hóa,

Quảng Bình. Tại đây Ông tuyên hịch Cần Vương kêu gọi sĩ phu và dân chúng nổi
dậy chống Pháp giành độc lập. Sự ủng hộ, che chở giúp đỡ và tham gia nhiệt tình
của đồng bào các địa phương từ Quảng Trị qua tới đất Lào cũng như trong vùng
Hà Tĩnh, Quảng Bình đã cho Hàm Nghi thấy được vai trò của bản thân mình nên
nhà vua đã không còn cảm thấy bị cưỡng ép như trước. Dân chúng nổi dậy rất
đông, nhưng vì rải rác các nơi nên lực lượng không mạnh. Nhưng tên của ông đã
trở thành ngọn cờ của nền độc lập quốc gia... Từ Bắc chí Nam, đâu đâu dân chúng
cũng nổi lên theo lời gọi của ông vua xuất hạnh.

Đêm ngày 26/9/1888, vua Hàm Nghi bị bắt khi đang ngủ. Từ Thuận Bài,
người Pháp chuyển vua Hàm Nghi qua Bố Trạch rồi vào Đồng Hới và tới cửa
Thuận An ngày 22/11/1888. Lúc này, triều đình Huế đã biết tin Hàm Nghi bị bắt,
23


vua Đồng Khánh sai quan lại Thừa Thiên và bộ binh ra đón để đưa về Huế. Nhưng
người Pháp sợ dân tình sẽ bị kích động khi thấy mặt vị vua kháng chiến nên Pháp
đã báo cho Viện Cơ mật rằng vua Hàm Nghi lúc này tính tình khác thường, về kinh
e có điều bất tiện, cần phải đưa đi tĩnh dưỡng nơi khác một thời gian. Kỳ thực
người Pháp đã có quyết định dứt khoát với vị vua kháng chiến này là đày sang xứ
Algérie ở Bắc Phi.

Tr
ăn

g

Ngày 25/11/1888, vua Hàm Nghi bị đưa xuống tàu đi vào Lăng Cô. Trước
phút rời xa quê hương, nhà vua nhìn lên bờ, không nén được cảm xúc vì nỗi niềm
riêng và vận nước nên đã oà khóc.. Từ Sài Gòn, ngày 13/12/1888, vua Hàm Nghi

bị đưa xuống chiếc tàu mang tên "Biên Hoà" vượt đại dương đi Bắc Phi. Ngày
13/01/1889, cựu hoàng Hàm Nghi đến thủ đô Alger của Algérie. Lúc này nhà vua
vừa bước qua tuổi 18.
Ngày 04/01/1943, cựu hoàng Hàm Nghi qua đời vì bệnh ung thư dạ dày tại
biệt thự Gia Long, thủ đô Alger. Ông được chôn cất ở Sarlat (Sarlat-la-Canéda),
vùng Aquitaine, nước Pháp. Trên mộ của vua Hàm Nghi và một số tài liệu ghi ông
mất năm 1944.
(9). Đường Đào Duy Từ

c

Năm 2008, hài cốt vua Hàm Nghi sẽ được đưa về mai táng tại Huế.

ện

Só

Nằm trên địa bàn khóm 2, phường 1, dài 180m, bắt đầu từ đường Hai Bà
Trưng và kết thúc là đường Xô Viết Nghệ Tĩnh, đường này lưu thông hai chiều,
mặt lộ rộng 6m. Năm 1962 (Lập theo bản đồ do Ty Điền Địa phát hành ngày
05/6/1962, tỷ lệ 1/5.000), đường đã xây dựng trước đó và có tên là đường Đào Duy
Từ, và tên đường này vẫn giữ cho đến nay.

Th
ư

vi

Đào Duy Từ (1572-1634) hiệu là Lộc Khê, quê ở làng Hoa Trai, huyện
Ngọc Sơn, phủ Tĩnh Gia, tỉnh Thanh Hóa. Vốn là người tinh thông sử sách, lý số

và binh pháp, nhưng do bị kìm hãm dưới Triều Lê-Trịnh, không cho ông thi vào
hạng Cổng Cử (tức Cử nhân) vì xuất thân từ gia đình kép hát (xướng ca vô loài),
nên ông uất chí bỏ vào ñaøng trong lập nghiệp năm 1625. Khi đó, Đào Duy Từ đã
53 tuổi.
Khi mới vào Nam, do gặp nhiều khó khăn trong cuộc sống, ông phải ẩn thân
đi ở chăn trâu cho nhà phú hộ Chúc Trịnh Long ở xã Bồ Đề (nay thuộc thị trấn
Bồng Sơn, huyện Hoài Nhơn, tỉnh Bình Định). Vị phú hộ này là người ham mê văn
học, đã phát hiện ra tài học của Đào Duy Từ. Chính ông này đã tiến cử Đào Duy
Từ cho quan Khám lý Trần Đức Hòa (còn gọi là Cống Quận Công) người cùng xã
và cũng là anh em kết nghĩa với Chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên (còn gọi là Thụy
Quận Công). Vì mến tài của Đào Duy Từ, Trần Đức Hòa đã gả con gái cho đồng
thời tiến cử Đào Duy Từ cho Chúa Sãi Nguyễn Phúc Nguyên. Sau cuộc gặp gỡ với
Đào Duy Từ, Chúa Sãi đã phong cho ông làm Nội tán, xem như người tâm phúc.
Do được trọng dụng, ông đã hết lòng tận tụy giúp chúa Nguyễn về tổ chức quân sự,
chính trị, văn hóa và đã đương đầu thành công với Chúa Trịnh ở ñaøng ngoài và
được chúa Sãi ví như Ngọa Long Gia Cát (Khổng Minh) của mình.
24


Năm Canh Ngọ 1630, ông chủ xướng việc thiết kế và chỉ đạo xây dựng lũy
Trường Dục ở huyện Phong Lộc, tỉnh Quảng Bình và Ông cho đắp thêm 01 lũy
(tục gọi là lũy Thầy), từ cửa sông Nhật Lệ đến núi Đâu Mâu (Đồng Hới, tỉnh
Quảng Bình). Đây là hai chiến lũy quan trọng, giúp chúa Nguyễn có thể phòng thủ
hiệu quả trước nguy cơ bị chúa Trịnh tấn công.
Sinh thời, ông sáng tác nhiều tác phẩm văn, thơ, nhiều ca khúc rất giá trị và
biên đạo một số điệu múa được lưu truyền rộng rãi. Đào Duy Từ là người Việt đầu
tiên làm thơ lục bát và là ông tổ của nghệ thuật hát tuồng, nổi tiếng với hai ngâm
khúc là "Ngọa Long cương văn" và "Tư Dung vãn".

Tr

ăn

g

Ông đồng thời là tác giả bộ sách quân sự đặc biệt "Hổ trướng khu cơ", được
xem là một trong hai bộ sách về nghệ thuật quân sự (tác phẩm kia là "Binh thư yếu
lược") của người Việt Nam.
Ông mất năm Giáp Tuất (1634), thọ 62 tuổi. Sau khi ông mất, chúa Nguyễn
phong tặng ông hàm Tán trị dực vận công thần, Kim tử vinh lộc đại phu, Đại lý tự
khanh, tước Lộc Khê hầu. Đến triều Minh Mạng, Đào Duy Từ được truy phong
tước Hoằng Quốc công.

Só

c

Năm 1932, vua Bảo Đại đã ban sắc tứ phong cho Đào Duy Từ là Thành
hoàng đình Lạc Giao tại Buôn Ma Thuột. Đây là đình làng đầu tiên của người kinh
xây dựng khi lên cao nguyên lập nghiệp. Đình được xây dựng lần đầu vào năm
1928.
(10). Đường Nguyễn Hùng Phước

vi

ện

Nằm trên địa bàn khóm 1, phường 1, dài 180m, bắt đầu từ đường Phan Châu
Trinh và kết thúc là đường Nguyễn Văn Trỗi, đường này lưu thông hai chiều, mặt
lộ rộng 4,5m. Năm 1962 (Lập theo bản đồ do Ty Điền Địa phát hành ngày
05/6/1962, tỷ lệ 1/5.000), đường đã xây dựng trước đó và có tên là đường Gia

Long. Năm 1976 đường được đổi tên là đường Nguyễn Hùng Phước cho đến nay.
Lý do đổi: Phù hợp với giai đoạn cách mạng hiện nay và dễ tuyên truyền
giáo dục trong nhân dân.

Th
ư

Nguyễn Hùng Phước sinh năm 1920 (còn gọi là Hồng Dân hay Ba Triệu), tại
làng An Hòa Đông, quận Cái Tàu Hạ, tỉnh Sa Đéc (nay là tỉnh Đồng Tháp).
Sinh ra trong một gia đình nghèo, phải chịu cảnh thiếu trước hụt sau, gia
đình tha phương kiếm sống nên Ông cũng lênh đênh rày đây mai đó. Do đi nhiều,
hiểu biết rộng và ham học hỏi nên ông đã trả lời được câu hỏi: tại sao mình và gia
đình, đồng bào mình khổ? Muốn sung sướng, muốn cuộc sống hết cực khổ phải
đứng lên đánh đổ bọn tay sai bán nước và bè lũ cướp nước.

Năm 1936, ông tham gia cách mạng tại tỉnh Cần Thơ, năm 1937 anh được
kết nạp vào Đảng; Đầu năm 1939, được chuyển về hoạt động tại thị xã Bạc Liêu và
làm Bí thư Chi bộ thị xã. Đến tháng 9/1939, ông chuyển về hoạt động tại Vĩnh
Long với vai trò của một Tỉnh ủy viên tỉnh Vĩnh Long, là một trong những cán bộ
nòng cốt trong cuộc khởi nghĩa Nam Kỳ (23/11/1940).
25