Tu lam dung cu thi nghiem trong day vat ly

Sáng kiến kinh nghiệm: Tự làm dụng cụ thí nghiệm đơn giản trong dạy học
Vật Lý THCS
Phần I. Đặt vấn đề
Bộ môn Vật Lý là bộ môn khoa học thực nghiệm. T tởng chủ đạo của các
sách giáo khoa Vật Lý trung học cơ sở là nội dung kiến thức mới đợc hình thành
phần lớn thông qua các thí nghiệm và thực hành. Điều đó không chỉ tích cực hoá
việc học tập của học sinh mà còn rèn luyện kỹ năng sử dụng thiết bị, đồ dùng trong
cuộc sống, rèn luyện thái độ, đức tính kiên trì, tác phong làm việc của những ngời
làm khoa học trong thời đại công nghệ
Thực tế dạy học trong nhiều năm qua, chất lợng thiết bị, thời gian thí
nghiệm, thói quen có rất nhiều hạn chế, gây nhiều lúng túng cho giáo viên và học
sinh. Mặt khác, trong chơng trình Vật Lý trung học cơ sở, ngoài các bài thí nghiệm
đợc chỉ định tối thiểu và đã có các thiết bị đi kèm, thì rất nhiều nội dung thí
nghiệm khác trong sách giáo khoa cha có dụng cụ thí nghiệm. Điều đó đòi hỏi sự
sáng tạo, tích cực của giáo viên và học sinh để tạo ra những dụng cụ phục vụ nội
dung bài học. Việc giáo viên và học sinh tự làm đồ dùng dạy học là hoạt động có ý
nghĩa đối với giáo viên Vật Lý.
Việc giáo viên và học sinh tự thiết kế, chế tạo và sử dụng các dụng cụ thí
nghiệm đơn giản để tiến hành các thí nghiệm Vật Lý còn có nhiều tác dụng:
Tăng cờng tính trực quan, góp phần nâng cao chất lợng lĩnh hội và nắm
vững kiến thức, phát triển nâng cao năng lực t duy, độc lập và sáng tạo của học
sinh. Việc tiến hành thí nghiệm, giải thích hoặc tiên đoán kết quả thí nghiệm đòi
hỏi học sinh phải phát huy, huy động các kiến thức đã học ở nhiều thành phần
khác nhau của Vật Lý. Do đó, các kiến thức mà học sinh đã lĩnh hội đợc củng cố
đào sâu, mở rộng và hệ thống hoá - việc sử dụng các dụng cụ thí nghiệm tự làm
trong dạy học Vật Lý ở trung học cơ sở là rất cần thiết. Vì trong nhiều trờng hợp,
các chi tiết của các thiết bị thí nghiệm hiện đại có thể che lấp bản chất vật lý của
hiện tợng xảy ra trong thí nghiệm mà học sinh cần phải quan sát.
Ngời viết : Phạm Đăng Long Trờng THCS Cao Minh
1
Sáng kiến kinh nghiệm: Tự làm dụng cụ thí nghiệm đơn giản trong dạy học

Vật Lý THCS
Nhiệm vụ thiết kế, chế tạo các dụng cụ thí nghiệm tự làm làm tăng hứng
thú, tạo niềm vui bởi sự thành công trong việc dạy học của giáo viên và học
sinh. Đồng thời, kích thích tính tích cực, độc lập và phát huy khả năng t duy sáng
tạo của học sinh trong học tập. Giáo viên cũng có thể cá thể hoá quá trình học tập
của học sinh bằng cách giao chế tạo dụng cụ thí nghiệm tự làm cho các đối tợng
học sinh khác nhau, hớng dẫn tiến hành thí nghiệm với mức độ khó, dễ khác nhau.
Các dụng cụ thí nghiệm tự làm phần lớn, đáp ứng việc thực hành đồng loạt của học
sinh. Nó giải quyết đợc một phần khó khăn về thiết bị, tạo điều kiện cho các em tự
lực làm việc nhiều hơn. Nó đòi hỏi khả năng thao tác tay chân một cách đơn thuần
mà còn phát triển năng lực hoạt động trí tuệ, thực tiễn của học sinh.
Việc nghiên cứu Tự làm dụng cụ thí nghiệm trong dạy học Vật Lý ở trờng
trung học cơ sở cần phải đạt đợc là giáo viên và học sinh qua các bài dạy học tự
làm và tự thí nghiệm đợc một số dụng cụu thí nghiệm liên quan trực tiếp đến bài
học. Học sinh có thể làm thí nghiệm trớc ở nhà để tiết kiệm thời gian làm thí
nghiệm và có thói quen tự làm dụng cụ thí nghiệm và làm thí nghiệm, có kỹ năng
lắp ráp, tiến hành thí nghiệm. Đồng thời tạo thói quen hợp tác trong việc nghiên
cứu bài học, hợp tác trong làm thí nghiệm, chế tạo dụng cụ thí nghiệm đơn giản.
Đối tợng phạm vi và kế hoạch nghiên cứu:
Đối tợng là giáo viên dạy Vật Lý ở trờng trung học cơ sở Cao Minh, học sinh các
lớp từ khối 6 đến khối 9 trờng trung học cơ sở Cao Minh và chơng trình sách giáo
khoa Vật Lý 6, 7, 8, 9 trờng trung học cơ sở.
Phạm vi nghiên cứu chơng trình vật lý trung học cơ sở, chủ yếu là sách Vật Lý 7,
8.
Kế hoạch nghiên cứu từ năm học 2008 -2009.
Phần II. Nội dung
Ngời viết : Phạm Đăng Long Trờng THCS Cao Minh
2
Sáng kiến kinh nghiệm: Tự làm dụng cụ thí nghiệm đơn giản trong dạy học
Vật Lý THCS

A. Hình thức sử dụng các dụng cụ thí nghiệm tự làm trong dạy học Vật
Lý ở trờng trung học cơ sở.
Các dụng cụ thí nghiệm tự làm có thể sử dụng dới nhiều hình thức đa dạng và
phong phú ở tất cả các khâu của quá trình dạy học.
- Đặt vấn đề
- Hình thành kiến thức mới.
- Củng cố và vận dụng
và cũng có thể dùng để kiểm tra, đánh giá kiến thức và kỹ năng của học sinh
- Sử dụng trong chơng trình chính khoá hoặc ngoại khoá, trên lớp hoặc ở nhà.
Việc chế tạo, sử dụng dụng cụ thí nghiệm tự làm có thể giao cho từng học sinh
hoặc nhóm ở nhà.
Cùng một nội dung kiến Vật Lý, giáo viên có thể tiến hành thí nghiệm trên lớp với
dụng cụ sẵn có ở phòng thí nghiệm của trờng. Học sinh tiến hành lại với các dụng
cụ thí nghiệm tự làm để nghiên cứu sâu hơn kiến thức.
B. Thiết kế, chế tạo một số dụng cụ thí nghiệm tự làm đơn giản.
1. Thí nghiệm về sự đối lu trong không khí ở vật Lý 8.
Bài 23 đối lu bức xạ nhiệt Vật Lý 8
a. Mục đích:
Quan sát sự đối lu của luồng khí nóng, giúp tìm hiểu nguyên tắc hoạt động của đèn
kéo quân, nắp ống thông hơi của các toà nhà, bếp đun rơm rạ, củi cải tiến có ống
khói của các nhà dân trong xã
b. Vật liệu: 2 vỏ lon bia, 1 trục quay, hai cây nến.
c. Chế tạo: Gắn trục quay cố định dọc theo trục thẳng đứng của một vỏ lon bia- lấy
vỏ lon bia kia bẻ thành 8 cánh quạt. Để cánh quạt lên trục quay. Đốt hai cây nến
đối xứng ở hai bên không khí xung quanh nóng lên, nhẹ hơn bốc lên đập vào cánh
quạt, làm cánh quạt quay ( hình vẽ 1) .Đây là nguyên tắc của đèn kéo quân và nắp
Ngời viết : Phạm Đăng Long Trờng THCS Cao Minh
3
Sáng kiến kinh nghiệm: Tự làm dụng cụ thí nghiệm đơn giản trong dạy học
Vật Lý THCS

ống thông hơi của các toà nhà mà hiện nay đợc sử dụng khá rộng rãi, đó cũng là
nguyên tắc thông khí, thông khói của các bếp đun cải tiến ở nông thôn.
2.Thí nghiệm về Sự đối l u ở bài Đối l u- bức xạ nhiệt Vật Lý 8 .
a. Mục đích thí nghiệm:
Cho học sinh quan sát sự đối lu trong nớc, qua đó giúp học sinh nắm đợc bản chất
của sự đối lu là truyền nội năng bở các dòng chất lỏng và chất khí.
b. Vật liệu: 1 chai nhựa lớn và 1 cốc thuỷ tinh nhỏ, 1 ít nớc nóng pha màu.
c. Chế tao và tiến hành thí nghiệm:
Cắt đôi chai nhựa( chai côcacola), tạo thành 1 cốc lớn và đổ gần đầy nớc lạnh vào
cốc. Đổ nớc nóng đã pha màu vào cốc thuỷ tinh và nhúng vào đầy cốc nhựa lớn
đựng trong nớc lạnh.
Do nớc nóng có khối lợng riêng nhỏ hơn khối lợng riêng nớc lạnh nên nổi
lên trên dồn nớc lạnh xuống dới tạo nên dòng đối lu ( hình vẽ 2)
Ngời viết : Phạm Đăng Long Trờng THCS Cao Minh
4
H 1
Sáng kiến kinh nghiệm: Tự làm dụng cụ thí nghiệm đơn giản trong dạy học
Vật Lý THCS
3. Thí nghiệm về áp suất phụ thuộc độ sâu của khối chất lợng Vật Lý 8.
a. Mục đích thí nghiệm:
Dùng để kiểm chứng lại kết luận áp xuất phụ thuộc độ sâu của khối chất lỏng.
b. Vật liệu:
Một chai nhựa lớn, 1 thau nhựa.
c. Chế tạo dụng cụ và tiến hành thí nghiệm:
Đục lỗ trên thân chai nhựa ở 3 vị trí cách nhau (hình 3)
Đỗ nớc đầy vào chai nhựa và đặt vào chậu nhựa. Nớc ở chai nhựa sẽ phun ra ở các
lỗ chai theo hình dạng Parabôn khác nhau. Càng gần đáy chai thì tia nớc phun ra
càng mạnh, có nghĩa là các điểm ở gần dới đáy chai có áp suất cao hơn so với các
điểm ở trên. Điều đó chứng tỏ rằng áp suất phụ thuộc vào độ sâu cột nớc.
4.Thí nghiệm về Sự truyền áp suất trong lòng khối chất lỏng - định luật

Paxcan - Vật lý 8.
a. Mục đích thí nghiệm
Ngời viết : Phạm Đăng Long Trờng THCS Cao Minh
H 3
5
H 2