Văn 9 - Tuần 25

Trờng THCS Ngữ Văn 9
________________________________________________________________________________________________________________________________________
Tuần 25 - Tiết 121 Ngày soạn: 25 / 02 / 2008
Văn bản:
Sang Thu
( Hũ Thỉnh)
A. Mục tiêu: Giúp học sinh
- Phân tích đợc những cảm nhận tinh tế của nhà thơ Hữu Thỉnh về sự biến đổi của đất trời từ
cuối hạ sang đầu thu.
- Rèn kĩ năng cảm thụ thơ ca, phân tích thơ trữ tình.
- Có ý thức bồi dỡng tình cảm yêu thiên nhiên, yêu quê hơng đất nợc.
B. Chuẩn bị:
GV: Sgk, Sgv, giáo án
HS: Sgk, đọc văn bản, trả lời câu hỏi.
C. Tiến trình dạy học:
* Tổ chức lớp
* Kiểm tra bài cũ:
? Đọc thuộc lòng bài thơ Mùa xuân nho nhỏ- Thanh Hải và phát biểu cảm nghĩ ?
? Đọc thuộc lòng bài thơ Viếng lăng Bác - Viễn Phơng và phát biểu cảm nghĩ ?
* Bài mới:
Đọc chú thích dấu sao sgk.
? Nêu hiểu biết của em về tác giả Hữu
Thỉnh?
? Hoàn cảnh ra đời bài thơ ?
Đọc khổ thơ thứ nhất.
? Cho biết sự biến đổi của đất trời sang
thu đợc Hữu Thỉnh cảm nhận bắt đầu từ
đâu và gợi tả qua những hình ảnh, hình
tựơng gì?
? Con ngời cảm nhận thu sang bắt đầu
từ những dấu hiệu nào?

? Từ bỗng đặt ở đầu bài có ý nghĩa gì?
I Giới thiệu chung:
1. Tác giả:
- Nguyễn Hữu Thỉnh- 1942, quê ở Tam Dơng,
Vĩnh Phúc.
- Tham gia BCH Hội nhà văn khoá II, IV, V.
- Từ năm 2000 Hữu Thỉnh là Tổng th kí hội nhà
văn VN.
2. Văn bản :
- Bài thơ Sang Thu sáng tác năm 1977, in lần đầu
tiên trên báo Văn nghệ.
II - Đọc - Hiểu văn bản:
1. Đọc, chú thích.
- Giọng nhẹ, nhịp chậm, khoan thai, trầm lắng,
- Hs giải nghĩa một số từ khó.
2. Bố cục.
- Không cần thiết phải chia thành các đoạn.
3. Phân tích
a. Khổ thứ nhất.
- Thu về: + Hơng ổi
+ Gió se
--> Nhà thơ chợt nhận ra tín hiệu của sự chuyển
mùa từ ngọn gió se mang theo hơng ổi lan toả vào
không gian, trong gió thu se se lạnh.--> Nét đặc
trng của mùa thu vùng thôn quê.
- Bỗng: Sự đột ngột, bất ngờ.
- Phả đa, bay, lan, tan, tỏa, thoáng, thoảng,
?5?6
Trờng THCS Ngữ Văn 9
________________________________________________________________________________________________________________________________________

? Dùng từ phả có gì đặc sắc?
? Hãy giải nghĩa của từ Hình nh ?
? Sơng chùng chình gợi cho ta những
liên tởng nh thế nào gì ?
? Em cảm nhận đợc điều gì từ tâm hồn
nhà thơ?
Đọc khổ thơ thứ hai.
? Trong khổ thơ thứ hai này, đất trời
sang thu đợc cảm nhận ntn?
? Em hiểu sông dềnh dàng, chim vội vã
nghĩa là ntn?
? Hình ảnh đám mây mùa hạ vắt nửa
mình sang thu gợi cho em những cảm
nhận gì ?
? Nghệ thuật trong khổ thơ này có gì
đặc biệt? Từ đó bức tranh thu đợc cảm
nhận ntn?.
Đọc khổ thơ thứ 3.
? Thiên nhiên sang thu còn đợc gợi ra
bằng hình ảnh nào?
? Tgiả đã sử dụng Bpháp ngthuật gì khi
miêu tả th/ nhiên khi thu sang ?

? Em hiểu ntn về hai dòng thơ cuối bài?
? Nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ ?
? Nêu nội dung cần ghi nhớ ?
? Dòng nào sau đây nói đúng nét đặc
sắc về nghệ thuật của bài thơ ?
- Hình nh: Cha rõ ràng -> Bất ngờ, ngỡ ngàng thú
vị, xao xuyến,

- Sơng chùng chình: + Nhân hóa.
+ Láy tợng hình
--> Sơng bắt đầu giăng mắc nhẹ nhàng --> Tâm
trạng ngỡ ngàng, cảm xúc bâng khuâng xao
xuyến của nhà thơ khi thu về => Tâm hồn nhạy
cảm, yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống nơi làng quê
b. Khổ thơ thứ hai.
- Thiên nhiên khi sang thu:
+ Sông dềnh dàng: Sông cạn, nớc chảy chậm lại,
không còn cuồn cuộn hay ào ạt, dữ dội. Mà trôi
thanh thản, duyên dáng, gợi vẻ êm dịu.
+ Chim vội vã: Những cánh chim bắt đầu vội vã
bay trong buổi chiều hoàng hôn tìm về phơng
Nam ấm áp.
+ Mây vắt nửa mình sang thu : Mỏng, nhẹ, kéo
dài trên tầng không --> Thật đẹp, thật duyên dáng
và thơ mộng => Liên tởng sáng tạo, thú vị, là đám
mây trong tởng tợng mà thật nh c/sống
* Nghệ thuật : Nhân hóa, từ láy, hình ảnh đặc tr-
ng, trí tởng tợng sáng tạo.
=> Cảm giác giao mùa đợc diễn tả thú vị làm cho
ngời đọc cảm nhận đợc cả về không gian, thời
gian chuyển mùa thật là đẹp, độc đáo.
c. Khổ thơ thứ ba.
Vẫn còn nắng
Vơi dần cơn ma
Sấm bớt bất ngờ
- Tả thực, đảo ngữ - Nắng nhạt dần, dịu dần. Ma
tha dần, vơi dần. Sấm cũng nhỏ hơn.
- Sấm bớt bất ngờ

- Trên hàng cây đứng tuổi.
-->Hình ảnh tợng trng cho những thay đổi, vang
động cuộc đời. Ngời từng trải sẽ chủ động hơn.
S/ngẫm về nhg trải nghiệm mang tính triết lí
III. Tổng kết:
- Hs phát biểu Gv nhận xét, đánh
giá
- Ghi nhớ sgk tr 71.
IV. Luyện tập.
A. Ngôn ngữ giản dị, trong sáng.
B. Hình ảnh chọn loc, gợi cảm.
C. ý thơ hàm súc, triết lí.
D, Lời thơ tinh tế, hình ảnh giàu biểu cảm.
D. Củng cố- Hớng dẫn:
Trờng THCS Ngữ Văn 9
________________________________________________________________________________________________________________________________________
? Đọc thuộc lòng diễn cảm bài thơ ?
? Sự biến đổi của đất trời sang thu đợc Hữu Thỉnh cảm nhận bắt đầu từ đâu và gợi tả qua
những hình ảnh nào?
? Chỉ ra sự cảm nhận tinh tế của nhà thơ về những biến chuyển trong không gian lúc sang
thu?
- Học thuộc lòng bài thơ, nắm chắc nội dung và nghệ thuật.
- Làm bài tập vào vở.
- Soạn bài: Nói với con Y Phơng.
________________________________________________
Tuần 25 - Tiết 122 Ngày soạn: 26/ 2/2008
Văn bản:
Nói với con
( Y Phơng)
A. Mục tiêu: Giúp học sinh

- Cảm nhận đợc tình cảm thắm thiết của cha mẹ đối với con cái, tình yêu quê hơng sâu nặng
cùng niềm tự hào với sức sống mạnh mẽ, bền bỉ của dân tộc mình qua lời thơ của Y Phơng.
- Bớc đầu hiểu đợc cách diễn tả độc đáo, giàu h/ ảnh cụ thể, gợi cảm của thơ ca miền núi.
- Rèn kĩ năng đọc diễn cảm, phân tích thơ tự do, nhất là thơ của dân tộc miền núi.
B. Chuẩn bị:
GV: Sgk, Sgv, giáo án
HS: Sgk, đọc văn bản, trả lời câu hỏi
C. Tiến trình dạy - học:
* Tổ chức lớp
* Kiểm tra bài cũ:
? Đọc thuộc lòng bài thơ Sang thu ?
? Nêu cảm nhận của em về hai câu thơ:
Sấm cũng bớt bất ngờ
Trên hàng cây đứng tuổi
* Bài mới:
I. Giới thiệu chung:
? Đọc chú thích dấu sao sgk ?
? Nêu hiểu biết của em về tác giả Y
Phơng?
? Nêu xuất xứ của văn bản ?
? Em hiểu gì về văn bản này?
1. Tác giả:
+ Y Phơng- Hứa Vĩnh Sớc, dân tộc Tày, sinh 1948,
huyện Trùng Khánh- Cao Bằng.
+ Ông nhập ngũ năm 1968 -> 1981 chuyển công
tác về sở VHTT Cao Bằng. 1993 làm chủ tịch Hội
VHNT CB
+ Thơ ông chân thật, mạnh mẽ, trong sáng, giàu
h/ảnh.
2. Văn bản :

- In trong tập Thơ Việt Nam NXBGD 1987.
- Mợn lời nói với con, Y Phơng gợi về cội nguồn
sinh dỡng mỗi con ngời, bộc lộ niềm tự hào về sức
sống mạnh mẽ, bền bỉ của quê hơng mình.
?5?6
Trờng THCS Ngữ Văn 9
________________________________________________________________________________________________________________________________________
? Gv hớng dẫn đọc, đọc mẫu, gọi hs
đọc và nhận xét ?
? Giải thích một số từ khó ?
II - Đọc - Hiểu văn bản:
1. Đọc, chú thích:
- Giọng ấm áp, yêu thơng, tự hào.
- Hs thực hiện
2. Bố cục:
? Em hãy cho biết bố cục của bài thơ
?
+ P1: Từ đầu --> nhất trên đời
- Con lớn lên trong tình yêu thơng, sự nâng đỡ của
cha mẹ, trongcuộc sống lao động nên thơ của quê h-
ơng.
+ P2: Còn lại
- Lòng tự hào về sức sống mạnh mẽ, bền bỉ về truyền
thống cao đẹp của quê hơng và niềm mong ớc con
hãy kế tục xứng đáng truyền thống ấy.
3. Phân tích.
? Bốn câu thơ đầu có ý nghĩa ntn?
Những hình ảnh trong bốn câu thơ
đó nói lên điều gì?
? Vì sao lời đầu tiên của cha nói với

con lại là điều đó?
- Nhắc nhở con về tình cảm ruột thịt,
cội nguồn sinh dỡng của mỗi ngời.
? Cách nói ngời đồng mình yêu lắm
có gì riêng? Em hiểu ngời đồng mình
là gì?
? Em hiểu ntn về các hình ảnh
Đan lờ cài câu hát
? Hình ảnh đó gợi cuộc sống ntn?
? Em cảm nhận ntn về lời thơ Rừng
cho tấm lòng ?
? Hai câu Cha mẹđẹp nhất trên đời
gợi điều gì?
Đọc đoạn 2.
? Ngời cha nói với con về những đức
tính cao đẹp gì của ngời đồng mình?
Ngời cha mong gì?
? Ngời đồng mình còn đức tính nào
nữa? Từ đó ngời cha nhắc nhở con
cần phải ntn?
? Em cảm nhận ntn về tình cảm của
ngời cha đối với con trong bài thơ ?
Điều lớn lao nhất mà ngời cha muốn
truyền cho con qua những lời thơ
này là gì?
? Nhận xét về cách diễn đạt tình cảm
và suy nghĩ bằng hình ảnh của nhà
thơ?
a. Nói với con về tình yêu th ơng của cha mẹ, đùm bọc
của quê h ơng:

Chân phải - cha
Chân trái - mẹ
Một bớc, hai bc- nói, cời
--> Hình ảnh cụ thể, không khí gia đình đầm ấm,
quấn quýt. Từng bớc đi, từng tiếng nói, tiếng cời của
con đều đực cha mẹ chăm chút mnngf vui đón nhận.
=> Tình cảm gia đình.
Đan lờ cài lan hoa
Vách nhà ken câu hát
--> Hình ảnh thơ đẹp, vừa mtả cụ thể cuộc sống lao
động cần cù, tơi vui vừa nói lên sự gắn bó, quấn quýt
của ngời đồng mình.
Rừng cho hoalòng
--> Hình ảnh thơ mộng, nghĩa tình.
b. Đức tính cao đẹp của ng ời đồng mình và mơ ớc của
ng ời cha về con mình:
Ngời đồng mình thơng lắm con ơi

Không lo cực nhọc
-> Cuộc sống gian khổ đói nghèo và ý chí của con
ngời vợt lên gian khổ.
Ngời đồng mình thô sơ da thịt...phong tục
--> Mộc mạc, giàu ý chí, niềm tin. Tự hào về truyền
thống quê hơng.
c. Đặc sắc nghệ thuật:
- Giọng điệu thiết tha, trìu mến.
- Xây dựng h/ảnh cụ thể mà có tính khái quát, mộc
mạc vẫn giàu chất thơ.
- Bố cục chặt chẽ, dẫn dắt tự nhiên.
III. Tổng kết:

Trờng THCS Ngữ Văn 9
________________________________________________________________________________________________________________________________________
? Em ghi nhớ điều gì sau khi tìm
hiểu bài thơ ?
? Hãy thảo luận nhóm để thực hiện
yêu cầu của sách giáo khoa ?
- Hs phát biểu. Gv nhận xét, bổ sung
- Hs đọc ghi nhớ sgk, trang 74.
IV. Luyện tập.
* Hs thảo luận, làm theo nhóm, phát biểu,...
* Gv chốt :
- Xúc động trớc những tình cảm gia đình, quê hơng
- Thêm hiểu và tự hào về sức sống, vẻ đẹp tâm hồn
của con ngời quê hơng,...
- Tiếp thêm nghị lực, sức mạnh, ý trí,...
- Bồi dỡng tâm hồn...
D. Củng cố - Hớng dẫn:
? Nêu cảm nhận của em về tình cảm của ngời cha đối với con trong bài thơ?
? Nét đặc sắc nghệ thuật của bài thơ ?
Học thuộc lòng bài thơ, nắm chắc nội dung và nghệ thuật.
Chuẩn bị: Mây và Sóng của Ta- go.
Soạn bài : Nghĩa tờng minh và hàm ý.
_______________________________________________
Tuần 25 - Tiết 123 Ngày soạn: 27 / 02 / 2008
Tiếng Việt:
Nghĩa tờng minh và hàm ý
A. Mục tiêu Giúp học sinh
- Nắm đợc khái niệm về nghĩa tờng minh và hàm ý.
- Xác định đợc nghĩa tờng minh và hàm ý trong câu.
- Rỡn luyện kĩ năng sử dụng hàm ý trong giao tiếp hàng ngày và trong viết văn.

- Có ý thức sử dụng hàm ý vào thực tế viết và nói.
B. Chuẩn bị
GV: Sgk, Sgv, giáo án
HS: Sgk, đọc, trả lời câu hỏi
C. Tiến trình dạy học
* Tổ chức lớp:
* Kiểm tra bài cũ:
? Thế nào là liên kết câu, liên kết đoạn văn ?
? Nêu các phép liên kết thờng dùng ?
* Bài mới:
I- Phân biệt nghĩa t ờng minh và hàm ý:
Học sinh đọc ngữ liệu sgk.
? Hãy cho biết những cách hiểu về câu:
Trời ơi, chỉ còn 5 phút
? Vậy trong câu trên, em hiểu anh thanh
niên muốn nói điều gì?
? Vì sao anh không nói thẳng điều đó
với hoạ sĩ và cô gái?
? Câu Ô, cô còn quên chiếc mùi xoa đây
này! có ẩn ý gì không?
? Từ việc tìm hiểu 2 ví dụ trên, em hiểu
1. Ngữ liệu:
- Đọc đoạn trích trong lặng lẽ SaPa
2. Nhận xét:
- Với câu nói của mình, anh thanh niên muốn nói:
anh rất tiếc.
- Anh không nói thẳng điều đó có thể vì ngại
ngùng, vì muốn che giấu cảm xúc của mình.
- Câu này không có ẩn ý.
3. Ghi nhớ: (Sgk tr 75)