Quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các trường tiểu học huyện điện biên đông, tỉnh điện biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

LÊ VĂN NGOAN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO
HÌNH THỨC TRẢI NGHIỆM Ở CÁC TRƯỜNG
TIỂU HỌC HUYỆN ĐIỆN BIÊN ĐÔNG,
TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

LÊ VĂN NGOAN

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO
HÌNH THỨC TRẢI NGHIỆM Ở CÁC TRƯỜNG
TIỂU HỌC HUYỆN ĐIỆN BIÊN ĐÔNG,
TỈNH ĐIỆN BIÊN
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8140114

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: TS. NGÔ GIANG NAM

THÁI NGUYÊN - 2019

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết
quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào
khác.
Thái Nguyên, tháng 3 năm 2019.
Tác giả luận văn
Lê Văn Ngoan

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới
Lãnh đạo trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các Thầy giáo Cô
giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo
điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trường.
Đặc biệt, với tấm lòng thành kính, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất đến

TS. Ngô Giang Nam, người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận tình giúp
đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Tác giả cũng xin gửi lời cảm ơn Lãnh đạo Sở Giáo dục và Đào tạo tỉnh
Điện Biên, Lãnh đạo Phòng Giáo dục & Đào tạo huyện Điện Biên Đông, cùng
bạn bè, người thân đã tạo điều kiện cả về thời gian, vật chất, tinh thần cho tác
giả trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản
thân em đã luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm
khuyết. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô và các bạn
đồng nghiệp.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 3 năm 2019
Tác giả luận văn
Lê Văn Ngoan

MỤC LỤC
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii
MỤC LỤC ...........................................................................................................ii
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ...........................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ................................................................v
MỞ ĐẦU.............................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu ........................................................................................2
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................2

4. Giả thuyết khoa học .........................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................3
6. Phạm vi nghiên cứu .........................................................................................3
7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................3
8. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................4
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT DẠY HỌC THEO
HÌNH THỨC TRẢI NGHIỆM Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC ..................5
1.1.

Tổng quan vấn đề nghiên cứu ...................................................................5

1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài ..................................................5
1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước ......................................................8
1.2.

Các khái niệm cơ bản ..............................................................................12

1.2.1. Hoạt động dạy học...................................................................................12
1.2.2. Quản lý hoạt động dạy học ......................................................................14
1.2.3. Trải nghiệm, hoạt động trải nghiệm ........................................................15
1.2.4. Hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm .......................................18
1.2.5. Quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các trường
tiểu học ....................................................................................................19
1.3.
Những vấn đề cơ bản về hoạt động dạy học theo hình thức trải
nghiệm
ở trường tiểu học .....................................................................................20
1.3.1. Vai trò của hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường
tiểu
học ...........................................................................................................20

1.3.2. Mục tiêu, đặc điểm và nguyên tắc của hoạt động dạy học theo hình
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




thức trải nghiệm ở trường tiểu học ..........................................................21
1.3.3. Phương pháp dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường tiểu học ......25
1.3.4. Quy trình thiết kế hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm...........29
1.3.5. Hình thức tổ chức các hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm
trong trường tiểu học ...............................................................................32
1.3.6. Nội dung của hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường
tiểu học ....................................................................................................35
1.4. Quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường tiểu
học.....38
1.4.1. Lập kế hoạch hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường
Tiểu học ...................................................................................................38
1.4.2. Tổ chức thực hiện dạy học theo hình thức trải nghiệm ở trường Tiểu học
..39
1.4.3. Chỉ đạo thực hiện hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở
trường Tiểu học .......................................................................................41
1.4.4. Kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động dạy học theo hình thức trải
nghiệm ở trường Tiểu học .......................................................................42
1.5.

Các yếu tố ảnh hưởng đến công tác quản lí động hoạt động dạy học
theo hình thức trải nghiệm ở trường tiểu học ..........................................43

1.5.1. Các yêu tố khách quan.............................................................................43
1.5.2. Các yếu tố chủ quan ................................................................................44

Kết luận chương 1..............................................................................................47
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO
HÌNH THỨC TRẢI NGHIỆM Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC Ở
HUYỆN ĐIỆN BIÊN ĐÔNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN..............................49
2.1.

Một vài nét về giáo dục tiểu học của huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện
Biên..........................................................................................................49

2.1.1. Quy mô số lượng, chất lượng học sinh tiểu học......................................49
2.1.2. Chất lượng đội ngũ giáo viên tiểu học ....................................................50
2.1.3. Thực trạng cơ sở vật chất ........................................................................51
2.2.

Khái quát về hoạt động khảo sát .............................................................52
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




2.2.1. Mục tiêu khảo sát.....................................................................................52
2.2.2. Nội dung khảo sát ....................................................................................52
2.2.3. Đối tượng khảo sát ..................................................................................52
2.2.4. Phương pháp khảo sát..............................................................................52
2.3.

Thực trạng tổ chức hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở
các trường Tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên .................52

2.3.1. Thực trạng nhận thức của cán bộ quản lý, giáo viên về ý nghĩa, tầm

quan trọng của hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các
trường Tiểu học .......................................................................................52
2.3.2. Thực trạng nội dung dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các trường
Tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên ...................................55
2.3.3. Thực trạng nguyên tắc tổ chức hoạt động dạy học theo hình thức trải
nghiệm ở các trường Tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên
......56
2.3.4. Thực trạng phương pháp dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các
trường Tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên .......................58
2.3.5. Thực trạng hình thức tổ chức dạy học trải nghiệm ở các trường Tiểu
học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên............................................59
2.4.

Thực trạng quản lí hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các
trường Tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên .......................61

2.4.1. Thực trạng công tác lập kế hoạch hoạt động dạy học theo hình thức trải
nghiệm ở các trường Tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện
Biên......... 61
2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động dạy học theo hình thức trải
nghiệm ở các trường Tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.....
64
2.4.3. Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động dạy học theo hình thức trải
nghiệm ở các trường Tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.....
66

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN

2.4.4. Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học theo hình thức
trải nghiệm ở các trường Tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện
Biên..........................................................................................................67
2.5.

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




nghiệm ở các trường Tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên
......70
2.6.

Đánh giá chung về thực trạng quản lí hoạt động dạy học theo hình thức
trải nghiệm ở các trường Tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện
Biên..........................................................................................................71

2.6.1. Ưu điểm ...................................................................................................71
2.6.2. Hạn chế ....................................................................................................72
2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế.............................................................73
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC THEO
HÌNH THỨC TRẢI NGHIỆM Ở CÁC TRƯỜNG TIỂU HỌC
HUYỆN ĐIỆN BIÊN ĐÔNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN..............................76
3.1.

Các nguyên tắc đề xuất biện pháp ...........................................................76

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính mục đích .........................................................76
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn..........................................................76
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính đồng bộ...........................................................77
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa ............................................................77
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ..........................................................78
3.2.

Các biện pháp quản lí hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở
các trường Tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên .................78

3.2.1. Nâng cao nhận thức cho CBQL và giáo viên về hoạt động dạy học
theo hình thức trải nghiệm.......................................................................78
3.2.2. Tổ chức bồi dưỡng năng lực dạy học theo hình thức trải nghiệm cho
giáo viên ..................................................................................................80
3.2.3. Nâng cao chất lượng công tác lập kế hoạch dạy học theo hình thức trải
nghiệm .....................................................................................................83
3.2.4. Đa dạng hóa các loại hình trải nghiệm cho học sinh tiểu học.................86
3.2.5. Tổ chức huy động các nguồn lực phục vụ cho hoạt động dạy học theo
hình thức trải nghiệm...............................................................................90
3.3.

Mối quan hệ giữa các biện pháp..............................................................93

3.4.

Khảo nghiệm tính cần thiết và tính khả thi của các biện pháp đề xuất ...94
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN

3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ............................................................................94
3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm...........................................................................94
3.4.3. Nội dung khảo nghiệm ............................................................................94
3.4.4. Phương pháp khảo nghiệm......................................................................94
3.4.5. Kết quả khảo nghiệm...............................................................................94
Kết luận chương 3..............................................................................................98
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................98
1. Kết luận..........................................................................................................99
2. Khuyến nghị.................................................................................................100
TÀI LIỆU THAM KHẢO.............................................................................102
PHIẾU TRƯNG CẦU Ý KIẾN

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
CBQL

: Cán bộ quản lý

CLB

: Câu lạc bộ

CSVC

: Cơ sở vật chất

DH

: Dạy học

ĐHSP

: Đại học sư phạm

GD - ĐT : Giáo dục - Đào tạo
GD

: Giáo dục

GDPT

: Giáo dục phổ thông

GQVĐ

: Giải quyết vấn đề

GV

: Giáo viên

HĐGD

: Hoạt động giáo dục

HĐTN

: Hoạt động trải

nghiệm HS

: Học sinh

KN

: Kỹ năng

KNLVN

: Kỹ năng làm việc nhóm PCGDMN

: Phổ cập giáo dục Mầm Non PCGDTHCS: Phổ
cập giáo dục Trung học cơ sở PP

:

Phương pháp
PPDH

: Phương pháp dạy học

PTDTBT : Phổ thông Dân tộc bán trú
THCS

: Trung học cơ sở

THPT

: Trung học phổ thông

TN

: Trải nghiệm

TNST

: Trải nghiệm sáng tạo

TTGDTX : Trung tâm giáo dục thường xuyên

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




DANH MỤC CÁC BẢNG, BIỂU ĐỒ
Bảng:
Bảng 2.1:

Quy mô Giáo dục và Đào tạo ở huyện Điện Biên Đông năm học
2017 - 2018....................................................................................49

Bảng 2.2:

Tình hình bỏ học các trường phổ thông trên địa bàn huyện Điện
Biên Đông năm học 2017 - 2018. .................................................50

Bảng 2.3:

Tình hình cơ sở vật chất các trường phổ thông huyện Điện Biên
Đông năm học 2017 - 2018....................................................................
51

Bảng 2.4:

Thực trạng nhận thức của CBQL, giáo viên về ý nghĩa, tầm quan
trọng của hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các
trường Tiểu học .......................................................................................
53

Bảng 2.5:

Thực trạng nội dung dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các
trường Tiểu học .............................................................................55

Bảng 2.6:

Thực trạng nguyên tắc tổ chức hoạt động dạy học theo hình thức
trải nghiệm ở các trường Tiểu học ................................................56

Bảng 2.7:

Thực trạng phương pháp dạy học theo hình thức trải nghiệm ở
các trường Tiểu học.......................................................................58

Bảng 2.8:

Thực trạng hình thức tổ chức dạy học trải nghiệm ở các trường
Tiểu học.........................................................................................60

Bảng 2.9:

Thực trạng công tác lập kế hoạch hoạt động dạy học theo hình
thức trải nghiệm ở các trường Tiểu học ........................................62

Bảng 2.10: Thực trạng tổ chức thực hiện hoạt động dạy học theo hình thức
trải nghiệm ở các trường Tiểu học ................................................64
Bảng 2.11: Thực trạng chỉ đạo thực hiện hoạt động dạy học theo hình thức
trải nghiệm ở các trường Tiểu học ................................................66
Bảng 2.12: Thực trạng công tác kiểm tra, đánh giá kết quả dạy học ..............68
Bảng 2.13: Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học
theo hình thức trải nghiệm ở các trường Tiểu học ........................70
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




Bảng 3.1:

Đánh giá của CBQL và GV về mức độ cấp thiết của các biện
pháp quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở
các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên ........95

Bảng 3.2:

Đánh giá của CBQL và GV về tính khả thi của các biện pháp
quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các
trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên...............97

Biểu đồ
Biểu đồ 3.1: Đánh giá của CBQL và GV về mức độ cấp thiết của các biện
pháp quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở
các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên ........96
Biểu đồ 3.2: Đánh giá của CBQL và GV về tính khả thi của các biện pháp
quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các
trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên...............97


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Theo chương trình giáo dục phổ thông mới được ban hành, Hoạt động
trải nghiệm (cấp tiểu học) và hoạt động trải nghiệm, hướng nghiệp (cấp THCS
và THPT) là hoạt động giáo dục được thực hiện bắt buộc từ lớp 1 đến lớp 12.
Hoạt động trải nghiệm tạo cơ hội cho học sinh huy động tổng hợp kiến thức, kĩ
năng của các môn học và lĩnh vực giáo dục khác nhau để trải nghiệm thực tiễn
đời sống gia đình, nhà trường và xã hội. Hoạt động trải nghiệm giúp nội dung
giáo dục không bị bó hẹp trong sách vở mà gắn liền với thực tiễn đời sống xã
hội, là con đường gắn lý thuyết với thực tiễn, tạo nên sự thống nhất giữa nhận
thức với hành động, góp phần phát triển phẩm chất, tư tưởng, ý chí, tình cảm,
giá trị, kỹ năng sống, niềm tin đúng đắn ở học sinh, hình thành năng lực cần có
của con người trong xã hội hiện đại, là con đường để phát triển toàn diện nhân
cách học sinh, đáp ứng các mục tiêu giáo dục.
Ở bậc Tiểu học mục tiêu của Hoạt động trải nghiệm nhằm giúp học sinh
hình thành các kĩ năng sống cơ bản, thói quen sinh hoạt tích cực trong cuộc

sống hằng ngày, nền nếp học tập ở nhà cũng như ở trường; biết tuân thủ các nội
quy, quy định; bắt đầu có định hướng tự đánh giá và tự điều chỉnh bản thân;
hình thành những hành vi giao tiếp, ứng xử có văn hoá; có ý thức làm việc
nhóm, ý thức tham gia hoạt động lao động, hoạt động xã hội, hoạt động phục
vụ cộng đồng; bước đầu biết cách tổ chức một số hoạt động đơn giản, làm quen
và hình thành hứng thú với một số nghề gần gũi với cuộc sống của học sinh. Để
thực hiện được mục tiêu này đòi hỏi công tác tổ chức các hoạt động trải
nghiệm cho học sinh trường tiểu học phải được tổ chức theo kế hoạch bài bản,
khoa học, phù hợp với tình hình thực tế của nhà trường, với năng lực, trình độ
của đội ngũ giáo viên, học sinh, cũng như phù hợp với điều kiện của địa
phương. Theo định hướng của chương trình giáo dục phổ thông mới các trường
tiểu học đã triển khai tổ chức các hoạt động giáo dục dưới hình thức hoạt đông
trải nghiệm cho học sinh


và đạt được những hiệu quả tốt, tuy nhiên bên cạnh đó ở nhiều trường tiểu học
công tác tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh vẫn còn gặp nhiều khó
khăn, lúng túng trong công tác quản lý, triển khai, thực hiện.
Huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên là một trong số 62 huyện nghèo
của cả nước dân cư ở cách xa nhau, đời sống của đồng bào các dân tộc còn rất
nhiều khó khăn tỉ lệ hộ nghèo và cận nghèo còn cao trình độ dân trí không đồng
đều, học sinh chủ yếu là con em đồng bào dân tộc ít người. Hiện nay, trong bối
cảnh đổi mới chương trình phổ thông công tác tổ chức hoạt động trải nghiệm
cho
học sinh ở các trường tiểu học ở đây cũng đã được quan tâm nhưng chưa thực
sự đáp ứng được mục tiêu của hoạt động trải nghiệm trong trường tiểu học đặt
ra. Các hoạt động trải nghiệm chưa được tổ chức theo kế hoạch bài bản, chưa
có nhiều đổi mới trong phương pháp cũng như hình thức tổ chức hoạt động dẫn
đến hiệu quả của các hoạt động chưa đạt được mục tiêu mong muốn. Bên cạnh
đó công tác quản lý tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh của Hiệu trưởng

các trường Tiểu học còn nhiều hạn chế, năng lực tổ chức hoạt động trải nghiệm
cho học sinh của giáo viên cũng cần phải được bồi dưỡng, nâng cao để đáp ứng
được những yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường Tiểu
học.
Với mong muốn nâng cao hiệu quả quản lí công tác tổ chức hoạt động
trải nghiệm cho học sinh ở trường Tiểu học nhằm đáp ứng được yêu cầu của
chương trình giáo dục phổ thông mới và nâng cao chất lượng giáo dục ở các
trường Tiểu học huyện Điện Biên Đông, bản thân tôi lựa chọn đề tài: “Quản lý
hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các trường tiểu học huyện
Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên” làm đề tài nghiên cứu của mình.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực trạng về quản lý hoạt động dạy học
theo hình thức trải nghiệm ở các trường tiểu học, luận văn đề xuất một số biện
pháp để nâng cao hiệu quả việc quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải
nghiệm ở các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.


3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu


3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các trường tiểu
học.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở
trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.
4. Giả thuyết khoa học
Thực tế quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở các
trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên còn nhiều hạn chế. Nếu
đề xuất được các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải

nghiệm ở các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên mang tính
khả thi, khoa học, phù hợp sẽ góp phần nâng cao chất lượng giáo dục toàn diện
cho học sinh tiểu học.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
5.1. Nghiên cứu cơ sở lý luận về quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải
nghiệm ở trường tiểu học.
5.2. Khảo sát thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải nghiệm ở
các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.
5.3. Đề xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải
nghiệm ở các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.
6. Phạm vi nghiên cứu
6.1. Địa bàn nghiên cứu
Đề tài được triển khai nghiên cứu tại 23 trường tiểu học trên địa bàn huyện
Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.
6.2. Nội dung
Nghiên cứu các biện pháp quản lý quản lý hoạt động dạy học theo hình
thức trải nghiệm ở trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.
6.3. Khách thể khảo sát
Đề tài khảo sát trên nhóm khách thể gồm 02 CBQLGD, 30 GV của 150
trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.
7. Phương pháp nghiên cứu


7.1. Nhóm phương pháp nghiên cứu lý luận
Sử dụng các phương pháp phân tích, tổng hợp, hệ thống hóa, khái quát
hóa các tài liệu, văn bản liên quan đến quản lý hoạt động dạy học theo hình
thức trải nghiệm ở trường tiểu học nhằm xây dựng hệ thống cơ sở lý luận cho đề
tài.
7.2. Nhóm phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháp điều tra giáo dục

Sử dụng bảng hỏi dành cho cán bộ quản lý cấp trường, cán bộ quản lý
phòng giáo dục và đào tạo, giáo viên các trường tiểu học để thu thập thông tin
thực trạng về quản lý công tác tổ chức hoạt động trải nghiệm cho học sinh ở các
trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.
7.2.2. Phương pháp phỏng vấn.
Sử dụng phương pháp phỏng vấn trực tiếp một số cán bộ quản lý và một
số giáo viên tiểu học về thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo hình thức
trải nghiệm ở các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.
7.2.3.Phương pháp chuyên gia.
Thu thập ý kiến đánh giá của cán bộ quản lý để khảo nghiệm tính cần
thiết, khả thi của các biện pháp đề tài đề xuất.
7.3. Phương pháp bổ trợ.
Sử dụng phương pháp thống kê toán học để xử lí, phân tích số liệu điều
tra, đánh giá và trình bày kết quả nghiên cứu.
8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, luận văn được trình bày
gồm
3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về về quản lý hoạt động dạy học theo hình thức
trải nghiệm ở trường tiểu học.
Chương 2: Thực trạng quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải
nghiệm ở các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học theo hình thức trải
nghiệm ở các trường tiểu học huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.


Chương 1


CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ HOẠT DẠY HỌC

THEO HÌNH THỨC TRẢI NGHIỆM Ở TRƯỜNG TIỂU HỌC
1.1. Tổng quan vấn đề nghiên cứu
1.1.1. Các công trình nghiên cứu ở nước ngoài
Trải nghiệm được coi là phương pháp, xu hướng giáo dục được các nhà
tâm lí giáo dục coi trọng từ xưa đến nay, có thể kế đến:
Rabơle (1494-1553) là một trong những đại biểu xuất sắc của chủ nghĩa
nhân đạo Pháp và tư tưởng giáo dục thời kỳ Phục Hưng. Ông đòi hỏi việc giáo
dục phải bao hàm các nội dung: “Trí dục, đạo đức, thể chất và thẩm mỹ; và đã
có sáng kiến tổ chức các hình thức giáo dục như ngoài việc học ở lớp và ở nhà,
còn có các buổi tham quan các xưởng thợ, các cửa hàng, tiếp xúc với các nhà
văn, các nghị sĩ, đặc biệt là mỗi tháng một lần thầy và trò về sống ở nông thôn
một ngày” [15].
N.K. Crupxcaia (1869 - 1939) là nhà hoạt động chính trị xuất sắc của
Đảng và Nhà nước Xô Viết, vừa là một nhà tâm lý học, giáo dục học có những
đóng góp kiệt xuất cả về lý luận và thực tiễn. Để đào tạo con người phát triển
toàn diện, N.K.Crupxkaia quan tâm tới tất cả mọi mặt giáo dục: Đức, trí, thể,
mỹ, quân sự và giáo dục lao động, giáo dục kỷ luật tổng hợp. Đặc biệt, bà coi
trọng “giáo dục qua các hình thức hoạt động tập thể, như tham quan du
lịch, cắm trại, lao động hè ở các nông lâm trường kết hợp với sinh hoạt văn
hóa nghệ thuật” [17], các mục còn lại tương tự.
A.S.Makarenco, nhà sư phạm nổi tiếng của nước Nga Xô Viết những
năm tháng của thập niên 20, 30 của thế kỉ XX. Ông đã vận dụng sáng tạo lý
luận Mác xít vào thực tế để rút ra những kinh nghiệm làm phong phú cho lý
luận giáo dục xã hội chủ nghĩa nói riêng và giáo dục nhân loại nói chung.
Theo Makarenco, một trong những logic của quá trình sư phạm là “Quá trình
tổ chức hợp lý hoạt động của học sinh tham gia vào cách mạng xã hội,
lao động sản xuất, các hoạt động tập thể như vui chơi, thể dục thể thao,
tham quan du lịch, văn hóa nghệ thuật” [dẫn theo 17].

Nhà khoa học giáo dục nổi tiếng người Mỹ, John Dewey, với tác phẩm
Kinh nghiệm và Giáo dục (Experience and Education) đã chỉ ra hạn chế của giáo
dục nhà trường và đưa ra quan điểm về vai trò của kinh nghiệm trong giáo dục.
Với triết lý giáo dục đề cao vai trò của kinh nghiệm, Dewey cũng chỉ ra rằng,
những kinh nghiệm có ý nghĩa giáo dục giúp nâng cao hiệu quả giáo dục bằng
cách kết nối người học và những kiến thức được học với thực tiễn [29].
Các tác giả L.S Vygotsky [26], J. Piaget [13]... cho rằng TN làm nên sự
phát triển của trẻ, hiểu biết được xây dựng thông qua sự tham gia tích cực của
trẻ trong môi trường; khi tương tác với môi trường trẻ sẽ thay đổi kiến thức hiện
có; kinh nghiệm quá khứ thường ảnh hưởng tới kinh nghiệm hiện tại và tương
lai... Theo mục tiêu Deway [28] kinh nghiệm cá nhân bao gồm hai nhân tố:
HĐTN và kết quả thu được qua TN. Hai nhân tố này kết hợp với nhau theo một
hình thức đặc biệt, trở thành kinh nghiệm của cá nhân. Kinh nghiệm mà trẻ tiếp
thu được qua TN không chỉ là kiến thức, mà còn là kĩ năng hoạt động với các
đối tượng và kĩ năng tương tác với người khác, qua đó sẽ để lại các dấu ấn cảm
xúc về các về các tình huống đã trải qua. Edward (2007) coi TN là quá trình học
tập mà người học trải qua những việc làm mô phỏng thực tế, có tính chất thực
hành vận dụng cao, từ đó sẽ đúc kết thành những kinh nghiệm cho bản thân,
làm sáng tỏ hơn việc học của mình (dẫn theo [10]).
Trong cuốn sách “Giáo dục học” tập 3, tác giả T.A.Ilina đã nêu “Công
tác giáo dục ngoại khóa bổ sung và làm sâu thêm công tác giáo dục nội khóa,
trước tiên là phương tiện để phát hiện đầy đủ tài năng và năng lực của trẻ em,
làm thức tỉnh hứng thú và thiên hướng của học sinh đối với một hoạt động nào
đó; đó là một hình thức tổ chức giải trí của học sinh và là cơ sở để tổ chức
việc thực hiện về hành vi đạo đức, để xây dựng kinh nghiệm của hành vi này”
[12].
Lí thuyết Học tập trải nghiệm (HTTN - Experiential learning) do David
Kolb đề xuất là sự kế thừa và phát triển lí thuyết học tập có liên quan đến kinh
nghiệm của các nhà Tâm lí học, Giáo dục học như: John Dewey (18591952), Mary Parker Follett (1868-1933); Kurt Lewin (1890-1947); Jean
Piaget (1896-1980); Lev Vygotsky (1896-1934); Carl Jung (1875-1961);

Carl Rogers (1902-1987); Paulo Freire (1921-1997) và nhiều nhà nghiên cứu
khoa học khác. Các nghiên cứu về mô hình học tập trải nghiệm của những tác
giả trên được Kolb coi như cơ sở khoa học nền tảng để xây dựng nên lí thuyết
của mình. Năm 1971, lí thuyết học tập trải nghiệm của D. Kolb chính thức được
công bố lần đầu tiên với tư cách là lí thuyết tương đối toàn diện về một phương
thức học tập tích lũy, chuyển hóa kinh nghiệm. Từ đó đến nay, học tập trải
nghiệm đã được ứng dụng rộng rãi trên các lĩnh vực ở nhiều quốc gia có nền
giáo dục tiên tiến trên thế giới; đồng thời được coi như triết lí giáo dục của
nhiều nước và đang tiếp tục phát triển trong thời đại hiện nay [28].
Bước sang thế kỉ XXI, lí thuyết học tập trải nghiệm của Kolb vẫn được
coi trọng và ghi nhận là phương thức học tập hiệu quả nhằm phát triển năng lực
cho người học. Các phiên bản mới của học tập trải nghiệm thế kỉ XXI có thể nói
tới như: Colin M.

Beard,

John

Peter

Wilson

(2006);

Melvin

L.

Silberman (2007); Scott D. Wurdinger (2005); Scott D. Wurdinger và Julie A.
Carlson (2009)... được phát triển theo hướng vận dụng lí thuyết học tập trải
nghiệm vào học tập, giảng
dạy khác nhau. Việc vận dụng mô hình học tập trải nghiệm của các nghiên cứu
kinh điển từ trước đến giai đoạn này trở nên linh hoạt hơn, nhưng vẫn đảm bảo
các yếu tố cơ bản của học tập trải nghiệm. Những vấn đề trọng tâm nhất của các
mô hình học tập trải nghiệm cổ điển, lí thuyết học tập trải nghiệm như: quan
niệm về học tập, đặc điểm của học tập trải nghiệm, chu trình học tập trải
nghiệm; từ đó, đưa ra một số định hướng vận dụng vào thiết kế, tổ chức hoạt
động trải nghiệm trong môn học ở trường phổ thông [28].
Kolb (1984) cũng đưa ra một lý thuyết về học từ trải nghiệm (Experiential
learning) [28], theo đó, học là một quá trình trong đó kiến thức của người học
được tạo ra qua việc chuyển hóa kinh nghiệm; nghĩa là, bản chất của hoạt động
học là quá trình trải nghiệm [6]. Một số quan niệm khác của các học giả quốc tế
cho rằng giáo dục trải nghiệm coi trọng và khuyến khích mối liên hệ giữa các
bài học trừu tượng với các hoạt động giáo dục cụ thể để tối ưu hóa kết quả học
tập (Sakofs, 1995); học từ trải nghiệm phải gắn kinh nghiệm của người học với


hoạt động phản ánh và phân tích (Chapman, McPhee and Proudman,
1995);


chỉ có kinh nghiệm thì chưa đủ để được gọi là trải nghiệm; chính quá trình
phản
ánh đã chuyển hóa kinh nghiệm thành trải nghiệm giáo dục (Joplin,1995) (dẫn
theo
[19]).
Như vậy, các nghiên cứu trên thế giới đã đề cập đến nhiều khía cạnh khác
nhau của hoạt động trải nghiệm, chẳng hạn: Khái niệm trải nghiệm, vai trò của

trải nghiệm, vấn đề xây dựng mục tiêu, kế hoạch hoạt động trải nghiệm… Điều
cơ bản là các nghiên cứu đã khẳng định việc tham gia các hoạt động trải nghiệm
thực tế sẽ tạo cho học sinh cơ hội sáng tạo “dám nghĩ, dám làm”.
1.1.2. Các công trình nghiên cứu trong nước
Chương trình GDPT mới do Bộ Giáo dục và Đào tạo ban hành (2018) [1],
phân biệt rõ hai giai đoạn: giai đoạn giáo dục cơ bản (từ lớp 1 đến lớp 9) và giai
đoạn giáo dục định hướng nghề nghiệp (từ lớp 10 đến lớp 12). Chương trình
GDPT mới chú ý hơn đến tính kết nối giữa chương trình của các lớp học, cấp
học trong từng môn học và giữa chương trình của các môn học trong từng lớp
học, cấp học. Chương trình GDPT mới được xây dựng theo mô hình phát triển
năng lực, thông qua hoạt động trải nghiệm sáng tạo để tăng cường những kiến
thức cơ bản, thiết thực, hiện đại và các phương pháp tích cực hóa hoạt động của
người học, giúp học sinh hình thành và phát triển những phẩm chất và năng lực
mà nhà trường và xã hội kỳ vọng.
Bộ Giáo dục và Đào tạo, Tài liệu tập huấn kỹ năng xây dựng và tổ chức
các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong trường tiểu học và Tài liệu tập
huấn kỹ năng xây dựng và tổ chức các hoạt động trải nghiệm sáng tạo trong
trường trung học triển khai một số nội dung về hoạt động TN trong trường tiểu
học và trường trung học ở các nước trên thế giới và Việt Nam; các hình thức
tổ chức và phương pháp dạy học hoạt động TN trong trường tiểu học và trường
trung học trong chương trình hiện hành và chương trình SGK mới; đánh giá
kết quả hoạt động TN trong trường tiểu học và trường trung học; kỹ năng tổ
chức triển khai, hỗ trợ việc học của học viên và quản lý, đánh giá kết quả tập


huấn đại trà về hoạt động giáo dục TNST trong trường tiểu học và trường trung
học qua mạng thông tin trực tuyến [2] [3].
Theo tác giả Nguyễn Thị Hằng, Nguyễn Thị Kim Dung, Quan niệm về
hoạt động trải nghiệm sáng tạo và một số hình thức tổ chức hoạt động trải
nghiệm sáng tạo cho học sinh phổ thông. Kỉ yếu Hội thảo phát triển chương

trình nhà trường: Những kinh nghiệm thực tiễn (Sơ kết một năm thực hiện đề
án “Xây dựng trường phổ thông thực hành Nguyễn Tất Thành theo mô hình
phát triển năng lực HS”), Hà Nội, tháng 8 năm 2014, tác giả coi hoạt động
TNST là hoạt động mang tính tập thể trên tinh thần tự chủ cá nhân, với sự nỗ
lực giáo dục giúp phát triển sáng tạo và cá tính riêng của mỗi cá nhân trong tập
thể. Đây là những hoạt động giáo dục được tổ chức gắn liền với kinh nghiệm,
cuộc sống để HS trải nghiệm và sáng tạo. Điều đó đòi hỏi các hình thức và
phương pháp tổ chức hoạt động TNST phải đa dạng, linh hoạt, HS tự hoạt
động, trải nghiệm là chính. Ở đây, tác giả cũng đưa một số phương pháp cơ
bản mà GV cần được trang bị để tổ chức các hoạt động TNST cho HS: Phương
pháp giải quyết vấn đề; Phương pháp sắm vai; Phương pháp làm việc nhóm;
Phương pháp trò chơi. Tùy theo tính chất và mục đích của từng hoạt động cụ
thể cũng như điều kiện, khả năng của các em mà GV có thể lựa chọn một hay
nhiều phương pháp phù hợp. Điều quan trọng là phương pháp được lựa chọn
cần phát huy cao độ vai trò chủ động, tích cực, sáng tạo của HS và khai thác tối
đa kinh nghiệm các em đã có [11].
Tác giả Bùi Ngọc Diệp, Hình thức tổ chức các hoạt động TNST trong nhà
trường Phổ thông [7], đã trình bày quan điểm về hoạt động TNST: hoạt động
TNST trong nhà trường phổ thông được thực hiện nhằm mục tiêu đào tạo ra
những con người có chí hướng, có đạo đức, có định hướng tương lai, có năng
lực sáng tạo, biết vận dụng một cách tích cực những kiến thức đã học vào thực
tế, đồng thời biết chia sẻ và quan tâm tới mọi người xung quanh. Hoạt động
TNST về cơ bản mang tính chất là các hoạt động tập thể trên tinh thần tự chủ
cá nhân, với sự nỗ lực nhằm phát triển năng lực sáng tạo và cá tính riêng của
mỗi cá nhân trong tập thể. Và các hình thức tổ chức hoạt động TNST: Hoạt
động câu lạc bộ; Tổ chức trò chơi; Tổ chức diễn đàn; Sân khấu tương tác;