Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường phổ thông dân tộc bán trú THCS, huyện điện biên đông, tỉnh điện biên

ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

LÊ THỊ ANH TÚ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN KHOA
HỌC TỰ NHIÊN THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO
DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ
THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ THCS, HUYỆN
ĐIỆN BIÊN ĐÔNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM

LÊ THỊ ANH TÚ

QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN KHOA
HỌC TỰ NHIÊN THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO
DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC TRƯỜNG PHỔ
THÔNG DÂN TỘC BÁN TRÚ THCS, HUYỆN
ĐIỆN BIÊN ĐÔNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN
Ngành: Quản lý giáo dục
Mã số: 8.14.01.14

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC

Người hướng dẫn khoa học: GS.TS. Phạm Hồng Quang

THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi, các kết
quả nghiên cứu là trung thực và chưa được công bố trong bất kỳ công trình nào
khác.
Thái Nguyên, tháng 3 năm 2019
Tác giả luận văn
Lê Thị Anh Tú

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




LỜI CẢM ƠN
Với tình cảm chân thành, em xin bày tỏ lòng biết ơn và sự kính trọng tới
Lãnh đạo trường Đại học sư phạm - Đại học Thái Nguyên, các Thầy giáo Cô
giáo đã tham gia giảng dạy và cung cấp những kiến thức cơ bản, sâu sắc, tạo
điều kiện giúp đỡ em trong quá trình học tập và nghiên cứu tại nhà trường.
Đặc biệt, với tấm lòng thành kính, em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc nhất

đến GS.TS. Phạm Hồng Quang, người đã trực tiếp hướng dẫn khoa học và tận
tình giúp đỡ em trong suốt quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn.
Trong quá trình học tập, nghiên cứu và hoàn thành luận văn, mặc dù bản
thân em đã luôn cố gắng nhưng chắc chắn không tránh khỏi những khiếm
khuyết. Kính mong được sự góp ý, chỉ dẫn của các Thầy, các Cô và các bạn
đồng nghiệp.
Em xin trân trọng cảm ơn!
Thái Nguyên, tháng 3 năm 2019
Tác giả luận văn
Lê Thị Anh Tú

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN .................................................................................................i
LỜI CẢM ƠN......................................................................................................ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT ...........................................................iv
DANH MỤC CÁC BẢNG ..................................................................................v
MỞ ĐẦU.............................................................................................................1
1. Lý do chọn đề tài .............................................................................................1
2. Mục đích nghiên cứu .......................................................................................3
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu.................................................................3
4. Giả thuyết khoa học .........................................................................................3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ......................................................................................4
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu ..........................................................................4
7. Phương pháp nghiên cứu .................................................................................5

8. Cấu trúc của luận văn ......................................................................................6
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN KHTN
THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở
CÁC TRƯỜNG PTDTBT THCS.........................................................7
1.1.

Lịch sử nghiên cứu vấn đề.......................................................................7

1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài ..................................................................7
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước...................................................................9
1.2.

Những khái niệm cơ bản của đề tài .......................................................11

1.2.1. Quản lý, quản lý giáo dục ......................................................................11
1.2.2. Hoạt động dạy học .................................................................................13
1.2.3. Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên ..............................13
1.3.

Một số vấn đề cơ bản về dạy học môn KHTN cấp THCS theo chương
trình giáo dục phổ thông mới.................................................................14

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




1.3.1. Quan điểm và đường lối chỉ đạo của nhà nước về đổi mới giáo dục ....14
1.3.2. Vai trò môn khoa học tự nhiên cấp THCS theo chương trình giáo dục
phổ thông mới ........................................................................................17

1.3.3. Mục tiêu hoạt động dạy học môn KHTN ..............................................18
1.3.4. Đặc điểm hoạt động dạy học môn KHTN theo chương trình giáo dục
phổ thông mới ........................................................................................19
1.4.

Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên ở trường PTDT
bán trú THCS theo chương trình giáo dục phổ thông mới ....................21

1.4.1. Quản lý mục tiêu dạy học môn KTHTN theo chương trình giáo dục
phổ thông mới ........................................................................................22
1.4.2. Nội dung quản lý hoạt động dạy học môn KHTN theo chương trình
GDT mới................................................................................................22
1.5.

Các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự
nhiên theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở trường
PTDTBT THCS .....................................................................................29

1.5.1. Năng lực, phẩm chất của người Hiệu trưởng ........................................29
1.5.2. Chất lượng đội ngũ giáo viên ...............................................................29
1.5.3. Chất lượng đầu vào của học sinh...........................................................31
1.5.4. Điều kiện cơ sở vật chất, phương tiện dạy học .....................................32
1.5.5. Yếu tố về chính trị, xã hội, tâm lý và tổ chức .......................................32
Kết luận chương 1..............................................................................................33
Chương 2. THỰC TRẠNG QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN KHTN THEO
CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI Ở CÁC
TRƯỜNG PTDTBT THCS HUYỆN ĐIỆN BIÊN ĐÔNG, TỈNH
ĐIỆN BIÊN...........................................................................................34
2.1.

Một số nét về giáo dục PTDTBT THCS của huyện Điện Biên Đông,
tỉnh Điện Biên........................................................................................34

2.1.1. Mạng lưới trường lớp và cơ sở vật chất ................................................34
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




2.1.2. Chất lượng giáo dục...............................................................................35
2.2.

Khái quát về khảo sát thực trạng ...........................................................36

2.2.1. Mục tiêu khảo sát ................................ ...................................................36
2.2.2. Khách thể khảo sát ................................ .................................................36
2.2.3. Nội dung khảo sát ..................................................................................36
2.2.4. Phương pháp khảo sát và xử lý kết quả .................................................36
2.3.

Thực trạng hoạt động dạy học môn KHTN theo chương trình giáo dục
phổ thông mới ở các trường PTDTBT THCS huyện Điện Biên Đông,
tỉnh Điện Biên.............................................................................37

2.3.1. Nhận thức của CBQL, giáo viên về tầm quan trọng của môn KHTN
theo chương trình giáo dục phổ thông mới ...........................................37
2.3.2. Thực trạng việc thực hiện nội dung dạy học môn KHTN theo chương
trình giáo dục phổ thông mới.................................................................38
2.3.3. Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học môn KHTN theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ...................................................39

2.3.4. Thực trạng hình thức dạy học môn KHTN theo chương trình giáo dục
phổ thông mới ........................................................................................41
2.3.5. Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động dạy học môn KHTN
theo chương trình giáo dục phổ thông mới ...........................................42
2.4.

Thực trạng quản lý hoạt động dạy học môn KHTN theo chương trình
giáo dục phổ thông mới ở các trường PTDTBT THCS huyện Điện Biên
Đông, tỉnh Điện Biên...............................................................................43

2.4.1. Thực trạng lập kế hoạch dạy học môn KHTN ......................................43
2.4.2. Thực trạng tổ chức thực hiện dạy học môn KHTN theo chương trình
GDPT mới..............................................................................................45
2.4.3. Chỉ đạo hoạt động dạy học môn KHTN theo chương trình GDPT mới
....51
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




2.4.4. Kiểm tra, đánh giá công tác quản lý dạy học môn KHTN theo chương

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




trình giáo dục phổ thông mới.................................................................53
2.5.

Thực trạng các yếu tố ảnh hưởng đến quản lý hoạt động dạy học môn
khoa học tự nhiên theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các
trường PTDTBT THCS huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên .........55

2.6.

Đánh giá chung ......................................................................................57

2.6.1. Một số kết quả đạt được ........................................................................57
2.6.2. Một số tồn tại, hạn chế...........................................................................58
2.6.3. Nguyên nhân của những hạn chế...........................................................59
Tiểu kết chương 2 ..............................................................................................60
Chương 3. BIỆN PHÁP QUẢN LÝ HOẠT ĐỘNG DẠY HỌC MÔN
KHTN THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG
MỚI Ở CÁC TRƯỜNG PTDTBT THCS HUYỆN ĐIỆN BIÊN
ĐÔNG, TỈNH ĐIỆN BIÊN .................................................................61
3.1.

Các nguyên tắc đề xuất biện pháp .........................................................61

3.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính toàn diện và hệ thống ...................................61
3.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ........................................................61
3.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính khoa học .......................................................61
3.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả ........................................................62
3.1.5. Nguyên tắc đảm bảo tính khả thi ...........................................................62
3.2.

Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường PTDTBT THCS
huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.................................................62

3.2.1. Nâng cao nhận thức của CBQL, GV dạy học môn KHTN ...................62
3.2.2. Đổi mới phương pháp, hình thức tổ chức dạy học môn KHTN theo
hướng phát huy tính tích cực của HS ....................................................64
3.2.3. Đổi mới công tác kiểm tra hoạt động chuyên môn ở trường PTDTBT
THCS .....................................................................................................67
3.2.4. Đổi mới kiểm tra, đánh giá kết quả học tập môn KHTN của học sinh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




theo tiếp cận năng lực ............................................................................70
3.2.5. Tăng cường trang thiết bị, cơ sở vật chất phục vụ cho hoạt động dạy
học môn KHTN......................................................................................71
3.3.

Mối liên hệ giữa các biện pháp đề xuất .................................................73

3.4. Khảo nghiệm tính cấp thiết và tính khả thi của các biện pháp đề
xuất.....74
3.4.1. Mục đích khảo nghiệm ..........................................................................74
3.4.2. Đối tượng khảo nghiệm .........................................................................74
3.4.3. Kết quả khảo nghiệm .............................................................................74
Kết luận chương 3..............................................................................................76
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ .................................................................77
1. Kết luận..........................................................................................................77
2. Khuyến nghị...................................................................................................78
TÀI LIỆU THAM KHẢO...............................................................................81
PHỤ LỤC

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




DANH MỤC TỪ, CỤM TỪ VIẾT TẮT
CBQL

: Cán bộ quản lý

CN

: Công nguyên

CNTT

: Công nghệ thông tin

DTBT

: Dân tộc bán trú

GD&ĐT

: Giáo dục và đào tạo

GDTX

: Giáo dục thường xuyên

GV

: Giáo viên

HS

: Học sinh

KHTN

: Khoa học tự nhiên PPDH

: Phương pháp dạy học PPGD
Phương pháp giáo dục PTDTBT
Phổ thông dân tộc bán trú THCS

:
:
:

Trung học cơ sở
THPT

: Trung học phổ thông

UBND

: Ủy ban nhân dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.

Thực trạng nhận thức của CBQL, giáo viên về tầm quan trọng
của môn KHTN theo chương trình giáo dục phổ thông mới..........
37

Bảng 2.2.

Thực trạng nội dung dạy học môn KHTN theo chương trình
giáo dục phổ thông mới...............................................................38

Bảng 2.3.

Thực trạng sử dụng các phương pháp dạy học môn KHTN
theo chương trình giáo dục phổ thông mới .................................40

Bảng 2.4.

Thực trạng hình thức dạy học môn KHTN theo chương trình
giáo dục phổ thông mới...............................................................41

Bảng 2.5.

Thực trạng kiểm tra, đánh giá kết quả hoạt động dạy học môn

KHTN theo chương trình giáo dục phổ thông mới .....................42

Bảng 2.6.

Thực trạng lập kế hoạch dạy học môn KHTN ............................44

Bảng 2.7.
46

Thực trạng quản lý hồ sơ lên lớp của giáo viên dạy môn KHTN ....

Bảng 2.8.

Thực trạng hoạt động dạy học trên lớp của giáo viên dạy môn
KHTN ..........................................................................................47

Bảng 2.9.
50

Thực trạng tổ chức đổi mới phương pháp dạy học môn KHTN......

Bảng 2.10.

Thực trạng quản lý sinh hoạt của tổ chuyên môn .......................51

Bảng 2.11.

Tổng hợp đánh giá công tác chỉ đạo hoạt động dạy học môn
KHTN theo chương trình GDPT mới .........................................52

Bảng 2.12.

Thực trạng kiểm tra, đánh giá công tác quản lý dạy học môn
KHTN theo chương trình GDPT mới .........................................54

Bảng 2.13.

Tổng hợp đánh giá của CBQL và GV về các yếu tố ảnh hưởng
đến công tác quản lý HĐDH .......................................................56

Bảng 3.1.
......74

Kết quả đánh giá tính cần thiết và tính khả thi của 5 biện pháp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Giáo dục và Đào tạo có tầm quan trọng trong đời sống văn hoá, chính
trị, kinh tế của một quốc gia, là sự biểu hiện trình độ phát triển của một quốc
gia. Trong thời kỳ công nghiệp hoá, hiện đại hoá đất nước đang đặt ra những
yêu cầu to lớn về chất lượng nguồn lực con người. Đó là sự phát triển toàn diện
về đạo đức, trí tuệ, thể chất, thẩm mỹ cho thế hệ trẻ, cho con người Việt Nam.
Tại Đại hội lần thứ XI, Đảng ta khẳng định “Phát triển giáo dục và đào
tạo là một trong những động lực quan trọng thúc đẩy sự nghiệp công nghiệp
hoá, hiện đại hoá, là điều kiện để phát huy nguồn lực con người, yếu tố cơ bản

để phát triển xã hội, tăng trưởng kinh tế và bền vững” [7].
Ngày 27/7/2017, Ban Chỉ đạo đổi mới chương trình, sách giáo khoa giáo
dục phổ thông của Bộ GD&ĐT đã thông qua Chương trình giáo dục phổ thông
tổng thể. Theo đó, Ban Phát triển các chương trình môn học đã xây dựng dự
thảo chương trình môn học, hoạt động giáo dục ở các cấp học.
Giáo dục trung học cơ sở (THCS) là một trong những cấp học của giáo
dục phổ thông trong hệ thống giáo dục của nước ta, cấp THCS là cấp học cơ
bản, là giai đoạn trung gian giữa Tiểu học và trung học phổ thông (THPT). Ở
giai đoạn này, học sinh được cung cấp kiến thức cơ bản nhất, giáo dục và hình
thành nhân cách, gắn với tâm sinh lý của lứa tuổi này cũng nhiều biến động.
Như vậy, hoạt động dạy học ở các trường THCS là vô cùng quan trọng, là cơ
sở cho các cấp học, bậc học cao hơn.
Theo chương trình giáo dục phổ thông tổng thể, “Khoa học tự nhiên là
môn học được xây dựng và phát triển trên nền tảng của Vật lý, Hóa học, Sinh
học và Khoa học Trái Đất,... Đối tượng nghiên cứu của Khoa học tự nhiên là
các sự vật, hiện tượng, quá trình, các thuộc tính cơ bản về sự tồn tại, vận động
của thế giới tự nhiên” [5].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




Môn khoa học tự nhiên góp phần hình thành, phát triển các phẩm chất chủ
yếu và năng lực chung cho học sinh, giáo dục khoa học tự nhiên có sứ mệnh
hình thành và phát triển thế giới quan khoa học của học sinh; đóng vai trò chủ
đạo trong việc giáo dục học sinh tinh thần khách quan, tình yêu thiên nhiên, tôn
trọng các quy luật của tự nhiên để từ đó biết ứng xử với tự nhiên phù hợp với
yêu cầu phát triển bền vững xã hội và môi trường. Thông qua các hoạt động học
tập của lĩnh vực này, học sinh dần hình thành và phát triển năng lực tìm hiểu và
khám phá thế giới tự nhiên qua quan sát và thực nghiệm, năng lực vận dụng

tổng hợp kiến thức khoa học để giải quyết các vấn đề trong cuộc sống.
Những năm gần đây sự nghiệp giáo dục và đào tạo của huyện Điện Biên
Đông, tỉnh Điện Biên nói chung và các trường phổ thông dân tộc bán trú
(PTDTBT) THCS nói riêng đã có nhiều thay đổi mạnh mẽ, cơ bản và sâu sắc.
Bên cạnh những thành tựu cũng còn không ít những hạn chế, yếu kém nhiều
mặt, trong đó nguyên nhân cơ bản là những hạn chế về quản lý nhà trường nói
chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng, không theo kịp thực tiễn phát
triển giáo dục của đất nước, đặc biệt khó khăn trong việc thích ứng với chương
trình giáo dục phổ thông mới.
Trong trường THCS hoạt động dạy học là hoạt động chuyên môn chủ
yếu, có tính quyết định đến chất lượng giáo dục, đến sự thành công hay thất bại
của mỗi nhà trường. Trong đó, các môn KHTN là những môn học có vai trò to
lớn trong việc hình thành và phát triển nhân cách của HS; là những môn học
then chốt trong chương trình giáo dục phổ thông và đặc biệt là những môn được
bắt đầu làm quen từ bậc học THCS.
Tại các trường phổ thông dân tộc bán trú THCS, huyện Điện Biên Đông,
tỉnh Điện Biên, trong những năm gần đây chất lượng giáo dục của nhà trường
đã được chú ý phát triển nâng lên cả về chất và lượng. Tuy nhiên chất lượng
giáo
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




dục của nhà trường cũng còn những mặt hạn chế đặc biệt là với những môn
KHTN do nhiều nguyên nhân chủ quan và khách quan khác nhau, trong đó có
nguyên nhân do chưa có biện pháp quản lý nâng cao chất lượng dạy học hữu
hiệu. Hiện nay công tác quản lý hoạt động dạy học môn này chưa thực sự hiệu
quả, còn thiếu hệ thống, đồng bộ.
Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn đề tài nghiên cứu: “Quản lý hoạt

động dạy học môn khoa học tự nhiên theo chương trình giáo dục phổ thông
mới ở các trường phổ thông dân tộc bán trú THCS, huyện Điện Biên Đông,
tỉnh Điện Biên” làm đề tài luận văn thạc sỹ.
2. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở nghiên cứu lý luận và thực tiên, luận văn đề xuất biện pháp
quản lý hoạt động dạy học môn KHTN theo chương trình giáo dục phổ thông
mới ở các trường phổ thông dân tộc bán trú THCS huyện Điện Biên Đông, tỉnh
Điện Biên nhằm nâng cao chất lượng dạy học của các nhà trường.
3. Khách thể và đối tượng nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quản lý hoạt động dạy học ở trường THCS.
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn KHTN theo chương trình
giáo dục phổ thông mới của Hiệu trưởng các trường phổ thông DTBT THCS
huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.
4. Giả thuyết khoa học
Hiện nay, hoạt động dạy học môn KHTN ở các trường phổ thông dân tộc
bán trú THCS huyện Điện Biên Đông, Tỉnh Điện Biên tuy đã đạt được nhiều
thành tựu nhưng vẫn còn nhiều bất cập và hạn chế. Nếu tìm ra các biện pháp

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




quản lý hoạt động dạy học môn KHTN tại các nhà trường phổ thông dân tộc
bán

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN

trú THCS huyện Điện Biên Đông, Tỉnh Điện Biên phù hợp với điều kiện thực
tiễn và yêu cầu của giáo dục phổ thông mới thì sẽ nâng cao chất lượng dạy học
cho đội ngũ giáo viên, góp phần nâng cao chất lượng giáo dục THCS huyện
Điện Biên Đông, tỉnh Điện Biên.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Xây dựng lý luận về dạy học môn KHTN theo chương trình giáo dục
phổ thông mới ở các trường THCS.
- Khảo sát thực trạng hoạt động dạy học và quản lý dạy học môn KHTN
theo chương trình giáo dục phổ thông mới của hiệu trưởng các trường phổ
thông DTBT THCS huyện Điện Biên Đông, Tỉnh Điện Biên.
- Đề xuất biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn KHTN theo chương
trình giáo dục phổ thông mới ở các trường PTDTBT THCS huyện Điện Biên
Đông, Tỉnh Điện Biên.
6. Giới hạn phạm vi nghiên cứu
6.1. Giới hạn về nội dung nghiên cứu
Đề tài tập trung nghiên cứu đánh giá thực trạng ở các trường PTDTBT
THCS huyện Điện Biên Đông, Tỉnh Điện Biên.Trên cơ sở đó xây dựng và đề
xuất các biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn KHTN ở trường các trường
PTDTBT THCS huyện Điện Biên Đông, Tỉnh Điện Biên theo chương trình giáo
dục phổ thông mới.
6.2. Giới hạn về địa bàn nghiên cứu
Khảo sát được thực hiện ở 11 trường PTDTBT THCS huyện Điện Biên
Đông, Tỉnh Điện Biên
6.3. Giới hạn về khách thể khảo sát và thời gian khảo sát
Khảo sát đội ngũ giáo viên, cán bộ quản lý và học sinh của các trường
PTDTBT THCS huyện Điện Biên Đông, Tỉnh Điện Biên, bao gồm ban giám
hiệu, toàn thể giáo viên tổ KHTN.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




Thời gian nghiên cứu: Từ tháng 7/2018 đến tháng 10/2018.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Các phương pháp nghiên cứu lý luận
Phân tích, tổng hợp, hệ thống hoá… các tài liệu, các văn bản có liên quan
đến vấn đề nghiên cứu như sách, tài liệu về giáo dục, về quản lý giáo dục, về
đổi mới nội dung, chương trình; chủ trương đường lối, nghị quyết của Đảng,
chính sách của Nhà nước, các văn bản của Bộ GD&ĐT, của Sở GD&ĐT Điện
Biên về dạy học theo chương trình giáo dục phổ thông mới,… nhằm xây dựng
cơ sở khoa học và lý luận của đề tài.
7.2. Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Phương pháp điều tra bằng phiếu hỏi (Dùng phiếu hỏi để điều tra giáo
viên và học sinh về thực trạng quản lý và dạy học theo chương trình giáo dục
phổ thông mới ở các trường PTDTBT THCS huyện Điện Biên Đông, Tỉnh Điện
Biên).
7.3. Phương pháp chuyên gia
Lấy ý kiến của lãnh đạo, chuyên viên Sở GD&ĐT Điện Biên, Phòng
GD&ĐT Điện Biên Đông, cán bộ quản lý các trường PTDTBT THCS huyện
Điện Biên Đông, Tỉnh Điện Biên.
7.4. Phương pháp quan sát

Quan sát việc giảng dạy trong các giờ lên lớp của giáo viên.
7.5. Phương pháp phỏng vấn, tọa đàm độc lập
Tiến hành phỏng vấn, tọa đàm độc lập với các cán bộ quản lý, giáo viên
và học sinh.
7.6. Phương pháp nghiên cứu sản phẩm hoạt động
Nghiên cứu giáo án của giáo viên, vở ghi chép của học sinh, bài kiểm tra
môn KHTN, các sản phẩm của học sinh…
7.7. Các phương pháp bổ trợ khác
Phương pháp xử lý thông tin (Phân tích xử lý các thông tin thu được, các
số liệu bằng thống kê toán học; Sử dụng phần mềm tin học; Sử dụng mô hình, sơ
đồ, biểu đồ, đồ thị…) qua đó rút ra các kết luận khoa học, nhận xét khái quát.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




8. Cấu trúc của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và khuyến nghị, luận văn bao gồm 3 chương
sau:
Chương 1: Cơ sở lý luận vê quản lý dạy học môn KHTN theo chương
trình
giáo dục phổ thông mới ở các trường PTDTBT THCS.
Chương 2: Thực trạng quản lý dạy học môn theo chương trình giáo dục
phổ thông mới ở các trường PTDTBT THCS huyện Điện Biên Đông, tỉnh Điện
Biên.
Chương 3: Biện pháp quản lý hoạt động dạy học môn KHTN theo
chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường PTDTBT THCS huyện Điện
Biên Đông, Tỉnh Điện Biên.

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN

Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN LÝ DẠY HỌC MÔN KHTN
THEO CHƯƠNG TRÌNH GIÁO DỤC PHỔ THÔNG MỚI
Ở CÁC TRƯỜNG PTDTBT THCS
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các nghiên cứu ở nước ngoài
Từ thời cổ đại, một số nhà triết học, nhà giáo dục phương Tây và phương
Đông đã có những tư tưởng về dạy học và quản lý dạy học. Xôcơrat (469-399,
trước CN) đã đề xuất dạy học phải “Giúp thế hệ trẻ từng bước tự khẳng định,
tự phát hiện tri thức mới mẻ, phù hợp với chân lý”. Khổng Tử (551- 479, trước
CN) đã có quan điểm về phương pháp dạy học: “dùng cách gợi mở, đi từ gần
đến xa, từ đơn giản đến phức tạp, nhưng vẫn đòi hỏi người học phải tích cực
suy nghĩ”, “đòi hỏi học trò phải tập luyện, phải hình thành nền nếp, thói quen
trong học tập”.
Thực tiễn quản lý hoạt động dạy học luôn tồn tại và sôi động. Tuy nhiên,
việc tổng kết lý luận về vấn đề này còn khá chậm so với thực tiên. Đầu những
năm 50 của thế kỷ XX, trong hàng loạt những công trình nghiên cứu có tính
hàn lâm của các nhà khoa học Liên Xô cũ, đã xuất hiện các đề tài về những khía
cạnh khác nhau của Quản lý giáo dục. Năm 1956, lần đầu xuất hiện cuốn
“Quản lý trường học” (Skolovedenie) của tác giả A.Pôpốp, một nhà sư phạm và
Quản lý giáo dục của Liên Xô cũ. Cuốn sách này, về thực chất, không phải là
một công trình khoa học về Quản lý giáo dục, mà là cả một tập hợp khá hoàn
chỉnh các chỉ dẫn cho hoạt động thực tiễn của những người làm công tác Quản
lý giáo dục, đặc biệt là quản lý trường học; trong đó có quản lý hoạt động dạy
học.
Trong quá trình phát triển giáo dục Xô Viết (cũ), nhiều nhà nghiên cứu

khoa học giáo dục đã lần lượt cho ra đời những tài liệu vừa có tính khoa học,


vừa có tính thực tiễn về quản lý hai quá trình sư phạm chủ yếu diễn ra trong
nhà trường: Quản lý quá trình dạy học và quản lý quá trình giáo dục. Sự tập


trung của những kiến giải đó được thể hiện cụ thể trong các tác phẩm xuất bản
vào giữa những năm 70. Đặc biệt, M.I Kôndakốp, nhà lý luận và hoạt động thực
tiễn xuất sắc của Liên Xô (cũ) đã dày công nghiên cứu những vấn đề về Quản
lý giáo dục [32].
Năm 1987, Viện Quản lý và Kinh tế giáo dục thuộc Viện Hàn lâm sư
phạm (Liên Xô cũ) đã tổng kết những thành tựu nghiên cứu về quản lý trường
học qua nhiều năm, trình bày những quan điểm mới nhất về quản lý giáo dục
nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng của các học giả Xô Viết (cũ)
tính đến thời điểm đó [47].
Như vậy, trong những công trình nghiên cứu của mình, các nhà nghiên
cứu quản lý giáo dục Xô Viết cho rằng: “Kết quả toàn bộ hoạt động của nhà
trường phụ thuộc rất nhiều vào việc tổ chức đúng đắn và hợp lý công tác hoạt
động của đội ngũ GV” [47]. Đó chính là quản lý hoạt động dạy học.Tại các
nước phương Tây, việc nghiên cứu lý luận và thực tiễn quản lý giáo dục nói
chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng cũng rất sôi động. Năm 1968,
các tác giả Jacob W. Getzels, Tames M. Lipham. Roald F. Campbell đã cho ra
đời công trình đầu tiên nghiên cứu khá hoàn chỉnh các vấn đề quản lý giáo dục
dưới ánh sáng của các học thuyết quản lý chung, đặc biệt là thuyết hành vi
(quan hệ con người) trong quản lý (dẫn theo [11]).
UNESCO suốt chiều dài lịch sử tồn tại của mình đã tập hợp nhiều học
giả trên thế giới để nghiên cứu những vấn đề quản lý giáo dục trên quy mô toàn
cầu cũng như trong phạm vi khu vực hoặc quốc gia. Từ năm 1964, trong loạt
sách về kế hoạch hóa giáo dục đã tập hợp những khuynh hướng nghiên cứu

khác nhau về một trong những vấn đề quan trọng của quản lý giáo dục: kế
hoạch hóa giáo dục.
Đầu những năm 90, UNESCO PROAP đã xuất bản cuốn sách có tính
cẩm nang về kĩ năng quản lý giáo dục mang tựa đề “Kế hoạch hóa và quản lý
giáo dục vi mô”.Trong những năm cuối của thế kỉ XX, sách báo về quản lý
giáo

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




dục đã xuất hiện rất nhiều. Điển hình là các công trình đề cập những quan
điểm mới về quản lý giáo dục nói chung và quản lý hoạt động dạy học nói riêng
[46].
Tuy nhiên, những nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học ở nước ngoài
vẫn chưa có công trình nào bàn luận, nghiên cứu sâu đến quản lý hoạt động dạy
học ở trường THCS nói chung và quản lý hoạt động dạy học môn KHTN ở
trường THCS nói riêng.
1.1.2. Các nghiên cứu ở trong nước
Ở nước ta, nhiều nhà sư phạm đã tiến hành nghiên cứu một cách toàn
diện các vấn đề về vị trí, vai trò của việc quản lý quá trình dạy học, ý nghĩa của
việc nâng cao chất lượng dạy học trên lớp đối với việc nâng cao chất lượng
giáo dục. Những ưu điểm và nhược điểm của việc quản lý hoạt động dạy học
trên lớp, bản chất và mối quan hệ giữa quản lý hoạt động dạy và hoạt động học,
quản lý vai trò của người dạy và người học, quản lý đổi mới nội dung và cách
thức tổ chức tiến hành các hình thức tổ chức dạy học trên lớp, điển hình là các
tác giả: Đặng Quốc Bảo [2], Nguyên Thị Mỹ Lộc [27], Nguyên Ngọc Quang
[36], Trần Kiểm [21], …
Trong những năm gần đây đứng trước nhiệm vụ đổi mới Giáo dục - Đào

tạo nói chung và đổi mới hoạt động dạy học nói riêng, nhiều nhà nghiên cứu
trong đó có những nhà giáo dục, tâm lý học đã đi sâu nghiên cứu vấn đề đổi
mới quản lý hoạt động dạy học nhằm nâng cao tính hiện đại, gắn khoa học với
thực tiễn sản xuất và đời sống, vấn đề lấy học sinh làm trung tâm trong hoạt
động dạy học như: Bùi Văn Quân [38], Đặng Thành Hưng [19], Phạm Minh
Hạc [10],...
Như vậy, vấn đề quản lý giáo dục nói chung và quản lý hoạt động dạy
học từ lâu đã được các nhà nghiên cứu trong và ngoài nước quan tâm. Ngày
nay, vấn đề này càng được quan tâm nhiều hơn và trở thành mối quan tâm của
toàn xã hội, đặc biệt của các nhà nghiên cứu giáo dục, ý kiến của các nhà
nghiên cứu có thể khác nhau nhưng điểm chung mà ta thấy trong các công trình
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN




nghiên cứu của họ là: Khẳng định vai trò quan trọng của công tác quản lý trong
dạy và học ở các cấp học, bậc học. Đây cũng là tư tưởng mang tính chiến lược
về phát triển giáo dục của Đảng ta: “Đổi mới mạnh mẽ nội dung, phương pháp
và quản lý giáo dục, đào tạo”.
Bên cạnh những tác giả nghiên cứu về các hoạt động của nhà trường kể
trên, còn có một số công trình nghiên cứu cũng đã đề cập đến vấn đề tăng
cường quản lý hoạt động dạy học, phổ biến kinh nghiệm quản lý chung cho
cán bộ quản lý, như: Nguyên Hữu Châu [6]; Nguyên Thị Mỹ Lộc, Đặng
Quốc Bảo, Nguyên Trọng Hậu, Nguyên Quốc Chí [28]; Nguyên Thị Mỹ
Lộc, Nguyên Quốc Chí [29]; Nguyên Văn Trường (biên dịch cùng nhóm
tác giả) [45]… Các tác giả đã nhấn mạnh: nhà quản lý cần có những quan
điểm mới phù hợp và có hệ thống nhằm chuyển đổi thành công từ hoạt động
dạy học lấy kiến thức sang lấy năng lực của người học làm mục tiêu dạy học.
Quản lý hoạt động dạy học môn KHTN ở trường THCS là một vấn đề

nghiên cứu khá mới mẻ, hiện nay trên cả nước những công trình nghiên cứu
về vấn đề này còn hạn chế. Công trình nghiên cứu của tác giả Nguyên Đức
Thuận nghiên cứu: “Quản lý hoạt động dạy học môn khoa học tự nhiên ở
trường THCS Vũ Tiến, huyện Vũ Thư, tỉnh Thái Bình theo định
hướngphát triển năng lực” đã tập trung nghiên cứu tìm kiếm các giải pháp
nâng cao chất lượng dạy học môn KHTN ở địa phương.
Tuy nhiên, trong thực tiên quản lý, ở từng bậc học, ở từng địa phương
luôn nảy sinh những vấn đề riêng và mới. Hơn thế nữa, Nghị quyết số 29
NQ/TW ngày 4/11/2013 của Hội nghị Trung ương 8 khóa XI về đổi mới căn
bản, toàn diện Giáo dục và Đào tạo sau khi được ban hành chúng tôi chưa tiếp
cận được đề tài nào nghiên cứu về quản lý hoạt động dạy học môn KHTN ở
trường THCS trong bối cảnh đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục. Vì vậy, vấn
đề tác giả đặt ra ở đề tài này là tìm hiểu thực trạng quản lý hoạt động dạy học
môn KHTN theo chương trình giáo dục phổ thông mới ở các trường phổ
thông dân

Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN