Nghiên cứu nhân tố quyết định lựa chọn chuyên ngành của sinh viên đại học Thương Mại

Trường Đại học Thương Mại

MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN……………………………………………………………………..2
LỜI CAM ĐOAN………………………………………………………………….3
LỜI MỞ ĐẦU……………………………………………………………………..4
Tính cấp thiết của để tài……………………………………………………..4
Mục tiêu của đề tài…………………………………………………………..5
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu…………………………………………..5
Phương pháp nghiên cứu………………………………………………..…..5
Bảng câu hỏi khảo sát (Có đính kém) ……………………………………....6
Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu………………………………………….…....6
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ THUYẾT……………………………………………...9
I.
Cơ sở lý thuyết…………………………………………....……………...9
II.
Ngành học và hành vi chọn ngành……………………………………...10
III.
Mô hình tổng quát của việc lựa chọn trường đại học của các học sinh của
David.W.Chapman ……………………………………………….…….12
IV.
Lý thuyết chọn nghề của John Holland………………………………...14
CHƯƠNG II: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU…………………....15
1. Các công trình nghiên cứu trên thế giới……………………………............15
2. Nghiên cứu ở Việt Nam……………………………………………………17
1.
2.
3.
4.
5.
6.

CHƯƠNG III: KẾT QUÁ NGHIÊN CỨU………………………………….…20
Ảnh hưởng của giới tính tới quyết định chọn ngành……………………….20
Các yếu tố ảnh hưởng tới quyết định chọn ngành của sinh viên…………..21
Ảnh hưởng của yếu tố nhà trường………………………………………….22
Ảnh hưởng của các yếu tố khác……………………………………………24
Cách thức tìm hiểu về chuyên ngành của sinh viên…………………….….25
Những khó khăn khi chọn ngành……………………………………….….26
Ảnh hưởng của cơ hội tìm kiếm việc làm tới quyết định chọn ngành……..28
Mức độ hài lòng của sinh viên về chuyên ngành đang theo học…………...29
CHƯƠNG IV: GIẢI PHÁP VÀ KIẾN NGHỊ…………………………………30
I.
Giải pháp………………………………………………………………..30
II.
Kiến nghị………………………………………………………………..33
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.

KẾT LUẬN
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
Nhóm 1

Page 1

Trường Đại học Thương Mại

LỜI CẢM ƠN
Trên thực tế không có sự thành công nào mà không gắn liền với những sự hỗ
trợ, giúp đỡ dù ít hay nhiều, dù trực tiếp hay gián tiếp của người khác. Trong suốt
thời gian từ khi bắt đầu học tập ở giảng đường đại học đến nay, chúng em đã nhận
được rất nhiều sự quan tâm, giúp đỡ của quý Thầy Cô, gia đình và bạn bè.
Trong quá trình nghiên cứu, chúng em đã tiếp thu, học hỏi những nội dung
của giáo trình Phương pháp nghiên cứu khoa học. Chúng em xin gửi lời cảm ơn
chân thành đến PGS.TS. Bùi Xuân Nhàn, PGS.TS. Phạm Đức Hiếu, PGS.TS. Bùi
Đức Thọ, PGS.TS. Hà Văn Sự, TS. Lương Minh Huân, TS.Phan Thanh Tú,
PGS.TS Vũ Mạnh Chiến, GT.TS. Đinh Văn Sơn đã biên soạn giáo trình.
Chúng em xin chân thành cảm ơn giảng viên TS. Lê Tiến Đạt đã tận tâm chỉ
bảo hướng dẫn chúng em qua từng buổi học, thảo luận về đề tài nghiên cứu. Nhờ
có những lời hướng dẫn, dạy bảo đó, bài thảo luận này chúng em đã hoàn thành
một cách hoàn thiện. Một lần nữa, chúng em xin gửi lời cảm ơn chân thành đến
thầy. Xin kính chúc thầy sức khỏe và thành công trong sự nghiệp đào tạo những thế
hệ tri thức tiếp theo của tương lai.
Bài thảo luận được thực hiện trong 4 tháng do đó chúng em còn bỡ ngỡ vì
vốn kiến thức còn hạn hẹp, không thể tránh khỏi những thiếu sót, chúng em rất
mong thầy và các bạn góp ý để bài thảo luận được hoàn hiện hơn.
Chúng em xin chân thành cảm ơn !
Hà Nội, tháng 11 năm 2018

Nhóm 1

Page 2

Trường Đại học Thương Mại

LỜI CAM ĐOAN
Chúng em xin cam đoan đề tài: “Nghiên cứu nhân tố quyết định lựa
chọn chuyên ngành của sinh viên đại học Thương Mại” là một công trình nghiên
cứu độc lập không có sự sao chép của người khác, các số liệu thu thập và kết quả
phân tích trong đề tài là trung thực. Đề tài là một sản phẩm mà nhóm chúng em đã
nỗ lực nghiên cứu trong quá trình học tập môn học Phương pháp nghiên cứu khoa
học.
Để hoàn thành bài thảo luận này, chúng em có tham khảo giáo trình Phương
pháp nghiên cứu khoa học và một số tài liệu liên quan. Những thông tin tham khảo
trong bài thảo luận đề được trích dẫn cụ thể nguồn sử dụng.

Nhóm 1

Page 3


Trường Đại học Thương Mại

LỜI MỞ ĐẦU
Trong thời kỳ cách mạng công nghệp 4.0 hứa hẹn về cuộc “đổi đời” các
doanh nghiệp Việt Nam để đưa ra quyết định lựa chọn một chuyên ngành của mỗi
học sinh khi thi vào đại học là một việc đáng để suy nghĩ và nghiên cứu. Với sự
phát triển về kinh tế thì các ngành nghề ở Việt Nam cũng phong phú và đa dạng
hơn điều này vừa tạo điều kiện thuận lợi cho lao động trong nước có thể lựa chọn
cho mình một ngành nghề phù hợp đồng thời nó cũng đặt ra một thách thức không
nhỏ đó là đứng trước quá nhiều ngành nghề như vậy thì làm sao có thể chọn cho
mình một ngành nghề hợp lý. Thực tế ở Việt Nam đa số sinh viên chưa có sự hiểu
biết rõ ràng về ngành mình học, sinh viên chọn ngành học còn theo cảm tính, theo

trào lưu hay theo định hướng gia đình mà chưa cân nhắc kỹ xem ngành mình lựa
chọn có phù hợp với bản thân không. Nhiều thực tế nghiên cứu trước đó cho thấy
đa số sinh viên sau khi vào trường mới biết bản thân mình không phù hợp với
ngành, học không theo kịp và nhanh thấy chóng nản trong việc học, nhiều trường
hợp bỏ học đi làm, hoặc đi lại chọn một ngành khác. Điều này đã chứng tỏ rằng,
khâu định hướng cho học sinh, sinh viên chưa được tốt, gây nên hậu quả là lãng
phí công sức, thời gian, tiền bạc cho gia đình, nhà trường và xã hội, ảnh hưởng trực
tiếp đến bản thân sinh viên.
Để làm rõ hơn vấn đề này nhóm 2 chúng tôi xin lựa chọn đề tài “Nghiên
cứu các nhân tố quyết định đến lựa chọn chuyên ngành của sinh viên trường
Đại học Thương Mại” làm báo cáo khoa học của mình nhằm mục đích tìm hiểu
xem các nhân tố nào đang ảnh hưởng đến việc chọn ngành của sinh viên trường
Đại học Thương Mại và việc chọn ngành như vậy có ảnh hưởng gì đến kết quả học
tập của sinh viên không từ đó đưa ra các giải pháp, khuyến nghị giúp nâng cao hiệu
quả của việc chọn ngành cho sinh viên của trường Đại học Thương Mại nói riêng
và sinh viên cả nước nói chung nhằm giúp cho sinh viên có những lựa chọn đúng
chuyên ngành mình sẽ học để phù hợp với những yêu cầu đặt ra của nền kinh tế.
1. Tính cấp thiết của đề tài nghiên cứu

Xã hội ngày càng phát triển kèm theo đó ngày càng có nhiều trường đại học
được thành lập và sự đa dạng của ngành học. Có thể nhận thấy một thực tế rằng
các em học sinh hiện nay hầu như không được tư vấn và định hướng đúng cách
trong việc lựa chọn trường, ngành học. Theo các cuộc khảo sát và sự phản ánh của
phương tiện truyền thông một phần lớn học sinh chọn ngành học dựa theo tiêu chí:
Nhóm 1

Page 4


Trường Đại học Thương Mại

Ngành “hot” trên thị trường lao động, nhàn nhã , kiếm được nhiều tiền hoặc dựa
vào danh tiếng của trường để chọn ngành mà ít quan tâm đến năng lực và trình độ
thực tế của bản thân. Một số khác nghe theo định hướng của gia đình, có những
bạn chọn ngành dựa theo cảm tính mà không có sự tìm hiểu và quan tâm nắm bắt
những thông tin về ngành mình học. Để rồi đưa đến tình trạng chán nản trong việc
học, bỏ học giữa chừng, ra trường không có việc làm hoặc làm trái nghề, không
đam mê với công việc. Đứng trước thực tế trên các cấp, ban ngành đã có sự quan
tâm và tạo điều kiện cho học sinh có thể tiếp cận các thông tin thi tuyển bằng nhiều
hình thức khác nhau như: Đưa thông tin tuyển sinh lên các phương tiện truyền
thông đại chúng, tổ chức các hoạt động tư vấn và giải đáp thắc mắc cho học sinh,
nhiều trường đại học còn cử cán bộ về các trường phổ thông để tư vấn cho các em
học sinh. Tuy nhiên do nhiều yếu tố khác nhau mà một số hoạt động trên mới chỉ
phổ biến với học sinh ở thành phố còn vùng sâu vùng xa thì chưa được biết rộng
rãi. Thậm chí nhiều bạn còn mơ hồ về những thông tin này mà chỉ biết qua những
quyển sách tư vấn chọn trường chọn ngành một cách khái quát. Có thể thấy việc
chọn ngành học tại các trường đại học còn nhiều bất cập, chính vì vậy nhóm 2
chúng tôi mong nghiên cứu này có thể tìm hiểu rõ thực trạng của vấn đề và đưa các
đề xuất để góp phần khắc phục những bất cập hiện nay.
2. Mục tiêu của đề tài

Đề tài được nghiên cứu với các mục tiêu sau:
• Xác định các nhân tố ảnh hưởng đến quyết định chọn ngành nghề của sinh
•
•
3.
•
•
4.
a.

viên.
Tìm hiểu được nhu cầu về thông tin và kiến thức của sinh viên khi chọn
ngành nghề.
Đưa ra những giải pháp, kiến nghị nhầm nâng cao công tác hướng nghiệp.
Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài các nhân tố quyết định đến lựa chọn chuyên
ngành của sinh viên Trường Đại học Thương Mại.
Phạm vi nghiên cứu: Sinh viên Trường Đại học Thương Mại
Phương pháp nghiên cứu
Nghiên cứu tài liệu

Tiến hành thu thập và xử lý tài liệu từ nhiều nguồn tham khảo khác nhau:
giáo trình Phương pháp nghiên cứu khoa học, bài báo, tạp chí,… từ đó khái quát lý
thuyết từ đó rút ra cơ sở khoa học cho đề tài.
Nhóm 1

Page 5


Trường Đại học Thương Mại
b. Điều tra, khảo sát bằng phiếu hỏi

Bảng câu hỏi được xây dựng theo sát mục tiêu nghiên cứu của đề tài, đảm
bảo cung cấp đầy đủ thông tin cho quá trình phân tích, nghiên cứu đề tài.
c. Phương pháp thống kê toán học

Sử dụng các phương pháp thống kê trong toán học để xử lý dữ liệu một cách
chính xác làm cơ sở cho đề tài nghiên cứu.
d. Phân tích định tính
• Tham khảo các đề tài nghiên cứu có liên quan và ý kiến của một số đối

tượng để xác định các biến định tính phù hợp.
• Thiết kế câu hỏi thích hợp để thu thập dữ liệu.
e. Phân tích định lượng
Thực hiện điều tra chọn mẫu.
Kích thước mẫu được tính theo công thức sau:

n=
Trong đó:
n: Cỡ mẫu
N: Quy mô tổng thể
: Z phân phối tương ứng với độ tin cậy
e: Mức sai số mong đợi
S: Giao động trong tổng thể
5. Bảng câu hỏi khảo sát (Có đính kém)
6. Ý nghĩa của đề tài nghiên cứu

Việc nghiên cứu các nhân tố quyết định quyết định lựa chọn chuyên ngành
của sinh viên đại học Thương Mại có ý nghĩa rất quan trọng.
Đối với sinh viên: Việc nghiên cứu các nhân tố quyết định đến việc lựa chọn
chuyên ngành của sinh viên Thương Mại cho chúng ta biết được những yếu tố,
những lý do gì làm ảnh hưởng trực tiếp đến quyết định lựa chọn chuyên ngành của
sinh viên từ đó tìm ra giải pháp, định hướng đúng đắn để sinh viên đưa ra quyết
định đúng đắn nhất cho việc lựa chọn chuyên ngành của mình. Bởi chỉ thật sự yêu
thích thì sinh viên mới có thể theo đuổi và hoàn thành tốt nhiệm vụ của mình như
vậy sẽ mang lại hiểu quả tốt nhất cho sinh viên, nhà trường và toàn xã hội tránh
những trường hợp đáng tiếc như chọn chuyên ngành do bố mẹ thích, hay do sự ảnh
Nhóm 1

Page 6

Trường Đại học Thương Mại
hưởng của bạn bè để rồi khi theo học thì bỏ giữa chừng hoặc thi lại vì cảm thấy
không phù hợp và còn tệ hơn nữa là theo học đến năm cuối rôi nhưng vì không
phải chuyên ngành yêu thích nên từ bỏ không theo học nữa vì hay học xong không
thể xin được việc vì không phải chuyên ngành mình yêu thích thì tất nhiên không
có kinh nghiệm và đam mê để làm nó mà lại làm một công việc có thể nói là không
liên quan gì đến chuyên ngành mình theo học. Như vậy để tránh những trường hợp
đáng tiếc trên xảy ra thì việc tìm hiểu các quyết định ảnh hưởng đến việc lựa chọn
chuyên ngành rồi đưa ra những giải pháp, định hướng đúng đắn cho sinh viên là vô
cùng cần thiết và quan trọng để sinh viên chọn được đúng chuyên ngành mà mình
yêu thích.
Đối với thực tế: Hiện nay có rất nhiều các bạn trẻ sau khi học xong trung
học phổ thông là thời điểm các bạn bước sang một cánh cửa mới với biết bao điều
mới lạ việc chọn ngành học và công việc phù hợp với khả năng, năng lực, sở thích
cũng là một trong những vấn đề mà các bạn phải trải qua bằng việc góp một phần
công sức nhỏ bé của mình đó là nghiên cứu những các nhân tố quyết định đến việc
lựa chọn chuyên ngành của sinh viên chúng ta đã góp một phần công sức của mình
cho nghiên cứu giáo dục của nước ta hiện nay, biết được tình hình chung của sinh
viên Việt Nam hiện nay từ đó định hướng, nâng cao kiến thức và sự hiểu biết về
các ngành nghề đào tạo của các trường từ đó đáp ứng được tốc độ phát triển của
giáo dục trên thế giới. Điển hình là năm vừa qua thông qua việc nghiên cứu cứu
các yếu tố ảnh hưởng đến việc lựa chọn chuyên ngành của học sinh, sinh viên nắm
được nhu cầu và mong muốn của các em các trường đã có những định hướng chọn
ngành nghề một cách phù hợp nhất ngay cả khi đang còn ngồi trên ghế nhà trường
và kết quả là trong hai năm qua tỉ lệ sĩ tử đăng ký thi đại học giảm đi đáng kể so
với những năm trước thay vào đó các em đã đăng ký vào các trường đào tạo nghề
để mong muốn có một công việc ổn định hơn. Thông qua đó chúng ta có thể thấy
được rằng tư tưởng chỉ có con đường đại học mới dẫn ta đến thành công là không

còn phù hợp với tình hình Việt Nam ta lúc này đó là tình trang “ thừa thầy, thiếu
thợ” thì việc lựa chọn học các trường nghề phù hợp với năng lực của bản thân
không những giúp nước ta thoát khỏi tình trang “ thừa thầy, thiếu thợ” mà còn giúp
nước ta giải quyết được vấn đề đang rất là cấp bách hiện nay đó là giải quyết vấn
đề việc làm của sinh viên sau khi ra trường.

Nhóm 1

Page 7


Trường Đại học Thương Mại
Như vậy : Việc nghiên cứu các nhân tố quyết định đến lựa chon chuyên
ngành của sinh viên là vô cùng quan trong không chỉ với sinh viên mà còn với cả
thực tế hiện tại của nước ta hiện nay.

I.

CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ THUYẾT
Cơ sở lý thuyết

D.W.Chapman đã đề nghị một mô hình tổng quát của việc lựa chọn trường
đại học của các học sinh. Dựa vào kết quả thống kê mô tả, ông cho thấy có 2 nhóm
yếu tố ảnh hưởng nhiều đến quyết định chọn trường đại học của học sinh. Thứ nhất
là đặc điểm của gia đình và cá nhân học sinh. Thứ hai là một số yếu tố bên ngoài
ảnh hưởng cụ thể như các cá nhân ảnh hưởng, các đặc điểm cố định của trường đại
Nhóm 1

Page 8

Trường Đại học Thương Mại
học và nỗ lực giao tiếp của trường đại học với các học sinh. Bên cạnh đó, có rất
nhiều nghiên cứu khác sử dụng kết quả nghiên cứu của D.W. Chapman và phát
triển trên những mô hình khác để nghiên cứu các yếu tố ảnh hƣởng đến quyết định
lựa chọn trường đại học của học sinh:
1. Yếu tố về cá nhân có ảnh hưởng đến quyết định của học sinh
Theo D.W.Chapman, trong việc lựa chọn trường đại học, các học sinh bị tác
động mạnh mẽ bởi sự thuyết phục, khuyên nhủ của bạn bè và gia đình của chính
họ. Sự ảnh hưởng của các cá nhân này đến các học sinh có thể được thực hiện theo
3 cách sau: (1) Ý kiến của họ ảnh hưởng đến mong đợi về một trường đại học cụ
thể nào đó là như thế nào. (2) Họ cũng có thể khuyên trực tiếp về nơi mà học sinh
nên tham dự thi. (3) Trong trường hợp là bạn thân, thì chính nơi mà bạn thân dự thi
cũng ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh.
Theo Hossler và Gallagher một lần nữa khẳng định ngoài sự ảnh hưởng
mạnh mẽ của bố mẹ, sự ảnh hưởng của bạn bè cũng là một trong những ảnh hưởng
mạnh đến quyết định chọn trường của học sinh. Bên cạnh đó, Hossler và Gallagher
còn cho rằng ngoài bố mẹ, anh chị và bạn bè, các cá nhân tại trường học cũng có
ảnh hưởng không nhỏ đến quyết định chọn trường của học sinh. Xét trong điều
kiện giáo dục của Việt Nam, cá nhân có ảnh hưởng lớn đến quyết định chọn trường
của học sinh chính là thầy cô của các học sinh. Do vậy, gia đình, bố mẹ, anh chị,
bạn thân và các thầy cô phổ thông chính là những nhân tố ảnh hưởng đến quyết
định của học sinh.
2. Yếu tố về đặc điểm của trường đại học.
Trong nghiên cứu của mình, D.W.Chapman cho rằng các yếu tố cố định của
trường đại học như học phí, vị trí địa lý, chính sách hỗ trợ về chi phí hay môi
trường ký túc xá sẽ có ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh. M.J.
Burns và các cộng sự đã bổ sung thêm một số M.J. Burns và các cộng sự đã bổ
sung thêm một số các yếu tố về đặc điểm của trường đại học có ảnh hưởng đến
quyết định chọn trường của học sinh. Cụ thể hơn, yếu tố về học bổng, sự an toàn

trong điều kiện ký túc xá, chất lượng của sinh viên tại trường, mức độ nổi tiếng và
uy tín của trường, tỉ lệ chọi đầu vào, điểm chuẩn của trường và mức độ hấp dẫn
của nghành học sẽ là những yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học
sinh.
3. Yếu tố về bản thân cá nhân học sinh.
Nhóm 1

Page 9


Trường Đại học Thương Mại
D.W.Chapman cho rằng các yếu tố của tự thân cá nhân học sinh là một
trong những nhóm yếu tố ảnh hưởng lớn đến quyết định chọn trường của bản thân
họ. Trong những yếu tố đó, yếu tố về năng lực và sở thích của bản thân học sinh là
hai yếu tố ảnh hưởng lớn đến quyết định chọn trường đại học rõ nhất.
4. Yếu tố về cơ hội học tập cao hơn trong tương lai
D.W.Chpman và Cabrera và La Nasa đều đã khảo sát sự ảnh hưởng của sự
mong đợi về học tập trong tương lai đến quyết định chọn trường của học sinh.
5.Yếu tố cơ hội việc làm trong tương lai.
Theo Cabrera và La Nasa, ngoài mong đợi về việc học tập trong tương lai thì
mong đợi về công việc trong tương lai cũng là một trong những yếu tố ảnh hưởng
đến quyết định chọn trường của học sinh. S.G.Wadhburn và các cộng sự còn cho
rằng sự sẵn sàng của bản thân cho công việc và cơ hội tìm kiếm được việc làm sau
khi tốt nghiệp cũng là những yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học
sinh.
6. Yếu tố đặc trưng giới tính của học sinh.

Mô hình nghiên cứu của Ruth E. Kallio còn cho thấy rằng giới tính cũng có
tác động đến quyết định chọn trường. Mức độ tác động của các nhóm yếu tố trực
tiếp sẽ bị ảnh hưởng không nhỏ của đặc trưng về giới tính của học sinh. Ruth E.

Kallio cho rằng giới tính khác nhau sẽ có mức độ tác động gián tiếp khác nhau lên
quyết định lựa chọn trường đại học của học sinh.
II.
Ngành học và hành vi chọn ngành
1. Ngành

Ngành là tập hợp của các nghề, ngành và nghề có đối tượng trong công việc,
yêu cầu đối với người lao động khá giống nhau và đều có chung mục đích hoạt
động.
Ví dụ:
– Trong ngành Y có nghề bác sĩ, nghề y tá, nghề hộ lý…Những nghề này có
yêu cầu chung đối với người lao động là khỏe mạnh, giàu tình thương, giỏi quan
sát, tư duy logic, phán đoán…và đều hướng tới mục đích là phòng bệnh, chữa bệnh
và bảo vệ sức khoẻ cho người dân.
– Ngành công nghệ thông tin có các nghề lập trình viên, thiết kế WEB, kỹ
thuật viên… Những nghề này đều yêu cầu người lao động khỏe mạnh, ưa hoạt
Nhóm 1

Page 10


Trường Đại học Thương Mại
động tĩnh, kiên trì, thích kỹ thuật, nhạy cảm với con số, giỏi tư duy trừu tượng…và
đều hướng tới mục đích là chuyển đổi, lưu trữ, bảo vệ, xử lý, truyền tải và thu thập
thông tin.
Nhóm ngành là tập hợp của các ngành có đối tượng nghề nghiệp, yêu cầu
với người lao động khá giống nhau, nhưng có mục đích hoạt động khác nhau. Các
ngành trong từng nhóm ngành thường hướng tới một trong ba loại mục đích sau:
(1) Nhận thức đối tượng như các nghề thanh tra viên, điều tra viên, KCS
(kiểm tra chất lượng sản phẩm), kiểm toán viên…;

(2) Mục đích biến đổi đối tượng như các nghề sư phạm, bác sĩ, sản xuất
công nghiệp, nông nghiệp, thủ công nghiệp…;
(3) Mục đích phát hiện, khám phá những cái mới như nhà khoa học, nhà
sáng tác văn học nghệ thuật, nhà thiết kế thời trang…)
2. Hành vi chọn ngành

Hành vi chọn ngành là hành vi mà cá nhân thể hiện trọng việc tìm kiếm, lựa
chọn, sử dụng, đánh giá ngành học mà họ mong đợi sẽ thỏa mãn mong ước, nhu
cầu cá nhân của họ.
Ví dụ: Mỗi bạn học sinh cấp 3 đặc biệt là lớp 12 sẽ tìm hiểu, nghiên cứu, lựa
chọn ngành học yêu thích phù hợp với bản thân như : Ngành Y, Dược, Sư phạm,
Công nghệ thông tin, Kinh doanh,.v.v…

III. Mô hình tổng quát của việc lựa chọn trường đại học của các học sinh
của David.W.Chapman

Nhóm 1

Page 11


Trường Đại học Thương Mại
Bảng mã hóa biến khảo sát
Tính cách của sinh viên
Mức độ kỳ vọng giáo
Sự lựa chọn sinh
viên của trường

Mức độ thể hiện thời
trung học

Nhân tố bên ngoài

Kỳ vọngBiến khảo sát
chung của
X1
Nhóm yếu tố các đặc điểm cố định của Trường
cuộc sống
- Những
ngườicóquan
Trường
ngành đào tạo đa dạng và hấp dẫn
sinh viên
trọng

Ký hiệu

Sự lựa chọn trường của
sinh viên

Trường là địa chỉ đào tạo có danh tiếng, thương hiệu
Bạn bèTrường có cơ sở vật chất, trang thiết bị hiện đại phục vụ giảng dạy tốt
Bố mẹ

Trường thu học phí thấp phù hợp với điều kiện kinh tế gia đình
Trường
học cá có
nhân
Trường
chế độ học bổng và các chính sách hỗ trợ tài chính cho sinh viên

theo học
Đặc điểm cố định của
Trường có vị trí địa lý gần nhà, thuận tiện cho việc đi lại và học tập
trường cao đẳng (đại
Có cơ hội tìm được việc làm đúng theo chuyên môn được đào tạo sau khi
học) tốt nghiệp Trường
tài chính
X2-trợ cấp
Nhóm
yếu tố nỗ lực giao tiếp của Trường
-vị trí Trường
địa lý thực hiện quảng cáo cung cấp đầy đủ thông tin về trường qua các
tiện truyền thông
-sự sẵnphương
có của chương
Mô hình tổng quát của việc lựa
chọn trường đại học của các học
Do đã được đến tham quan trực tiếp tại Trường.
sinh của

trình Trường có các hoạt động tư vấn tuyển sinh, hướng nghiệp tốt.

X3

Nhóm yếu tố đặc điểm bản thân học sinh

Nỗ lực của trường để
David.W.Chapman
Vì điểm chuẩn đầu vào của Trường phù hợp với năng lực cá nhân
giáo tiếp với sinh viên

Trường có ngành đào tạo phù hợp với sở thích và nguyện vọng của cá nhân
Vì Trường có ngành đào tạo phù hợp với năng lực cá nhân
- chuyến
khuôn
viên đào tạo phù hợp với giới tính cá nhân
Vì thăm
trường
có ngành
sinh/tuyển
X4- tuyểnNhóm
yếu dụng
tố các cá nhân có ảnh hưởng đến quyết định chọn Trường
Theo ý kiến của cha, mẹ
Theo ý kiến của anh, chị em trong gia đình
- thông tin

Nhóm 1

Page 12


Trường Đại học Thương Mại
Theo ý kiến của thầy/cô giáo chủ nghiệm, giáo viên hướng nghiệp ở trường
trung học
Theo ý kiến của bạn bè
Theo ý kiến của các chuyên gia tư vấn, đại diện tuyển sinh
Theo ý kiến của thầy/cô Trường
Theo ý kiến của các anh/chị sinh viên đã và đang học tại Trường
IV. Lý thuyết chọn nghề của John Holland

Sau đây chúng tôi xin được giới thiệu sơ lược về lý thuyết chọn nghề của
tiến sĩ tâm lí học John Holland. Lý thuyết này nghiên cứu về những ngành nghề,
hoạt động giải trí phù hợp với tính cách và kỹ năng của từng người. Lý thuyết này
có thể làm cơ sở giúp sinh viên chọn nghề tốt hơn.
Bảng tóm tắt 6 nhóm tính cách:
1.Nhóm kỹ thuật (realistic)
Tính cách: thực tế, đáng tin cậy, đơn giản, coi trọng truyền thống, thao tác
vận động khéo léo.
Đặc điểm: có hứng thú với máy móc, thiết bị, thao tác vận động, xây dựng,
sửa chữa, cắm trại, lái xe, làm việc ngoài trời.
Nghề nghiệp: các nghề về kiến trúc, an toàn lao động, nghề mộc, xây dựng,
thủy sản, kỹ thuật.
2.Nhóm nghiên cứu (investigative)
Tính cách: độc lập, sâu sắc, ham hiểu biết. Khả năng tự học, tự tổ chức
nghiên cứu, khả năng phân tích.
Đặc điểm: có hứng thú với khoa học, y học, toán học, nghiên cứu, đọc sách,
làm ô chữ, câu đố, khai thác internet.
Nghề nghiêp: các ngành thuộc lĩnhvực khoa học- tự nhiên, khoa học xã hội,
y dược, khoa học- công nghệ.
3.Nhóm nghệ thuật (artistic)
Tính cách: sáng tạo, độc lập, độc đáo, sức tưởng tượng phong phú, khả năng
âm nhạc, biểu diễn nghệ thuật.
Đặc điểm: thích tự thể hiện, thu thập các tác phẩm nghệ thuật, tham dự các
buổi biểu diễn, chơi các nhạc cụ, quan tâm đến truyền thống văn hóa.
Nhóm 1

Page 13


Trường Đại học Thương Mại

Nghề nghiệp: các ngành về văn chương, báo chí, điện ảnh, sân khấu, mỹ
thuật, ca nhạc, múa, kiến trúc, thời trang, hội họa.
4.Nhóm xã hội (social)
Tính cách: thích hợp tác, rộng lượng, phục vụ người khác. Kỹ năng nói,
nghe, giảng giải và các kỹ năng làm việc với người khác.
Đặc điểm: thích làm việc với con người, tham gia các hoạt động tình
nguyện, đọc các sách hoàn thiện bản thân.
Nghề nghiệp: sư phạm, giảng viên, huấn luyện viên điền kinh, tư vấn hướng
nghiệp, công tác xã hội, sức khỏe cộng đồng, cảnh sát.
5.Nhóm kinh doanh (enterprising)
Tính cách: quyết đoán, tự tin, năng động, thích giao lưu, ưa mạo hiểm, cạch
tranh, có khả năng gây ảnh hưởng, thuyết phục và chỉ đạo người khác.
Đặc điểm: có hứng thú với lĩnh vực kinh doanh, chính trị, lãnh đạo, doanh
nhân.
Nghề nghiệp: các ngành về quản trị kinh doanh, thương mại, marketing, kế
toán, tài chính, tiếp viên hàng không, thông dịch viên.
6.Nhóm công chức (conventional)
Tính cách: sống thực tế, có tổ chức, ngăn nắp, tỉ mỉ, chính xác, tin cậy, ổn
định, hiệu quả.
Đặc điểm: có hứng thú trong lĩnh vực tổ chức, quản lí dữ liệu, kế toán, đầu
tư, hệ thống thông tin, tham gia các hoạt động tình nguyện.
Nghề nghiệp: các ngành nghề về hành chính, quản trị văn phòng, thư kí,
thống kê, thanh tra ngành.
Thông qua mật mã nghề nghiệp Holland, con người hoàn toàn có thể khám
phá sở thích bản thân và tìm ra nghề nghiệp phù hợp với mình để tập trung làm
điều mình thích. Điều đó sẽ giúp chúng ta phát triển nghề nghiệp theo đúng định
hướng, giúp mang lại sự hài lòng và thỏa mãn trong công việc dài lâu.

CHƯƠNG II: TỔNG QUAN VỀ ĐỀ TÀI NGHIÊN CỨU
1. Các công trình nghiên cứu trên thế giới

Nhóm 1

Page 14


Trường Đại học Thương Mại
Có thể nói những tư tưởng về định hướng nghề nghiệp cho thế hệ trẻ đã có
từ thời cổ đại, tuy nhiên ở dưới dạng rất sơ khai và biểu hiện thông qua việc phân
chia, phân cấp lao động tùy thuộc vào địa vị và nguồn gốc xuất thân của mỗi người
trong xã hội. Điều này thể hiện rõ tính áp đặt của giai cấp thống trị và sự bất bình
đẳng trong phân công lao động xã hội. Đến thế kỷ XIX, khi nền sản xuất xã hội
phát triển cùng với những tư tưởng tích cực về giải phóng con người trên khắp thế
giới thì khoa học hướng nghiệp mới thực sự trở thành một khoa học độc lập. Vào
những năm 1940, nhà tâm lý học Mỹ J.L Holland đã nghiên cứu và thừa nhận sự
tồn tại của các loại nhân cách và sở thích nghề nghiệp tác giả đã chỉ ra tương ứng
với mỗi kiểu nhân cách nghề nghiệp đó là một số những nghề nghiệp mà cá nhân
có thể chọn để có được kết quả làm việc cao nhất. Lý thuyết này của J.L Holland
đã được sử dụng một cách rộng rãi nhất trong thực tiễn hướng nghiệp trên thế giới.
Trên cơ sở các luận điểm về hướng nghiệp của C.Mac và V.L Lenin các nhà giáo
dục Liên Xô như B.F Kappep; X.A Saporinxki; V.A Pôlicop trong tác phẩm và
công trình nghiên cứu của mình đã chỉ ra mối quan hệ hướng nghiệp và các hoạt
động sản xuất xã hội, và nếu sớm được thực hiện giáo dục hướng nghiệp cho thế hệ
trẻ thì đó sẽ là cơ sở để họ chọn nghề đúng đắn, có sự phù hợp giữa năng lực, sở
thích cá nhân với nhu cầu xã hội. Đồng thời các tác giả này cũng đã trình bày
những nguyên tắc, phương pháp thực hành lao động nghề nghiệp cho học sinh phổ
thông tại các cơ sở học tập - lao động liên trường. Mei Tang,Wei Pan và Mark
D.Newmeyer đã áp dụng mô hình lý thuyết phát triển xã hội nghề nghiệp
(SCCT,Lent, Brơn và Hackett,1994) để khảo sát các yếu tố tác động đến xu hướng
lựa chọn nghề nghiệp của học sinh trung học. Những phát hiện của nghiên cứu này

chứng minh tầm quan trọng của các yếu tố: kinh nghiệm, lợi ích, và kết quả mong
đợi trong quá trình phát triển nghề nghiệp của học sinh trung học. Mỗi quan hệ của
các yếu tố này là động, vì vậy để can thiệp thành công cần phải xem xét mối quan
hệ phức tạp giữa các yếu tố và kết hợp một loạt các biện pháp can thiệp ở mức độ
đa hệ thống. Các nhà tư vấn nên góp phần vào sự phát triển và thực hiên một
chương trình phát triển nghề nghiệp toàn diện giúp học sinh phát triển năng lực
nghề nghiệp thông qua hoạt động thiết thực. Nghiên cứu của Bromley H.Kniveton,
trên cơ sở khảo sát 384 thanh thiếu niên (trong đó có 174 nam và 174 nữ) từ câu 14
đến 18 tuổi đã đưa ra kết luận: Cả nhà trường và gia đình đều có thể cung cấp
những thông tin và hướng dẫn trực tiếp hoặc gián tiếp ảnh hưởng đến sự lựa chọn
nghề nghiệp của thanh niên. Giáo viên có thể xác định những năng khiếu va khả
Nhóm 1

Page 15


Trường Đại học Thương Mại
năng qua đó khuyến khích học sinh tham gia các hoạt động ngoại khóa, tham gia
lao động hướng nghiệp hoặc tham gia những cơ sở sản xuất. Phụ huynh học sinh
có ảnh hưởng rất lớn đến việc cung cấp những hỗ trợ thích hợp nhất định cho sự
lựa chọn nghề nghiệp, ngoài ra còn có sự tác động của anh chị em trong gia đình
bạn bè,.. Cuốn sách “Hướng dẫn chọn nghề” xuất bản năm 1949 ở Pháp được xem
là cuốn sách đầu tiên nói về hướng nghiệp. Nội dung đã đề cập đến sự phát triển đa
dạng của các ngành nghề trong xã hội do sự phát triển của công nghiệp từ đó rút ra
những kết luận coi giáo dục hướng nghiệp là một vấn đề quan trọng không thể
thiếu khi xã hội ngày càng phát triển như ngày nay. Michael Borchert, trên cơ sở
khảo sát 325 học sinh trung học của trường trung học Germantow, bang Wisconsin
đã đưa ra nhận xét: trong ba yếu nhóm yếu tố chính ảnh hưởng đến sự lựa chọn
nghề nghiệp là: môi trường, cơ hội và đặc điểm cá nhân thì nhóm yếu tố đặc điểm
cá nhân có ảnh hưởng quan trọng nhất đến sự lựa chọn nghề nghiệp của học sinh

trung học. Trong nghiên cứu của mình D.w.Chapman cho rằng các yếu tố cố định
của trường đại học như : học phí, vị trí địa lý, chính sách hỗ trợ về chi phí hay môi
trường ký túc xá sẽ có ảnh hưởng đến quyết định chọn trường của học sinh.
D.W.Chapaman còn cho rằng, các yếu tố tự thân cá nhân học sinh ra là một trong
những nhóm yếu tố ảnh hưởng đến quyết định lựa chọn trường của bản thân họ.
M.J.Bums và các công sự, đã mức độ nổi tiếng của trường, đội ngũ giáo viên danh
tiếng cũng là những yếu tố ảnh hưởng của học sinh. M.L.Buns và các cộng sự, cho
rằng “tỷ lệ chọi” đầu vào, điểm chuẩn của trường là những yếu tố ảnh hưởng đến
quyết định chọn trường của học sinh. Theo Cabera và La Nasa (được trích bởi
M.J.Burns), ngoài mong đợi về học tập trong tương lai thì mong đợi về công việc
trong tương lai cũng là một trong những yếu tố đến quyết định chọn ngành chọn
trường của sinh viên . S.G.Washburn và các cộng sự còn cho rằng sự sẵn sàng của
bản thân cho công việc và cơ hội kiếm được việc làm sau khi tốt nghiệp cũng là
những yếu tố ảnh hưởng đến quyết định chọn nghành và chọn trường của học sinh
D.W.Chapman, trong việc chọn trường, chọn ngành các học sinh bị tác động mạnh
mẽ bởi sự thuyết phục, khuyên nhủ của bạn bè và gia đình. Bên cạnh đó, Hossles
và Gallagher còn cho rằng các cá nhân tại trường học cũng có ảnh hưởng không
nhỏ đến việc lựa chọn ngành học của sinh viên.
2. Nghiên cứu ở Việt Nam

Nhóm 1

Page 16


Trường Đại học Thương Mại
Ở Việt Nam giáo dục hướng nghiệp tuy được xếp ngang tầm quan trọng với
các giáo dục khác như: đức dục, trí dục, thể dục, mỹ dục, nhưng bản thân nó lại rất
non trẻ, mới mẻ cả về nhận thức, lý luận và thực tiễn, rất thiếu về lực lượng, không
mang tính chuyên nghiệp…Vì vậy việc thực hiện không mang lại nhiều hiệu quả.

Vấn đề hướng nghiệp chỉ thực sự nóng lên và được quan tâm khi nền kinh tế đất
nước bước sang cơ cấu thị trường với sự đa dạng của các ngành nghề và nhu cầu
rất lớn về chất lượng nguồn nhân lực. Đảng và nhà nước ta cũng rất quan tâm công
tác hướng nghiệp, điều nay được thể hiện qua các chỉ thị, nghị quyết, văn kiện, các
nguyên lý giáo dục của đảng và nhà nước. Có thể như nghị định 126/CP ngày
19/03/1981 của chính phủ về công tác hướng nghiệp trong trường phổ thông và
việc sử dụng hợp lý học sinh các cấp PTCS và THPT tốt nghiệp tốt nghiệp ra
trường. Trong văn kiên Đại hội Đảng lần thứ IX đã ghi rõ “Coi trọng công tác
hướng nghiệp và phân luồng học sinh trung học, chuẩn bị cho thanh niên thiếu niên
đi vào lao động nghề nghiệp phù hợp với sự chuyển dịch cơ cấu kinh tế trong cả
nước và từng địa phương”. Luật giáo dục năm 2005 đã khẳng định : “Giáo dục
THPT nhằ giúp cho học sinh củng cố và phát triển những kết quả của THCS, hoàn
thiện học vấn để tiếp tục học đại học, cao đẳng, trung học nghề nghiệp, học nghề
và đi vào cuộc sống lao động”. Chiến lược phát triển giáo dục năm 2001-2010 đã
xác định rõ: “Thực hiện chương trình phân ban hợp lý nhằm đảm bảo cho học sinh
có học vấn phổ thông, cơ bản theo một chuẩn thống nhất, đồng thời tạo điều kiện
phát triển năng lực bản thân của mỗi học sinh, giúp học sinh có những hiểu biết về
kỹ thuật, chú trọng hướng nghiệp để tạo điều kiện thuận lợi cho việc phân luồng
sau THPT, để học sinh vào đời hoặc chọn ngành nghề học tiếp sau khi tốt nghiệp”.
Về mặt nghiên cứu khoa học hướng nghiệp ở Việt Nam đã có những bước phát
triển mạnh mẽ vào những năm 1970,1980. GS.Phạm Tất Dong là người có những
đóng góp rất lớn cho giáo dục hướng nghiệp Việt Nam, ông đã dày công nghiên
cứu các vấn đề lí luận và thực tiễn cho giáo dục hướng nghiệp xác định mục đích,
vai trò của hưởng nghiệp; hứng thú, nhu cầu và động cơ nghề nghiệp; hệ thống các
quan điểm, nguyên tắc hướng nghiệp, các nội dung, phương pháp, biện pháp giáo
dục hướng nghiệp…
Điều này được thể hiện ở rất nhiều các báo cáo, bìa báo, sách, giáo trình của
ông như bài: “Hướng nghiệp cho thanh niên”, đăng trên tạp chí Thanh Niên số 8
năm 1982; Báo cáo: “Một con đường hình thành lý tưởng nghề nghiệp cho học
Nhóm 1

Page 17


Trường Đại học Thương Mại
sinh lớn”; các tác phẩm như: “Nghề nghiệp tương lai – giúp bạn chọn nghề” hay
cuốn “Tư vấn hướng nghiệp- sự lựa chọn cho tương lai”. Trong một công trình
nghiên cứu gần đây ông đã chỉ ra rằng: “Công tác hướng nghiệp góp phần điều
chỉnh việc chọn nghề của thanh niên theo hướng chuyển đổi cơ cấu kinh tế”. Bởi vì
theo tác giả, đất nước đang trong giai đoạn đẩy mạnh sự nghiệp CNH – HĐH,
trong quá trình CNH – HĐH, cơ cấu kinh tế sẽ chuyển theo hướng giảm tỉ trọng
nông nghiệp, tăng tỉ trong công nghiệp, tăng tỉ trọng công nghiệp,dịch vụ. Xu
hướng chọn nghề của thanh niên phù hợp với xu thế của thanh niên phù hợp với xu
hướng cơ cấu kinh tế là một yêu cầu của công nghiệp, GS.Nguyễn Văn Hộ cũng là
một trong những người rất tâm đắc và nghiên cứu chuyên sâu về giáo dục hướng
nghiệp. Trong luận án tiến sĩ của mình tác giả đã đề cập đến vấn đề: “Thiết lập và
phát triển hệ thống hướng nghiệp trong điều kiện phát triển kinh tế - xã hội của đất
nước. Gần đây (2006) ông cũng đã cho xuất bản cuốn sách: “Hoạt động giáo dục
hướng nghiệp, vấn đề tổ chức giáo dục hướng nghiệp trong trường THPT và giảng
dạy kĩ thuật ở nhà trường THPT trong điều kiện kinh tế thị trường và sự nghiệp
CNH–HĐH đất nước hiện nay. Trong thời gian gần đây nhằm hiện thực hóa những
phương hướng, mục tiêu mà Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ IX đã đề ra giáo dục
hướng nghiệp và phân luồng học sinh phổ thông. Đã có rất nhiều những nghiên
cứu về hướng nghiệp ở nhiều cách tiếp cận khác nhau tạo nên một giai đoạn mới
với sự đa dạng trong nghiên cứu khoa học hướng nghiệp ở Việt Nam. Kết quả
nghiên cứu của khoa tâm lý – Đại học sư phạm Hà Nội đã rút ra kết luận
(1)Các hình thức hướng nghiệp trong nhà trường phổ thông hiện tại chưa
thực sự phong phú và được tổ chức thường xuyên. Nhiều hình thức hấp dẫn, có sức
thuyết phục tốt như tham quan thực tế các cơ sở sản xuất địa phương, nghe các
nghệ nhân nói chuyện về nghề …ít được thực hiện.

(2)Nhu cầu tìm hiểu nghề là nhu cầu chính đáng của học sinh, nhưng khi tìm
hiểu về nghề thì các em gặp phải rất nhiều khó khăn như nhà trường ít tổ chức
hướng nghiệp, các nội dung hướng nghiệp thực hiện không đồng bộ …
(3)Do tác động của nhà trường trong việc hướng nghiệp chưa cao nên các
thông tin về nghề mà học sinh thu nhận được khi chọn nghề phần lớn từ các kênh
ngoài nhà trường, ngoài giáo viên, từ cha mẹ, người thân, từ những người đang làm
trong nghề đo hay từ các sách báo hoặc phương tiện thông tin đại chúng khác.
Nhóm 1

Page 18


Trường Đại học Thương Mại
Kết quả nghiên cứu của nhóm tác giả trường Đại học Khoa học Xã hội và
Nhân văn – ĐHQG TP.HCM đã kết luận: Yêu thích nghề nghiệp và có được nghề
nghiệp phù hợp với năng lực là lựa chọn chính của sinh viên khi vào học tai các
trường ĐHQG TP.HCM, ngược lại các yếu tố như: điểm tuyển thấp và cơ hội vào
học cao, theo ý kiến của bạn bè, theo truyền thống gia đình không phải là động cơ
thúc đẩy sinh viên lựa chọn ngành học.

CHƯƠNG III: KẾT QUÁ NGHIÊN CỨU
 Thống kê mô tả

Số lượng phiếu phát ra: 162 phiếu;
Số lượng phiếu hợp lệ thu về: 150 phiếu.
Trong số 150 bảng khảo sát có giá trị, đối tượng trả lời phỏng vấn là 9 sinh
viên khóa 51 (9%), 26 sinh viên khóa 52 (17,3%), 99 sinh viên khóa 53 (66%), 16
sinh viên khóa 54 (10,7%).
1. Ảnh hưởng của giới tính tới quyết định chọn ngành

Biểu đồ III.1 thể hiện sự ảnh hưởng của giới tính tới quyết định chọn
ngành của sinh viên

Thời điểm hiện tại, thị trường lao động Việt Nam đang rất hấp dẫn do vẫn
đang trong thời kỳ dân số vàng. Xuất hiện ngày càng nhiều những ngành nghề mới
bên cạnh những ngành đã có từ lâu. Có nhiều nghề rất quan trọng giới tính ví dụ
như công việc chân tay thì thường dành cho nam giới, những công việc liên quan
tới tiếp tân, phục vụ thì thường ưu tiên nữ nhiều hơn,... Có thể ý thức được điều đó
nên việc quyết định chọn ngành học của sinh viên bị ảnh hưởng không nhỏ từ yếu
tố giới tính.
Qua một khảo sát tại trường Đại học Thương mại về ảnh hưởng của giới tính
tới quyết định lựa chọn ngành học của sinh viên thì có tới 55.3% là chia sẻ rằng
mình có bị ảnh hưởng. Đó thường là những ngành như kế toán, tài chính ngân
Nhóm 1

Page 19


Trường Đại học Thương Mại
hàng, du lịch,... những ngành thường có ưu thế cho các bạn nữ nhiều hơn. Còn con
số 44.7% còn lại có thể thuộc vào những ngành không quan trọng giới tính nhiều ví
dụ như: quản trị kinh doanh, quản trị nhân lực, marketing, thương mại điện tử,...Có
thể nói việc lựa chọn ngành học bị ảnh hưởng bởi giới tính đã có từ nhiều năm nay,
nên giới trẻ ý thức khá sâu sắc về vấn đề này. Và hầu hết mọi người đều cho biết
rằng họ phải cân nhắc rất kỹ trước khi đưa ra quyết định chọn ngành đang theo
học.
2. Các yếu tố ảnh hưởng tới quyết định chọn ngành của sinh viên

Biểu đồ III.2 thể hiện sự các yếu tố ảnh hưởng tới quyết định chọn
ngành của sinh viên

Trong thời đại trình độ lao động ngày càng được nâng cao như hiện nay, việc
cạnh tranh và phát triển bản thân là một việc vô cùng quan trọng, nhất là với những
người có mong muốn có được một công việc tốt trong tương lai. Chính vì không
thể dựa dẫm nhiều vào bằng cấp như trước kia nên việc lựa chọn ngành học để đầu
tư bản thân vào đấy là điều rất quan trọng. Và hơn ai hết, chính bản thân bạn là
người biết bạn: Muốn gì? Cần gì? Và làm gì?

Nhóm 1

Page 20


Trường Đại học Thương Mại
Theo khảo sát ở Đại học Thương Mại, thì có tới 65.30% nói rằng tự bản thân
là người quyết định ngành học cho mình. Điều đó cho thấy rằng sinh viên Đại học
Thương mại rất có ý thức với bản thân. Với sinh viên kinh tế, việc xác định chuẩn
xác chuyên ngành mình học là một điều rất quan trọng. Xác định được ngành học,
họ mới biết học nên đầu tư vào những kiến thức nào từ đó phát triển bản thân một
cách nhanh nhất. Từ đó chúng ta có thể thấy sinh viên Đại học thương mại rất có ý
thức và trách nhiệm với bản thân. Bên cạnh đó cũng có 16.04% bị ảnh hưởng bởi
gia đình, đó có thể là việc đảm bảo công việc ổn định sau khi ra trường hay có
quan hệ quen biết của họ hàng, gia đình. Con số 12% bị ảnh hưởng bởi nhà trường
có thể là bởi danh tiếng, môi trường học tập hay điểm đầu vào trường Đại học
Thương mại. Và con số 6.66% ảnh hưởng bởi xã hội là chủ yếu do những nhu cầu
về lao động của xã hội.
3. Ảnh hưởng của yếu tố nhà trường

Biểu đồ III.3 thể hiện ảnh hưởng của yếu tố nhà trường tới quyết định
chọn ngành của sinh viên

Sự ảnh hưởng của các yếu tố nhà trường đến việc chọn ngành của sinh viên
gồm 6 yếu tố: Thời gian học, Danh tiếng, Điểm đầu vào, Học phí, Vị trí địa lí,
Chính sách hộ trợ. Số lượng kết quả được thu thập trong quá trình nghiên cứu như
sau:
Yếu tố Thời gian học của nhà trường có: 55 lựa chọn tương ứng với tỉ lệ là
36,67%
Yếu tố Danh tiếng của nhà trường có: 66 lựa chọn tương ứng với tỉ lệ là 44%
Yếu tố Điểm đầu vào của nhà trường có 85 lựa chọn tương ứng với tỉ lệ là
56,67%
Yếu tố Học phí của nhà trường có 36 lựa chọn tương ứng với tỉ lệ là 24%
Yếu tố Vị trí địa lý của nhà trường có 13 lựa chọn tương ứng với tỉ lệ là
8,67%.
Nhóm 1

Page 21


Trường Đại học Thương Mại
Yếu tố Chính sách hỗ trợ của nhà trường có 14 lựa chọn tương ứng với tỉ lệ
là 9,30%
Nhìn vào biểu đồ thể hiện số liệu như trên ta có thể thấy trong 6 yếu tố nhà
trường ảnh hưởng đến quyết định chọn ngành của sinh viên : Yếu tố Điểm đầu vào
được lựa chọn có số lượng nhiều nhất: 85( chiếm 56,67%) , sau đó với số lượng
thấp hơn có yếu tố Danh tiếng: 66 (chiếm 44%), Yếu tố Thời gian học 55( chiếm
36,67%), Yếu tố Học phí:36 (chiếm 24%), và có số lượng lựa chọn thấp nhất là
Yếu tố Chính sách hộ trợ: 14 (chiếm 9,30%) .
Qua số lượng thể hiện trên biểu đồ được thu thập trong quá trình nghiên cứu
ta có thể thấy: Phần lớn sinh viên sẽ tìm hiểu về Điểm đầu vào của trường mà mình
có ý định theo học đầu tiên. Vì đây là yếu tố quyết định sinh viên có được theo học

ngành đó tại trường mà mình mong muốn hay không. Theo sau yếu tố Điểm đầu
vào, Yếu tố Danh tiếng: Một trường Đại học có danh tiếng tốt về chất lượng đào
tạo, chất lượng về giáo viên và sinh viên chắc chăn sẽ ảnh hưởng khá lớn đến
quyết định của sinh viên. Yếu tố thời gian học (chiếm 36,67%) , phần lớn sinh viên
sẽ lựa chọn trường học có thời gian đào tạo ở mức trung bình là 4 năm. Những yếu
tố còn lại như: Học phí, Chính sách hỗ trợ, Vị trí địa lí ảnh hưởng khá ít đến quyết
định chọn ngành của sinh viên. Điều đó cho thấy sinh viên hiện nay thường chú
trọng nhiều đến uy tín, chất lượng, cách thức cũng như thời gian của nhà trường
mà mình sẽ dự định theo học.

4. Ảnh hưởng của các yếu tố khác

Biểu đồ III.4 thể hiện ảnh hưởng của yếu tố khác tới quyết định chọn
ngành của sinh viên

Nhìn vào biểu đồ ta có thể thấy ngoài các yếu tố chính như: nhà trường, xã
hội, gia đình,… thì các yếu tố như: nhu cầu việc làm, tiềm năng thu nhập, cơ hội
thăng tiến, linh hoạt trong chọn nghề và các mối quan hệ cũng quyết định rất lớn
Nhóm 1

Page 22


Trường Đại học Thương Mại
đến quyết định chọn ngành nghề của sinh viên. Cụ thể thông qua biểu đồ ta thấy
yếu tố quan trọng quyết định không nhỏ đến quyết định chọn ngành của sinh viên
đó chính là nhu cầu về việc làm bởi ai trong chúng ta chắc cũng muốn có một công
việc ổn định và lâu dài phù hợp với bản thân mình. Thứ hai đó chính là tiềm năng
thu nhập. Có thế nói trong thời đại ngày nay thì đồng tiền có sức mạnh rất to lớn
chính vì vậy kỳ vọng về một mức lương cao là một trong những yếu tố khá quan

trọng trong việc lưa chọn chuyên ngành của sinh viên. Chẳng hạn một người muốn
làm giàu thì không thể chọn ngành giáo viên để chở thành tỉ phú hay triệu phú
được đây là một công việc cố định mang tính chất khá là gò bó không thích hợp
với những người thích mạo hiểm hay muốn làm giàu nhanh chóng. Khi đi làm
không những mong muốn về lương và nhu cầu việc làm mà việc có thể linh hoạt
trong chọn nghề cũng là điều mà chúng ta mong muốn chẳng ai muốn làm một việc
mà mình không hề yêu thích hay cứ mãi làm một việc mãi mà có thể linh hoạt
trong chọn ngành nghề là điều được rất nhiều người quan tâm. Tiếp đến là khi đi
làm là để giúp mỗi người dần hoàn thiện không chỉ về kỹ năng mà còn về cả tâm
hồn, đạo đức chính vì vậy ở một nơi làm việc mới ai cũng sẽ mong muốn mình sẽ
có nhiều mối quan hệ và có cơ hội thăng tiến trong tương lai. Đi làm ai cũng sẽ có
những ước mơ những hoài bão riêng cho bản thân mình vì vậy mà các yếu tố nêu
trên là điều mà tất cả chúng ta đều mong muốn trong công việc cũng như tương lai
sau này.
Qua đó cho ta thấy rằng có rất nhiều yếu tố quyết định và chi phối đên quyết
định lựa chọn chuyên ngành của sinh viên nên việc lựa chọn được chuyên ngành
phù hợp mà đúng với khả năng của bản thân mình là vô cùng quan trọng. Cũng
thông qua việc tìm hiểu biểu đồ ta thấy được yếu tố nào là yếu tố chính, được sinh
viên quan tâm nhất, yếu tố nào là yếu tố được sinh viên ít quan tâm khi chọn ngành
từ đó tìm ra giải pháp, cách khắc phục và các định hướng cho sinh viên trong việc
chọn ngành nghề của mình sau này.
5. Cách thức tìm hiểu về chuyên ngành của sinh viên

Nhóm 1

Page 23


Trường Đại học Thương Mại

Biểu đồ III.5 thể hiện cách thức tìm hiểu về chuyên ngành của sinh viên

Mỗi năm đều có một đợt tuyển sinh đại học,các em học sinh cuối cấp 3 sẽ
phải quyết định hướng đi tiếp theo của bản thân như thế nào?
Việc đầu tiên đa số học sinh đều thực hiện đó là tìm hiểu ngành bản thân
mình muốn học. Nghiên cứu cho thấy có 4 hướng đi chính để tìm hiểu ngành đó là
thông qua hoạt động hướng nghiệp, người tư vấn, qua tivi-internet, tìm hiểu trên
website trường.Tổng hợp 150 ý kiến từ cuộc khảo sát thực tế của nhóm cho thấy 81
ý kiến chịu ảnh hưởng qua tivi-Internet (54%), 40 ý kiến nói chịu ảnh hưởng từ
người tư vấn (26,6%), 20 ý kiến chịu ảnh hưởng của hoạt động hướng nghiệp
(13,3%), số ít còn lại (9 ý kiến) đã chủ động tìm hiểu trên website của trường (6%)
Kết quả thu được sát với thực tiễn từ gần đến xa. Gần là khi học sinh ngày
ngày liên tục tiếp xúc bỏ nhiều thời gian với mạng internet, tiếp đến là người thần
(bố, mẹ, anh, chị,…) do đó mà tỉ lệ chiếm đa số hơn so với 2 yếu tố (xa) còn lại là
hoạt động hướng nghiệp (mỗi năm tổ chức với tần suất rất ít) và tìm hiểu trên
website trường (với những số liệu tổng quát).
6. Những khó khăn khi chọn ngành

Biểu đồ III.6 thể hiện những khó khăn khi lựa chọn chuyên ngành
Nhóm 1

Page 24


Trường Đại học Thương Mại
của sinh viên

Sau khi khảo sát và thể hiện trên biểu đồ đã cho thấy trong khi lựa chọn chuyên
ngành sinh viên có thể gặp một vài khó khăn sau: thiếu thông tin về ngành; chưa
hiểu rõ bản thân; áp lực gia đình, xã hội; không có nhiều khó khăn.

Qua biểu đồ, có thể thấy rằng với mỗi yếu tố khác nhau sự ảnh hưởng của nó
cũng sẽ khác nhau. Nhóm đã khảo sát 150 phiếu tương đương với 150 người và
đưa ra được nhận xét:
• Thiếu thông tin về ngành: với yếu tố này đã có 46 phiếu chọn và cho rằng đó

là khó khăn trong việc chọn ngành. Nhìn trên biểu đồ ta có thể thấy yếu tố
này chiếm 30.67%.
• Chưa hiểu rõ bản thân: đây là yếu tố được nhiều người chọn nhất với 60
phiếu và chiếm tỷ lệ nhiều nhất là 40%. Dựa trên biểu đồ ta có thấy sinh
viên ĐHTM đang gặp khó khăn trong việc chọn ngành là không hiểu rõ bản
thân muốn cái gì để lựa chọn ngành cho phù hợp.
• Áp lực gia đình, xã hội: yếu tố này chiếm tỷ lệ 10% với 15 phiếu chọn. Đây
cũng là yếu tố được lựa chọn ít nhất.
• Không có nhiều khó khăn: với yếu tố này chiếm tỷ lệ 19.33% và được 29
người lựa chọn.
Trên đây là những nhận xét qua biểu đồ khi đi khảo sát của nhóm. Qua sự
thể hiện trên bản đồ nhóm nhận thấy với 4 yếu tố này sẽ cho ra sự ảnh hưởng khác
nhau theo phiếu chọn và tỷ lệ. Và với bất cứ yếu tố nào nhóm mong muốn các bạn
sinh viên có thể lựa chọn đúng ngành để không phải hối hận về quyết định chọn
ngành của bản thân.
7. Ảnh hưởng của cơ hội tìm kiếm việc làm tới quyết định chọn ngành

Nhóm 1

Page 25