Sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình trong dạy học môn giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang (Luận văn thạc sĩ)
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.69 MB, 125 trang )
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
HOÀNG THỊ THANH
SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
TRƯỜNG HỢP ĐIỂN HÌNH TRONG DẠY HỌC
MÔN GDCD LỚP 12 Ở CÁC TRƯỜNG THPT
HUYỆN BẮC QUANG, TỈNH HÀ GIANG
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
ĐẠI HỌC THÁI NGUYÊN
TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM
HOÀNG THỊ THANH
SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU
TRƯỜNG HỢP ĐIỂN HÌNH TRONG DẠY HỌC
MÔN GDCD LỚP 12 Ở CÁC TRƯỜNG THPT
HUYỆN BẮC QUANG, TỈNH HÀ GIANG
Ngành: LL&PPDH Bộ môn Lý luận chính trị
Mã số: 8140111
LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC GIÁO DỤC
Người hướng dẫn khoa học: TS. NGUYỄN THỊ KHƯƠNG
THÁI NGUYÊN - 2019
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan Luận văn này do bản thân tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn
khoa học của TS. Nguyễn Thị Khương - Giảng viên chính khoa Giáo dục Chính trị Trường Đại học Sư phạm - Đại học Thái Nguyên.
Số liệu và các kết quả nghiên cứu được trình bày trong luận văn là trung thực và
chưa từng được công bố trong bất kỳ công trình nào khác. Thông tin trích dẫn trong
luận văn đã được chỉ rõ nguồn gốc, xuất xứ.
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2019
Tác giả
Hoàng Thị Thanh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
LỜI CẢM ƠN
Để luận văn hoàn thành và được phép bảo vệ em đã nhận được sự quan tâm
giúp đỡ của nhiều cá nhân và đơn vị.
Em xin được bày tỏ lòng biết ơn chân thành, sâu sắc đến:
- Cô giáo TS Nguyễn Thị Khương - người đã dành nhiều thời gian quý báu để
hướng dẫn, góp ý, chia sẻ… giúp em có định hướng đúng trong suốt thời gian thực
hiện luận văn.
- Các nhà khoa học trong Hội đồng đánh giá luận văn đã có nhiều góp ý về
mặt khoa học để em hoàn thiện luận văn được tốt hơn.
- Các thầy, cô giáo giảng dạy lớp cao học Lý luận và phương pháp dạy học bộ
môn Lý luận chính trị - đã giúp em có nền tảng kiến thức để thực hiện luận văn.
- Trường Phổ thông Dân tộc nội trú THCS và THPT huyện Bắc Quang tỉnh Hà
Giang đã giúp đỡ và tạo điều kiện thuận lợi cho tôi trong suốt quá trình khảo sát và
thực nghiệm làm luận văn.
Sau cùng, tôi xin gửi lời cảm ơn đến những người thân, gia đình, đồng nghiệp,
bạn bè đã luôn động viên, khuyến khích và tạo điều kiện thuận lợi, giúp tôi hoàn
thành luận văn.
Thái Nguyên, tháng 4 năm 2019
Tác giả
Hoàng Thị Thanh
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ................................................................................................. i
LỜI CẢM ƠN ...................................................................................................... ii
MỤC LỤC ..........................................................................................................iii
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ................................................................. iv
DANH MỤC CÁC BẢNG .................................................................................. v
DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ .................................................. vi
MỞ ĐẦU ............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài .................................................. 3
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu ................................................................... 4
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài ..................................... 4
5. Giả thuyết khoa học ......................................................................................... 5
6. Ý nghĩa thực tiễn và đóng góp của đề tài ........................................................ 6
7. Kết cấu của đề tài............................................................................................. 6
Chương 1. CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP ĐIỂN HÌNH TRONG DẠY HỌC
MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 ......................................................... 7
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề....................................................................... 7
1.1.1. Các công trình liên quan đến phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình .............................................................................................................. 7
1.1.2. Các công trình liên quan đến phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân .............................................. 10
1.2. Cơ sở lý luận của việc sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12................................... 12
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình ............................................................................................................ 12
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
1.2.2. Nội dung, chương trình môn Giáo dục công dân lớp 12 và vai trò
của phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình trong dạy học môn
Giáo dục công dân lớp 12 .................................................................................. 19
1.2.3. Những yêu cầu cơ bản khi sử dụng phương pháp nghiên cứu trường
hợp điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ........................... 26
Kết luận chương 1.............................................................................................. 29
Chương 2. THỰC TRẠNG VÀ ĐỀ XUẤT QUY TRÌNH SỬ DỤNG
PHƯƠNG PHÁP NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP ĐIỂN HÌNH
TRONG DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 Ở CÁC
TRƯỜNG THPT HUYỆN BẮC QUANG, TỈNH HÀ GIANG.................. 30
2.1. Khái quát chung về các trường THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang ....... 30
2.1.1. Đặc điểm chung về các trường THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang .... 30
2.1.2. Đặc điểm học sinh các trường THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang...... 35
2.1.3. Đặc điểm giáo viên dạy học môn Giáo dục công dân ở các trường
THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang ........................................................... 37
2.2. Thực trạng dạy học và sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình vào dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT
huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang ...................................................................... 39
2.1.1. Thực trạng dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường
THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang ........................................................... 39
2.1.2. Thực trạng sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình
vào dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT huyện
Bắc Quang, tỉnh Hà Giang................................................................................. 42
2.3. Đề xuất quy trình sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp điển
hình trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT
huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang ...................................................................... 46
2.3.1. Các nguyên tắc xây dựng quy trình ......................................................... 46
2.3.2. Các quy trình sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp điển
hình trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT
huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang ...................................................................... 48
KẾT LUẬN CHƯƠNG 2 .................................................................................. 60
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Chương 3. THỰC NGHIỆM SƯ PHẠM VÀ MỘT SỐ BIỆN PHÁP
NHẰM NÂNG CAO HIỆU QUẢ SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP ĐIỂN HÌNH TRONG DẠY HỌC
MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12 Ở CÁC TRƯỜNG THPT
HUYỆN BẮC QUANG, TỈNH HÀ GIANG ................................................. 61
3.1. Thực nghiệm sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình
vào dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT huyện
Bắc Quang, tỉnh Hà Giang ................................................................................. 61
3.1.1. Mục đích thực nghiệm ............................................................................. 61
3.1.2. Giả thuyết thực nghiệm ............................................................................. 61
3.1.3. Phương pháp, thời gian, đối tượng thực nghiệm ..................................... 62
3.1.4. Nội dung thực nghiệm ............................................................................. 63
3.1.5. Kiểm tra đánh giá kết quả nhận thức của học sinh .................................. 65
3.1.6. Phân tích, đánh giá kết quả thực nghiệm ................................................. 67
3.2. Ưu điểm, hạn chế và một số biện pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng
phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình trong dạy học môn Giáo dục
công dân lớp 12 ở các trường THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang .............. 74
3.2.1. Ưu điểm và nhược điểm khi vận dụng phương pháp NCTHĐH
trong dạy dạy học môn GDCD lớp 12 ở các trường THPT huyện Bắc
Quang, tỉnh Hà Giang ....................................................................................... 74
3.2.2. Một số giải pháp nhằm nâng cao hiệu quả sử dụng phương pháp
nghiên cứu trường hợp điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân
lớp 12 ở các trường THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang .......................... 76
Kết luận chương 3.............................................................................................. 82
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ................................................................... 83
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ....................................................... 85
PHỤ LỤC
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
ĐC
:
Đối chứng
GDCD
:
Giáo dục công dân
GV
:
Giáo viên
HS
:
Học sinh
NCTHĐH
:
Nghiên cứu trường hợp điển hình
THCS
:
Trung học cơ sở
THPT
:
Trung học Phổ thông
TN
:
Thực nghiệm
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1.
Cơ sở vật chất của một số trường THPT huyện Bắc Quang
tỉnh Hà Giang năm học 2018-2019 ............................................... 35
Bảng 2.2.
Số lượng HS và GV ở một số trường THPT huyện Bắc
Quang, tỉnh Hà Giang năm học 2018 -2019 ................................. 33
Bảng.2.3.
Trình độ chuyên môn của GV ở một số trường THPT huyện
Bắc Quang, tỉnh Hà Giang năm học 2018 -2019 ........................ 34
Bảng 2.4.
Số lượng GV dạy môn GDCD ở các trường THPT huyện Bắc
Quang - Hà Giang năm học 2018-2019 ........................................ 37
Bảng 2.5.
Kết quả học tập môn GDCD của học sinh THPT huyện Bắc
Quang - Tỉnh Hà Giang ................................................................. 41
Bảng 2.6.
Kết quả điều tra mức độ sử dụng các PPDH và phương
pháp NCTHĐH trong dạy học môn GDCD lớp 12 ở huyện
Bắc Quang .................................................................................... 43
Bảng 2.7.
Những khó khăn khi vận dụng phương pháp NCTHĐH trong
dạy học GDCD lớp 12 ở huyện Bắc Quang .................................. 44
Bảng 3.1.
Các lớp tham gia thực nghiệm ...................................................... 63
Bảng 3.2.
Mức độ hiểu bài và thái độ học tập của HS đối với giờ học ......... 68
Bảng 3.3.
Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC ở trường Nội trú
THCS& THPT .............................................................................. 70
Bảng 3.6.
Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC ở trường THPT
Kim Ngọc ............................................................................. 71
Bảng 3.7.
Điểm kiểm tra 1 tiết của lớp TN và ĐC ở trường THPT
Việt Vinh .............................................................................. 72
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
DANH MỤC CÁC HÌNH, SƠ ĐỒ, BIỂU ĐỒ
Biểu đồ 3.1.
Kết quả kiểm tra 1 tiết của lớp TN và lớp ĐC trường Nội
trú THCS& THPT ..................................................................... 70
Biểu đồ 3.2.
Kết quả kiểm tra 1 tiết của lớp TN và lớp ĐC trường
THPT Kim Ngọc ....................................................................... 71
Biểu đồ 3.3.
Kết quả kiểm tra 1 tiết của lớp TN và lớp ĐC trường
THPT Việt Vinh ........................................................................ 72
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài
Ngày 4 tháng 11 năm 2013, Đảng Cộng sản Việt Nam đã ban hành Nghị
quyết số 29-NQ/TW “Về đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp
ứng yêu cầu công nghiệp hóa, hiện đại hóa trong điều kiện kinh tế thị trường
định hướng xã hội chủ nghĩa và hội nhập quốc tế”, trong đó nhấn mạnh tới quá
trình đổi mới giáo dục như là nấc thang đột phá để nước ta phát triển đi lên.
Giáo dục và đào tạo được coi là quốc sách hàng đầu, là sự nghiệp của Đảng,
Nhà nước và của toàn dân. Đầu tư cho giáo dục là đầu tư cho phát triển, được
ưu tiên đi trước trong các chương trình, kế hoạch phát triển kinh tế-xã hội [14].
Nghị quyết 29 đã nhấn mạnh tới việc đổi mới chương trình giáo dục phổ thông
ở tất cả các thành tố từ nội dung, chương trình, phương pháp dạy học. Tiếp tục
tinh thần của Nghị quyết 29, tại Đại hội Đảng toàn quốc lần thứ XII, Đảng ta
khẳng định “Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ và đồng bộ các yếu tố cơ bản của giáo
dục, đào tạo theo hướng coi trọng phát triển phẩm chất, năng lực của người
học. Đổi mới chương trình và nội dung giáo dục theo hướng tinh giản, hiện đại,
thiết thực, phù hợp với lứa tuổi, trình độ và ngành nghề. Đa dạng hóa nội dung,
tài liệu học tập, đáp ứng yêu cầu cảu các bậc học, các chương trình giáo dục,
đào tạo và nhu cầu học tập suốt đời của mọi người. Tiếp tục đổi mới mạnh mẽ
phương pháp dạy và học, hình thức và phương pháp thi, kiểm tra và đánh giá
kết quả giáo dục, đào tạo, đảm bảo trung thực, khách quan” [15, tr.115-116].
Bước đột phá quan trọng của ngành giáo dục nhằm thực hiện tốt Nghị
quyết 29 và Nghị quyết Đại hội XII của Đảng là việc ban hành Chương trình
phổ thông tổng thể và Chương trình môn học mới ở phổ thông vào ngày 28
tháng 12 năm 2018 của Bộ Giáo dục và Đào tạo. Trong đó, khẳng định tính cấp
thiết và nội dung của đổi mới căn bản, toàn diện giáo dục và đào tạo ở các cấp
bậc học trong chương trình giáo dục phổ thông. Các môn học đã được nhìn
nhận, thay đổi theo hướng phát triển phẩm chất, năng lực người học và điều đặc
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
biệt là tầm quan trọng và vai trò của các môn học đã được nhìn nhận, đánh giá
một cách thấu đáo, toàn vẹn.
Theo đó, môn Giáo dục công dân trong chương trình giáo dục phổ thông
tiếp tục được khẳng định là giữ vai trò quan trọng trong việc trang bị cho học
sinh kỹ năng sống, rèn luyện ý thức và hành vi đạo đức, ý thức sống và làm
việc theo pháp luật; qua đó hình thành và phát triển ở học sinh những phẩm
chất và năng lực cần thiết của công dân sống trong một xã hội dân chủ, công
bằng, văn minh. Với tầm quan trọng đó, việc dạy và học tốt môn GDCD là việc
làm vừa mang tính cấp bách, vừa có tính lâu dài và cũng không hề đơn giản
trước những làn sóng văn hóa của thời kỳ hội nhập và phát triển kinh tế thị
trường. Tuy nhiên, để phát huy được vai trò, nhiệm vụ của môn GDCD trong
điều kiện mới và đặc biệt là để thực hiện thành công chương trình môn học
môn GDCD mới, cần thiết phải thay đổi phương pháp dạy học theo đúng
khuyến nghị được thể hiện trong chương trình môn học mới: kết hợp sử dụng
các phương pháp dạy học truyền thống và dạy học hiện đại theo hướng tích
cực hóa hoạt động của người học, tăng cường phương pháp dạy học đặc thù
như dạy học giải quyết vấn đề, phân tích trường hợp điển hình kết hợp nêu
những tấm gương công dân; xử lý tình huống có tính thời sự về đạo đức, pháp
luật và kinh tế trong cuộc sống hàng ngày; thảo luận nhóm, đóng vai, dự án…
Huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang là một huyện miền núi phía Bắc của
Tổ quốc. Nhiều năm qua, ngành giáo dục Hà Giang chỉ đạo giáo viên GDCD
cấp trung học phổ thông trong toàn tỉnh cũng như ở huyện Bắc Quang nỗ lực
tổ chức thực hiện chương trình, đổi mới phương pháp dạy học môn GDCD.
Một số thành tích của giáo viên và học sinh THPT huyện Bắc Quang trong
dạy học môn GDCD đã có sự thay đổi theo hướng phát triển. Trong những
năm gần đây, số học sinh chọn môn GDCD để thi tốt nghiệp THPT có xu
hướng nhiều hơn các môn khác. Chất lượng dạy và học môn học được tăng
cường. Công tác giáo dục đạo đức, pháp luật, kỹ năng sống cho học sinh,
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
nhờ đó, được nâng lên. Tuy nhiên, thực tế cho thấy vẫn còn có những khó
khăn, hạn chế trong dạy học môn GDCD ở huyện Bắc Quang. Mặc dù tỉ lệ học
sinh chọn môn học này để thi tốt nghiệp đông, song kết quả thi về mặt điểm số
chưa cao; khả năng hiểu sâu bài học, các năng lực, phẩm chất của học sinh
được hình thành trong môn GDCD còn yếu. Tìm hiểu nguyên nhân của thực
trạng đó, chúng tôi được biết bên cạnh các nhân tố chủ quan thuộc về học sinh
thì các yếu tố như cơ sở vật chất, tài liệu tham khảo và đặc biệt phương pháp
dạy học của giáo viên còn nghèo nàn. Giáo viên chưa nỗ lực, đổi mới phương
pháp dạy học, chủ yếu vận dụng các phương pháp dạy học truyền thống như
thuyết trình, phát vấn…không đem lại hiệu quả về chất lượng dạy học. Qua
nhiều năm giảng dạy ở nhà trường phổ thông, tôi thấy học sinh học môn GDCD
sẽ hứng thú với bài học hơn, các năng lực tư duy lôgic, phản biện, hợp
tác…của học sinh dần được hình thành khi các em được giao những tình huống
thực tiễn, nhất là các nhân vật người thật, việc thật để liên hệ, giải quyết trong
bài học. Từ đó, có thể khẳng định, việc dạy học môn GDCD bằng phương pháp
NCTHĐH, vừa sát với yêu cầu chỉ đạo của Bộ Giáo dục và đào tạo trong
Chương trình môn học mới, vừa phát huy năng lực người học.
Xuất phát từ thực tế trên, tôi quyết định lựa chọn đề tài “Sử dụng
phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình trong dạy học môn GDCD
lớp 12 ở các trường THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang” để làm
đề tài luận văn thạc sĩ của mình với mong muốn sẽ góp phần nâng cao chất
lượng dạy học môn GDCD cấp THPT ở huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang
trong giai đoạn hiện nay.
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu của đề tài
2.1. Mục đích nghiên cứu
Từ việc nghiên cứu cơ sở lý luận và thực trạng sử dụng phương pháp
nghiên cứu trường hợp điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12
ở các trường THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang. Đề tài đề xuất quy trình
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
và một số biện pháp nhằm sử dụng có hiệu quả phương pháp nghiên cứu trường
hợp điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân ở các trường THPT
huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang hiện nay
2.2. Nhiệm vụ nghiên cứu
Đề tài hướng vào giải quyết các nhiệm vụ chủ yếu sau:
Một là: Phân tích làm rõ cơ sở lý luận của việc sử dụng phương pháp
nghiên cứu trường hợp điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12.
Hai là: Phân tích thực trạng sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở các trường THPT
trong huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang
Ba là: Đề xuất quy trình, thực nghiệm sư phạm và một số biện pháp nhằm
nâng cao hiệu quả sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình trong
dạy học môn GDCD ở các trường THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1. Đối tượng nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu việc sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp điển
hình trong dạy học môn GDCD lớp 12 ở huyện huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang.
3.2. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi nghiên cứu của đề tài là sử dụng phương pháp nghiên cứu
trường hợp điển hình trong dạy học phần “Công dân với pháp luật” chương
trình GDCD lớp 12 ở các trường THPT trên địa bàn huyện Bắc Quang, tỉnh
Hà Giang hiện nay.
4. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu của đề tài
4.1. Cơ sở lý luận của đề tài
Đề tài dựa trên:
- Cơ sở phương pháp luận của chủ nghĩa duy vật biện chứng và chủ
nghĩa duy vật lịch sử.
- Lý luận về phương pháp dạy học hiện đại trên thế giới và trong nước.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
- Kế thừa các công trình nghiên cứu về phương pháp nghiên cứu
trường hợp điển hình trong dạy học nói chung và dạy học môn Giáo dục
công dân nói riêng.
4.2. Phương pháp nghiên cứu của đề tài
Trên cơ sở xác định mục đích, đối tượng nghiên cứu của đề tài có sử
dụng một số phương pháp nghiên cứu sau.
- Phương pháp nghiên cứu lý thuyết:
+ Phương pháp lịch sử và lôgic
+ Phân tích và tổng hợp tài liệu
+ Phương pháp phân loại, hệ thống hóa lý thuyết
+ Phương pháp phân tích, đối chiếu
+ Phương pháp so sánh
Các phương pháp trên được sử dụng để nghiên cứu, làm rõ những nội
dung có tính lý luận và những nội dung thực tiễn cần phân tích.
- Phương pháp nghiên cứu thực tiễn:
+ Phương pháp phỏng vấn
+ Phương pháp điều tra xã hội học
+ Phương pháp thực nghiệm sư phạm
+ Phương pháp quan sát
+ Sử dụng toán thống kê
Các phương pháp nghiên cứu thực tiễn được sử dụng để nghiên cứu
những nội dung thực tiễn trong luận văn.
5. Giả thuyết khoa học
Phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình được vận dụng trong dạy
học môn GDCD ở các trường THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang theo
đúng nguyên tắc, quy trình, biện pháp đề xuất trong luận văn sẽ đem lại hiệu
quả cao: phát huy được tính tích cực, tự giác, năng động của học sinh trong học
tập; góp phần hình thành ở học sinh năng lực độc lập, tư duy sáng tạo; góp
phần nâng cao chất lượng dạy học môn GDCD nói chung.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
6. Ý nghĩa thực tiễn và đóng góp của đề tài
- Đề tài hoàn thành góp phần làm sáng tỏ hơn về thực trạng sử dụng
phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình trong dạy học môn Giáo dục
công dân ở các trường THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang
- Cung cấp những luận cứ làm cơ sở lý luận cho việc sử dụng phương
pháp nghiên cứu trường hợp điển hình vào quá trình dạy học môn Giáo dục
công dân nói chung và môn Giáo dục công dân lớp 12 nói riêng ở các trường
THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang.
- Góp phần nâng cao chất lượng, hiệu quả của việc dạy và học cũng như
của quá trình đổi mới PPDH môn Giáo dục công dân.
- Đề tài hoàn thiện còn là nguồn tài liệu tham khảo hữu ích cho sinh viên,
học viên cao học chuyên ngành Giáo dục chính trị và những người quan tâm
đến môn Giáo dục công dân và phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình
trong dạy học môn Giáo dục công dân.
7. Kết cấu của đề tài
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, luận văn
gồm 3 chương, 7 tiết.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Chương 1
CƠ SỞ KHOA HỌC CỦA SỬ DỤNG PHƯƠNG PHÁP
NGHIÊN CỨU TRƯỜNG HỢP ĐIỂN HÌNH TRONG
DẠY HỌC MÔN GIÁO DỤC CÔNG DÂN LỚP 12
1.1. Tổng quan nghiên cứu vấn đề
1.1.1. Các công trình liên quan đến phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình
Nhằm giúp người học vừa có thể lĩnh hội được kiến thức một cách tối đa,
vừa có thể phát huy được những kỹ năng, thái độ, các nhà giáo dục, các thầy cô
giáo đã không ngừng sáng tạo ra các phương pháp, cách thức tổ chức dạy học
tiên tiến, hiện đại. Một trong những phương pháp đó là nghiên cứu trường hợp
điển hình. Phương pháp này được các học giả trên thế giới và trong nước đã để
tâm nghiên cứu và áp dụng trong nhiều năm qua.
* Trên thế giới:
Nghiên cứu trường hợp điển hình được áp dụng trong dạy học từ khá
lâu. Ngay từ những năm đầu của thế kỉ 20, một số trường học ở Hoa Kỳ
như trường Thương mại Harvard ở Boston đã áp dụng phương pháp này
vào dạy học với mục đích giúp cho sinh viên chuẩn bị tốt hơn khi bước vào
thực tiễn nghề nghiệp. Trên thế giới các công trình liên quan đến phương
pháp NCTHĐH có thể kể đến như sau:
- “Nghiên cứu trường hợp điển hình trong Chính phủ Mỹ: Chương trình
trường hợp liên đại học” của các tác giả Bock Edwin A và Alan K. Campbell [7]
- “Các bậc tự do” và nghiên cứu điển hình” của tác giả Campbell Donald T
[8, tr.178-193]
- “Nghiên cứu điển hình và tổng quát hóa” của các tác giả Roger Gomm,
Martyn Hammerlsay, Peter Foster [30, tr.98-115]
- “Nghiên cứu điển hình trong tư tưởng phương pháp học của Mỹ” của tác
giả Platt Jennifer [28, tr.17-48]
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Các công trình trên ở những khía cạnh nhất định đã đề cập đến phương
pháp NCTHĐH. Các vấn đề lý luận chung như bản chất, đặc điểm, tính hiệu quả
của việc vận dụng phương pháp này trong các lĩnh vực giáo dục học, chính trị
học... đã được các tác giả đưa ra mổ xẻ, phân tích một cách kỹ lưỡng. Dưới góc độ
giáo dục các tác giả Bock Edwin A và Alan K. Campbell đã khẳng định việc áp
dụng phương pháp NCTHĐH sẽ đem đến những ích lợi to lớn cho cả người dạy
và người học. Phương pháp này không chỉ kích thích tính năng động, sáng tạo, tư
duy phân tích, phản biện cho người học mà còn làm tăng hàm lượng kiến thức
thực tiễn, kỹ năng giải quyết vấn đề cho người dạy. Những vấn đề này là những
luận cứ quan trọng giúp tác giả luận văn hiểu rõ hơn về phương pháp NCTHĐH
và vận dụng nó vào việc nghiên cứu luận văn của mình.
Ở Việt Nam:
Phương pháp NCTHĐH được các nhà giáo dục áp dụng phổ biến trong dạy
học ở nhiều môn học khác nhau. Nghiên cứu về phương pháp này ở nước ta có
một số công trình tiêu biểu sau:
Bài viết “Một số phương pháp dạy học tích cực nhằm nâng cao hiệu quả
giáo dục đạo đức kinh doanh cho học sinh trung học phổ thông”, tác giả
Nguyễn Thị Linh Huyền đã trình bày một số phương pháp dạy học tích cực,
trong đó có bàn luận đến phương pháp nghiên cứu trường hợp. Theo tác giả
Nguyễn Thị Linh Huyền, phương pháp này có các đặc điểm là: Trường hợp
được rút ra từ thực tiễn dạy học hoặc phản ánh một tình huống thực tiễn dạy
học. Do đó trường hợp thường mang tính phức hợp; Mục đích hàng đầu của
phương pháp trường hợp không phải là việc truyền thụ tri thức lí thuyết mà là
việc vận dụng tri thức vào việc giải quyết vấn đề trong những tình huống cụ
thể; HS đặt trước những tình huống cần quyết định, họ cần xây dựng các
phương án giải quyết vấn đề cũng như đánh giá các phương án đó, để quyết
định phương án giải quyết vấn đề; HS cần xác định những phương hướng hành
động có ý nghĩa quyết định... [23]
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Trong khuôn khổ của “Dự án phát triển giáo dục trung học phổ thông”
của Bộ Giáo dục và đào tạo, các tác giả Nguyễn Văn Cường và Bernd Meier đã
trình bày trong chuyên đề “Một số vấn đề chung về phương pháp dạy học ở
trường trung học”. Khi đề cập đến phương pháp nghiên cứu trường hợp, các tác
giả đã phân tích các vấn đề sau: khái niệm phương pháp nghiên cứu trường
hợp; đặc điểm đặc trưng; các dạng khác nhau của phương pháp nghiên cứu
trường hợp; ưu điểm, nhược điểm; cách xây dựng trường hợp và ví dụ về
phương pháp nghiên cứu trường hợp [10].
Tác giả Nguyễn Bá Đạt trong Tạp chí Tâm lý học số 10, với bài viết
“Phương pháp NCTHĐH trong khoa học xã hội và tâm lý học”, trong đó tác
giả đã phân tích việc áp dụng phương pháp NCTHĐH trong khoa học tâm lý
học và đề xuất những giải pháp nâng cao hiệu quả sử dụng NCTHĐH trong
khoa học xã hội nói chung và tâm lý học nói riêng [16, tr.56].
Cuốn “Dạy học dựa vào nghiên cứu trường hợp ở đại học” của tác giả
Vũ Thị Lan xuất bản năm 2014 được coi là cuốn sách trình bày khá chi tiết,
tường tận về phương pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học bậc đại học.
Với dung lượng 171 trang, tác giả Vũ Thị Lan đã bắt đầu từ việc phân tích quan
niệm về dạy học hiện đại ở bậc đại học, từ đó đi sâu nghiên cứu về phương
pháp nghiên cứu trường hợp trong khoa học, lịch sử phát triển của phương
pháp nghiên cứu trường hợp trong dạy học đại học, bản chất và nguyên tắc của
dạy học dựa vào nghiên cứu trường hợp. Đặc biệt, trong cuốn sách này, tác giả
Vũ Thị Lan còn chỉ rõ những biện pháp và kỹ thuật dạy học nghiên cứu trường
hợp, đưa ra các ví dụ minh họa đặc sắc. Có thể nói, cuốn sách là nguồn tài liệu
quý giá cho việc nghiên cứu phương pháp CNTHĐH trong dạy học.
Có thể thấy, việc áp dụng phương pháp NCTHĐH vào dạy học ở nước ta
là khá phổ biến. Nhưng để có những nghiên cứu chuyên sâu về phương pháp
này thì lại rất ít. Nhìn chung các công trình nghiên cứu đã có mới chỉ đề cập
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
đến phương pháp NCTHĐH ở một phương diện nhất định nào đó. Do vậy, rất
cần có cái nhìn chuyên sâu, toàn diện và bao quát hơn về phương pháp
NCTHĐH và vận dụng nó vào dạy học ở nước ta hiện nay.
1.1.2. Các công trình liên quan đến phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân
Có thể khẳng định rằng cho đến nay, việc nghiên cứu về phương pháp
NCTHĐH trong dạy học môn GDCD là không nhiều, mới chỉ xuất hiện một
vài công trình tiêu biểu như:
“Phương pháp dạy học môn GDCD ở trường THPT” của tác giả Vũ Đình
Bảy là một cuốn sách chú trọng tới các phương pháp dạy học khác nhau trong
dạy học môn GDCD. Tuy nhiên, khi đưa ra những phương pháp và hình thức tổ
chức dạy học tích cực áp dụng trong dạy học môn GDCD ở trường phổ thông,
tác giả đã đề cập đến phương pháp NCTHĐH. Với quan niệm đó là một
phương pháp dạy học tích cực, tác giả đã chỉ dẫn những ưu điểm, nhược điểm
và khẳng định việc vận dụng phương pháp NCTHĐH vào dạy học môn GDCD
sẽ đem lại hiệu quả tích cực, góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn
GDCD ở nước ta [1].
Sáng kiến kinh nghiệm “Vận dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12” của tác giả Phạm Thị
Dinh trường Trung học phổ thông Sông Ray, tỉnh Đồng Nai. Trong sáng kiến
này, tác giả Phạm Thị Dinh đã trình bày khái niệm về phương pháp nghiên cứu
trường hợp điển hình, chỉ rõ những đặc điểm của phương pháp nghiên cứu
trường hợp điển hình và các dạng phương pháp nghiên cứu trường hợp điển
hình. Trong sáng kiến này, tác giả còn phân tích những ưu điểm và nhược điểm
của phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình, để từ đó đưa ra những yêu
cầu cơ bản của việc vận dụng nghiên cứu trường hợp điển hình vào môn Giáo
dục công dân lớp 12 [12].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Luận văn Thạc sỹ của tác giả Nguyễn Thị Mai “Vận dụng phương pháp
nghiên cứu trường hợp điển hình trong dạy học môn Giáo dục Công dân ở các
trường THPT huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh”. Có thể coi, đây là công trình nghiên
cứu chuyên sâu về vận dụng phương pháp NCTHĐH trong dạy học môn GDCD.
Trong khuôn khổ 80 trang A4, luận văn đã đề cập đến những vấn đề sau: [25]
Thứ nhất, phân tích cơ sở lý luận của việc vận dụng phương pháp
NCTHĐH trong môn GDCD ở THPT. Ở đây, tác giả đã trình bày khái niệm,
đặc trưng và các hình thức của phương pháp NCTHĐH; phân tích ưu điểm và
nhược điểm của phương pháp NCTHĐH trong dạy học môn GDCD ở trường
THPT; luận giải rõ sự cần thiết của việc vận dụng phương pháp NCTHĐH
trong dạy học môn GDCD ở trường THPT
Thứ hai, đề xuất quy trình vận dụng phương pháp NCTHĐH trong dạy
học môn GDCD ở các trường THPT huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh. Theo đó,
quy trình mà tác giả đề xuất gồm 5 bước: 1. Nghiên cứu, rà soát cấu trúc, nội
dung chương trình, sách giáo khoa môn GDCD; 2. Lựa chọn bài học và xác
định mục tiêu; 3. Thiết kế các hoạt động dạy học vận dụng phương pháp
NCTHĐH; 4. Xây dựng công cụ đánh giá và 5. Thực nghiệm tổ chức dạy học.
Từ đó, tác giả đã tiến hành thực nghiệm sư phạm vận dụng phương pháp
NCTHĐH trong dạy học môn GDCD ở các trường THPT huyện Lương Tài,
tỉnh Bắc Ninh ở các phương diện kế hoạch, nội dung, kết quả thực nghiệm.
Cũng trong nội dung này tác giả Nguyễn Thị Mai còn phân tích và chỉ ra được
những vấn đề đặt ra trong vận dụng phương pháp NCTHĐH trong dạy học môn
GDCD ở các trường THPT huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh
Thứ ba, tác giả phân tích nguyên tắc và đề xuất năm biện pháp chủ yếu
nhằm nâng cao hiệu quả vận dụng phương pháp NCTHĐH trong dạy học môn
GDCD ở các trường THPT huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh. Qua đó đi đến
khẳng định việc vận dụng phương pháp NCTHĐH là một trong những hướng
đi đổi mới góp phần nâng cao chất lượng dạy học môn GDCD ở các trường
THPT huyện Lương Tài, tỉnh Bắc Ninh hiện nay.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Như vậy, có thể thấy, tuy không có nhiều công trình nghiên cứu về vận dụng
phương pháp CNTHĐH trong dạy học môn GDCD nhưng những công trình đã có
đều có những đóng góp quan trọng trong việc lý giải tính tích cực của việc áp dụng
phương pháp NCTHĐH để nâng cao chất lượng dạy học môn GDCD ở nước ta.
Trong quá trình nghiên cứu tài liệu để viết luận văn, tác giả nhận thấy
cho đến nay chưa có một công trình nào nghiên cứu về phương pháp nghiên
cứu trường hợp điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12 ở
trường THPT huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang. Do vậy, việc tác giả lựa chọn
và nghiên cứu tài liệu này là không có sự trùng lặp về nội dung, hình thức, đối
tượng cũng như địa điểm nghiên cứu.
Dựa trên cơ sở kết quả nghiên cứu đã có liên quan đến đề tài, đề tài tiếp
tục nghiên cứu để làm rõ những nội dung sau:
- Đưa ra khái niệm mới về phương pháp nghiên cứu trường hợp điển
hình trong dạy học môn GDCD lớp 12 ở trường phổ thông
- Đề xuất quy trình dạy học bằng phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình môn GDCD lớp 12 áp dụng trước hết cho các trường THPT trên địa
bàn huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang.
- Đề xuất một số giải pháp nhằm nâng cao chất lượng dạy học bằng
phương pháp NCTHĐH trong dạy học môn GDCD lớp 12 ở các trường THPT
huyện Bắc Quang, tỉnh Hà Giang.
1.2. Cơ sở lý luận của việc sử dụng phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình trong dạy học môn Giáo dục công dân lớp 12
1.2.1. Khái niệm và đặc điểm của phương pháp nghiên cứu trường hợp
điển hình
1.2.1.1. Một số khái niệm cơ bản
* Khái niệm về phương pháp
Thuật ngữ, “phương pháp” bắt nguồn từ tiếng Hi Lạp là “methodos”.
Nghĩa là con đường, công cụ để nhận thức thế giới.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
Trong Triết học, phương pháp được hiểu là “cách thức đề cập đến hiện
thực, nghiên cứu các hiện tượng của tự nhiên và của xã hội” [31, tr.607]
Trong từ điển Tiếng Việt dành cho học sinh, phương pháp được diễn giải
theo hai nghĩa: Nghĩa thứ nhất là “Trình tự cần theo trong những bước có quan
hệ với nhau khi tiến hành một việc có mục đích nhất định”; và nghĩa thứ hai là
“Toàn thể những bước đi mà tư duy tiến hành theo một trình tự hợp lý luận,
nhằm tìm ra chân lý trong khoa học” [13, tr.394].
Theo tác giả Hoàng Phê, phương pháp “là cách thức để làm một việc gì
sau khi nghiên cứu kỹ: làm việc có phương pháp” [26, tr.24].
Như vậy, nói đến phương pháp là nói đến cách thức/phương thức mà con
người đặt ra để thực hiện một mục đích/mục tiêu nào đó nhằm đem lại hiệu quả
cao trong công việc của mình.
Trong thực tiễn, ở bất cứ một ngành nghề hay lĩnh vực nào đó, để đạt
được mục đích đặt ra, người ta đều phải xây dựng cho mình một hệ thống các
phương pháp. Trong dạy học, mục tiêu dạy học luôn được xác định rõ ràng và
để đạt được mục tiêu đó, người giáo viên luôn xác định được cho mình phương
pháp dạy phù hợp với từng bài, từng đơn vị kiến thức. Phương pháp dạy học là
một trong những yếu tố quan trọng của quá trình dạy học. Sự hứng thú/không
hứng thú của học sinh trong giờ học phụ thuộc rất nhiều vào phương pháp dạy
học mà người giáo viên thực hiện trên lớp.
* Khái niệm về phương pháp dạy học
Cho đến nay, vẫn còn có nhiều quan niệm khác nhau về khái niệm
phương pháp dạy học tùy theo các cấp độ nghiên cứu rộng, hẹp khác nhau.
Dưới đây là một số quan niệm đó:
“Phương pháp dạy học là cách thức tương tác giữa thầy và trò nhằm giải
quyết các nhiệm vụ giáo dưỡng, giáo dục và phát triển trong quá trình dạy học”
[18, tr.46].
“Phương pháp dạy học là cách thức làm việc giữa giáo viên và học sinh
để cho học sinh lĩnh hội tri thức, kỹ năng và kỹ xảo” [24, tr.22].
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
“Phương pháp dạy học là cách thức làm việc của thầy và trò trong sự
phối hợp thống nhất dưới sự chỉ đạo của thầy nhằm làm cho trò tự giác, tích
cực tự lực đạt tới mục đích dạy học” [21, tr.45].
Phương pháp dạy học “là cách thức hoạt động phối hợp thống nhất của
giáo viên và học sinh trong quá trình dạy học được tiến hành dưới vai trò chủ
đạo của giáo viên nhằm thực hiện tối ưu mục tiêu và các nhiệm vụ dạy học”
[32, tr.204].
“Phương pháp dạy học là tổ hợp cách thức hoạt động của cả thầy giáo và
học sinh trong quá trình dạy học dưới sự chỉ đạo của thầy nhằm thực hiện tốt
các nhiệm vụ dạy học đề ra” [22]
“Phương pháp dạy học là những hình thức và cách thức hoạt động của GV
và HS trong những môi trường dạy học được tổ chức, nhằm lĩnh hội tri thức, kỹ
năng, thái độ, phát triển năng lực và phẩm chất” [2, tr.98].
“Phương pháp dạy học là những quan điểm, tư tưởng về tổ chức dạy học, là
cách thức triển khai của một hệ thống dạy học đa tầng, đa diện cho một bậc học,
cấp học, ngành học, phương thức học” [19, tr.12].
Như vậy, mặc dù không có sự đồng nhất tuyệt đối, nhưng gần như hầu hết
các quan niệm trên đều hiểu phương pháp dạy học là cách thức tương tác hay giao
tiếp giữa thầy và trò để giải quyết các nhiệm vụ dạy học, giúp học sinh lĩnh hội tri
thức. Kế thừa các quan niệm trên, chúng tôi cho rằng phương pháp là cách thức
mà giáo viên đặt ra trong quá trình lên lớp giúp học sinh hiểu được kiến thức bài
học và qua đó hình thành kĩ năng, năng lực và thái độ cho học sinh.
Phương pháp dạy học bao gồm hai hoạt động song hành là hoạt động
dạy và hoạt động học. Song song với hai hoạt động đó là phương pháp dạy
và phương pháp học. Hai phương pháp này có mối quan hệ tương hỗ với
nhau, trong đó phương pháp dạy giữ vai trò chủ đạo, còn phương pháp học
giữ vai trò chủ động. Sự tác động qua lại và chi phối lẫn nhau giữa hai
phương pháp này tạo nên sự sống động trong quá trình dạy học và quyết
định chất lượng của quá trình dạy học.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
* Khái niệm về phương pháp NCTHĐH
Dưới góc độ phương pháp dạy học được sử dụng trong giáo dục, mặc
dù chưa hoàn toàn đồng nhất, nhưng các nhà sư phạm, các nhà nghiên cứu
đều có chung một quan niệm như nhau về phương pháp NCTHĐH. Theo đó,
phương pháp nghiên cứu trường hợp điển hình là một phương pháp dạy học,
trong đó học sinh tự lực nghiên cứu một tình huống thực tiễn và giải quyết
các vấn đề của tình huống đặt ra, hình thức làm việc chủ yếu là làm việc
nhóm. Đây là phương pháp điển hình của dạy học theo tình huống và dạy
học giải quyết vấn đề [17].
Từ luận điểm trên có thể thấy, phương pháp NCTHĐH là một phương là
một phương pháp nghiên cứu có tính khoa học, giáo dục có chức năng phân tích,
giải thích, đánh giá bản chất các sự vật, hiện tượng trong một trường hợp nhất
định. Đặc trưng của phương pháp này đòi hỏi sự nghiên cứu chuyên sâu, mang
tính bản chất những hiện tượng trong tình huống thực tế. Cũng vì lẽ này mà
phương pháp NCTHĐH thường được gọi là phương pháp nghiên cứu thực tế. Với
nghĩa này, phương pháp NCTHĐH không chỉ được sử dụng trong dạy học, mà nó
còn được sử dụng nhiều trong các ngành nghề đòi hỏi sự chuẩn xác cao như y học,
luật học, xã hội học, sinh học...
Dựa trên sự kế thừa các công trình đã có, trong mối liên quan và tách biệt
của quá trình dạy học, đồng thời nhìn nhận dưới góc độ giáo dục, chúng tôi cho
rằng phương pháp NCTHĐH được áp dụng trong quá trình dạy học bộ môn là
phương pháp mà ở đó người giáo viên sử dụng những tình huống có tính tiêu
biểu về bản chất của một sự vật, hiện tượng hoặc một nhóm sự vật, hiện tượng
có thực trong thực tiễn để đưa vào bài học, qua đó hướng học sinh vào quá trình
tự học, phát huy tính tích cực, tự giác của học sinh. Những tình huống thực tế
không bắt buộc được đặt ra từ phía giáo viên mà trong một số trường hợp, có thể
do người học tự phát hiện ra và trình bày trước lớp dưới sự dẫn dắt hoặc yêu cầu
từ phía giáo viên.
Số hóa bởi Trung tâm Học liệu và Công nghệ thông tin – ĐHTN
