Thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về giáo dục đại học từ thực tiễn hợp tác việt nam hàn quốc

VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ THỊ THU HUYỀN

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH HỢP TÁC QUỐC TẾ VỀ GIÁO DỤC
ĐẠI HỌC TỪ THỰC TIỄN HỢP TÁC VIỆT NAM - HÀN QUỐC

LUẬN VĂN THẠC SĨ CHÍNH SÁCH CÔNG

HÀ NỘI, 2019


VIỆN HÀN LÂM KHOA HỌC XÃ HỘI VIỆT NAM
HỌC VIỆN KHOA HỌC XÃ HỘI

LÊ THỊ THU HUYỀN

THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH HỢP TÁC QUỐC TẾ VỀ GIÁO DỤC
ĐẠI HỌC TỪ THỰC TIỄN HỢP TÁC VIỆT NAM - HÀN QUỐC

Chuyên ngành: Chính sách công
Mã số: 8 34 04 02

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC:
PGS.TS BÙI NHẬT QUANG

HÀ NỘI, 2019


LỜI CAM ĐOAN

Tôi xin cam đoan số liệu, kết quả nghiên cứu trong luận văn này là
trung thực và chưa sử dụng để bảo vệ bất cứ luận văn của một học vị nào.
Tôi xin cam đoan mọi sự giúp đỡ cho việc thực hiện luận văn này đã
được cảm ơn và các thông tin trích dẫn trong luận văn đã được chỉ rõ nguồn
gốc.
Tôi xin chịu hoàn toàn trách nhiệm về lời cam đoan trên.
Hà Nội, ngày tháng 12 năm 2018
Tác giả

Lê Thị Thu Huyền


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU..........................................................................................................1
Chương 1. CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH HỢP TÁC

QUỐC TẾ VỀ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC..........................................................9
1.1. Các khái niệm cơ bản.................................................................................9
1.2. Nội dung thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về giáo dục đại học.......18
1.3. Các yếu tố ảnh hưởng đến thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về giáo
dục đại học......................................................................................................22
Chương 2. THỰC TRẠNG THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH HỢP TÁC
QUỐC TẾ VỀ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC GIỮA VIỆT NAM VÀ HÀN
QUỐC.............................................................................................................27
2.1. Thực trạng hợp tác giáo dục đại học giữa Việt Nam và Hàn Quốc..........27
2.2. Thực trạng thực hiện chính sách hợp tác giáo dục đại học giữa Việt Nam
và Hàn Quốc....................................................................................................40
2.3. Đánh giá chung về thực trạng.................................................................. 53
Chương 3. ĐỊNH HƯỚNG VÀ GIẢI PHÁP TĂNG CƯỜNG THỰC
HIỆN CHÍNH SÁCH HỢP TÁC QUỐC TẾ VỀ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC

GIỮA VIỆT NAM VÀ HÀN QUỐC........................................................... 59
3.1. Định hướng hợp tác quốc tế về giáo dục đại học giữa Việt Nam và Hàn
Quốc................................................................................................................59
3.2. Giải pháp tăng cường thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về giáo dục
đại học giữa Việt Nam và Hàn Quốc.............................................................. 67
KẾT LUẬN....................................................................................................77
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO
PHỤ LỤC


DANH MỤC TỪ VIẾT TĂT

CTĐT
GDĐH
HNQT

Chương trình đào tạo
Giáo dục đại học
Hội nhập quốc tế


DANH MỤC BẢNG, BIỂU
BẢNG
Bảng 2.1. Kết quả khảo sát về thực trạng xây dựng và ban hành các văn
bản liên quan đến chính sách hợp tác quốc tế trong giáo dục đại học giữa
Việt Nam và Hàn Quốc (ĐVT: %)...........................................................92
Bảng 2.2. Kết quả khảo sát về hoạt động phân công, tổ chức..................94
thực hiện chính sách hợp tác quốc tế trong giáo dục đại học...................94
giữa Việt Nam và Hàn Quốc.................................................................... 94
Bảng 2.3. Kết quả khảo sát về thực hiện công tác duy trì........................94

và điều chỉnh chính sách hợp tác quốc tế trong giáo dục đại học............94
giữa Việt Nam và Hàn Quốc.................................................................... 94
Bảng 2.4. Kết quả khảo sát về công tác kiểm tra, đánh giá thực hiện chính
sách hợp tác quốc tế trong giáo dục đại học giữa Việt Nam....................95
và Hàn Quốc.............................................................................................95
BIỂU
Biểu 2.1. Phân bổ số lượng các trường đại học, học viện theo vùng năm
2017 .......................................................................................................... 90
Biểu 2.2. Phân bổ các trường đại học, học viện theo khối ngành năm 2017
.................................................................................................................. 91
Biểu 2.3. Trình độ giảng viên các trường đại học, học viện năm 2017 ... 91
Biểu 2.4. Phân tầng hệ thống giáo dục Hàn Quốc ................................... 92
Biểu 2.5. Số lượng du học sinh Việt Nam tại Hàn Quốc từ 2015 đến 2018
.................................................................................................................. 92
Biểu 2.6. Kết quả khảo sát về công tác lập kế hoạch thực hiện chính sách
hợp tác quốc tế trong giáo dục đại học giữa Việt Nam và Hàn Quốc. .... 93
Biểu 2.7. Kết quả khảo sát về công tác tuyên truyền, phố biến chính sách
hợp tác quốc tế trong giáo dục đại học giữa Việt Nam và Hàn Quốc ..... 93


MỞ ĐẦU
1. Tính cấp thiết của đề tài
Hiện nay, quá trình HNQT đang diễn ra mạnh mẽ, CTĐT liên kết quốc
tế ở các trường đại học ngày càng “nở rộ”. Trong đó, nhiều CTĐT được thực
hiện rất nghiêm túc nhưng cũng có những CTĐT chỉ vì lợi nhuận mà quên đi
chất lượng đào tạo. Do vậy, bên cạnh việc khuyến khích các trường đại học
trong nước đẩy mạnh hợp tác quốc tế trong đào tạo và nghiên cứu khoa học,
ngành Giáo dục và Đào tạo cần kiểm soát những chương trình liên kết đào tạo
này. Hiện có hơn 480 CTĐT liên kết với những CSGDĐH nước ngoài đã và
đang thực hiện tại các CSGDĐH ở Việt Nam. Những chương đào tạo liên kết

này đã tạo điều kiện cho các CSGDĐH trong nước tiếp cận công nghệ giáo
dục tiên tiến ở các nước trên thế giới [7, tr.115]. Thông qua quá trình hợp tác,
các trường có thể học hỏi để xây dựng chương trình giảng dạy đạt chuẩn quốc
tế; đồng thời tạo ra nhiều cơ hội học tập cho người học. Để triển khai hiệu quả
chính sách hợp tác quốc tế trong giáo dục thông qua các hiệp định , thỏa thuận
với nước ngoài về hợp tác giáo dục , công nhận văn bằng, tín chỉ với các nước
trong khu vực và một số quốc gia trên thế giới; thí điểm một số mô hình giáo
dục của một số nước có nền giáo dục tiên tiến; liên kết đào tạo với nước
ngoài, Chính phủ đã đề xuất và được Quốc hội thông qua việc bổ sung dịch vụ
tư vấn du học vào danh mục ngành nghề kinh doanh có điều kiện. Ban hành
Nghị định 86/2018/NĐ-CP ngày 06/6/2018 quy định về hợp tác, đầu tư của
nước ngoài trong lĩnh vực giáo dục thay thế Nghị định số 73/2012/NĐ-CP
ngày 26/9/2012 của Chính phủ quy định về hợp tác, đầu tư của nước ngoài
trong lĩnh vực giáo dục và Nghị định 124/2014/NĐ-CP ngày 29/12/2014 của
Chính phủ sửa đổi khoản 6 Điều 31 Nghị định số 73/2012/NĐ-CP [11].

1


Một số địa phương và CSGDĐH đã ký kết bản ghi nhớ hợp tác giữa
trường đại học, cao đẳng với các trường đại học, cao đẳng của Nhật Bản, Hàn
Quốc và một số nước trong khu vực ASEAN, tăng cường trao đổi giảng viên,
chuyên gia, sinh viên quốc tế; phối hợp với các doanh nghiệp nước ngoài
trong việc đào tạo nghề cho học sinh Việt Nam (Hà Nội, TP. Hồ Chí Minh, Bà
Rịa - Vũng Tàu, Bắc Ninh…, Đại học Quốc gia Hà Nội, Đaaij học Quốc gia
TP. Hồ Chí Minh, Trường Đại 7học Ngoại Thương, Trường Đại học Cần Thơ,
Đại học Thái Nguyên…) [7].
Nhiều chương trình giáo dục, đào tạo giảng dạy trong các cơ sở giáo
dục công lập và ngoài công lập trong nước đã được cơ sở giáo dục, đào tạo
của nước ngoài, kể cả các nước phát triển thừa nhận và liên thông. Học sinh,

sinh viên và đội ngũ nhà giáo có cơ hội tiếp cận nhiều hơn với sách báo và tài
liệu nước ngoài hoặc giao lưu trực tiếp với người nước ngoài để tìm hiểu, học
hỏi tiếp thu văn hóa tri thức nhân loại, đồng thời chuyển tải văn hóa Việt Nam
đến các dân tộc và quốc gia trên thế giới.
Bên cạnh những thành tựu to lớn trong thực hiện chính sách hợp tác
quốc tế về giáo dục trong đó có hợp tác quốc tế về giáo dục và Đại học đã đạt
được, vẫn còn những bất cập trong việc thực hiện chính sách hợp tác quốc tế
về giáo dục với nước ngoài như quyền chủ động của CSGDĐH Việt Nam
trong việc tìm kiếm đối tác, thủ tục hành chính trong việc xin phép đào tạo
liên kết với nước ngoài còn nhiều rườm rà, gây phiền hà cho cả đối tác Việt
Nam và nước ngoài.
Với lý do trên, với tư cách là học viên ngành chính sách công và đang
công tác tại một CSGDĐH có liên kết đào tạo với đối tác Hàn Quốc, em chọn
đề tài: “Thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về giáo dục đại học từ thực

2


tiễn hợp tác Việt Nam - Hàn Quốc”, làm đề tài bài luận văn Thạc sĩ chuyên
ngành chính sách công tại Học viện khoa học xã hội Việt Nam.
2. Tình hình nghiên cứu liên quan đến đề tài
Chính sách phát triển giáo dục đã được Đảng và Nhà nước quan tâm
ngay từ khi mới giành được độc lập. trong lời kêu gọi cả Chủ tịch Hồ Chí
Minh sau ngày thành lập nước (02/09/1945) đã chỉ rõ cho chúng ta phải diệt
giặc đói, diệt giặc dốt và diệt giặc ngoại xâm. Từ đó đến nay, trong công cuộc
phát triển đất nước giáo dục luôn được coi trọng như là một quốc sách hàng
đầu để phát triển đất nước. những năm gần đây, với những thay đổi và sự phát
triển của khoa học trên thế giới, ngay sau Đại hội Đảng lần thứ 11 (năm
2011), và nhất là từ khi có Nghị quyết số 29-NQ/TW ngày 04/11/2013 của
Hội nghị lần thứ 8 ban chấp hành trung ương Đảng (khóa XI) về đổi mới căn

bản, toàn diện giáo dục và đào tạo, đáp ứng yêu cầu CNH, HĐH trong điều
kiện kinh tế thị trường định hướng XHCN và HNQT, giáo dục đã được quan
tâm đúng mức. Nhiều chính sách phát triển giáo dục đã được ban hành. Trong
bối cảnh quốc tế thay đổi và HNQT ngày càng sâu rộng, trong chính sách phát
triển giáo dục, chính sách về hợp tác quốc tế trong giáo dục và đào tạo, đặc
biệt hơn là hợp tác quốc tế về GDĐH đã được đề cập đến với ý nghĩa hết sức
quan trọng là đào tạo nguồn nhân lực theo hướng tiếp cận với các nước tiên
tiến trên thế giới. thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH đã và đang
đạt được những thành tựu tốt đẹp. về lĩnh vực này đã có những công trình
nghiêm cứu dưới nhiều góc độ khác nhau được thể hiện bằng các đề tài khoa
học; bài báo; bài đăng trên tạp chí…có thể khái quát một số công trình nghiên
cứu liên quan đến đề tài:
Tác giả Trần Văn Nhung, “chính sách hợp tác quốc tế trong giáo dục
và đào tạo ở Việt Nam trong thế kỷ 20”, Sách chuyên khảo của Bộ giáo dục

3


và đào tạo (2005). Trong cuốn sách trên, tác giả đã điểm lại quá trình hợp tác
quốc tế trong giáo dục ở Việt Nam trong khoảng thời gian 50 năm; đề cập
những quan điểm và nội dung cơ bản của chính sách hợp tác quốc tế về giáo
dục của Việt Nam; tình hình thực hiện chính sách hợp tác quốc tế trong giáo
dục và đào tạo trong những năm đã qua. Tác giả đánh giá những thành tựu
trong sự hợp tác quốc tế về giáo dục và đào tạo; đồng thời rút ra bài học kinh
nghiệm cho giai đoạn tiếp theo. Trong cuốn sách đó, tác giả cũng đã nêu
những định hướng trong hoạch định chính sách hợp tác quốc tế về giáo dục
trong bối cảnh HNQT ngày càng sâu rộng hiện nay.
Tác giả Nguyễn Chí Cường trong bài báo: “Những thành tựu trong hợp
tác quốc tế về giáo dục sau đổi mới và những vấn đề đặt ra trong chính sách
hợp tác quốc tế về giáo dục trong bối cảnh HNQT hiện nay”,Tạp chí giáo dục

(2015) đã đề cập những kết quả trong việc thực hiện chính sách hợp tác trong
giáo dục với nước ngoài trong những năm gần đây. Tác giả cũng nêu rõ những
vướng mắc trong thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về giáo dục hiện nay và
cần phải có sự đổi mới trong tư duy để thực hiện đưa giáo dục Việt Nam đến
với HNQT ngày càng mạnh mẽ hơn nữa.
Tác giả Nguyễn Khắc Bình trong bài báo: “Đổi mới đào tạo trình độ
thạc sỹ, tiến sĩ ở Việt Nam trong bối cảnh HNQT”, hội thảo quốc tế về giáo
dục (2015) đã đề cập đến những yếu tố ảnh hưởng đến thực thi chính sách
giáo dục ở Việt Nam đều có yếu tố hợp tác quốc tế. tác giả đã đề cập đến
những bất lợi trong việc thực hiện chính sách hợp tác quốc tế trong đào tạo
sau Đại học ở Việt Nam và nêu lên những định hướng trong việc xây dựng
chính sách hợp tác quốc tế trong giáo dục và đào tạo ở Việt Nam trong những
năm đầu của thế kỷ 21.

4


Tác giả Đậu Sỹ Thái (1999), Nâng cao hiệu quả hoạt động hợp tác
quốc tế của Trung tâm Khoa học Tự nhiên và Công nghệ Quốc gia, Bộ Khoa
học, Công nghệ và Môi trường. Tác giả mô tả hiện trạng và sự phát triển của
Viện Khoa học Việt Nam (Trung tâm Khoa học Tự nhiên và Công nghệ Quốc
gia) và mối quan hệ biện chứng giữa hợp tác quốc tế và nghiên cứu khoa học
công nghệ ở Viện Khoa học và Công nghệ Việt Nam, qua đó nêu bật tầm quan
trọng của công tác đào tạo nhân lực Khoa học và công nghê ở đây thông qua
hợp tác quốc tế.
Tuy nhiên, vấn đề thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH với
Hàn quốc chưa có đề tài nào đi sâu nghiên cứu, hy vọng những nghiên cứu
sau này về đề tài sẽ góp phần phát triển giáo dục và đào tạo của Việt Nam tiếp
cận với các nước tiên tiến trên thế giới.
3. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu

3.1. Mục đích nghiên cứu
Trên cơ sở làm rõ những vấn đề lý luận về thực hiện chính sách hợp tác
quốc tế về GDĐH, đánh giá thực trạng hợp tác quốc tế về GDĐH với Hàn
quốc trong thời gian qua, đề xuất các giải pháp tăng cường thực hiện chính
sách hợp tác quốc tế về GDĐH với Hàn quốc.
3.2. Nhiệm vụ nghiêm cứu
- Xác lập cơ sở lý luận thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH;
- Khảo sát và đánh giá thực trạng thực hiện chính sách hợp tác quốc tế
về GDĐH với Hàn Quốc;
- Đề xuất một số giải pháp tăng cường thực hiện chính sách hợp tác
quốc tế về GDĐH với Hàn Quốc trong những năm tới.
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
5


4.1. Đối tượng nghiên cứu
Thực hiện chính sách chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH
4.2. Phạm vi nghiên cứu
Về nội dung: Đề tài nghiên cứu thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về
GDĐH giữa Việt Nam và Hàn Quốc dưới góc độ khoa học về Chính sách
công và chủ thể thực hiện chính sách là cơ quan quản lý nhà nước trong hợp
tác quốc tế về GDĐH là Cục hợp tác quốc tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo.
Về không gian: nghiên cứu về thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về
GDĐH với Hàn Quốc
Về thời gian: Đề tài phân tích các dữ liệu từ năm 2014 đến năm 2018
5. Cơ sở lý luận và phương pháp nghiên cứu
5.1. Cơ sở lý luận
Trong quá trình nghiên cứu luận văn đã sử dụng phương pháp luận của
chủ nghĩa duy vật biện chứng, tư tưởng Hồ Chí Minh và các chủ trương,
chính sách của Đảng và Nhà nước về thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về

GDĐH.Luận văn được xây dựng theo phương pháp luận biện chứng duy vật
tức là xem xét các chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH liên quan tại một thời
điểm lịch sử cụ thể của nó, cũng như các mối liên hệ và phát triển theo logic
biện chứng của các chính sách về hợp tác quốc tế về GDĐH. Các chính sách
này cũng thay đổi và phát triển trong sự tương tác trong hệ thống cũng như
theo sự vận động nội tại.Luận văn vận dụng phương pháp nghiên cứu chính
sách công kết hợp với nghiên cứu lý thuyết và nghiên cứu thực tế với cách
tiếp cận liên ngành, đa ngành liên quan đến chính sách hợp tác quốc tế về
GDĐH.

6


5.2. Phương pháp nghiên cứu
Phương pháp thu thập thông tin thứ cấp: được sử dụng để thu thập,
phân tích và khai thác thông tin từ các nguồn có sẵn liên quan đến đề tài
nghiên cứu, bao gồm chủ trương của Đảng, hệ thống các văn bản quản lý của
Nhà nước về hợp tác quốc tế về GDĐH; các công trình nghiên cứu, các báo
cáo, tài liệu thống kê của Việt Nam và các tổ chức về hợp tác quốc tế về
GDĐH giữa Việt Nam và Hàn Quốc.
Phương pháp thu thập thông tin sơ cấp: Đề tài thu thập các dữ liệu sơ
cấp thông qua khảo sát bằng bảng hỏi, hướng tới các đối tượng là cán bộ quản
lý giáo dục, các cán bộ tại vụ hợp tác quốc tế về giáo dục, các nhà khoa học,
các nhà chính sách và sinh viên… bằng cách phòng vấn trực tiếp và gửi email.
Mẫu khảo sát tại Phụ lục của luận văn. Đề tài phát tra 100 phiếu khảo sát, thu
về 92 phiếu trong đó có 02 phiếu không hợp lệ và đề tài luận văn phân tích,
tổng hợp dữ liệu từ 90 phiếu hợp lệ.
Phương pháp phân tích và tổng hợp: trong nghiên cứu của luận văn
được sử dụng để phân tích thực trạng và đánh giá kết quả thực hiện chính sách
hợp tác quốc tế về GDĐH giữa Việt Nam và Hàn Quốc. Đồng thời, phương

pháp này được áp dụng trong tổng hợp các quan điểm của các tác giả, các tổ
chức về chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH từ đó đưa ra những quan điểm
của riêng tác giả.
Phương pháp thống kê: được sử dụng để tập hợp hành các chuỗi số liệu
phản ánh thực trạng thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH giữa Việt
Nam - Hàn Quốc, các dữ liệu này phục vụ cho việc phân tích, đánh giá kết quả
thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH giữa Việt Nam và Hàn Quốc.

Phương pháp phân tích và đánh giá chính sách: trong nghiên cứu của
luận văn được sử dụng để phân tích và đánh giá việc thực hiện chính sách hợp
7


tác quốc tế về GDĐH giữa Việt Nam và Hàn Quốc. Đây là một trong những
phương pháp đặc trưng trong nghiên cứu khoa học nói chung và về chuyên
ngành chính sách công nói riêng.
6. Ý nghĩa lý luận và thực tiễn
Ý nghĩa lý luận: Luận văn sẽ làm sâu sắc thêm những vấn đề lý luận về
chính sách và thực hiện chính sách hợp tác quốc tế trong giáo dục và đào tạo
ở nước ta trong bối cảnh HNQT ngày càng sâu rộng.
Ýnghĩa thực tiễn: Kết quả nghiên cứu của luận văn có thể dùng làm tài
liệu nghiên cứu, tham khải và vận dụng các lý luận chính sách công, thực hiện
chính sách công trong lĩnh vực hợp tác quốc tế về giáo dục cho các cơ quan
hoạch định chính sách về hợp tác quốc tế trong giáo dục và các nhà quản lý ở
các cơ sở đào tạo tham khảo.
7. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần mở đầu, kết luận và danh mục tài liệu tham khảo, phụ lục,
luận văn được chia làm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận về thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về
giáp dục đại học

Chương 2: Thực trạng thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về giáp
dục đại học giữa Việt Nam và Hàn Quốc
Chương 3: Định hướng và giải pháp tăng cường thực hiện chính sách
hợp tác quốc tế về giáp dục đại học giữa Việt Nam và Hàn Quốc

8


Chương 1
CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ THỰC HIỆN CHÍNH SÁCH HỢP TÁC QUỐC
TẾ VỀ GIÁO DỤC ĐẠI HỌC
1.1. Các khái niệm cơ bản
1.1.1. Khái niệm chính sách hợp tác quốc tế về giáo dục đại học
1.1.1.1. Chính sách công
Theo tác giả Lê Chi Mai của Học viện Hành chính quốc gia có một số
đúc kết quan trọng về nội hàm của chính sách công. Đó là:
+ Nhà nước chính là chủ thể ban hành chính sách công.
+ Chính sách công là những quyết định hành động, thể hiện dự định
của nhà hoạch định chính sách về một vấn đề nào đó và những hành vi thực
hiện các dự định đó.
+ Mục đích của chính sách công là giải quyết một vấn đề đang đặt ra
trong đời sống kinh tế - xã hội theo những mục tiêu xác định [31, tr.21-22].
Kế thừa những tư duy, ý tưởng và đúc kết cac kết quả, thành tựu của
các nhà nghiên cứu đi trước, tác giả Đỗ Phú Hải của Học viện Khoa học xã
hội đã đưa ra một khái niệm về chính sách công như sau: “Chính sách công là
một tập hợp các quyết định chính trị có tính gắn kết của Nhà nước nhằm lựa
chọn mục tiêu và giải pháp thực hiện giải quyết các vấn đề của xã hội theo
mục tiêu tổng thể đã xác định” [23,tr.67-70].
Từ những phân tích trên, có thể thấy chính sách công có những đặc
trưng cơ bản như sau:

Thứ nhất, chủ thể ban hành chính sách công là Nhà nước.

9


Thứ hai, các quyết định này là những quyết định hành động, có nghĩa là
chúng bao gồm cả những hành vi thực tiễn.
Thứ ba, chính sách công tập trung giải quyết một vấn đề đang đặt ra
trong đời sống KT - XH theo những mục tiêu xác định.
Thứ tư, chính sách công gồm nhiều quyết định có liên quan lẫn nhau.
chính sách hợp tác quốc tế về giáo dụcđại học trong luận văn này thuộc
phạm vi chính sách công được hiểu với các đặc trưng cơ bản trên.
1.1.1.2. Giáo dục đại học
Việc phát triển những ngành công nghệ bản địa cũng như năng lực
trong lĩnh vực nông nghiệp, an toàn thực phẩm và các ngành công nghiệp
khác của chúng ta [53] chính là nhờ có một hạ tầng GDĐH đẳng cấp quốc tế.
GDĐH còn tạo ra các cơ hội cho học tập suốt đời, cho phép con người cập
nhật các kiến thức và kỹ năng thường xuyên theo nhu cầu của xã hội.
Ở Việt Nam hiện nay, mặc dù chưa có định nghĩa chính thức về
GDĐH, nhưng trong nghiên cứu của luận văn có thể hiểu GDĐH là hình thức
tổ chức giáo dục cho các bậc học sau giai đoạn bậc phổ thông với các trình độ
đào tạo: gồm trình độ cao đẳng, trình độ đại học, trình độ thạc sĩ và trình độ
tiến sĩ.
Trên thực tế, dễ nhận thấy rằng, chất lượng đào tạo của các trường đại
học ảnh hưởng trực tiếp tới sự tăng trưởng kinh tế và các chính sách xã hội.
Và, đương nhiên, các trường đại học cũng luôn chịu sự tác động mạnh mẽ của
môi trường kinh tế - xã hội và các thành tựu khoa học – công nghệ của nhân
loại.
Trong nhiều thập kỷ qua, hệ thống giáo dục nước ta đang chứa đựng
nhiều yếu tố bất cập, chất lượng GDĐH còn thấp, chưa đáp ứng được kỳ vọng

10


“giáo dục là quốc sách hàng đầu”. Vẫn biết “nhân tài là nguyên khí quốc gia”,
nhưng những điều kiện vật chất nghèo nàn, cơ chế quản lý lạc hậu, đội ngũ
giảng viên vừa thiếu, vừa yếu… không tương ứng với tốc độ phát triển của
quy mô đào tạo chính là những nguyên nhân căn bản dẫn tới sự yếu kém của
GDĐH. Chính vì vậy, việc hợp tác quốc tế trong lĩnh vực GDĐH là một
hướng đi cần thiết để giải quyết những bất cập trên, qua đó thúc đẩy hệ thống
GDĐH của nước ta phát triển.
1.1.1.3. Hợp tác quốc tế
hợp tác quốc tế là “một hệ thống những mối quan hệ quốc gia vốn được
hình thành, xác định và dựa trên cơ sở chính trị dối ngoại của từng quốc gia,
nhưng lại mang trong mình những quy luật hoạt động và phát triển riêng có
của chúng”.
Hợp tác bao gồm hợp tác song phương (một nước với một nước khác);
Hợp tác đa phương (một nước với nhiều nước khác trong một hiệp định ký
kết); Hợp tác của một nước với một tổ chức quốc tế như các tổ chức của Liện
hiệp quốc, (UN), UNESCO… Cụm từ “hợp tác với nước ngoài” trong luận
văn này bao gồm cả hợp tác với các nước và hợp tác với các tổ chức quốc tế.
Theo Từ điển Tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học xuất bản năm 2010,
hợp tác là “cùng chung sức giúp đỡ lẫn nhau trong một công việc, một lĩnh
vực nào đó, nhằm một mục đích chung”, còn quốc tế là “các nước trên thế
giới trong quan hệ với nhau” [49].
Như vậy, có thể hiểu hợp tác quốc tế là hành vi các chủ thể quan hệ
quốc tế đáp ứng lợi ích hay nguyện vọng của nhau, không chống đối nhau.
Đặc điểm cơ bản của hợp tác quốc tế là có 2 chủ thể tham gia trở lên và có sự
tham gia của yếu tố quốc tế.

11


hợp tác quốc tế về giáo dục - đào tạo là một loại hình hoạt động bao
gồm các hình thức phối hợp giữa các nước để cùng nhau tiến hành giảng dạy,
đào tạo, nghiên cứu, trao đổi các kết quả nghiên cứu, thông tin khoa học để có
thể áp dụng vào thực tiễn hoạt động của nhà trường.
Trong phạm vi nghiên cứu của luận văn tập trung nghiên cứu hoạt động
hợp tác quốc tế về GDĐH với vai trò là một bộ phận của hợp tác quốc tế về
giáo dụcvà hoạt động này sẽ do cơ quan quản lý nhà nước về GDĐH quản lý
(Đề tài không tập trung nghiên cứu các trường hợp cụ thể về hợp tác quốc tế
về đào tạo và nghiên cứu khoa học của các trường đại học, học viện cụ
thể.Hoạt động hợp tác này còn diễn ra trong các trường đại học với nhau như
là hoạt động chủ thể thuộc một trường đại học hợp tác với chủ thể thuộc quốc
gia khác nhằm mục đích đáp ứng nguyện vọng của nhau).
1.1.1.4. Chính sách hợp tác quốc tế về giáo dục đại học
Giáo dục là một lĩnh vực rộng lớn trong hệ thống kinh tế - xã hội của
phần lớn các nước trên thế giới. Số lượng người học, người dạy rất đông (ở
nước ta số người học ở mọi loại hình giáo dục chiếm hơn ¼ dân số). Nếu tính
những người liên quan đến giáo dục như gia đình, cộng đồng thì giáo dục thực
sự liên quan đến mọi người trong xã hội. Các chính sách giáo dục tác động
lớnđến toàn bộ xã hội. Vì vậy những quyết định về chính sách giáo dục phải
được chuẩn bị cẩn thận, dựa trên việc nắm vững những đặc điểm của chính
sách trong giáo dục.
Trong bối cảnh toàn cầu hóa và hội nhập kinh tế quốc tế, việc tham gia
ký kết các hiệp định của WTO và GATS đồng nghĩa với việc chấp nhận một
thị trường giáo dục mở cho đầu tư nước ngoài là một bước thay đổi quan
trọng về nhận thức và tư duy của các nhà làm chính sách trong việc từng bước
chấp nhận những khuôn khổ quản lý mới cho khu vực dịch vụ công nói

12


chungvà cho GDĐH nói riêng. Trong bối cảnh đó các quốc gia đang phải đối mặt
với vấn đề là tiếp tục duy trì chính sách quản lý theo kiểu truyền thống hay là áp
dụng chính sách quản lý mới (kiểu doanh nghiệp), tức là có sự thay đổi về bản
chất - chuyển từ cơ chế hành chính sang cơ chế doanh nghiệp để thị trường có
thêm cơ hội điều tiết nhằm tăng năng xuất, chất lượng và hiệu quả.

Các nhà nghiên cứu đã chỉ ra bốn mô hình quản lý trường đại học dựa
trên tính chất “chặt chẽ” hay “lỏng lẻo” trong việc xác định chính sách và
giám sát thực hiện. Kiểu quản lý truyền thống là kiểu mà cả hai khâu xác định
chính sách và giám sát thực hiện đều lỏng lẻo. Kiểu quản lý hành chính thì
xác định chính sách lỏng lẻo nhưng giám sát thực hiện thì chặt chẽ. Kiểu quản
lý nghiệp chủ thì xác định chính sách chặt chẽ nhưng giám sát thì lỏng lẻo.
Kiểu quản lý công ty là kiểu mà cả hai khâu xác định chính sách và giám sát
thực hiện đều chặt chẽ. Nếu làm tốt các chính sách sẽ thucs đẩy quá trình hợp
tác quốc tế về GDĐH và hoạt động này sẽ có nhưng vai trò không nhỏ trong
phát triển GDĐH như:
Thứ nhất, hoạt động hợp tác quốc tế có vai trò quan trọng trong việc
định hướng sự phát triển của GDĐH theo hướng hiện đại, tiếp cận nền GDĐH
tiên tiến trong khu vực và trên thế giới. Thông qua hoạt động, các chương
trình hợp tác quốc tế với các nền giáo dục tiên tiến, hiện đại, các trường đại
học trong nước có thể rút ra các kinh nghiệm quý giá trong việc đổi mới tư
duy, phương thức quản lý giáo dục, lựa chọn phương hướng, cải tiến hệ thống
và quy trình đào tạo, kết hợp nghiên cứu khoa học với giảng dạy, đồng thời
biết tận dụng thời cơ và lợi thế để từng bước kéo gần khoảng cách giữa giáo
dục trong nước và thế giới. Ngoài ra, hoạt động này tạo điều kiện cho các
trường đại học phát triển bền vững, cung cấp nguồn nhân lực chất lượng cao,
phục vụ cho việc phát triển đất nước.

13


Thứ hai, hợp tác quốc tế giúp các trường đại học thiết lập được nhiều
hình thức hợp tác đa dạng, phong phú với các chương trình, dự án hợp tác đào
tạo, hợp tác nghiên cứu khoa học, hợp tác song phương và đa phương...
Thứ ba, việc hợp tác quốc tế mang lại nhiều lợi ích thiết thực đối với
sự phát triển của các trường đại học nói riêng và nền GDĐH của các quốc gia
nói chung. Đối với sinh viên và giảng viên, hợp tác quốc tế của các trường đại
học mang lại cơ hội to lớn trong việc tiếp cận nhanh chóng với nguồn tri thức
quốc tế khổng lồ. Đối với các trường đại học, hoạt động hợp tác quốc tế thúc
đẩy các tổ chức này cải tiến cơ sở vật chất và nâng cao chất lượng đào tạo để
có thể thu hút được các đối tác cũng như tìm được vị thế trên thị trường quốc
tế. Ngoài ra, khi hợp tác với nhau hệ thống GDĐH các nước còn có cơ hội
giao lưu, học tập kinh nghiệm quản lý và trao đổi kiến thức chuyên môn trong
giảng dạy đại học. Nhờ quá trình này, các bên đều có cơ hội nâng cao năng
lực quản lý cũng như trình độ chuyên môn của đội ngũ giảng viên. Một lợi ích
thiết thực khác đó là hợp tác về GDĐH cũng góp phần không nhỏ trong việc
tăng cường mối quan hệ ngoại giao giữa các quốc gia với nhau.
Ngoài ra, hợp tác quốc tế còn đóng vai trò tích cực trong việc xây
dựng định hướng và đổi mới giáo dục, nghiên cứu khoa học và triển khai ứng
dụng để phục vụ sự nghiệp đổi mới và công nghiệp hóa, hiện đại hóa đất
nước.
Như vậy, có thể khẳng định hợp tác quốc tế về GDĐH là hoạt động tất
yếu trong quá trình tồn tại và phát triển của GDĐH hiện đại. Nắm bắt và tận
dụng hiệu quả hoạt động này, các trường đại học có thể có cơ hội tốt để cọ
xát, học hỏi, cạnh tranh và có động lực ngày càng phát triển theo hướng tiến
bộ hơn.

14


Trên cơ sở các khái niệm về chính sách công, GDĐH và hợp tác quốc
tế, trong phạm vi của luận văn đưa ra khái niệm chính sách hợp tác quốc tế về
GDĐH “là tổng thể những quan điểm, thái độ, quyết định, quy định của Nhà
nước với mục tiêu các giải pháp, công cụ cụ thể về hoạt động hợp tác quốc tế
về GDĐH nhằm thúc đẩy hệ thống GDĐH phát triển tiệm cận với hệ thống
GDĐH trong khu vực và thế giới; đồng thời nâng cao chất lượng toàn diện hệ
thống GDĐH trong nước theo mục tiêu và định hướng phát triển của đất
nước”.
Nội dung chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH
- Về hoạt động đào tạo
Nội dung về chính sách này tập trung thực hiện các hoạt động phát triển
các CTĐT liên kết do các trường đại học có uy tín trên thế giới cấp bằng hoặc
bằng kép; đổi mới các CTĐT hiện có của Việt Nam để đạt chuẩn AUN hoặc
quốc tế; tăng cường năng lực cho đội ngũ cán bộ giảng viên và quản lý thông
qua tổ chức các khóa tập huấn, chương trình trao đổi trong và ngoài nước;
tăng cường năng lực, kỹ năng cho người học, đặc biệt là nâng cao năng lực
ngoại ngữ thông qua các chương trình trao đổi, thực tập sinh, khóa học ngắn
hạn,…; nâng cấp cơ sở vật chất, nguồn học liệu, tham gia các mạng lưới liên
kết quốc tế, tuyên truyền, quảng bá tuyển sinh sinh viên quốc tế, xây dựng
Quỹ Học bổng quốc tế của các CSGDĐH.
- Về hoạt động nghiên cứu khoa học
Chính sách hợp tác về nghiên cứu khoa học được xây dựng nhằm phát
huy mạnh mẽ nội lực trong hợp tác quốc tế của CSGDĐH thông qua việc tạo
môi trường thuận lợi để các thầy, cô giáo và nhà khoa học của các CSGDĐH
đã tốt nghiệp và được tập huấn tại nước ngoài phát triển hợp tác nghiên cứu;
đồng thời khai thác các mối quan hệ quốc tế truyền thống và tiềm năng; mời
15

các chuyên gia đầu ngành trong nước và quốc tế tham gia nghiên cứu và trình
bày tại các hội thảo quốc tế do các CSGDĐH Việt Nam tổ chức; kết nối và
hình thành các nhóm nghiên cứu mạnh có sự tham gia của chuyên gia nước
ngoài để xây dựng các chương trình, dự án hợp tác quốc tế, tiếp tục đẩy mạnh
tìm kiếm và khai thác các nguồn quỹ nghiên cứu quốc tế, tiếp thu các tiến bộ
khoa học kỹ thuật đồng thời nâng cao trình độ chuyên môn cho cán bộ, giảng
viên và tăng cường các công bố quốc tế trên các tạp chí uy tín quốc tế.
Chủ thể thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH
Chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH là một chính sách công nên chủ
thể thực hiện chính sách chính là Đảng Cộng sản Việt Nam và Nhà nước, các
cấp ủy đảng từ trung ương đến địa phương sẽ lãnh đạo, chỉ đạo các ngành, các
cấp thực hiện chính sách và chính quyền các cấp sẽ triển khai thực hiện chính
sách trong từng giai đoạn cụ thể với các đối tượng cụ thể.
Đối với chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH, Nhà nước trao quyền
quản lý cho Vụ hợp tác quốc tế, Bộ Giáo dục và Đào tạo thực hiện quản lý,
triển khai các nội dung liên quan đến chính sách. Các chủ thể này có vai trò
quan trọng trong việc định hướng, triển khai chính sách, giúp chính sách được
đưa vào thực hiện hợp tác quốc tế về GDĐH.
1.1.2. Khái niệm thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về giáo dục đại học
1.1.2.1. Thực hiện chính sách công
Thực hiện chính sách là quá trình thực thi các chương trình hoặc các
chính sách; nó biểu thị việc chuyển các kế hoạch thành thực tế. Thực hiện đơn
giản có nghĩa là thực thi hoặc tiến hành. Tuy nhiên, thực hiện ở đây được xem
xét với tư cách là giai đoạn thứ tư của chu trình chính sách công năm giai
đoạn. Thực hiện có thể được định nghĩa theo nhiều cách khác nhau, theo
James Aderson: “Thực hiện là triển khai một quyết định chính sách cơ sở,
16

thường được thể hiện trong một đạo luật, nhưng cũng có thể được thê hiện
dưới hình thức các quyết định quan trọng của cơ quan hành pháp hoặc các
quyết định của toà án. Theo lý tưởng, quyết định đó xác định vấn đề cần được
giải quyết, quy định các mục tiêu cần theo đuổi và rất nhiều cách thức, định
hình quá trình thực hiện. Thông thường, quá trình này trải qua nhiều giai
đoạn, bắt đầu với việc thông qua đạo luật cơ bản, tiếp theo là các quyết định
của các cơ quan thực hiện chính sách, sự tuân thủ của các nhóm lợi ích với
các quyết định đó, các tác động thực tế - cả chủ định và không chủ định - của
các đầu ra đó, những tác động nhận thức được của các quyết định, và cuối
cùng là những sửa đổi quan trọng trong đạo luật cơ bản” [55, tr.18].
Theo William Jenkins, một quyết định chính sách công đưa đến một giả
thuyết liên kết các mục tiêu với mục đích hoặc những kết quả mong đợi: Giả
thuyết giả định rằng, khi một sự lựa chọn chính sách công “p” được tạo ra, thì
kết quả “o” sẽ xuất hiện. Tuy nhiên, để kết quả “o” xuất hiện, chính sách công
cần phải trải qua một quá trình thực thi “I”. Chính vì vậy, Paul Berman đã
thay thế giả thuyết của Pressman và Wildavsky bằng chuỗi ít nhất hai mối
quan hệ: (1) Hiệu lực thực hiện: Nếu p, thì “I” (một lựa chọn chính sách công
“p” dẫn đến một chương trình thực thi cụ thể “I”); (2) Hiệu lực kỹ thuật: Nếu
“I”, thì “o” (chương trình được thực hiện dẫn đến kết quả “O”). William
Jenkins cho rằng hiệu lực thực hiện và hiệu lực kỹ thuật không thể tách rời
nhau, chúng gắn liền với nhau. Mối quan hệ thứ nhất (nếu p, thì I) giải quyết
những thứ còn thiếu giữa chính sách công và kết quả là một chương trình
được thực hiện. Tuy nhiên cùng cần thừa nhận, sự thực hiện chương trình phụ
thuộc vào sự tác động lẫn nhau phức tạp giữa chính sách công và môi trường
thực hiện nó [59].
Như vậy, theo các quan điểm nêu trên thì thực hiện chính sách công
khôngđơn giản chỉ là sự tổ chức thực hiện các giải pháp, chính sách cụ thể mà
17

baogồm: (1) Ban hành các văn bản quy định chi tiết, quy định các biện pháp,
cácthủ tục thực thi chính sách công (sau đây gọi là văn bản thực hiện chính
sáchcông) và thi hành các văn bản đó; (2) Thiết lập các chương trình, dự án để
thực hiện chính sách công (sau đây gọi là chương trình, dự án thực thi chính
sáchcông), và tổ chức thực hiện các chương trình, dự án đó.
Từ những lập luận, phân tích ở trên, trong phạm vi nghiên cứu luận văb
này có thể hiểu: Thực hiện chính sách công là quá trình đưa chính sách công
vào thựctiễn đời sống xã hội thông qua việc ban hành các văn bản, chương
trình, dự ánthực thi chính sách công và tổ chức thực hiện chúng nhằm hiện
thực hóa mụctiêu chính sách công.
1.1.2.2. Thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về giáo dục đại học
Thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH là toàn bộ quá trình
chuyển ý chí của chủ thể trong chính sách thành hiện thực. Tổ chức thực hiện
chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH là một khâu hợp thành chính sách hợp
tác quốc tế về GDĐH, so với các khâu khác trong chu trình chính sách hợp tác
quốc tế về GDĐH, thực hiệnchính sách hợp tác quốc tế về GDĐH có vị trí đặc
biệt quan trọng là bước hiện thực hóa đưa chính sách hợp tác quốc tế về
GDĐH vào thực tiễn cuộc sống.
Thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH là tất yếu, khách quan
để duy trì sự tồn tại của công cụ chính sách theo yêu cầu quản lý của nhà
nước và cũng là để đạt được mục tiêu của chính sách.
Trong phạm vi luận văn, thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về
GDĐH là quá trình đưa chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH vào thực tiễn
hợp tác song phương, đa phương về GDĐH thông qua việc ban hành các văn
bản, chương trình, dự án thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH và
tổ chức thực hiện chúng nhằm hiện thực hóa mục tiêu của chính sách hợp tác

18

quốc tế về GDĐH.
1.2. Nội dung thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về giáo dục đại học
1.2.1. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về
giáo dục đại học
Kế hoạch thực hiện chính sách là một công cụ quan trọng để giúp các
cơ quan nhà nước triển khai thực hiện chính sách vào thực tiễn một cách chủ
động. Xây dựng kế hoạch triển khai thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về
GDĐH gồm các nội dung: phải có kế hoạch tổ chức điều hành; có kế hoạch
cung cấp các nguồn vật lực cho thực hiện chính sách; có kế hoạch kiểm tra,
đôn đốc thực thi chính sách; dự kiến xây dựng nội quy, quy chế về tổ chức,
điều hành thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH.Khi các kế hoạch
triển khai được xây dựng cụ thể và chính xác thì quá trình thực hiện chính
sách hợp tác quốc tế về GDĐH sẽ thuận lợi và đạt kết quả cao.
1.2.2. Phổ biến, tuyên truyền chính sách hợp tác quốc tế về giáo dục đại học
Sau khi kế hoạch thực hiện chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH được
thông qua, các cơ quan nhà nước tiến hành tổ chức triển khai thực hiện theo
kế hoạch đã đề ra. Một trong những nội dung đầu tiên cần làm trong hoạt
động này là phổ biến, tuyên truyền vận động mọi đối tượng hiểu rõ mục đích,
nội dung và yêu cầu của chính sách về hợp tác quốc tế trong giáo dục đào tạo
nói chung và GDĐH nói riêng.
Phổ biến, tuyên truyền chính sách hợp tác quốc tế về GDĐH là một
hoạt động quan trọng, có ý nghĩa với cơ quan nhà nước và các đối tượng thực
thi chính sách bao gồm cán bộ quản lý về giáo dục, về hợp tác quốc tế trong
giáo dục, cán bộ quản lý trong các CSGDĐH, giảng viên, nhà nghiên cứu,
sinh viên, du học sinh... Hoạt động này vừa giúp cho các đối tượng thực hiện
chính sách nhận thức được đầy đủ chủ trương, mục đích, nôi dung, yêu cầu,
19