Thiết kế hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn để kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh lớp 5 về nội dung số thập phân

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC TIỂU HỌC
======

NGUYỄN THỊ BÍCH

THIẾT KẾ HỆ THỐNG BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN
NHIỀU LỰA CHỌN ĐỂ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP
CỦA HỌC SINH LỚP 5 VỀ NỘI DUNG SỐ THẬP PHÂN

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Phương pháp dạy học Toán ở Tiểu học

Người hướng dẫn khoa học:

Th.S Nguyễn Văn Đệ

HÀ NỘI, 2018


LỜI CẢM ƠN
Lời đầu tiên, tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành và sự tri ân sâu sắc đến
quý thầy cô giáo trong khoa Giáo dục Tiểu học đã tận tình chỉ bảo, hướng dẫn
và trang bị cho tôi những kiến thức nền tảng quý báu trong suốt bốn năm học
vừa qua để tôi có thể thực hiện được khóa luận này.
Đặc biệt, tôi cũng muốn bày tỏ lòng biết ơn sâu sắc đến giảng viên,
ThS. Nguyễn Văn Đệ, người đã trực tiếp giúp đỡ, động viên và luôn theo sát
chỉ dẫn cho tôi trong suốt quá trình nghiên cứu và hoàn thành khóa luận.
Trong quá trình thực hiện đề tài khóa luận, dù đã cố gắng nhưng do thời
gian và bản thân còn thiếu kiến thức và kinh nghiệm nên tôi vẫn chưa đi sâu
khai thác hết được, vẫn còn nhiều thiếu sót và hạn chế. Vì vậy, tôi mong nhận

được sự tham gia đóng ý kiến của thầy, cô và các bạn.
Tôi xin chân thành cảm ơn!
Hà Nội, tháng 5 năm 2018
Sinh viên

Nguyễn Thị Bích


LỜI CAM ĐOAN
Đề tài nghiên cứu: “Thiết kế hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan
nhiều lựa chọn để kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh lớp 5 về nội
dung số thập phân” được tôi thực hiện dưới sự hướng dẫn của thầy Nguyễn
Văn Đệ. Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng cá nhân tôi.
Kết quả thu được trong đề tài hoàn toàn trung thực và không trùng với kết quả
nghiên cứu của bất kỳ tác giả nào.
Tôi xin chịu mọi trách nhiệm về công trình nghiên cứu của riêng mình!
Sinh viên

Nguyễn Thị Bích


MỤC LỤC
LỜI CẢM ƠN
LỜI CAM ĐOAN
MỤC LỤC
DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT
DANH MỤC BẢNG
DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ
MỞ ĐẦU........................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài............................................................................................ 1

2. Mục đích nghiên cứu..................................................................................... 3
3. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 3
4. Đối tượng, khách thể nghiên cứu .................................................................. 3
5. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................... 4
6. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 4
7. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 4
8. Cấu trúc đề tài khóa luận............................................................................... 5
NỘI DUNG ....................................................................................................... 6
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT KẾ HỆ
THỐNG BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN NHIỀU LỰA CHỌN
ĐỂ KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH LỚP 5
VỀ NỘI DUNG SỐ THẬP PHÂN ................................................................... 6
1.1. Cơ sở lí luận của việc thiết kế hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan
nhiều lựa chọn để kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh lớp 5 về nội
dung số thập phân.............................................................................................. 6
1.1.1. Một số vấn đề về kiểm tra, đánh giá ....................................................... 6
1.1.2. Vài nét về trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn.............................. 14


1.1.3. Mục tiêu dạy học và kết quả học tập..................................................... 19
1.1.4. Nội dung về chủ đề số thập phân .......................................................... 23
1.1.5. Đặc điểm nhận thức của học sinh lớp 5................................................ 29
1.2. Thực trạng giáo viên sử dụng hệ thống bài tập TNKQ nhiều lựa chọn để
kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh lớp 5 về nội dung số thập phân
......................................................................................................................... 30
1.2.1. Thực trạng nhận thức về việc sử dụng hệ thống bài tập trắc nghiệm
khách quan nhiều lựa chọn trong kiểm tra đánh giá kết quả học tập ............ 31
1.2.2. Thực trạng việc sử dụng hệ thống bài tập TNKQ nhiều lựa chọn trong
kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh lớp 5 về nội dung số thập
phân tại trường Tiểu học qua.......................................................................... 33

Kết luận chương 1 ........................................................................................... 35
CHƯƠNG 2. THIẾT KẾ HỆ THỐNG BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM KHÁCH
QUAN NHIỀU LỰA CHỌN VỀ NỘI DUNG SỐ THẬP PHÂN ................. 36
2.1. Các nguyên tắc khi thiết kế hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan
nhiều lựa chọn ................................................................................................. 36
2.1.1. Nguyên tắc đảm bảo tính kế thừa.......................................................... 36
2.1.2. Nguyên tắc đảm bảo tính thực tiễn ....................................................... 36
2.1.3. Nguyên tắc đảm bảo tính hiệu quả........................................................ 36
2.1.4. Nguyên tắc đảm bảo tính vừa sức và phát huy tính sáng tạo của học
sinh .................................................................................................................. 37
2.2. Quy trình thiết kế hệ thống câu hỏi TNKQ nhiều lựa chọn về chủ đề số
thập phân cho học sinh lớp 5........................................................................... 37
2.2.1. Bước 1: Xác định mục tiêu, kiến thức trọng tâm cần kiểm tra trong từng
nội dung bài học.............................................................................................. 37
2.2.2. Bước 2: Phân tích lỗi sai học sinh hay mắc phải ................................. 38


2.2.3. Bước 3: Thiết lập câu hỏi và các phương án lựa chọn để kiểm tra đánh
giá kết quả học tập của học sinh..................................................................... 38
2.2.4. Bước 4: Hoàn thiện và điều chỉnh hệ thống câu hỏi trắc nghiệm ........ 39
2.3. Ví dụ minh họa quy trình thiết kế bài tập TNKQ về các dạng bài chủ đề
số thập phân..................................................................................................... 39
2.3.1. Khái niệm số thập phân ........................................................................ 39
2.3.2. So sánh, sắp thứ tự số thập phân .......................................................... 41
2.3.3. Viết so đo đại lượng dưới dạng số thập phân....................................... 43
2.3.4. Các phép tính trên số thập phân ........................................................... 44
2.4. Hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn về nội dung số
thập phân ......................................................................................................... 46
2.4.1. Bài tập TNKQ nhiều lựa chọn về khái niệm số thập phân ................... 46
2.4.2. Bài tập TNKQ nhiều lựa chọn về so sánh, sắp thứ tự các số thập phân

......................................................................................................................... 50
2.4.3. Bài tập TNKQ nhiều lựa chọn về viết số đo đại lượng dưới dạng số
thập phân......................................................................................................... 53
2.4.4. Bài tập TNKQ nhiều lựa chọn về các phép tính về số thập phân ......... 55
2.5. Đáp án của hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn được
thiết kế ............................................................................................................. 58
2.5.1. Đáp án của bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn về khái
niệm số thập phân .......................................................................................... 58
2.5.2. Đáp án của bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn về so sánh,
sắp thứ tự các số thập phân ............................................................................ 59
2.5.3. Đáp án của bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn về viết số
đo đại lượng dưới dạng số thập phân ............................................................. 59
2.5.4. Đáp án của bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn về các phép
tính về Số thập phân ........................................................................................ 59


2.6. Hướng dẫn sử dụng hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa
chọn đã thiết kế ............................................................................................... 60
Kết luận chương 2 ........................................................................................... 61
KẾT LUẬN ..................................................................................................... 62
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................... 64
PHỤ LỤC ........................................................................................................ 66


DANH MỤC CÁC KÍ HIỆU VÀ CHỮ VIẾT TẮT

Viết tắt

Viết đầy đủ

GV

Giáo viên

HS

Học sinh

HSTH

Học sinh Tiểu học

KT – ĐG

Kiểm tra – đánh giá

TNKQ

Trắc nghiệm khách quan


DANH MỤC BẢNG
Bảng 1.1: Thang đo mức độ nhận thức Anderson (Thang Bloom tu chính)...21
Bảng 1.2: Thang đánh giá cấp độ tư duy ........................................................ 22
Bảng 1.3: Chuẩn kiến thức, kĩ năng cần đạt đối với học sinh khi học chủ đề số
thập phân trong chương trình Toán 5.............................................................. 26
Bảng 1.4: Bảng thống kê đánh giá của giáo viên về sự cần thiết của việc sử
dụng TNKQ nhiều lựa chọn trong đánh giá kết quả học tập .......................... 31
Bảng 1.5: Nhận thức về mục đích sử dụng TNKQ trong kiểm tra đánh giá kết
quả học tập của học sinh ................................................................................. 32

Bảng 1.6: Bảng thống kê mức độ vận dụng bài tập TNKQ nhiều lựa chọn để
kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh lớp 5 về nội dung số thập
phân.................................................................................................................34


DANH MỤC CÁC HÌNH VẼ, SƠ ĐỒ
Sơ đồ 1.1: Vị trí của kiểm tra đánh giá trong quá trình giáo dục......................8
Sơ đồ 1.2: Phân loại phương pháp trắc nghiệm...............................................15


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài
Giáo dục Tiểu học là bậc học quan trọng, đặt nền móng vững chắc cho
giáo dục. Mỗi môn học ở Tiểu học đều góp phần vào việc hình thành và phát
triển những cơ sở ban đầu rất quan trọng của nhân cách con người Việt
Nam. Trong các môn học ở Tiểu học thì môn Toán cũng có vai trò vô cùng
quan trọng vì nó cung cấp các kiến thức cơ bản, kĩ năng, kĩ xảo toán học
nhằm phát triển tư duy logic, bồi dưỡng và phát triển những thao tác trí tuệ
cần thiết. Đặc biệt môn Toán lớp 5 hệ thống lại nội dung ở các lớp 1, 2, 3, 4
đồng thời nâng cao, mở rộng, bổ sung và hoàn thiện các kiến thức khác. Các
kiến thức, kĩ năng của môn Toán lớp 5 có nhiều ứng dụng trong đời sống, rất
cần thiết để học tốt các môn học khác ở Tiểu học và học tiếp các môn học ở
trung học cơ sở.
Nội dung “Số thập phân” là nội dung dạy học rất quan trọng, chiếm
phần lớn trong dạy học môn Toán lớp 5, là nền tảng của quá trình học tập
môn Toán và các môn học khác ở Tiểu học. Mặt khác, số thập phân được sử
dụng hàng ngày gắn liền với hoạt động thực tiễn, là cầu nối giữa toán học và
thực tiễn. Hiện nay, việc dạy và học về số thập phân là một nội dung tương
đối khó đối với cả giáo viên và học sinh. Một số giáo viên chưa nắm được đầy
đủ bản chất, khái niệm số thập phân, chưa hiểu một cách sâu sắc mối quan hệ

giữa số thập phân và số tự nhiên, số thập phân và phân số. Vì thế, đa số giáo
viên chỉ dựa vào sách giáo viên hoặc sách giáo khoa để truyền đạt kiến thức
cho học sinh mà chưa có nhiều sáng tạo, đổi mới trong giảng dạy và kiểm tra
đánh giá kết quả học tập của học sinh. Còn với học sinh đây là nội dung mang
tính trừu tượng cao nên đa phần học sinh gặp nhiều khó khăn trong việc tiếp
thu việc chuyển đổi số thập phân sang phân số thập phân; cách viết các đơn vị

1


đo đại lượng dưới dạng thập phân; thực hiện toán phép cộng, trừ, nhân, chia
số thập phân,…
Hiện nay chúng ta đang sống trong thời đại có nền văn minh tiên tiến,
thời đại mà cuộc cách mạng khoa học kĩ thuật và cách mạng xã hội phát triển
không ngừng. Do đó, giáo dục phải có những đổi mới căn bản về mục tiêu,
nội dung, phương pháp, hình thức dạy học, trang thiết bị dạy học và hình thức
KT – ĐG. Trong xu thế đó, việc đổi mới về phương pháp kiểm tra đánh giá
đang được coi là vấn đề cấp thiết, mang tính chất thời đại, thu hút sự quan tâm
của nhiều nhà nghiên cứu, các nhà quản lý giáo dục cũng như giáo viên trực
tiếp đứng lớp. Hình thức, nội dung KT – ĐG có ảnh hưởng rất lớn đến quá
trình, nội dung và phương pháp giảng dạy. Như vậy, vấn đề đặt ra là phải tổ
chức KT – ĐG như thế nào để quá trình giáo dục đào tạo toàn diện và đạt kết
quả cao nhất.
Trong hệ thống các phương pháp KT – ĐG thì trắc nghiệm khách quan
đặc biệt là trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn là một phương pháp hiệu
quả, tránh học tủ, học vẹt ở người học và tránh sự chủ quan của người chấm
bài. Mặt khác, hình thức KT – ĐG này có nhiều ưu điểm vượt trội, đánh giá
tương đối chính xác, khách quan và đáp ứng được những yêu cầu đổi mới
trong KT – ĐG. Đây là dạng trắc nghiệm đòi hỏi học sinh phải tích cực suy
nghĩ để trả lời và kiểm tra được kiến thức của học sinh, giúp học sinh có thể

tự học, tự đánh giá kết quả học tập của bản thân, gây hứng thú cho học sinh.
Không những thế, trong SGK toán và các sách tham khảo dạng bài tập
tự luận khá phong phú. Nhiều giáo viên cũng có kĩ năng khá tốt để tự thiết kế
dạng bài tập bổ sung tự luận. Tuy nhiên dạng bài tập TNKQ nhiều lựa chọn
lại xuất hiện rất ít, các dạng bài kiểm tra giáo viên đưa ra chủ yếu vẫn là các
bài tự luận chưa có nhiều đổi mới trong hình thức học tập vì không phải giáo
viên nào cũng có khả năng tự thiết kế hệ thống bài tập này kể cả với giáo viên
có nhiều kinh nghiệm. Các bài tập TNKQ nhiều lựa chọn nhằm chuẩn đoán
2


và ngăn ngừa lỗi sai của học sinh giúp giáo viên kiểm tra, đánh giá kết quả
học tập của học sinh và phát hiện nhanh nhất lỗi sai của học sinh. Từ đó, giáo
viên có phương pháp dạy học phù hợp, kịp thời điều chỉnh kiến thức cho học
sinh nâng cao được chất lượng dạy và học.
Từ những lý do trên, tôi quyết định chọn đề tài: “Thiết kế hệ thống bài
tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn để kiểm tra đánh giá kết quả
học tập của học sinh lớp 5 về nội dung số thập phân.” để nghiên cứu.
2. Mục đích nghiên cứu
- Thiết kế hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn
trong dạy học nội dung số thập phân lớp 5.
- Rút ra những kinh nghiệm cho bản thân về quy trình thiết kế và sử
dụng câu hỏi trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn nhằm nâng cao trình độ
chuyên môn góp phần thực hiện đổi mới kĩ thuật kiểm tra, đánh giá và nâng
cao chất lượng dạy và học nội dung số thập phân nói riêng và nội dung Toán
lớp 5 nói chung.
3. Nhiệm vụ nghiên cứu
- Nghiên cứu cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc thiết kế hệ thống
bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn để đánh giá kết quả học tập
của học sinh lớp 5 khi học nội dung số thập phân.

- Thiết kế hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn khi
dạy học về nội dung số thập phân ở Tiểu học.
4. Đối tượng, khách thể nghiên cứu
4.1. Đối tượng
Việc thiết kế hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn
để đánh giá kết quả học tập của học sinh lớp 5 về nội dung số thập phân.
4.2. Khách thể
Hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn trong dạy học.

3


5. Phạm vi nghiên cứu
Đề tài này chỉ nghiên cứu vấn đề thiết kế hệ thống câu hỏi trắc nghiệm
khách quan nhiều lựa chọn cho nội dung số thập phân trong chương trình
Toán lớp 5.
6. Phương pháp nghiên cứu
6.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
- Nghiên cứu, sưu tầm các tài liệu, bài báo về trắc nghiệm khách quan
nhiều lựa chọn để thúc đẩy ưu điểm và nhược điểm cũng như nguyên tắc thiết
kế của dạng bài tập này để từ đó có những lựa chọn có nội dung phù hợp khi
đi vào thiết kế bài tập.
- Nghiên cứu SGK, sách tham khảo Toán 5 và một số tài liệu giảng dạy
khác.
6.2. Phương pháp điều tra
Điều tra bằng phiếu điều tra kết hợp khảo sát hồ sơ lưu trữ, sách bài tập
đối với học sinh lớp 5.
6.3. Phương pháp phỏng vấn
- Phỏng vấn những giáo viên có kinh nghiệm để tìm hiểu những khó
khăn và thuận lợi của thầy và trò khi dạy và học nội dung số thập phân và tìm

hiểu những lỗi sai thường gặp của học sinh khi dạy chủ đề này.
- Phỏng vấn giáo viên và học sinh để tìm hiểu mức độ hứng thú của
giáo viên và học sinh khi học tập với loại bài tập trắc nghiệm khách quan.
6.4. Phương pháp quan sát
Quan sát cả quá trình dạy học chủ đề số thập phân ở Tiểu học đặc biệt
là quá trình kiểm tra kiến thức học sinh trong quá trình kiểm tra viết.
6.5. Phương pháp thống kê Toán học
Xử lí, thống kê và đánh giá hệ thống câu hỏi trắc nghiệm.
7. Giả thuyết khoa học
Nếu xây dựng hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn
để đánh giá kết quả học tập của học sinh lớp 5 về nội dung số thập phân phù
hợp với đặc điểm của học sinh lớp 5 và phù hợp với từng học sinh mỗi vùng

4


miền thì sẽ góp phần nâng cao hiệu quả và chất lượng dạy và học nội dung số
thập phân trong môn Toán ở nhà trường Tiểu học hiện nay.
8. Cấu trúc đề tài khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận, tài liệu tham khảo khóa luận có 2
chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc thiết kế hệ thống
bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa chọn để kiểm tra đánh giá kết quả
học tập của học sinh lớp 5 về nội dung số thập phân.
Chương 2: Thiết kế hệ thống bài tập trắc nghiệm khách quan nhiều lựa
chọn về nội dung số thập phân.

5

NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN VÀ THỰC TIỄN CỦA VIỆC THIẾT KẾ HỆ THỐNG
BÀI TẬP TRẮC NGHIỆM KHÁCH QUAN NHIỀU LỰA CHỌN ĐỂ
KIỂM TRA ĐÁNH GIÁ KẾT QUẢ HỌC TẬP CỦA HỌC SINH LỚP 5
VỀ NỘI DUNG SỐ THẬP PHÂN
1.1. Cơ sở lí luận của việc thiết kế hệ thống bài tập trắc nghiệm khách
quan nhiều lựa chọn để kiểm tra đánh giá kết quả học tập của học sinh
lớp 5 về nội dung số thập phân
1.1.1. Một số vấn đề về kiểm tra, đánh giá
1.1.1.1. Khái niệm về kiểm tra, đánh giá
 Kiểm tra
Trong Từ điển Tiếng Việt của Viện ngôn ngữ học, tác giả Nguyễn Như
Ý định nghĩa: “Kiểm tra là xem xét tình hình thực tế để đánh giá nhận xét”.
Theo tác giả Trần Bá Hoành: “Kiểm tra là việc thu thập những dữ liệu, những
thông tin về một lĩnh vực nào đó làm cơ sở cho việc đánh giá.” Theo Nguyễn
Trọng Phúc khái niệm kiểm tra thuộc về phạm trù phương pháp, nó giữ vai trò
liên hệ nghịch trong quá trình dạy học, nó cho biết những thông tin về kết quả
vận hành dạy học.
Còn trong Đánh giá kết quả học tập ở Tiểu học của TS. Vũ Thị Phương
Anh và ThS. Hoàng Thị Tuyết thì: “Kiểm tra là thuật ngữ chỉ cách thức hoạt
động giáo viên sử dụng để thu thập thông tin về biểu hiện kiến thức, kĩ năng
và thái độ của học sinh trong học tập nhằm cung cấp dữ liệu làm cơ sở cho
việc đánh giá.”
Tóm lại, các nhà khoa học và các nhà giáo dục đều cho rằng kiểm tra là
thu thập số liệu, chứng cứ, thông tin xem xét lại những công việc thực tế để
đánh giá và nhận xét. Trong quá trình dạy học thì kiểm tra là khâu cuối cùng
trong phân phối chương trình cho các đơn vị bài học, đóng vai trò quan trọng
6

trong việc thu thập thông tin, tập hợp những đánh giá thực trạng và kết quả
học tập của học sinh.
 Đánh
giá
Đánh giá trong giáo dục có rất nhiều định nghĩa khác nhau tuy nhiên
trên phương diện nào thì nó vẫn phải phụ thuộc vào cấp độ đánh giá, đối
tượng và mục đích cần đánh giá.
Theo Đại từ điển Tiếng Việt của Nguyễn Như Ý, đánh giá là nhận xét
bình phẩm về giá trị. Còn theo Từ điển Tiếng Việt của Văn Tân thì đánh giá
lại là nhận thức cho rõ giá trị của một người hoặc một vật.
Trong giáo dục, đánh giá được hiểu là quá trình hình thành những nhận
định, phán đoán về kết quả công việc dựa vào sự phân tích những thông tin
thu được, đối chiếu với những mục tiêu, tiêu chuẩn đề ra, nhằm đề xuất những
quyết định thích hợp để cải thiện thực trạng, điều chỉnh nâng cao chất lượng
và hiệu quả công việc. Theo Dương Thiệu Tống, đánh giá lại được định
nghĩa: “Đánh giá là quá trình thu thập và xử lý kịp thời, có hệ thống thông
tin về hiện trạng và hiệu quả giáo dục”. Căn cứ vào mục tiêu dạy học, làm cơ
sở cho những chủ trương, biện pháp và hành động trong giáo dục tiếp chúng
ta cũng có thể nói rằng đánh giá là quá trình thu thập phân tích và giải thích
thông tin một cách hệ thống nhằm xác định mức độ đạt đến của các mục
tiêu giáo dục về phía học sinh. Đánh giá theo tác giả J.M Deketele còn được
hiểu là: “Đánh giá có nghĩa là xem xét mức độ phù hợp của mục tiêu đã xác
định nhằm đưa ra các quyết định theo một mục đích nào đó”.
Còn theo tác giả Nguyễn Trọng Phúc thì đánh giá lại là “quá trình xác
định mức độ đạt tới mục tiêu của mục đích dạy học, là mô tả định tính và định
lượng những khía cạnh về kiến thức, kĩ năng, thái độ của học sinh đối chiếu
với những chỉ tiêu của mục đích dự kiến, mong muốn của môn học”. Trong
bài viết về Lý thuyết đánh giá của Phạm Xuân Thanh thì: “Đánh giá là một
thuật ngữ chung để chỉ việc thu thập thông tin một cách có hệ thống và xử lý,

7


phân tích dữ liệu làm cơ sở để đưa ra các quyết định nhằm nâng cao chất
lượng giáo dục”.
Tóm lại, đánh giá là việc đưa ra những kết luận nhận định, phán xét về
trình độ của học sinh. Muốn đánh giá kết quả học tập của học sinh thì việc
đầu tiên là phải kiểm tra, xem xét lại toàn bộ công việc học tập của học sinh,
sau đó tiến hành đo lường để thu thập những thông tin cần thiết, cuối cùng là
đưa ra một quyết định.
Do vậy kiểm tra và đánh giá kết quả học tập của học sinh là hai khâu
có quan hệ mật thiết với nhau. Kiểm tra nhằm cung cấp thông tin để đánh giá
và đánh giá thông qua kết quả của kiểm tra. Hai khâu đó hợp thành một quá
trình thống nhất là KT – ĐG.
1.1.1.2. Vị trí, vai trò của kiểm tra đánh giá trong giáo dục
a) Vị trí của kiểm tra đánh giá trong giáo dục
Kiểm tra – đánh giá có vị trí vô cùng quan trọng và là khâu cuối cùng
không thể thiếu trong quy trình đào tạo, dẫn đến những đổi mới về phương
pháp và chất lượng trong đào tạo. Ta thấy rõ vị trí của kiểm tra đánh giá qua
sơ đồ sau:
Mục tiêu
Nội dung chương trình

8


Phương pháp giảng dạy

Phương tiện
Học sinh

Đánh giá

Kiểm tra

Sơ đồ 1.1: Vị trí của kiểm tra đánh giá trong quá trình giáo dục

9


Hoạt động này không chỉ nhằm ghi nhận kết quả đạt được của học sinh
mà còn hướng vào việc đề xuất những phương hướng đổi mới, cải thiện thực
trạng, điều chỉnh và nâng cao chất lượng, hiệu quả giáo dục. Kiểm tra, đánh
giá có ảnh hưởng hai mặt trong giáo dục: Nó có thể tạo ra những thay đổi tích
cực trong quá trình đào tạo hoặc có thể mang lại những cản trở cho sự phát
triển của giáo dục. Nếu kiểm tra, đánh giá đi chệch hướng mục tiêu đào
tạo không phù hợp với mục đích của kiểm tra, đánh giá thì sẽ đưa đến những
tác động tiêu cực, cản trở quá trình cải tiến và phát triển chương trình, tài liệu
giảng dạy, phương pháp dạy học.
b) Vai trò của kiểm tra đánh giá trong giáo dục
 Đối với học sinh
- Việc đánh giá sẽ kích thích hoạt động học tập, cung cấp cho học sinh
những thông tin phản hồi về phía quá trình học tập của bản thân từ đó học
sinh tự điều chỉnh quá trình học tập.
- Hình thành ở học sinh nhu cầu thói quen tự kiểm tra, đánh giá, giáo
dục động cơ, thái độ đúng đắn.
- Đánh giá cung cấp những thông tin ngược để điều chỉnh hoạt động
học của mình.
- Khuyến khích học sinh có ý thức rèn luyện, bồi dưỡng tinh thần trách
nhiệm và hình thành thói quen tốt trong học tập.

 Đối với giáo viên
- Đánh giá cũng là cơ sở để giáo viên điều chỉnh và hoàn thiện hoạt
động học của học sinh từ đó rút tra những sai lầm điển hình của học sinh và
nguyên nhân của những sai lầm đó và hướng dẫn học sinh tự điều chỉnh, tự
hoàn thiện hoạt động học của mình.
- Cung cấp những thông tin cần thiết về kết quả học tập của từng học
sinh với các mục tiêu về kiến thức, kĩ năng, thái độ.


- Đánh giá cung cấp cho giáo viên những thông tin để đánh giá hiệu quả
quá trình giảng dạy của chính mình. Giáo viên có thể rút ra được những ưu
điểm và nhược điểm của bản thân mình trong phương pháp, phương tiện, hình
thức dạy học và kiểm tra đánh giá đang thực hiện. Từ đó giúp giáo viên kịp
thời điều chỉnh kịp thời nội dung và phương pháp giáo dục.
 Đối với các nhà quản lí giáo dục
Kiểm tra, đánh giá cung cấp cho các nhà quản lí giáo dục các thông tin
cơ bản về thực trạng giảng dạy và học của giáo viên và học sinh, giúp họ
giám sát quá trình giáo dục, phát hiện các vấn đề và có các quyết định kịp thời
điều chỉnh nội dung, cách thức và điều kiện đạt mục tiêu. Kiểm tra, đánh giá
luôn được xem là phương thức quan trọng để giám sát, quản lý con người
trong một lớp học, trong tổ chức vận hành nhà trường.
 Đối với các bậc phụ huynh
Kết quả của việc kiểm tra đánh giá của học sinh giúp các bậc phụ
huynh có sự nhìn nhận khách quan về năng lực học tập của con mình. Từ đó
họ có những sự điều chỉnh và phối hợp với giáo viên và nhà trường trong việc
quản lí con em mình một cách tốt nhất.
1.1.1.3. Các nguyên tắc về việc đánh giá kết quả học tập của học sinh Tiểu
học
Trong văn bản “Quy định đánh giá và xếp loại học sinh Tiểu học” tác giả
đã đưa ra các nguyên tắc về việc đánh giá kết quả học tập của học sinh mà

nhiều tài liệu về lí luận đã đưa ra như sau:
 Kiểm tra đánh giá phải đảm bảo tính khách quan
- Để đảm bảo tính khách quan thì kiểm tra đánh giá cần kết hợp nhiều
phương pháp và kĩ thuật đánh giá khác nhau như: đánh giá định tính, đánh giá
định lượng, kĩ thuật đánh giá truyền thống và hiện đại.
- Đảm bảo môi trường, cơ sở vật chất của nhà trường không ảnh hưởng
tới việc thực hiện kiểm tra đánh giá của học sinh.


 Kiểm tra đánh giá phải đảm bảo tính công bằng
- Giúp học sinh có thể tự vận dụng một cách tích cực, phát triển các
kiến thức và kĩ năng đã học.
- Hình thức kiểm tra phải quen thuộc với học sinh.
- Ngôn ngữ sử dụng trong bài kiểm tra cần đơn giản, rõ ràng, phù hợp
với trình độ của học sinh và không mang hàm ý đánh đố học sinh.
 Kiểm tra đánh giá phải đảm bảo tính toàn diện
- Nội dung kiểm tra đánh giá cần bao quát được toàn bộ nội dung trọng
tâm còn mục tiêu đánh giá cần bao quát hơn về kiến thức, kĩ năng, thái độ.
- Công cụ kiểm tra không chỉ đo lường khả năng ghi nhớ mà còn đánh
giá khả năng vận dụng, phân tích, tổng hợp của học sinh.
- Ngoài ra công cụ kiểm tra không chỉ đánh giá kiến thức, kĩ năng của
học sinh mà còn đánh giá phẩm chất và thái độ của học sinh đối với môn học.
 Kiểm tra đánh giá đảm bảo tính hệ thống
- Việc xác định và làm rõ các mục tiêu và tiêu chí đánh giá phải được
đặt ở mức cao hơn công cụ đánh giá..
- Chuẩn đánh giá phải phù hợp với mục tiêu và chương trình dạy học
trong từng giai đoạn và điều kiện dạy học cụ thể với mọi đối tượng học sinh.
- Kĩ thuật đánh giá cũng phải được lựa chọn dựa trên mục đích đánh

giá.
- Mục tiêu, phương pháp đánh giá và mục tiêu, phương pháp giảng dạy
của giáo viên phải tương thích với nhau.
- Độ khó của bài tập và hoạt động giảng dạy của giáo viên phải thay đổi
thường xuyên để phù hợp với sự phát triển của học sinh theo từng lớp.
- Việc thu thập tư liệu, thông tin đến việc đưa ra các kết luận về việc
học của học sinh phải thật tường minh và rõ ràng.
 Kiểm tra đánh giá đảm bảo tính công khai


Học sinh cần được biết các tiêu chí, yêu cầu đánh giá và cách tiến hành
của các nhiệm vụ của bài kiểm tra mà học sinh sẽ được thực hiện để đạt được
kết quả tốt nhất.
 Kiểm tra đánh giá đảm bảo tính giáo
dục
Việc đánh giá phải góp phần nâng cao kết quả học tập của học sinh.
Qua kết quả đánh giá học sinh nhận thấy được sự tiến bộ của bản thân và cần
phải cố gắng hơn trong môn học.
 Kiểm tra đánh giá đảm bảo tính phát
triển
- Công cụ đánh giá tạo điều kiện cho học sinh khai thác vận dụng tất cả
các kiến thức và kĩ năng của bài kiểm tra vào trong môn học. Nó còn kích
thích học sinh phát huy tính tích cực, tự lực, chủ động và sáng tạo đặc biệt
chú trọng đến thực hành để rèn luyện và phát triển kĩ năng.
- Ngoài ra đánh giá còn hướng đến sự phấn đấu, tiến bộ, góp phần phát
triển động cơ học tập đúng đắn của người học.
1.1.1.4. Các phương pháp KT – ĐG kết quả học tập
a) Phương pháp kiểm tra vấn đáp
 Khái niệm:
Phương pháp vấn đáp là phương pháp hỏi và đáp giữa người dạy và

người học nhằm giúp cho giáo viên biết được mức độ nắm tri thức của học
sinh qua câu trả lời của họ.
Kiểm tra vấn đáp được sử dụng ở mọi thời điểm trong tiết học cũng như
trong khi thi cuối học kì hoặc cuối năm, học sinh cần trình bày bằng ngôn ngữ
nói.
 Ưu điểm:
+ Thu được tín hiệu ngược nhanh chóng ở mọi đối tượng học sinh, thúc
đẩy học sinh học tập thường xuyên có hệ thống, kịp thời điều chỉnh hoạt động
của mình và của học sinh.


+ Kích thích học sinh tích cực, độc lập tư duy, tìm ra câu trả lời chính
xác, đầy đủ và ngắn gọn nhất đồng thời bồi dưỡng cho học sinh năng lực diễn
đạt bằng lời những vấn đề khoa học.
+ Giáo viên có điều kiện tiếp xúc trực tiếp với học sinh, nhờ đó đánh
giá được thái độ của người học. Ngoài ra giúp giáo viên phát hiện ra được
những năng lực đặc biệt của học sinh và những khó khăn mà học sinh đang
gặp phải.
 Nhược điểm:
+ Nếu không vận dụng khôn khéo sẽ mất rất nhiều thời gian.
+ Số lượng câu hỏi ít nên khó bao quát được hết chương trình môn học.
+ Việc đánh giá bị ảnh hưởng bởi các yếu tố chủ quan, học sinh sẽ
được hỏi các câu hỏi khác nhau với thời lượng, điều kiện khách nhau do đó
ảnh hưởng đến tính khách quan.
b) Phương pháp kiểm tra viết
Bài kiểm tra viết yêu cầu học sinh xây dựng câu trả lời hoặc do giáo
viên tự giao cho học sinh dưới hình thức viết. Hình thức kiểm tra này được sử
dụng sau khi học xong một phần của chương, một hay nhiều chương, hoặc
sau khi học xong toàn bộ chương trình SGK và đây cũng là phương pháp
được dùng phổ biến nhất. Xét về dạng thức bài kiểm tra thì có hai loại kiểm

tra viết là kiểm tra viết dạng tự luận và kiểm tra viết dạng trắc nghiệm.
 Ưu điểm:
+ Cùng một lúc có thể kiểm tra cả lớp trong một thời gian nhất định.
+ Cho phép học sinh cân nhắc nhiều hơn khi trả lời.
+ Đánh giá được ở mức độ tư duy cao hơn.
+ Cung cấp bản ghi rõ ràng câu trả lời của học sinh để dùng khi chấm.
+ Dễ quản lý hơn vì bản thân người chấm điểm không tham gia vào bối
cảnh kiểm tra.
+ Giúp học sinh phát triển năng lức diễn đạt bằng ngôn ngữ viết.