Thực trạng giáo dục đạo đức cho trẻ 5 6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề ở một số trường mầm non khu vực phúc yên tỉnh vĩnh phúc

TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON
********

ĐỖ THỊ TÂM

THỰC TRẠNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI THÔNG QUA
TRÒ CHƠI ĐÓNG VAI THEO CHỦ ĐỀ Ở MỘT
SỐ TRƯỜNG MẦM NON KHU VỰC PHÚC
YÊN TỈNH VĨNH PHÚC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục học

HÀ NỘI, 2019


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON
********

ĐỖ THỊ TÂM

THỰC TRẠNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC
CHO TRẺ 5 – 6 TUỔI THÔNG QUA
TRÒ CHƠI ĐÓNG VAI THEO CHỦ ĐỀ Ở MỘT
SỐ TRƯỜNG MẦM NON KHU VỰC PHÚC
YÊN TỈNH VĨNH PHÚC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Chuyên ngành: Giáo dục học
Người hướng dẫn khoa học:

Th.S. TRẦN THANH TÙNG

HÀ NỘI, 2019


LỜI CẢM ƠN
Quá trình tìm hiểu, nghiên cứu khoá luận được sự giúp đỡ, chỉ bảo tận tình
của Th.S Trần Thanh Tùng, em đã tiến hành và hoàn thành khoá luận với đề
tài: “Thực trạng giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo lớn (5-6 tuổi) thông qua trò
chơi đóng vai theo chủ đề ở một số trường mầm non khu vực Phúc Yên tỉnh
Vĩnh Phúc.”
Qua đây em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến thầy Trần Thanh Tùng, các
giáo viên của trường Mầm Non Trưng Nhị,trường mầm non Hoa Hồng cùng
các thầy cô giáo, các bạn sinh viên trong khoa Giáo dục Mầm non và các thầy
cô giáo trong trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 đã tạo điều kiện giúp đỡ em
hoàn thành khoá luận này.
Em xin chân thành cảm ơn!
Xuân Hòa, ngày 15 tháng 5 năm
2019
Sinh viên

Đỗ Thị Tâm


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam đoan đây là công trình nghiên cứu của riêng tôi. Các số liệu,
căn cứ, kết quả có trong khóa luận là trung thực. Đề tài của tôi chưa được công

bố trong bất kì công trình nghiên cứu khoa học nào.
Xuân Hòa, ngày 15 tháng 5 năm
2019
Sinh viên

Đỗ Thị Tâm


DANH MỤC CÁC BẢNG
Bảng 2.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên về giáo dục đạo đức cho trẻ 56 tuổi thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề ............................................. 18
Bảng 2.2. Thực trạng đảm bảo nội dung giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6 tuổi
thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề........................................................ 21
Bảng 2.3. Thực trạng việc lập kế hoạch và tổ chức cho trẻ chơi trò chơi đóng
vai theo chủ đề................................................................................................. 22
Bảng 2.4. Thực trạng về việc tạo môi trường chơi cho trẻ chơi trò chơi ..... 24
đóng vai theo chủ đề ....................................................................................... 24
Bảng 2.5 . Thực trạng về việc thực hiện các yêu cầu để giáo dục đạo đức
cho trẻ thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề
.................................................. 26


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .............................................................................................................. 1
1. Lý do chọn đề tài ............................................................................................. 1
2. Mục đích nghiên cứu....................................................................................... 2
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu............................................................... 2
3.1. Khách thể nghiên cứu................................................................................... 2
3.2. Đối tượng nghiên cứu ................................................................................... 2
4. Giả thuyết khoa học ........................................................................................ 2
5. Nhiệm vụ nghiên cứu ...................................................................................... 2

6. Phạm vi nghiên cứu......................................................................................... 3
7. Phương pháp nghiên cứu................................................................................ 3
7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận ................................................................. 3
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn ............................................................. 3
7.3. Phương pháp xử lý số liệu ............................................................................ 3
8. Cấu trúc đề tài ................................................................................................. 3
Chương 1: CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU ........................ 4
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề........................................................................... 4
1.1.1. Một số nghiên cứu của tác giả nước ngoài............................................... 4
1.1.2. Một số nghiên cứu của tác giả trong nước ............................................... 4
1.2. Một số đặc điểm tâm lí của trẻ mẫu giáo ................................................... 5
1.2.1. Sự phát triển cảm xúc và tình cảm của trẻ mẫu giáo lớn ........................ 5
1.2.2. Sự phát triển ý chí ...................................................................................... 6
1.2.3. Sự xác định ý thức bản ngã ....................................................................... 6
1.2.4. Sự phát triển về tư duy ............................................................................... 7
1.2.5. Sự phát triển ngôn ngữ .............................................................................. 7
1.3. Một số khái niệm cơ bản của đề tài ............................................................ 7
1.3.1. Khái niệm đạo đức, giáo dục đạo đức ....................................................... 7
1.3.2. Con đường và phương tiện giáo dục đạo đức........................................... 8
1.3.3. Giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo........................................................... 9
1.4. Trò chơi đóng vai theo chủ đề................................................................... 13


1.4.1. Khái niệm trò chơi đóng vai theo chủ đề ................................................ 13
1.4.2. Đặc điểm của trò chơi đóng vai theo chủ đề........................................... 13
1.4.3. Cấu trúc của trò chơi đóng vai theo chủ đề............................................ 13
1.4.4. Mức độ của trò chơi theo độ tuổi ............................................................ 14
1.4.5. Ý nghĩa và vai trò của trò chơi đối với trẻ............................................... 15
1.4.6. Biện pháp tổ chức trò chơi đóng vai theo chủ đề cho trẻ....................... 16
Chương 2: THỰC TRẠNG GIÁO DỤC ĐẠO ĐỨC CHO TRẺ 5-6 TUỔI

THÔNG QUA TRÒ CHƠI ĐÓNG VAI THEO CHỦ ĐỀ Ở MỘT SỐ
TRƯỜNG MẦM NON KHU VỰC PHÚC YÊN TỈNH VĨNH PHÚC ........ 18
2.1. Thực trạng giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6 tuổi thông qua trò chơi đóng
vai theo chủ đề ................................................................................................... 18
2.1.1. Thực trạng nhận thức của giáo viên về giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6
tuổi
thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề........................................................... 18
2.1.2. Thực trạng đảm bảo nội dung giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6 tuổi thông
qua trò chơi đóng vai theo chủ đề ..................................................................... 20
2.1.3. Thực trạng việc lập kế hoạch và tổ chức cho trẻ chơi trò chơi đóng vai
theo chủ đề.......................................................................................................... 22
2.1.4. Thực trạng về việc tạo môi trường chơi cho trẻ chơi trò chơi đóng vai
theo chủ đề.......................................................................................................... 24
2.1.5. Thực trạng về việc thực hiện các yêu cầu để giáo dục đạo đức cho trẻ
thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề........................................................... 26
2.2. Nguyên nhân dẫn đến thực trạng giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6 tuổi
thông

qua

trò

chơi

đóng

vai

theo

chủ

đề.................................................................... 28
2.1.1. Nguyên nhân từ phía giáo viên ............................................................... 28
2.2.2. Nguyên nhân từ phía trẻ.......................................................................... 29
2.2.3. Nguyên nhân về cơ sở vật chất của nhà trường .....................................
30
Chương 3: ĐỀ XUẤT BIỆN PHÁP NÂNG CAO HIỆU QUẢ GIÁO DỤC
ĐẠO ĐỨC CHO TRẺ 5 - 6 TUỔI THÔNG QUA TRÒ CHƠI ĐÓNG VAI
THEO CHỦ ĐỀ................................................................................................. 32
3.1. Đối với giáo viên ......................................................................................... 32


3.2. Đối với trẻ.................................................................................................... 34
3.3. Đối với nhà trường và các cấp quản lí ..................................................... 35
3.4. Đối với phụ huynh.................................................................................... 36
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ ................................................................... 37
TÀI LIỆU THAM KHẢO ................................................................................ 39
PHỤ LỤC


MỞ ĐẦU
1. Lý do chọn đề tài

1


Bàn về vấn đề đạo đức Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói: “ Đạo đức
như gốc của cây, ngọn nguồn của cuộc sống, sức mạnh của con người. Sức có
mạnh mới gánh được nặng và đi được xa”. Người đặc biệt quan tâm đến thế

hệ trẻ, đặc biệt là thiếu niên nhi đồng. Từ thuở ấu thơ ai trong chúng ta cũng
quen thuộc với 5 điều Bác Hồ dạy thiếu niên nhi đồng, lời dạy của Bác được
treo trang trọng trong mỗi lớp học của các em lứa tuổi mẫu giáo, tiểu học như
một biểu tượng về bài học đạo đức:
“Yêu tổ quốc, yêu đồng bào
Học tập tốt, lao động tốt
Đoàn kết tốt, kỷ luật tốt
Giữ gìn vệ sinh thật tốt
Khiêm tốn, thật thà, dũng cảm.”
Chủ tịch Hồ Chí Minh đã từng nói:
“ Hiền dữ phải đâu là tính sẵn
Phần nhiều do giáo dục mà nên”.
Cổ nhân xưa cũng đã dạy:
“ Tre non dễ uốn, tre già nổ đốt”.
“Bé chẳng vin, cả gẫy cành”
Câu nói ấy của người đời đã khẳng định ý nghĩa to lớn của việc giáo
dục đạo đức cho con người ngay từ thuở còn thơ, đặc biệt là lứa tuổi mầm
non. Vì giai đoạn lứa tuổi mầm non là giai đoạn đặt nền móng cho sự hình
thành và phát triển nhân cách toàn diện của trẻ sau này. Có rất nhiều phương
tiện để giáo dục đạo đức cho trẻ mầm non, xong có một phương tiện không
thể thiếu đó là qua các hoạt động trò chơi đóng vai theo chủ đề.
Mỗi chủ đề ở chương trình mầm non được biên soạn giúp trẻ hình
thành và phát triển tối đa khả năng của mình trong đó có sự phát triển về nhân
cách.

2


Bằng hình thức đóng vai sẽ giúp các em hình dung được thế giới thu nhỏ trong
các tình huống cụ thể, từ đó kích thích sự hình thành và phát triển nhân cách

trẻ.
Việc giáo dục đạo đức cho trẻ mầm non thông qua trò chơi đóng vai
theo chủ đề rất thiết thực và cần được quan tâm hơn nữa để nâng cao hiệu quả
giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo. Vì vậy tôi chọn đề tài : “Thực trạng
giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề ở
một số trường mầm non khu vực Phúc Yên tỉnh Vĩnh Phúc”
2. Mục đích nghiên cứu
Tìm hiểu thực trạng về việc giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6 tuổi thông qua
trò chơi đóng vai theo chủ đề. Từ đó đề xuất một số biện pháp để nâng cao
hiệu quả việc giáo dục đạo đức cho trẻ mầm non thông qua hoạt động này.
3. Đối tượng và khách thể nghiên cứu
3.1. Khách thể nghiên cứu
Quá trình giáo dục đạo đức cho trẻ 5 -6 tuổi
3.2. Đối tượng nghiên cứu
Thực trạng giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai
theo chủ đề.
4. Giả thuyết khoa học
Hoạt động giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6 tuổi đã được giáo viên quan
tâm tuy nhiên hiệu quả chưa cao. Nếu có các biện pháp phù hợp để giáo dục
đạo đức cho trẻ 5-6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề thì sẽ nâng
cao
được hiệu quả của việc giáo dục đạo đức cho trẻ.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Tìm hiểu cơ sở lí luận của việc giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo thông
qua trò chơi đóng vai theo chủ đề.
Khảo sát thực trạng giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6 tuổi thông qua trò
chơi đóng vai theo chủ đề.
3

Đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6 tuổi
thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề.
6. Phạm vi nghiên cứu
Trẻ 5-6 tuổi của trường mầm non Trưng Nhị ( thành phố Phúc Yên –
Vĩnh Phúc), trường mầm non Hoa Hồng ( thành phố Phúc Yên – Vĩnh Phúc).
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
7.2.1. Phương pháo điều tra
7.2.2. Phương pháp quan sát
7.2.3. Phương pháp phỏng vấn
7.3. Phương pháp xử lý số liệu
8. Cấu trúc đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận thì khóa luận của tôi gồm 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lí luận của vấn đề nghiên cứu
Chương 2: Thực trạng giáo dục đạo đức cho trẻ 5-6 tuổi thông qua trò
chơi đóng vai theo chủ đề ở một só tru
Chương 3: Đề xuất biện pháp nâng cao hiệu quả giáo dục đạo đức cho
trẻ 5-6 tuổi thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề

4


Chương 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA VẤN ĐỀ NGHIÊN CỨU
1.1. Lịch sử nghiên cứu vấn đề
Giáo dục, đặc biệt là giáo dục đạo đức là vấn đề luôn được xã hội quan
tâm hàng đầu. Vì vậy trên Thế giới cũng như trong nước đã có rất nhiều công
trình nghiên cứu về vấn đề này.
1.1.1. Một số nghiên cứu của tác giả nước ngoài

Trong cuốn: “hoạt động, ý thức, nhân cách” của tác giả A.N.Leonchiep
nói về: “hoạt động, ý thức với sự hình thành và phát triển nhân cách của con
người.”
Tác giả Francois Jullien đã tìm ra nền tảng để hình thành đạo đức cho
con người thông qua cuốn “xác lập cơ sở cho đạo đức”.
Và rất nhiều các tác giả khác nghiên cứu về vấn đề này như: “Tâm lí
học tình cảm” – P.M.Iacovson, cuốn “Những cảm xúc của con người” của
K.Izard... và nhiều tác giả khác, mỗi tác giả tìm hiểu về một nội dung, khía
cạnh cụ thể.
1.1.2. Một số nghiên cứu của tác giả trong nước
Trong cuốn “Giáo dục học mầm non” do Đào Thanh Âm chủ biên đã
nói về ý nghĩa, nhiệm vụ, nội dung, nguyên tắc và phương pháp giáo dục đạo
đức cho trẻ mẫu giáo.
PGS-TS Nguyễn Ánh Tuyết cũng đã đưa ra những nhận định của mình
về vai trò của trò chơi đóng vai theo chủ đề với sự phát triển chung của trẻ qua
cuốn “Giáo dục mầm non những vấn đề lí luận và thực tiễn”
Muôn Thị Xuyến “Nghiên cứu mức độ lĩnh hội một số kinh nghiệm đạo
đức quy tắc hành vi của trẻ mẫu giáo từ 3 – 6 tuổi”, Đại học Sư phạm Hà Nội
1998.
Trong cuốn “ Tâm lí học lứa tuổi mầm non” của nhà xuất bản Đại học
Sư phạm Hà Nội, 2007, Nguyễn Ánh Tuyết cũng đã nghiên cứu về sự ảnh
hưởng của trò chơi đóng vai theo chủ đề với trẻ mầm non.
5


Như vậy không chỉ các tác giả nước ngoài mà các tác giả trong nước
cũng rất quan tâm và có rất nhiều nghiên cứu về vấn đề giáo dục đạo đức cho
trẻ mầm non thông qua trò chơi đóng vai theo chủ đề, nghiên cứu về sự ảnh
hưởng của trò chơi đóng vai theo chủ đề với trẻ mầm non.
1.2. Một số đặc điểm tâm lí của trẻ mẫu giáo

1.2.1. Sự phát triển cảm xúc và tình cảm của trẻ mẫu giáo lớn
Có nhiều những nghiên cứu về tâm lí trẻ ở độ tuổi mẫu giáo đều cho
rằng: đây là giai đoạn mà tình cảm, cảm xúc của trẻ phát triển một cách mạnh
mẽ nhất. Trẻ giàu tình cảm, dễ xúc động, trẻ hành động theo cảm xúc của
mình và biết điều khiển hành động ấy theo cảm xúc. Trẻ ở giai đoạn này có
thể thể hiện một hành vi tốt vì trước đó trẻ vừa được động viên, khen ngợi
hoặc ngược
lại
Ở độ tuổi này cảm xúc và tình cảm của trẻ phát triển hơn rất nhiều so
với độ tuổi mẫu giáo nhỡ. Trẻ mẫu giáo đặc biệt là mẫu giáo lớn rất giàu tình
cảm, trẻ rất dễ xúc động và là giai đoạn tình cảm, cảm xúc của trẻ phát triển
mãnh liệt nhất. Trẻ xuất hiện tình cảm bạn bè, các mối quan hệ và giao tiếp
của trẻ trở nên phức tạp hơn
Trẻ thể hiện các sắc thái cảm xúc khác nhau khi tiếp xúc với các đối
tượng khác nhau. Tuy vậy nhưng đời sống cảm xúc của trẻ dễ dao động, thay
đổi.
Không chỉ trẻ ở độ tuổi hài nhi mà trẻ mẫu giáo lớn cũng rất cần có
được sự thương yêu, quan tâm trìu mến thậm chí là ôm ấp vỗ về từ người lớn.
Trẻ sẽ cảm thấy rất vui mừng khi nhận được sự quan tâm hay khen ngợi.
Trong cuộc sống hàng ngày trẻ thể hiện rõ tính độc lập, tự tin, và ham hiểu
biết, đặc biệt là trong giao tiếp và vui chơi với mọi người. Chúng biết bảo
ban nhau,
nhường nhịn và có thể chăm sóc, dỗ dành em bé khi được người lớn giao cho.

6


Giáo dục cho trẻ những tình cảm đạo đức đúng đắn trong giai đoạn này
là việc làm vô cùng cần thiết, nó giúp hình thành và phát triển đạo đức cho trẻ,
tạo động lực để trẻ có hành vi, thái độ đúng đắn sau này…

1.2.2. Sự phát triển ý chí
Độ tuổi này trẻ đã được người lớn giao cho một số công việc nhỏ như:
trông em, nhặt rau hay thậm chí là quét nhà... qua các công việc đó trẻ dần xác
định được mục đích của hành động mà trẻ đang làm và luôn cố gắng để hoàn
thành tốt nhiệm vụ của mình.
Trẻ biết sắp xếp thời gian để có thể chơi và cũng có thể hoàn thành
nhiệm vụ mà người lớn giao cho. Tính kế hoạch dần được xuất hiện ở trẻ mẫu
giáo lớn khi mà trẻ vừa muốn được chơi nhưng cũng muốn hoàn thành nhiệm
vụ để
được người lớn khen ngợi, hài lòng về trẻ.
Sự phát triển ý chí của trẻ mạnh hay yếu phụ thuộc rất nhiều vào sự
dạy dỗ của người lớn như bố mẹ, cô giáo và những người thân xung quanh
trẻ. Người lớn không chỉ là người giao nhiệm vụ cho trẻ mà còn phải hướng
dẫn, tạo động lực để trẻ hoàn thành công việc
1.2.3. Sự xác định ý thức bản ngã
Ý thức bản ngã xuất hiện giúp trẻ ý thức và biết điều chỉnh hành vi của
mình cho phù hợp, đúng đắn. Ở trẻ ý thức bản ngã có từ cuối tuổi ấu nhi, nếu
như ở tuổi hài nhi mọi hoạt động của trẻ đều phụ thuộc vào người lớn (đói
người lớn cho ăn, rét người lớn cho mặc...) thì đến cuối tuổi ấu nhi khi ý thức
bản ngã xuất hiện thì trẻ dần tách mình khỏi người khác. Từ đó có thể thấy
tiền đề của ý thức bản ngã của trẻ mầm non là việc tự tách mình khỏi người
khác.
Ở tuổi mẫu giáo lớn trẻ tự ý thức được nhiều thứ hơn. Trẻ có khuynh
hướng cảm nhận về bản thân tích cực hơn. Không chỉ có vậy, ở độ tuổi này trẻ
còn biết được giới tính là nam hay nữ và còn biết được cách cư xử, hành vi
sao cho phù hợp với giới tính của mình.
7


Trong giai đoạn tuổi mẫu giáo này trẻ có những thay đổi căn bản về

hành vi đó là đổi từ hành vi bộc phát sang hành vi mang tính xã hội còn gọi là
hành vi mang tính nhân cách
1.2.4. Sự phát triển về tư duy
Trẻ mẫu giáo lớn phát triển cả 3 loại tư duy tuy nhiên tư duy trực quan
phát triển mạnh. Nó tạo điều kiện tốt nhất để trẻ cảm thụ các hình tượng trong
các môn học như: tạo hình, văn học... ngoài ra tư duy của trẻ thực tế hơn, trẻ
biết được đâu là thực đâu là giả. Trẻ có thể tư duy được các hình trong không
gian, các con số trong toán học.
1.2.5. Sự phát triển ngôn ngữ
Trẻ nói thành thạo tiếng mẹ đẻ, trẻ có thể giao tiếp một cách tự tin với
mọi người xung quanh thậm chí trẻ còn biết kết hợp cả ngôn ngữ cơ thể trong
giao tiếp.
Trẻ có thể sử dụng ngôn ngữ của nhiều đối tượng khác nhau khi chơi
cùng người khác (trẻ có thể đóng vai thành người mẹ, con, bác sĩ, người bán
hàng...)
Có thể diến đạt ngôn ngữ mạch lạc, rõ ràng, thể hiện rõ ý đồ của mình
trong lời nói.
Tuy vậy mức độ thành thạo về ngôn ngữ của trẻ còn phụ thuộc rất nhiều
vào sự dạy dỗ của người lớn. Vì vậy cần phải có những biện pháp nhất định để
giúp phát triển ngôn ngữ ở trẻ.
1.3. Một số khái niệm cơ bản của đề tài
1.3.1. Khái niệm đạo đức, giáo dục đạo đức
“Đạo đức là một thành tố thể hiện tính cách và phẩm chất giá trị của con
người. Nó là hệ thống các nguyên tắc, chuẩn mực hướng con người đến cái
thiện, cái tốt đẹp nhằm giúp con người nhận biết và điều chỉnh hành vi của
mình cho phù hợp với xã hội.” [12]

8

Đạo đức mang tính tự nguyện chứ không ép buộc. Mỗi con người tự
mình điều chỉnh hành vi của mình sao cho chuẩn mực, hướng hành động của
mình trở nên tốt đẹp và ngăn cản những điều xấu
“Giáo dục đạo đức là một hoạt động của nhà giáo dục nhằm mục đích
xây dựng cho trẻ những tính cách, phẩm chất tốt đẹp. Giúp trẻ biết được các
quy tắc, chuẩn mực, hành vi đúng đắn trong cư xử và trong các hoạt động với
bạn bè, gia đình và toàn xã hội. Giáo dục đạo đức còn bồi dưỡng cho trẻ để trẻ
hướng tới những điều thiện, điều tốt đẹp.” [1, tr.158]
Giáo dục đạo đức có ý nghĩa rất quan trọng trong sự nghiệp giáo dục con
người nói chung và trong sự nghiệp giáo dục trẻ nói riêng.
1.3.2. Con đường và phương tiện giáo dục đạo đức
1.3.2.1. Con đường giáo dục đạo đức
Đạo đức tồn tại trong mọi lĩnh vực đời sống của con người. Kết quả
của hành vi đạo đức được đánh giá theo các phạm trù đạo đức xã hội như tốt,
xấu, thiện, ác,... từ sự tồn tại của đạo đức ta có các con đường giáo dục đạo
đức:
Thứ nhất: bồi dưỡng, nâng cao nhận thức giáo dục đạo đức thông qua
hoạt động dạy học đặc biệt là các môn có liên quan như: đạo đức, giáo dục
công dân, văn học,... thông qua các môn học này người học sẽ nắm được
phương thức hành vi đạo đức, cách ứng xử phù hợp.
Thứ hai: xây dựng những thói quen hành vi đạo đức thông qua tổ chức
đời sống, các hoạt động giao lưu để tích lũy về đạo đức.
Tập luyện và rèn luyện các hành vi đạo đức thông qua các hạt động giao
lưu và thông qua đời sống hàng ngày. Xây dựng những thói quen hành vi tốt
và loại bỏ những thói quen hành vi xấu, không đúng chuẩn mực của xã hội.

9


1.3.2.2. Phương tiện giáo dục đạo đức

Từ hai con đường giáo dục đạo đức trên, có các phương tiện giáo dục
đạo đức sau: thành tựu văn hóa – văn nghệ, các loại hình hoạt động và giao
lưu của học sinh, rèn luyện trong thực tiễn đời sống để tích lũy thành kinh
nghiệm đạo đức.
Việc sử dụng con đường và phương tiện giáo dục đạo đức phải làm sao
để khơi gợi được nhu cầu đạo đức của trẻ. Vì khi trẻ có nhu cầu thực sự thì trẻ
mới thực hiện nó một cách tích cực và mang lại hiệu quả cao.
1.3.3. Giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo
1.3.3.1. Ý nghĩa của việc giáo dục đạo đức đối với trẻ mẫu giáo
Giáo dục đạo đức có ý nghĩa rất quan trọng trong giáo dục con người
đặc biệt là trong giáo dục mầm non.
Nếu giáo dục nhân cách cho con người là cả một quá trình dài thì giáo
dục mầm non sẽ là khâu đầu tiên của giáo dục nhân cách con người. Việc hình
thành nhân cách cho con người phải bắt đầu ngay từ lứa tuổi nhà trẻ, mẫu giáo
tạo tiền đề phát triển về sau này. Trẻ em không phải ngay từ lúc sinh ra đã
mang những phẩm chất đạo đức chuẩn mực mà là kết quả của cả một quá
trình giáo dục và tự giáo dục. ở trẻ mầm non dưới sự tác động của nhà giáo
dục hay của những người lớn đặc biết là người thân trong gia đình trẻ đã có
những biểu
tượng đầu tiên về đạo đức như: tốt, xấu, hư, ngoan,... trẻ biết được những điều
đươc làm và không được làm, dần dần trẻ có hành vi theo những khái niệm,
biểu tượng mà trẻ đã được tiếp nhận. Những hành vi đạo đức đúng đắn được
hình thành ở trẻ và được lưu giữ, để lại những ấn tượng đến suốt đời. Vì vậy
giáo dục đạo đức cho trẻ ngay từ những năm tháng đầu đời là rất quan trọng,
nó ảnh hưởng trực tiếp đến sự hình thành và phát triển nhân cách của trẻ sau
này
Hơn nữa trẻ ở tuổi mẫu giáo tâm lí của trẻ bị chi phối bởi tính hình
tượng
và tính dễ cảm xúc, trẻ rất dễ đồng cảm với những thứ xung quanh cho nên đây
10

là giai đoạn vàng để giáo dục đạo đức cho trẻ, giáo dục cho trẻ lòng nhân ái,
những phẩm chất đạo đức, xã hội, uốn nắn cho trẻ những hành vi, thói quen
ngay từ những năm tháng đầu đời để tránh những sai lệch sẽ càng khó sửa khi
trẻ lớn lên.
Giáo dục đạo đức cho trẻ không chỉ ảnh hưởng đến sự hình thành và
phát triển nhân cách mà nó còn liên quan đến giáo dục thẩm mỹ, giáo dục trí
tuệ, giáo dục thể chất, giáo dục lao động cho trẻ.
+ Đối với giáo dục thẩm mỹ: những cảm xúc, tình cảm đạo đức tốt đẹp,
những hành vi văn minh là cơ sở của việc giáo dục đạo đức. Nó giúp trẻ thích
cái đẹp, muốn hướng tới cái đẹp và có mong muốn tạ ra cái đẹp.
+ Đối với giáo dục trí tuệ: hình thành ở trẻ khả năng nhận xét, đánh giá
thái độ, hành vi đạo đức của bản thân và của người khác.
+ Đối với giáo dục thể chất,lao động: giáo dục trẻ có thói quen vệ sinh
sạch sẽ, biết giúp đỡ người lớn một số công việc nhẹ nhàng, vừa sức từ đó góp
phần giáo dục thể chất, lao động ở trẻ
1.3.3.2. Nội dung giáo dục đạo đức cho trẻ mẫu giáo
Để giáo dục trẻ một cách toàn diện, đạt được mục tiêu giáo dục thì nhà
trường cần phải tổ chức hợp lý các hoạt động dạy học. Qua hoạt động học đó
học sinh lĩnh hội được các kiến thức, tri thức
Con đường để giáo dục cho trẻ thực chất là loại hình hoạt động cơ bản
được tổ chức với sự tham gia tích cực của người học theo hướng đã xã định.
Đạo đức tồn tại trong mọi hoạt động, mọi lĩnh vực. Nó có thể tồn tại
dưới dạng tri thức như các khái niệm, chuẩn mực, hệ thống các nguyên tắc,
quy định về đạo đức, các phẩm chất đạo đức và cách để đánh giá về giá trị
đạo đức. Nó có thể tồn tại dưới các hành động, hành vi của con người như
cách cư xử, nói năng, các hành động trong cuộc sống hàng ngày với những
người thân, bạn bè, gia đình và xã hội. Dù đạo đức tồn tại dưới dạng các tri
thức hay dưới dạng

11


các hoạt động hành vi thì nó cũng góp phần hình thành nên đạo đức của con
người, có 2 con đường để giáo dục đạo đức:
Thứ nhất: giáo dục lòng nhân ái (tình thương), đạo đức và những nhân
tố sơ đẳng của lòng yêu nước
Được sống trong tình yêu thương là mong muốn của tất cả mọi người
đặc biệt là trẻ nhỏ. Trẻ luôn mong muốn được yêu thương, chăm sóc, vỗ về.
Giáo dục tình yêu thương cho trẻ không chỉ giúp trẻ biết yêu thương người
khác mà còn đáp ứng được nhu cầu của trẻ, làm cho cuộc sống của trẻ trở nên
ý nghĩa và đủ đầy hơn. Suy cho cùng tình thương cũng là cái cốt lõi của đạo
đức.
Giáo dục lòng nhân ái cho trẻ là giáo dục cho trẻ tình yêu đối với gia
đình: trẻ cần biết được những thành viên trong gia đình là những người thân
ruột thịt, họ luôn dành cho trẻ những tình cảm tốt đẹp và yêu thương trẻ rất
nhiều. Để từ đó trẻ biết các thành viên trong gia đình cần phải sống chan chứa
tình cảm, biết yêu thương, đùm bọc và sống hòa thuận với nhau, giúp đỡ lẫn
nhau trong mọi hoạt động của cuộc sống. Giáo dục lòng nhân ái còn là giáo
dục cho trẻ có tình yêu, thái độ quan tâm đến mọi người xung quanh: đây là
một phần rất quan trọng trong giáo dục lòng nhân ái cho trẻ. Thông qua đó trẻ
biết thể hiện tấm lòng, sự lương thiện của mình, trẻ biết chia sẻ, giúp đỡ
những
người xung quanh (giúp đỡ bố mẹ những việc nhỏ như nhặt rau, giúp đỡ cô
giáo, các bạn, những người già yếu); biết quan tâm đế người khác (thấy người
thân, cô giáo, các bạn mệt biết quan tâm chăm sóc, hỏi han...); biết yêu mến,
nhường nhịn những em bé nhỏ hơn mình. Ngoài ra còn giáo dục cho trẻ tình
yêu thiên nhiên, yêu cuộc sống: giáo dục trẻ biết yêu quý, bảo vệ, chăm sóc
cây cối, con vật, biết yêu quý cuộc sống của trẻ và sống một cách hài hòa

Cùng với việc giáo dục lòng nhân ái cũng rất cần giáo dục cho trẻ
những nhân tố sơ đẳng về lòng yêu nước. Điều này giúp ích rất nhiều khi trẻ
lớn khôn. Đối với trẻ mẫu giáo có thể giáo dục cho trẻ từ những điều đơn giản
12


như tình yêu với bác hồ, quê hương, dạy trẻ nhận biết cờ Tổ quốc, các kì quan,
danh lam

13


thắng cảnh ở địa phương trẻ sống hoặc của cả đất nước, ngoài ra có thể dạy
cho trẻ về các nhân vật lịch sử nổi bật,... tất cả những điều này sẽ tác động tích
cức đến tình cảm đạo đức của trẻ mặc dù sự hiểu biết của trẻ vaanc còn hạn
chế.
Thứ hai là giáo dục quan hệ bạn bè, xây dựng lớp học đoàn kết thân ái.
Tuổi mẫu giáo trẻ bắt đầu cùng chơi với nhau nhất là trẻ mẫu giáo lớn.
ở trẻ bắt đầu hình thành các mối quan hệ, trẻ đã có bạn thân. Các mối quan hệ
này của trẻ ảnh hưởng rất nhiều đến sự phát triển nhân cách của trẻ. Vì vậy
việc giáo dục quan hệ bạn bè cho trẻ là rất cần thiết đòi hỏi giáo viên phải nắm
vững nội dung cơ bản theo từng độ tuổi để có những phương pháp tác động
đến trẻ phù hợp và kịp thời
Đối với trẻ mẫu giáo lớn không chỉ giáo dục trẻ biết chơi hòa thuận,
biết tự giải quyết các xích mích, mâu thuẫn giữa các trẻ mà còn dạy trẻ biết tự
tập hợp nhau để chơi chung, biết những quy tắc ứng xử cần thiết trong quan
hệ bạn bè, mở rộng cho trẻ về quan hệ bạn bè (bạn bè tốt)
Thứ ba là giáo dục những quy tắc lễ phép và văn hóa, những tính tốt.
Giáo dục cho trẻ những quy tắc lễ phép như phải biết chào hỏi, thưa
gửi, cảm ơn,... dạy trẻ những hành vi văn hóa trong cuộc sống hàng ngày như

không xả rác bừa bãi, không bẻ cây... biết giúp đỡ mọi người xung quanh đặc
biệt là
người già và những em bé nhỏ hơn mình.
Cần giáo dục cho trẻ những đức tính tốt, kịp thời động viên và tuyên
dương, phát triển các đức tính tốt của trẻ, ngăn chặn ngay những đức tính xấu
dù những đức tính ấy mới chỉ là biểu hiện. Một số nững đức tính tốt cần rèn
luyện cho trẻ là:
Tính tự lập: tự làm những việc mà trẻ có thể làm được, không ỷ lại vào
người khác.
Tính ngăn nắp: biết cất các đồ dùng sau khi sử dụng xong đúng nơi,
đúng
14


vị trí; không vứt bừa bãi đồ dùng, đồ chơi.

15


Tính mạnh dạn: mạnh dạn trong cuộc sống hàng ngày, mạnh dạn trong
giao tiếp, biết nói lên ý kiến cá nhân của mình.
Tính kỷ luật: biết tôn trọng những quy tắc trong các hoạt động sinh hoạt
chung, biết nghe lời người lớn.
Ngoài ra cần phải giáo dục cho trẻ những hành vi phù hợp với lứa tuổi
của trẻ tạo nền tảng để trẻ tự tin bước vào cấp học tiếp theo.
1.4. Trò chơi đóng vai theo chủ đề
1.4.1. Khái niệm trò chơi đóng vai theo chủ đề
“Trò chơi đóng vai theo chủ đề hay còn được gọi là trò chơi giả bộ. Trò
chơi này mô tả lại những gì diễn ra trong cuộc sống sinh hoạt hàng ngày của
trẻ. Trò chơi đóng vai theo chủ đề là một hoạt động chủ đạo của trẻ lứa tuổi

mẫu giáo nó giúp hình thành ở trẻ các kỹ năng và phát triển nhân cách.” [12]
Trẻ ở lứa tuổi mẫu giáo đã có ý thức về bản thân,biết phân biệt mình với
người khác trong cộng đồng. Trẻ rất thích bắt chước người lớn, muốn được
làm
người lớn nhưng trên thực tế trẻ chưa đủ khả năng để làm điều này. Từ đó tạo
nên mâu thuẫn gay gắt giữa mong muốn và khả năng của trẻ. Trò chơi đóng
vai theo chủ đề ra đời giúp trẻ giải quyết mâu thuẫn này, ở trò chơi này trẻ sẽ
hóa thân thành người lớn và làm các công việc, có nghề nghiệp khác nhau
như: bác sĩ, người bán hàng, giáo viên,...
1.4.2. Đặc điểm của trò chơi đóng vai theo chủ đề
Trò chơi đóng vai theo chủ đề giúp trẻ thỏa mãn nhu cầu xã hội của
mình. Trẻ mong muốn, khát khao được sống một cuộc sống như người lớn
nhưng trên thực tế lại không thể được, qua trò chơi trẻ có thể hợp thành các
nhóm sau đó thỏa thuận để mỗi trẻ trở thành một nhân vật trong cuộc sống.
Trò chơi này là sự tái tạo các mối quan hệ và các chức năng lao động.
1.4.3. Cấu trúc của trò chơi đóng vai theo chủ đề
Trò chơi đóng vai theo chủ đề có cấu trúc khá phức tạp. Nó bao gồm:
chủ đề chơi, nội dung chơi, mối quan hệ của trẻ trong trò chơi,...
16


1.4.3.1. Chủ đề và nội dung của trò chơi đóng vai theo chủ đề
Trò chơi đóng vai theo chủ đề phản ánh cuộc sống hàng ngày xung
quanh trẻ. Những gì có thật ở hiện thực mà đượcphản ánh vào trò chơi
được gọi là chủ đề chơi. Cuộc sống hàng ngày của trẻ càng được tiếp
xúc rộng rãi thì chủ đề chơi càng phong phú. Có thể có các chủ đề chơi
như: bán hàng, xây dựng, bác sĩ,...
Nội dung của trò chơi là những hoạt động của người lớn mà đứa trẻ
nhận thức được, hiều được và phản ánh lại vào trò chơi. Việc tái tạo lại
những hành động ấy trở thành nội dung chơi của trẻ.

1.4.3.2. Mối quan hệ của trẻ trong trò chơi
Có hai mối quan hệ giữa trẻ trong trò chơi đó là: quan hệ chơi và quan
hệ thực.
+ Quan hệ chơi: đó là mối quan hệ của các vai trong trò chơi, nó mô
phỏng lại những gì có thật trong cuộc sống hàng ngày.
Ví dụ: quan hệ giữa mẹ và con, quan hệ giữa bác sĩ và bệnh nhân.
+ Những quan hệ thực: đó là quan hệ qua lại giữa những trẻ, những
người
cùng tham gia trò chơi, cùng thực hiện công việc chung.
Trong trò chơi đóng vai theo chủ đề các quan hệ xã hội được bộc lộ, các
vai chơi phải tạo ra các mối quan hệ khác nhau và các vai chơi phải tuân thủ
luật lệ hành động của vai chơi.
1.4.4. Mức độ của trò chơi theo độ tuổi
Vào 3 tuổi trò chơi đóng vai theo chủ đề bắt đầu xuất hiện ở trẻ. Nhưng
ở độ tuổi này có khi trẻ có vai, có khi không, đó chỉ là hành động mô phỏng
lại cái mà trẻ thích chứ trẻ chưa biết được là trẻ đang trong vai gì. Trẻ dễ bị
lôi cuốn bởi các đồ chơi hấp dẫn nên trẻ không cố định một vai trong một tình
huống mà có thể là vài vai.

17