CÁC MÓN ĂN SỬ DỤNG NGUYÊN LIỆU NGÔ TRONG ẨM THỰC ĐƯỜNG PHỐ MEXICO

TRƯỜNG ĐẠI HỌC HÀ NỘI
KHOA TIẾNG TÂY BAN NHA

CÁC MÓN ĂN SỬ DỤNG NGUYÊN LIỆU
NGÔ
TRONG ẨM THỰC ĐƯỜNG PHỐ MEXICO
Sinh viên thực hiện

Người hướng dẫn

Vũ Duy Bảo - Julio
Nguyễn Thị Bảo Thư - Tamara
Lục Minh Tùng - Álvaro
Ngô Mai Vân - Fabiana
Trần Hải Yến - Érica
ThS Nguyễn Thùy Trang – Laura

Hà Nội, 2015


MỤC LỤC
MỤC LỤC............................................................................................................................2
MỞ ĐẦU..............................................................................................................................3
1. Tính cấp thiết của đề tài.....................................................................................................3
2. Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài .........................................................................4
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu......................................................................................4
4. Phương pháp nghiên cứu.....................................................................................4
5. Kết cấu bài nghiên cứu .....................................................................................4
CHƯƠNG 1. Cây ngô và vai trò của nó trong đời sống người Mexico..........................5
1.1. Nguồn gốc, sự phát triển và lan rộng của cây ngô..........................................................5
1.2. Vai trò của cây ngô trong đời sống người dân Mexico....................................................5

1.3. Ngô trong ẩm thực Mexico......... 6
CHƯƠNG 2. Một số món ăn đường phố sử dụng nguyên liệu ngô................................7
2.1. Tacos................................................................................................................................7
2.2. Quesadillas......................................................................................................................7
2.3. Tamales............................................................................................................................7
2.4. Enchiladas.......................................................................................................................8
2.3. Gorditas...........................................................................................................................8
2.4. Tostadas...........................................................................................................................9
CHƯƠNG 3. Nhận xét, đánh giá và suy ngẫm...............................................................10
TỔNG KẾT.........................................................................................................................12
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..........................................................................13

2


MỞ ĐẦU
1.

Tính cấp thiết của đề tài

Ăn uống là một trong những nhu cầu thiết yếu nhất của con người để duy trì sự sống.
Bắt đầu từ thuở bình minh của nhân loại khi thực phẩm còn khan hiếm, con người không
có quyền lựa chọn thức ăn cho mình, nhưng dần dần, cùng với sự phát minh ra lửa, sự hình
thành nghề nông nghiệp và sau hàng triệu năm tiến hóa, con người đã đưa việc ăn uống trở
thành một nét đẹp văn hóa mà ta thường gọi là ẩm thực.
Văn hóa ẩm thực là những tập quán và khẩu vị ăn uống của con người, những ứng xử của con
người trong ăn uống; (...) những phương thức chế biến, bày biện món ăn thể hiện giá trị nghệ
thuật thẩm mỹ trong các món ăn, cách thức thưởng thức món ăn... (Nguyễn Khánh Quỳnh
Ngân, 2010, tr.3).

Có thể nói, ẩm thực chính là cách ăn uống mang những nét đặc trưng về văn hóa, lịch
sử, tự nhiên của mỗi khu vực, mỗi quốc gia, dân tộc. Một nền văn hóa lâu đời, giàu truyền
thống và phát triển rực rỡ sẽ đi kèm với một nền ẩm thực, phong phú, đa dạng. Vì vậy, ẩm
thực cũng là một phương thức để các quốc gia quảng bá hình ảnh của mình ra thế giới.
Mexico là một quốc gia có thiên nhiên trù phú và truyền thống văn hóa lâu đời, cùng
với đó là một nền ẩm thực phong phú và ấn tượng. Trên thực tế, nền ẩm thực Mexico được
đánh giá rất cao, quốc gia này thường xuyên có mặt trong danh sách những nước có thức
ăn ngon nhất thế giới. Ẩm thực góp phần thu hút các du khách quốc tế đến với đất nước
Bắc Mỹ này. Đặc biệt, các món ăn đường phố thơm ngon và đặc sắc của Mexico được rất
nhiều người ưa chuộng.
Tuy nhiên ở Việt Nam, các món ăn Mexico chưa gây được ảnh hưởng như ẩm thực
Pháp hay Trung Quốc, cũng chưa được phổ biến như ẩm thực Ý, Hàn Quốc hay Nhật Bản.
Đây là một thiếu sót lớn khi mà chúng ta đang trong quá trình hội nhập với thế giới, cần
thu nhận thêm những tinh hóa văn hóa của các nước bạn để làm giàu thêm, phong phú

3


thêm văn hóa nước mình, đồng thời tạo ra ấn tượng về một đất nước Việt Nam thân thiện,
cởi mở đón nhận cái mới.
Nhận thức được điều này, đồng thời nắm được rằng ngô là loại nông sản đặc trưng và
được sử dụng trong nhiều món ăn của đất nước Mexico, chúng tôi đã lựa chọn đề tài “Các
món ăn sử dụng nguyên liệu ngô trong ẩm thực đường phố Mexico” và thực hiện nghiên
cứu về đề tài này, nhằm giới thiệu một phần ẩm thực Mexico đến nhiều người.
2.

Mục đích và nhiệm vụ nghiên cứu đề tài

Mục đích nghiên cứu của đề tài là đưa ra cái nhìn tương đối đầy đủ về cách sử dụng
ngô của người Mexico trong chế biến các món ăn đường phố.

Nhiệm vụ của đề tài bao gồm:
-

Nêu ra nguồn gốc, sự phát triển của cây ngô, vai trò của nó với đời sống Mexico;
Giới thiệu một số món ăn đường phố sử dụng nguyên liệu ngô;
Rút ra nhận xét.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của đề tài là ngô và các món ăn từ ngô, trong phạm vi là đất
nước Mexico.
4.

Phương pháp nghiên cứu

Để nghiên cứu để tài này, chúng tôi đã sử dụng phương pháp nghiên cứu khoa học
lịch sử trong trong chương I và phương pháp phân tích và tổng hợp trong toàn bài.
5.

Kết cấu bài nghiên cứu

Ngoài các phần mục lục, mở đầu, tổng kết và danh mục tài liệu tham khảo, nghiên
cứu có ba phần chính như sau:
Chương 1: Cây ngô và vai trò của nó trong đời sống người Mexico
Chương 2: Một số món ăn đường phố sử dụng nguyên liệu ngô
Chương 3: Nhận xét, đánh giá và suy ngẫm
CHƯƠNG 1.
CÂY NGÔ VÀ VAI TRÒ CỦA NÓ TRONG ĐỜI SỐNG NGƯỜI MEXICO
4


Nguồn gốc, sự phát triển và lan rộng của ngô

Nhiều nhà sinh học tin rằng ngô đã được thuần hóa từ một loài tên là teosinte xuất
1.1.

hiện ở thung lũng sông Balsas ở phía Nam Mexico từ khoảng 9.000 năm trước đây. Các
nghiên cứu cũng cho thấy các tộc người Olmec và Maya đã trồng rất nhiều giống ngô trong
suốt thời kì Trung Mỹ cổ đại, xứ lí bằng cách nấu chín, xay hoặc qua lên men. Ngô cũng là
ngũ cốc chủ yếu của đế chế Aztec. Vào khoảng những năm 2500 TCN, việc trồng ngô đã
được lan rộng hơn nhiều thông qua các vùng của châu Mỹ. Đến cuối thế kỷ 15 và đầu thế
kỉ 16, khi người châu Âu xâm chiếm châu Mỹ, các nhà thám hiểm và thương nhân đã đem
những cây ngô giống trở lại quê hương và giới thiệu nó với các nước khác. Ngô lan sang
phần còn lại của thế giới bởi vì nó có khả năng phát triển trong nhiều vùng khí hậu khác
nhau. Như vậy, loại ngũ cốc này đã được trồng và sử dụng đã được trồng và thuần hóa
trong suốt hàng ngàn năm lịch sử ở mảnh đất Mexico, trở thành nguồn thức ăn rồi du nhập
sang phần còn lại của thế giới từ đó. Mexico hiện nay vẫn là một trong những nước có sản
lượng ngô hàng đầu thế giới.
1.2. Vai trò của ngô trong đời sống người dân Mexico
Đối với người Mexico, ngô không chỉ là một loại cây trồng mà còn là một biểu tượng
văn hóa sâu sắc gắn bó với cuộc sống hàng ngày. Bên cạnh đó, ngô còn được biết đến như
là thành tựu vĩ đại nhất của nông học thế giới, đồng thời là loại ngũ cốc quan trọng đối với
nhân loại.
Ngô gắn liền với cuộc sống thường ngày của những người nông dân và các dân tộc
bản địa Mexico. Như là lúa gạo đối với các dân tộc Đông và Nam Á, ngô là loại hạt cơ bản
và thiết yếu của người dân Mexico, cấu thành nên các bữa ăn hàng ngày, và chu kỳ phát
triển của cây ngô cũng là yếu tố quyết định đến thời gian diễn ra các lễ hội. Những hình
ảnh và hình dạng của ngô là một thành phần phổ biến trong kiến trúc và nghề thủ công. Có
thể nói, ngô là thực phẩn chính giúp duy trì cuộc sống của người dân bản địa và gắn bó về
cả mặt tinh thần lẫn vật chất.

5

Ngày nay ngô được sử dụng không chỉ trong thực phẩm như nghiền thành bột và sử
dụng để làm bánh, sử dụng làm thức ăn cho động vật, nghiền thành bột ngô, ép thành dầu
bắp, lên men và chưng cất thành đồ uống có cồn như bourbon whisky và các nguyên liệu
hóa chất như ngô ethanol mà còn có thể dùng cho nhiều mục đích khác.
Ngô trong ẩm thực Mexico

1.3.

Ẩm thực Mexico chủ yếu là sự pha trộn giữa phong cách nấu ăn của người bản địa
Trung Mỹ và người châu Âu, đặc biệt là những ảnh hưởng bởi ẩm thực Tây Ban Nha, các
thành phần được bổ sung sau khi Tây Ban Nha chinh phục được đế chế Aztec vào thế kỷ
16 như các loại thịt: thịt lợn, thịt gà, thịt bò, phô mai, các loại thảo mộc và gia vị, cũng như
một số loại trái cây. Tuy nhiên các nguyên liệu cơ bản trong những món ăn Mexico đều là
những thực phẩm có nguồn gốc ở địa phương như ngô, đậu, ớt,... Qua đó có thể thấy ngô
vẫn là loại thực phẩm chính sử dụng trong chế biến ở Mexico. Hầu như mỗi món ăn trong
ẩm thực Mexico đều sử dụng ngô. Mặc cho sự du nhập mạnh mẽ của bột mì và gạo, tinh
bột ngô vẫn là loại nguyên liệu được ưa chuộng và sử dụng ở khắp mọi miền đất nước.
Ngoài để ăn tươi, ngô còn được sấy khô, trộn với chanh và được xay nhuyễn thành
hỗn hợp bột nhão gọi là masa. Hỗn hợp này được sử dụng luôn hoặc ủ lên men để làm nên
nhiều loại đồ ăn hay đồ uống khác nhau như tortilla, tamales, pozole, atole và tất cả các
món ăn biến đổi từ chúng như tacos, quesadillas, chilaquiles, enchiladas, tostadas, elote, …

CHƯƠNG 2.
MỘT SỐ MÓN ĂN ĐƯỜNG PHỐ SỬ DỤNG NGUYÊN LIỆU NGÔ
2.1. Tacos

6

Khi nói đến tinh hoa ẩm thực đường phố Mexico, không thể không nói đến món bánh
tacos. Tacos là một loại bánh với phần vỏ bánh cuộn tròn được làm từ bột ngô còn phần
nhân có thể được làm từ nhiều thành phần như thịt lợn, thịt bò, thịt gà, cá nấu chín, rau,
pho mát,… cho phép mọi người có thể linh hoạt làm ra những chiếc bánh tacos đa dạng.
Loại bánh này thường được ăn mà không thế thiếu đi một số đồ hoa vị như salsa, bơ, rau
mùi, cà chua, thịt băm nhỏ, hành tây và rau diếp.
Ngày nay, tacos đã lan rộng ra khắp thế giới như một món ăn nhanh. Nhờ vào cách
thức chế biến và các loại nhân vô cùng đa dạng mà đã có rất nhiều loại tacos ra đời. Ở Mỹ
và Canada phổ biến nhất hai loại tacos là loại vỏ bánh cứng (tacos duros) và loại vỏ bánh
mềm (tacos suaves). Còn loại phổ biến nhất ở Mexico là tacos al pastor, với nguyên liệu
chính là thịt lợn ướp gia vị, xiên que và nướng trên lửa.
2.2. Quesadillas
Quesadilla là một món ăn nổi tiếng của Mexico gồm phần vỏ bánh làm từ ngô kẹp
pho mát và nướng trên bếp lửa. Tuy nhiên, để có được món bánh quesadilla ngon thực sự
cần nhiều hơn thế. Trên thực tế, trong các nhà hàng hay ngoài các quầy hàng, vỉa hè,
quesadilla còn được ăn kèm cùng nhiều loại nhân khác như nấm, tỏi, đậu, xúc xích, da lợn
chiên, thịt gà hầm,… rồi chiên lên hoặc nướng trên than.
Tuy nhiên, cũng tùy theo từng vùng của Mexico mà có cách chế biến quesadilla khác
nhau, tạo nên sự đa dạng của món bánh này.
2.3. Tamales
Món bánh tamales điển hình của Mexico được làm từ bột ngô gói trong vỏ ngô hoặc
vỏ lá chuối và nấu chín bằng hơi. Bên trong một chiếc bánh tamal còn có thể bao gồm
nước sốt xanh hoặc đỏ, thịt lợn hay thịt gà, cá, rau… nhồi với pho mát, salsa hoặc kẹo.
Mỗi khu vực của Mexico có các loại tamales khác nhau nhưng nổi tiếng nhất là
tamales oaxaqueños (của bang Oaxaca) với nhân kèm nước sốt socola được gói trong lá
chuối và tamales của thành phố Mexico gồm thịt gà và nước sốt màu xanh lá cây được gói
trong vỏ ngô.
Những chiếc bánh tamales này có thể được tìm thấy trong các quầy hàng hay trong
các nhà hàng Mexico. Ta cũng có thể bắt gặp chúng ở trong một nồi thức ăn trên một chiếc

7


xe ba bánh chạy bằng bàn đạp trên đường phố nơi đây, thường là thức ăn cho bữa sáng
hoặc bữa tối.
2.4. Enchiladas
Enchiladas là món ăn có vỏ bánh được làm từ ngô kẹp với nhân và ăn cùng với nước
sốt cay từ ớt. Tùy theo sở thích của từng người mà món ăn này có thể sử dụng thịt gà hay
thịt bò làm nhân. Ngoài ra, món ăn còn được ăn cùng với hành tây thái lát hoặc băm nhỏ,
rau diếp, kem và phô mát.
Đây là một món ăn đầy màu sắc và giàu năng lượng, được người dân Mexico hết sức
ưa chuộng.
2.5. Gorditas
Gorditas là những chiếc bánh bột ngô dạng vòng, được nướng hoặc chiên trong chảo
cho đến khi hơi phồng thì cho nhân vào. Nhân của loại bánh này chủ yếu là các loại rau củ
như đậu, khoai tây, ớt, có thể được trộn lẫn cùng thịt lợn hoặc thịt bò băm. Ở một số vùng
khác, bánh còn có hình bầu dục. Bánh gorditas thường được sự dụng như món ăn trưa và
được ăn kèm với sốt salsa. Khi ăn bánh, mọi người có thể cảm nhận được độ giòn của vỏ
bánh hòa quyện với lớp nhân thơm, mềm bên trong, làm nên sự hấp dẫn riêng của loại
bánh này.
Đây là một món ăn rất phổ biến của Mexico, có thể được tìm thấy dễ dàng ở trên các
cửa hàng bán đồ ăn ở đường phố nơi đây.
2.6. Tostadas
Món ăn tostadas ra đời với mục đích chính là để tận dụng phần bánh bột ngô đã cũ,
không còn đủ mềm để cuộn lại thành tacos, nhưng vẫn còn ăn được. Bánh ngô có thể được
nướng trên bếp, chiên trong dầu hay thậm chí là phơi dưới ánh mặt trời cho đến khi trở nên
vàng, cứng và giòn.
Nó có thể được chế biến theo nhiều cách khác nhau và đó là lý do tại sao bánh trở
nên phổ biến, mỗi cá nhân có thể chế biến nó theo hương vị riêng của mình. Bên trên bề
mặt bánh có thể được phủ lên bởi đậu, thịt gà, kem, rau diếp thái nhỏ, hành tây, bơ, salsa

và pho mát tươi.

8


CHƯƠNG 3
NHẬN XÉT, ĐÁNH GIÁ VÀ SUY NGẪM
Vừa rồi là những đặc điểm chung của các món ăn đường phố được chế biến từ ngô
của đất nước Mexico. Ẩm thực đường phố nói chung và các món ăn chế biến từ ngô nói
riêng là một đặc trưng, một nét văn hóa không thể không nhắc tới khi nói đến đất nước
Mexico xinh đẹp. Có khí hậu và đất đai vô cùng phù hợp cho việc trồng trọt nên ngô đã trở
thành một loại tinh bột chủ yếu trong các món ăn của Mexico cũng như gạo ở Việt Nam.
Ta có thể thấy rằng từ ngô, người Mexico có thể chế biến ra rất nhiều món ăn khác
nhau, vô cùng đa dạng. Thực ra ‘món ăn đường phố’ chỉ là một cách gọi, chứ thực tế tất cả
những món ăn đó đều được ăn trong bữa ăn chính của người Mexico. Khác với hotdog ở
Mỹ hay tào phớ, chè ở Việt Nam, món ăn đường phố của Mexico không phải chỉ ăn cho
vui mà người ta ăn để nó và món ăn cũng rất đầy đủ các chất dinh dưỡng cần thiết. Các
món ăn Mexico phong phú, đậm đà hương vị: đã cay thật là cay, nồng thì thật nồng, mọi
thứ đều lên đến đỉnh điểm nhưng người thưởng thức vẫn cảm nhận được sự tinh tế, cũng
giống như con người Mexico vậy, vô cùng nồng nhiệt, không có gì nửa vời mà vô cùng sâu
sắc.
Nếu không nhắc đến văn hóa ẩm thực đường phố của Mexico khi nói về đất nước
này thì quả thực là một thiếu sót rất lớn. Tuy nổi tiếng trên thế giới, nhưng ẩm thực đường
phố Mexico được biết đến ở Việt Nam chỉ có tacos. Các món ăn đường phố của Mexico
đặc biệt là những món được chế biến từ ngô nên được giới thiệu và phổ biến rộng rãi hơn
nữa. Từ những món ăn này, chúng ta có thể sẽ học hỏi được thêm các cách chế biến món

9

ăn, cách sử dụng kết hợp các nguyên liệu, gia vị khác nhau và biết đâu chúng ta có thể
sáng tạo ra một món mới hay thay đổi một chút hương vị để phù hợp với người Việt hơn,
từ đó càng làm phong phú thêm nền ẩm thực nước nhà.
Bên cạnh đó, ta cũng cần đặt câu hỏi rằng trong khi ẩm thực Việt Nam ta cũng phong
phú và đặc sắc không kém gì Mexico, tại sao các món ăn Việt lại chưa được nhận đón nhận
nhiều như thế? Phải chăng có những điều ta cần học tập Mexico trong việc quảng bá nền
ẩm thực cũng như văn hóa ra thế giới?

TỔNG KẾT
Hiểu biết về nền ẩm thực của một quốc gia chính là nắm bắt được một phần văn hóa
của quốc gia ấy. Với đề tài nghiên cứu khoa học này, chúng tôi đã đưa ra một cái nhìn
tương đối đầy đủ về loại nguyên liệu là ngô trong ẩm thực đường phố Mexico và giới thiệu
được những món ăn tiêu biểu nhất, đó chính là những kiến thức văn hóa cơ bản để mỗi
người có thể tự mình tìm hiểu thêm về đất nước này.
Tuy nhiên, nghiên cứu vẫn còn những thiếu xót. Do thời gian và khả năng có hạn,
chúng tôi chỉ giới hạn đề tài trong các món ăn đường phố từ ngô của Mexico. Trong tương
lai, chúng tôi sẽ mở rộng nghiên cứu ra toàn bộ ẩm thực Mexico hay của cả khu vực Mỹ

10


Latinh và có những giải pháp cụ thể nhằm phổ biến nền ẩm thực đặc sắc này đến với người
Việt Nam.

TÀI LIỆU THAM KHẢO
Tiếng Việt
1.

Nguyễn Khánh Quỳnh Ngân (2010). Bài giảng môn Văn hóa ẩm thực. Tài liệu không xuất

2.

bản. Lấy từ />Phương Thảo (2013). Tuyệt ngon những món ăn đường phố từ ngô của ẩm thực Mexico.
AFamily. Lấy từ />
Tiếng Anh
3.

Santini, C. (2006). The People of the Corn. Land & Resources in the Americas (30.4). Lấy
từ />
4.
5.

corn
Aztec food. Lấy từ />Carroll, S.B. (2010). Tracking the Ancestry of Corn Back 9,000 Years. The New York
Times,

số

ra

ngày

24

tháng

5

năm

2010,

trD2.

Lấy

từ

/>6. Delicious chicken quesadilla. Lấy từ />
11


Tiếng Tây Ban Nha
7.

Lo mejor de la comida Mexicana. Lấy từ />
8.

comida-mexicana-92968/
Grove, R. (không có ngày tháng). Las tostadas. About en español. Lấy từ

/>9. Tamal. Lấy từ />10. Enchilada. Lấy từ />
12