Sử dụng sản phẩm tự tạo bằng những vật liệu sẵn có trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5 6 tuổi tại trường mầm non tích sơn thành phố vĩnh yên tỉnh vĩnh phúc

TRỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON
======

HOÀNG THỊ MINH THƠM

SỬ DỤNG SẢN PHẨM TỰ TẠO BẰNG NHỮNG VẬT
LIỆU SẴN CÓ TRONG TỰ NHIÊN NHẰM PHÁT HUY
KHẢ NĂNG SÁNG TẠO CHO TRẺ 5-6 TUỔI TẠI
TRƯỜNG MẦM NON TÍCH SƠN - THÀNH PHỐ
VĨNH YÊN - TỈNH VĨNH PHÚC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC
Chuyên ngành: Giáo dục Mầm non

HÀ NỘI, 2018


TRƯỜNG ĐẠI HỌC SƯ PHẠM HÀ NỘI 2
KHOA GIÁO DỤC MẦM NON
======

HOÀNG THỊ MINH THƠM

SỬ DỤNG SẢN PHẨM TỰ TẠO BẰNG NHỮNG VẬT
LIỆU SẴN CÓ TRONG TỰ NHIÊN NHẰM PHÁT HUY
KHẢ NĂNG SÁNG TẠO CHO TRẺ 5-6 TUỔI TẠI
TRƯỜNG MẦM NON TÍCH SƠN - THÀNH PHỐ
VĨNH YÊN - TỈNH VĨNH PHÚC

KHÓA LUẬN TỐT NGHIỆP ĐẠI HỌC

Chuyên ngành: Giáo dục Mầm non
Người hướng dẫn khoa học:

Th.S Phạm Ngọc Thịnh

HÀ NỘI, 2018


LỜI CẢM ƠN
Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến các Thầy, Cô giáo trong khoa Giáo
dục Mầm non đã hết lòng tận tình giảng dạy trong suốt quá trình em học tập
tại trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2.
Em xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến Thầy Phạm Ngọc Thịnh, người đã
nhiệt tình hướng dẫn em trong suốt quá trình thực hiện đề tài khóa luận tốt
nghiệp của mình.
Em chân thành cảm ơn cán bộ giáo viên, nhân viên trường Mầm non
Tích Sơn - Vĩnh Yên - Vĩnh Phúc đã tạo điều kiện thuận lợi cho em hoàn
thành khóa luận tốt nghiệp của mình.
Do thời gian có hạn nên đề tài này không tránh khỏi những thiếu sót.
Em rất mong nhận được sự đóng góp ý kiến của quý Thầy Cô và các bạn để
đề tài của em được hoàn thiện hơn.
Em xin chân thành cảm ơn !
Vĩnh Phúc, ngày 26 tháng 4 năm 2018
Sinh viên
Hoàng Thị Minh Thơm


LỜI CAM ĐOAN
Khóa luận là kết quả cố gắng, tìm tòi của bản thân tôi trong quá trình học
tập và nghiên cứu ở trường Đại học Sư phạm Hà Nội 2 cùng với sự hướng

dẫn tận tình của Thầy Phạm Ngọc Thịnh.
Tôi xin cam đoan đề tài nghiên cứu “Sử dụng sản phẩm tự tạo bằng
những vật liệu sẵn có trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho
trẻ 5-6 tuổi tại trường Mầm non Tích Sơn - Thành phố Vĩnh Yên - Tỉnh Vĩnh
Phúc” là do chính tôi thực hiện, những số liệu và kết quả nghiên cứu trong
khóa luận chưa được công bố trên bất kỳ công trình nghiên cứu nào.
Vĩnh Phúc, ngày 26 tháng 4 năm 2018
Sinh viên
Hoàng Thị Minh Thơm


DANH MỤC VIẾT TẮT
- ĐC :

Đối chứng

- TN :

Thực nghiệm

- NXB:

Nhà xuất bản

- %

Tỉ lệ phần trăm

:

DANH MỤC BẢNG
Bảng 2.1. Khảo sát mức độ nhận thức về việc sử dụng đồ chơi tự tạo bằng
những vật liệu sẵn có trong tự nhiên cho trẻ 5-6 tuổi.
Bảng 2.2. Khảo sát mức độ đáp ứng của đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu
sẵn có trong tự nhiên trong các hoạt động của trẻ 5-6 tuổi.
Bảng 2.3. Khảo sát mức độ tần suất sử dụng đồ chơi tự tạo bằng những vật
liệu sẵn có trong tự nhiên cho trẻ chơi và sáng tạo ra các sản phẩm đồ chơi.
Bảng 2.4. Khảo sát mức độ nhận thức của giáo viên về sáng tạo của trẻ 5-6
tuổi.
Bảng 2.5. Khảo sát về biểu hiện sáng tạo trong việc sử dụng những vật liệu
sẵn có trong tự nhiên để tạo ra sản phẩm của trẻ 5-6 tuổi.
Bảng 2.6. Khảo sát về mức độ chú trọng của giáo viên trong việc hình thành
phát triển kĩ năng chơi cho trẻ 5-6 tuổi.
Bảng 2.7. Khảo sát mức độ chú trọng của giáo viên trong việc phát huy khả
năng sáng tạo của trẻ trong khi tạo ra sản phẩm.


MỤC LỤC
MỞ ĐẦU .......................................................................................................... 1
1. Lí do chọn đề tài............................................................................................ 1
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài .............................................................................. 2
3. Mục đích nghiên cứu..................................................................................... 3
4. Giả thuyết khoa học ...................................................................................... 3
5. Nhiệm vụ nghiên cứu .................................................................................... 4
6. Đối tượng và khách thể nghiên cứu .............................................................. 4
7. Phương pháp nghiên cứu............................................................................... 4
8. Phạm vi nghiên cứu....................................................................................... 5
9. Cấu trúc khóa luận ........................................................................................ 5
CHƯƠNG 1. CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA “SẢN PHẨM ĐỒ CHƠI TỰ TẠO

BẰNG NHỮNG VẬT LIỆU SẴN CÓ TRONG TỰ NHIÊN NHẰM
PHÁT HUY KHẢ NĂNG SÁNG TẠO CHO TRẺ 5-6 TUỔI”.................. 6
1.1. Sản phẩm đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có trong tự nhiên......... 6
1.1.1. Khái quát về đồ chơi ............................................................................... 6
1.1.2. Khái quát về các vật liệu sẵn có trong tự nhiên ...................................... 8
1.1.3. Sử dụng đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có trong tự nhiên .......
9
1.1.4. Vai trò của việc sử dụng đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có
trong tự nhiên đối với sự phát triển của trẻ ..................................................... 10
1.2. Sự phát huy khả năng sáng tạo của trẻ 5-6 tuổi ....................................... 11
1.2.1. Đặc điểm tâm - sinh lí của trẻ 5-6 tuổi.................................................. 11
1.2.2. Cơ sở lí luận về sáng tạo ....................................................................... 15
1.2.3. Khả năng sáng tạo của trẻ 5-6 tuổi........................................................ 20
1.3. Những biểu hiện sáng tạo của trẻ Mầm non ............................................ 25
1.3.1. Vai trò của sáng tạo đối với sự phát triển của trẻ ................................. 25


1.3.2. Những biểu hiện sáng tạo của trẻ 5-6 tuổi trong khi sử dụng đồ chơi tự
tạo bằng những vật liệu sẵn có trong tự nhiên ................................................ 27
Tiểu kết chương 1............................................................................................ 29
CHƯƠNG 2. THỰC TRẠNG VIỆC SỬ DỤNG SẢN PHẨM ĐỒ CHƠI
TỰ TẠO BẰNG NHỮNG VẬT LIỆU SẴN CÓ TRONG TỰ NHIÊN
NHẰM PHÁT HUY KHẢ NĂNG SÁNG TẠO CHO TRẺ 5-6 TUỔI TẠI
TRƯỜNG MẦM NON TÍCH SƠN - THÀNH PHỐ VĨNH YÊN – TỈNH
VĨNH PHÚC .................................................................................................. 30
2.1. Khái quát về khảo sát thực trạng việc sử dụng đồ chơi tự tạo bằng những
vật liệu sẵn có trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6
tuổi tại trường Mầm non Tích Sơn.................................................................. 30
2.1.1. Mục đích khảo sát thực trạng ................................................................ 30
2.1.2. Đối tượng điều tra khảo sát ................................................................... 30

2.1.3. Quy mô và địa bàn khảo sát .................................................................. 30
2.1.4. Nội dung khảo sát thực trạng ................................................................ 30
2.1.5. Phương pháp khảo sát thực trạng.......................................................... 31
2.1.6. Tiến hành điều tra khảo sát ................................................................... 31
2.2. Kết quả nghiên cứu thực trạng việc sử dụng đồ chơi tự tạo bằng những
vật liệu sẵn có trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6
tuổi tại trường Mầm non Tích Sơn.................................................................. 34
2.2.1. Kết quả điều tra thực trạng tại trường Mầm non Tích Sơn................... 34
2.2.2. Phân tích kết quả điều tra tại trường Mầm non Tích Sơn..................... 39
Tiểu kết chương 2............................................................................................ 47
CHƯƠNG 3. ĐỀ XUẤT MỘT SỐ BIỆN PHÁP SỬ DỤNG SẢN PHẨM
ĐỒ CHƠI TỰ TẠO BẰNG NHỮNG VẬT LIỆU SẴN CÓ TRONG TỰ
NHIÊN NHẰM PHÁT HUY KHẢ NĂNG SÁNG TẠO CHO TRẺ 5-6


TUỔI TẠI TRƯỜNG MẦM NON TÍCH SƠN - THÀNH PHỐ VĨNH
YÊN - TỈNH VĨNH PHÚC ........................................................................... 48
3.1. Cơ sở đề xuất các biện pháp..................................................................... 48
3.2. Một số biện pháp sử dụng đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có trong
tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6 tuổi tại trường Mầm
non Tích Sơn ................................................................................................... 49
3.2.1. Biện pháp sắp xếp lại các góc hoạt động và trưng bày thêm nhiều sản
phẩm đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có trong tự nhiên..................... 49
3.2.2. Biện pháp sử dụng đa dạng các vật liệu sẵn có trong tự nhiên để hướng
dẫn trẻ làm đồ chơi.......................................................................................... 50
3.2.3. Biện pháp sử dụng và hướng dẫn trẻ làm đồ chơi tự tạo bằng những vật
liệu sẵn có trong tự nhiên qua hoạt động học tập ........................................... 52
3.2.4. Biện pháp sử dụng và hướng dẫn trẻ làm đồ chơi tự tạo bằng những vật
liệu sẵn có trong tự nhiên qua các trò chơi dân gian…...…………………..53
3.3. Thực nghiệm sư phạm.............................................................................. 55

3.3.1. Mục đích thực nghiệm .......................................................................... 55
3.3.2. Đối tượng thực nghiệm ......................................................................... 56
3.3.3. Nội dung thực nghiệm........................................................................... 56
3.3.4. Kết quả thực nghiệm ............................................................................. 56
Tiểu kết chương 3............................................................................................ 65
KẾT LUẬN VÀ KHUYẾN NGHỊ............................................................... 66
DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO..................................................... 68


MỞ ĐẦU
1. Lí do chọn đề tài

1


Hoạt động sáng tạo của con người là một hoạt động rất cần thiết cho
cuộc sống, một động lực phát triển của xã hội loài người. Hơn lúc nào hết,
ngày nay trong xu thế mở cửa và hội nhập quốc tế, đất nước ta cần có một
đội ngũ những người lao động thông minh, sáng tạo đủ sức đưa sự phát triển
của đất nước lên những tầm cao mới của thời đại. Điều đó phụ thuộc rất
nhiều vào sự nghiệp giáo dục nước nhà trong đó Giáo dục mầm non có vị trí
đặc biệt quan trọng.
Nghiên cứu về sự phát triển tâm lí của trẻ, các nhà tâm lí học đã chỉ ra
rằng: Sự hình thành và phát triển tâm lí nói chung và khả năng sáng tạo nói
riêng ở trẻ mẫu giáo là cơ sở tiền đề cho sự phát triển mạnh đội ngũ những
người lao động thông minh, sáng tạo sau này.
Hoạt động chủ đạo của trẻ mẫu giáo là hoạt động vui chơi. Thông qua
hoạt động này các chức năng tâm lí như tư duy, tưởng tượng, tình cảm, khả
năng sáng tạo của trẻ đều được phát triển và đạt tới những trình độ mới.
Trong hoạt động vui chơi thì không thể thiếu đồ chơi, đồ chơi có vai trò quan

trọng đối với sự phát huy khả năng sáng tạo của trẻ.
Đối với trẻ nhỏ, đồ chơi là một nhu cầu thiết yếu không thể thiếu trong
cuộc sống. Nó cần cho trẻ như thức ăn, nước uống hàng ngày. Nếu như đứa
trẻ được thỏa mãn nhu cầu tìm hiểu và khám phá ra những đồ chơi thì trẻ sẽ
biết cách sử dụng đồ chơi đó một cách phù hợp và sáng tạo.
Ngày nay, trong thời đại Công nghiệp hóa – Hiện đại hóa, kinh tế phát
triển đồ chơi cho trẻ cũng rất phong phú, hiện đại. Trong số đó có những loại
đồ chơi bổ ích nhưng cũng không ít đồ chơi còn mang tính bạo lực, phi giáo
dục, độc hại đối với trẻ em. Những loại đồ chơi phù hợp để phát triển trí tuệ

2


cho trẻ mang tính giáo dục càng được bổ sung phong phú, đa dạng bao nhiêu
thì kích thích được tính tò mò, ham hiểu biết và sáng tạo của trẻ bấy nhiêu.
Tuổi ấu thơ đa số chúng ta cũng đã một lần được trải qua cái thời kì chơi
đồ hàng bằng lá cây, băng dây cuốn của các loại dây leo. Lấy đất sét hoặc đất
nặn để nặn thành nồi, chảo, bát,… lấy rơm hoặc dây leo cuốn lại thành hình
búp bê. Đó là những sản phẩm tự tạo bằng những vật liệu sẵn có trong tự
nhiên.
Trẻ mầm non luôn có nhu cầu với đồ chơi mới đặc biệt là trẻ 5-6 tuổi. Trẻ
thích được tự tay tạo ra đồ chơi cho mình, việc tự tay làm ra những sản phẩm
sẽ giúp cho trẻ biết trân trọng, giữ gìn, yêu quý đồ chơi, yêu công sức lao
động và càng hứng thú tham gia vào các hoạt động.
Vậy làm thế nào để trẻ vừa chơi vừa học vừa sáng tạo là mối quan tâm và
cũng là nhu cầu thiết yếu của các bậc phụ huynh và giáo viên mầm non. Xuất
phát từ những vấn đề trên đồng thời để góp phần nâng cao chất lượng giáo
dục cho trẻ . Đó là lí do tôi chọn đề tài nghiên cứu : “Sử dụng sản phẩm tự tạo
bằng những vật liệu sẵn có trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo
cho trẻ 5-6 tuổi tại trường Mầm non Tích Sơn - Thành phố Vĩnh Yên - Tỉnh

Vĩnh Phúc”.
2. Lịch sử nghiên cứu đề tài
Đồ chơi dành cho trẻ mầm non rất đa dạng và phong phú. Nó có tác động
mạnh mẽ đến sự phát triển của trẻ nhỏ. Nhận thấy được tầm quan trọng của
đồ chơi đối với trẻ mầm non, bộ môn đồ chơi đã được đưa vào chương trình
sư phạm giáo dục mầm non từ cấp bậc Trung cấp – Cao đẳng – Đại học. Đã
có nhiều đề tài nghiên cứu, sách nghiên cứu của nhiều tác giả nói về lĩnh vực
đồ chơi: Cuốn Tạo hình và đồ chơi trẻ em của Đặng Hồng Nhật đã tổng hợp
được vai trò của đồ chơi trong sự phát triển của trẻ cũng như đã phân loại,
định hướng, thiết kế đồ chơi cho trẻ mầm non.

3


Cuốn Đồ chơi trẻ em làm từ vật liệu tự nhiên của Phạm Việt Hà. Bà có 3
cuốn – viết thành: tập 1; 2; 3 đã phân loại và định hướng thiết kế một số đồ
chơi cho trẻ mầm non.
Trong giáo trình “Hướng dẫn làm đồ chơi cho trẻ mầm non”, tác giả Đàm
Thị Xuyến cho rằng: “Đồ chơi là những vật cụ thể đặc biệt thể hiện sinh động
thế giới vật chất trong cuộc sống và hoạt động của con người, phù hợp với
đặc điểm tâm sinh lý của trẻ lứa tuổi này hay tuổi khác chỉ dùng trong hoạt
động vui chơi của trẻ. Giáo dục trẻ khiếu thẩm mỹ, giải trí và dùng để trang trí
lớp học”.
Tất cả các công trình nghiên cứu trên đây đã đưa ra được các lí luận và
thiết kế được đồ chơi cho trẻ mầm non. Tuy nhiên chưa có công trình nào
nghiên cứu về sử dụng sản phẩm đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có
trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6 tuổi. Vì vậy, tôi
mạnh dạn đưa ra đề tài: “Sử dụng sản phẩm tự tạo bằng những vật liệu sẵn
có trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6 tuổi tại
trường Mầm non Tích Sơn - Thành phố Vĩnh Yên - Tỉnh Vĩnh Phúc”. Đây là

một đề tài mới và có tính khả thi trong thực tế. Tôi mong muốn đề tài này sẽ
làm giáo viên và những người quan tâm hiểu sâu sắc hơn về sự cần thiết của
những sản phẩm đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có trong tự nhiên đối
với sự phát huy khả năng sáng tạo của trẻ.
3. Mục đích nghiên cứu
Thông qua đề tài : “Sử dụng sản phẩm tự tạo bằng những vật liệu sẵn có
trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6 tuổi tại trường
Mầm non Tích Sơn - Thành phố Vĩnh Yên - Tỉnh Vĩnh Phúc” nhằm đề xuất
một số biện pháp phát huy khả năng sáng tạo của trẻ 5-6 tuổi trong việc sử
dụng đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có trong tự nhiên.
4. Giả thuyết khoa học

4


Nếu các đề xuất về biện pháp phát huy khả năng sáng tạo của trẻ 5-6 tuổi
qua việc sử dụng những sản phẩm đồ chơi tự tạo bằng vật liệu sẵn có trong tự
nhiên được thực nghiệm tốt thì sẽ góp phần phát triển được trí thông minh,
phát triển tư duy, sự tò mò và phát huy được sự ham thích sáng tạo của trẻ.
Qua đó góp phần vào sự phát triển toàn diện của trẻ.
5. Nhiệm vụ nghiên cứu
Tìm hiểu cở sở lí luận và cơ sở thực tiễn của việc : “Sản phẩm tự tạo bằng
vật liệu sẵn có trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6
tuổi tại trường Mầm non Tích Sơn - Thành phố Vĩnh Yên - Tỉnh Vĩnh Phúc”.
Đề xuất một số biện pháp để phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6 tuổi
qua việc sử dụng sản phẩm đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có trong tự
nhiên.
Thực nghiệm sư phạm tại trường Mầm non Tích Sơn - Thành phố Vĩnh
Yên - Tỉnh Vĩnh Phúc để chứng minh tính khả thi và hiệu quả của đề tài.
6. Đối tượng và khách thể nghiên cứu

Đối tượng nghiên cứu : Sản phẩm đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn
có trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6 tuổi.
Khách thể nghiên cứu : Phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6 tuổi
7. Phương pháp nghiên cứu
7.1. Phương pháp nghiên cứu lí luận
Tìm hiểu, đọc, phân tích, tổng hợp và hệ thống hóa các tài liệu về cơ sở
phương pháp luận, những tài liệu giáo trình tâm lý học, giáo dục học, các
công trình nghiên cứu thực tiễn đã công bố… nhằm làm rõ cơ sở lý luận liên
quan đến đề tài nghiên cứu.

5


Phương pháp phân tích, so sánh, tổng hợp.
Phương pháp phân loại, hệ thống hóa.
7.2. Phương pháp nghiên cứu thực tiễn
Sử dụng phương pháp điều tra, thu thập thông tin liên quan đến việc giải
quyết vấn đề nghiên cứu.
Phương pháp trò chuyện, phỏng vấn.
Phương pháp quan sát.
Phương pháp tổng hợp kinh nghiệm thực tiễn.
Sử dụng phương pháp thực nghiệm sư phạm.
7.3. Phương pháp toán học
Sử dụng phương pháp thống kê toán học xử lí kết quả thực nghiệm.
8. Phạm vi nghiên cứu
Phạm vi lứa tuổi: Trẻ 5-6 tuổi
Phạm vi không gian: tại trường Mầm non Tích Sơn Thành phố Vĩnh Yên Tỉnh Vĩnh Phúc.
9. Cấu trúc khóa luận
Ngoài phần mở đầu, kết luận và kiến nghị nội dung chính của khóa luận
bao gồm :

Chương 1: Cơ sở lí luận của : “Sản phẩm đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu
sẵn có trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6 tuổi”.
Chương 2 : Thực trạng việc sử dụng sản phẩm đồ chơi tự tạo bằng những vật
liệu sẵn có trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ 5-6 tuổi
tại trường Mầm non Tích Sơn - Thành phố Vĩnh Yên - Tỉnh Vĩnh Phúc.
Chương 3 : Đề xuất một số biện pháp sử dụng sản phẩm đồ chơi tự tạo bằng
những vật liệu sẵn có trong tự nhiên nhằm phát huy khả năng sáng tạo cho trẻ
5-6 tuổi tại trường Mầm non Tích Sơn - Thành phố Vĩnh Yên - Tỉnh Vĩnh
Phúc.

6


NỘI DUNG
CHƯƠNG 1
CƠ SỞ LÍ LUẬN CỦA “SẢN PHẨM ĐỒ CHƠI TỰ TẠO BẰNG
NHỮNG VẬT LIỆU SẴN CÓ TRONG TỰ NHIÊN NHẰM PHÁT HUY
KHẢ NĂNG SÁNG TẠO CHO TRẺ 5-6 TUỔI”
1.1. Sản phẩm đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có trong tự nhiên
1.1.1. Khái quát về đồ chơi
Có nhiều quan điểm khác nhau về đồ chơi như sau:
Theo bách khoa toàn thư: Đồ chơi là những đồ vật được chơi bởi trẻ em
và thú cưng trong các hoạt động giải trí. Chúng thường là những đồ vật, thú
vật thu nhỏ, được tạo dáng đơn giản và có màu sắc hấp dẫn. đồ chơi có những
nét tiêu biểu dưới dạng khái quát, bảo đảm tái tạo các hoạt động của đồ vật,
thú vật. đồ chơi không chỉ là thứ để trẻ em giải trí mà còn mang tính giáo dục
và có ảnh hưởng đến sự hình thành nhân cách của trẻ.
Theo giáo dục học mầm non “Đồ chơi là phương tiện vật chất dùng trong
khi chơi, nó không mang ý nghĩa đời sống hàng ngày. Trong đồ chơi thể hiện
tính chất điển hình của đồ vật. Chính hình dáng tổng quát của đồ chơi giúp trẻ

có thể tái tạo và thể hiện những hành động tương xứng với đồ vật ấy”.
Trong giáo trình Hướng dẫn làm đồ chơi cho trẻ mầm non, tác giả Đàm
Thị Xuyến cho rằng: “Đồ chơi là những vật cụ thể đặc biệt thể hiện sinh động
thế giới vật chất trong cuộc sống và hoạt động của con người, phù hợp với
đặc điểm tâm sinh lý của trẻ lứa tuổi này hay tuổi khác chỉ dùng trong hoạt
động vui chơi của trẻ. Giáo dục trẻ khiếu thẩm mỹ, giải trí và dùng để trang trí
lớp học”.
Đồ chơi trẻ em là phương tiện dùng cho trẻ chơi, nó là những vật cụ thể
giúp trẻ cầm nắm dễ dàng. Đồ chơi nhằm phát triển các chức năng tâm lí và

7


hình thành nhân cách cho trẻ, trong đó việc phát triển thẩm mỹ rất quan trọng.
Ngoài ra, đồ chơi phải đảm bảo tính an toàn cho trẻ.
Đồ chơi là nguồn vui, là người bạn gần gũi, thân thiết và không thể thiếu
trong cuộc sống của trẻ. Đồ chơi có khi là đối tượng để trẻ khám phá thế giới
xung quanh, có khi là công cụ để trẻ thao tác các hoạt động, là chỗ dựa cho
các trò chơi tưởng tượng của trẻ.Vì vậy đồ chơi có tác dụng thúc đẩy, hình
thành và phát triển các chức năng tâm lý, góp phần hình thành nhân cách cho
trẻ trong đó việc hình thành tình cảm thẩm mỹ rất quan trọng.
Tổng quát lại: Đồ chơi là những vật cụ thể đặc biệt, thể hiện tương đối về
hình dáng, tính chất của sự vật, hiện tượng trong cuộc sống và hoạt động của
con người phù hợp với đặc điểm tâm sinh lý của trẻ ở từng lứa tuổi. Đồ chơi
làm sao phải vừa kích thích hoạt động của trẻ, vừa mang tính giáo dục, giải trí
lại vừa khêu gợi những tình cảm thẩm mỹ.
Đồ chơi trẻ em cần đảm bảo những yêu cầu sau:
- Đảm bảo tính thẩm mỹ
+ Đẹp, hình thù hấp dẫn, dễ nhìn (búp bê có khuôn mặt đáng yêu; không
chọn những đồ chơi có khuôn mặt hung dữ …).

+ Có màu sắc phù hợp với nhận thức của trẻ theo từng độ tuổi. Đồ chơi
có màu sắc cơ bản giúp bé học nhận biết màu, phát triển thẩm mỹ.
+ Có đủ độ mềm/cứng để phát triển cảm giác của bé (mềm, cứng, thô
ráp hay nhẵn nhụi).
- Đảm bảo sự an toàn
+ Không gây ra nguy hiểm đến cơ thể của trẻ (tránh sắc nhọn, dễ vỡ).
+ Không có những chất độc hại đến sức khỏe.
+ Đồ chơi không quá to hoặc quá nhỏ đối với trẻ.
- Đảm bảo yếu tố giáo dục:

8


+ Đồ chơi phù hợp theo độ tuổi kích thích sự phát triển theo từng giai
đoạn của trẻ. Đồ chơi có mức độ cao hơn khả năng của trẻ sẽ làm trẻ chóng
chán, không thích chơi.
+ Khuyến khích sự phát triển các mặt của trẻ.
+ Một đồ chơi hữu ích khi nó có khả năng tích hợp sự phát triển nhiều
mặt ở trẻ.
Có rất nhiều cách phân loại đồ chơi.Việc phân loại dựa trên rất nhiều tiêu
chí khác nhau như là: phân loại đồ chơi theo độ tuổi, phân loại đồ chơi theo
mục đích giáo dục, phân loại đồ chơi theo hình thức chơi, phân loại đồ chơi
theo nội dung chơi,... Nhưng tựu chung lại việc phân loại đồ chơi chỉ nhằm
phục vụ mục đích giáo dục chứ không có ảnh hưởng lớn đối với trẻ. Trẻ có
thể chơi bất kì đồ chơi nào mà chúng thích.
Trong mọi thời đại, đồ chơi phản ánh nền văn hoá và mang lại cho trẻ em
công cụ giúp chúng liên hệ đến thế giới mà chúng đang sống. Các hãng đồ
chơi trẻ em hiện nay luôn cố gắng theo kịp sự thay đổi liên tục của thế giới và
cung cấp cho các thế hệ trẻ những đồ chơi thích hợp, mang lại cho chúng
niềm vui thích và khơi dậy trí tưởng tượng và óc sáng tạo của chúng. Do tác

động quan trọng của đồ chơi đối với trẻ em như vậy, mà sức khoẻ và sự an
toàn của trẻ em luôn là lĩnh vực được quan tâm số một trong ngành công
nghiệp đồ chơi thế giới. Đồ chơi luôn là một loại hàng hoá chịu sự kiểm soát
nghiêm ngặt về độ an toàn tuân thủ theo các tiêu chuẩn quốc tế hay quốc gia.
Nhiều quốc gia trên thế giới đã ban hành các tiêu chuẩn an toàn đối với đồ
chơi nhằm hạn chế những mối nguy hiểm tiềm năng đối với trẻ em, ví dụ như
các chất độc hại, hay các đồ chơi có khả năng gây thương tích.
1.1.2. Khái quát về các vật liệu sẵn có trong tự nhiên
Thiên nhiên xung quanh chúng ta rất phong phú và đa dạng. Đó là cả thế
giới của những màu sắc, hình dạng, ánh sáng,… Thiên nhiên không bị bó hẹp

9


trong khuôn mẫu thô cứng nào cả mà nó là tất cả những gì sinh động nhất,
phong phú nhất và đẹp nhất. có thể sử dụng các vật liệu sẵn có trong tự nhiên
làm nguồn tư liệu phong phú để tạo ra ở trẻ vốn biểu tượng mới. hơn nữa
những vật liệu sẵn có trong tự nhiên rất gần gũi với trẻ, dễ tìm, dễ kiếm và
không tốn kém.
Các vật liệu sẵn có trong tự nhiên rất đa dạng và phong phú vấn đề là phải
lựa chọn những gì trong số đó sao cho an toàn với trẻ và phù hợp với yêu cầu
của cô, đồng thời cũng phải thỏa mãn được khả năng sáng tạo của trẻ. Do vậy
khi lựa chọn các vật liệu sẵn có trong tự nhiên cần cân nhắc những điểm sau:
- Là những vật liệu sạch, đảm bảo an toàn cho trẻ ( không độc, không có
sắc cạnh, không dễ vỡ,…)
- Tận dụng được các vật liệu phổ biến, rẻ tiền.
- Các vật liệu phải dễ bảo quản, cất giữ.
- Các vật liệu có màu sắc đẹp, kích thức vừa phải với tay cầm của trẻ.
1.1.3. Sử dụng đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có trong tự nhiên
Hiện nay xu thế sử dụng các đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có

trong tự nhiên ngày càng cao. Những loại đồ chơi này vừa đáp ứng được nhu
cầu chơi của trẻ vừa gây hứng thú, sự sáng tạo và đảm bảo an toàn cho trẻ.
Các sản phẩm đồ chơi tự tạo bằng những các vật liệu sẵn có trong tự nhiên
cũng rất đa dạng và phong phú.
Chẳng hạn như bộ đồ chơi về thế giới động vật: các con vật sống trong
rừng, các con vật nuôi trong gia đình, các con vật sống dưới nước được mô
phỏng giống như các con vật có kích thước tiện lợi cho việc sử dụng cho trẻ
mầm non. Những đồ chơi này để trẻ chơi trong các hoạt động góc, học tập
trong các tiết khám phá khoa học, phân biệt các con vật,… Được làm bằng
các vật liệu sẵn có trong tự nhiên như xốp dày, sơn, các tấm vải bỏ, bông,…
Để làm các bộ phận của các con vật. làm các chi tiết phụ như cây xanh, mô

10


đá, hàng rào, cây cỏ, rong rêu là chúng ta đã có những đồ chơi về thế giới
động vật hấp dẫn và sáng tạo.
Bộ đồ chơi về đồ dùng trong gia đình để trẻ chơi các trò chơi bán hàng,
nấu ăn, trong các giờ học khám phá khoa học, trong các hoạt động
góc,…Bằng các nguyên liệu rất dễ kiếm như vỏ hộp bánh kẹo, các vỏ chai,
sơn, các ống hút,…
Còn nhiều các sản phẩm đồ chơi khác từ các vật liệu phế liệu như làm thú
bông bằng vải dạ, bông, bìa cứng. Từ những vỏ hộp comfort, nước rửa bát, vỏ
hộp, chiếc thìa sữa chua … có thể làm thành những con chim, con lợn, những
cây quả, cây hoa … những con vật để trẻ học toán, chơi ở góc xây dựng, …
1.1.4. Vai trò của việc sử dụng đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có
trong tự nhiên đối với sự phát triển của trẻ
Có thể nói rằng, đồ chơi là nhu cầu tự nhiên, hết sức cần thiết và không
thể thiếu được đối với cuộc sống của trẻ 5-6 tuổi nói riêng và trẻ mầm non nói
chung. Đồ chơi có tác dụng và ý nghĩa thật to lớn, sâu sắc đối với trẻ độ tuổi

mầm non. Vì bất kì một đứa trẻ em nào đều có nhu cầu chơi và rất yêu quý đồ
chơi, trẻ sống và hành động cùng với đồ chơi. Đồ chơi giúp trẻ tìm hiểu,
khám phá thế giới xung quanh, giúp trẻ làm quen được với những đặc điểm,
tính chất của nhiều đồ vật, biết được công dụng của chúng trong sinh hoạt và
trong lao động của con người. đồ chơi còn là phương tiện giúp trẻ phát hiện ra
những mối quan hệ của người với người trong xã hội dần dần biết gia nhập
vào các mối quan hệ đó. Hoạt động với đồ chơi vừa làm thỏa mãn nhu cầu vui
chơi của trẻ vừa làm cho đôi bàn tay của trẻ trở nên khéo léo, đôi chân dẻo
dai, cơ thể mềm mại, hình dáng phát triển cân đối. Vừa chuẩn bị kiến thức, kĩ
năng cho trẻ học các cấp học trên vừa có thể tham gia tốt vào cuộc sống xã
hội sau này.

11


Để thỏa mãn hoạt động vui chơi của trẻ chúng ta có thể cho trẻ tự làm đồ
chơi hoặc sử dụng các đồ chơi tự tạo bằng những vật liệu sẵn có trong tự
nhiên mà cô đã làm trong các hoạt động của trẻ. Đồ chơi tự tạo được làm
bằng những vật liệu sẵn có trong tự nhiên dễ kiếm, đa dạng và cũng dễ làm,
sản phẩm lại gần gũi với các hoạt động của trẻ. Sự đa dạng của các vật liệu
sẵn có trong tự nhiên đã thu hút được sự chú ý của trẻ mang lại cho trẻ niềm
say mê hứng thú và hăng say sáng tạo. Chính những vật liệu đơn giản sẵn có
trong cuộc sống hàng ngày là những đồ chơi có giá trị giúp phát huy khả năng
sáng tạo của trẻ và giúp trẻ phát triển toàn diện. Bởi vì đồ chơi tự tạo có ưu
điểm nổi bật đó là sẵn có, thường xuyên đổi mới, phong phú và đặc biệt sáng
tạo.
Đồ chơi có tác dụng lớn lao đến việc hình thành và phát triển nhân cách
của trẻ. Chính những đồ chơi giúp trẻ được thao tác, được hoạt động, trải
nghiệm, được thể hiện những nhu cầu cá nhân, được phát triển cân đối hài
hòa, từ đó giúp trẻ phát triển toàn diện về mọi mặt, để trẻ có một tâm thế tự

tin để bước vào lớp một tham gia tốt vào cuộc sống xã hội.
1.2. Sự phát huy khả năng sáng tạo của trẻ 5-6 tuổi
1.2.1. Đặc điểm tâm - sinh lí của trẻ 5-6 tuổi
1.2.1.1. Đặc điểm tâm lí của trẻ 5-6 tuổi
Trẻ độ tuổi mẫu giáo lớn là giai đoạn cuối cùng của trẻ em ở lứa tuổi
mầm non. Ở giai đoạn này, những cấu tạo tâm lí đặc trưng của con người đã
được hình thành trước đây, đặc biệt là trong độ tuổi mẫu giáo nhỡ vẫn tiếp tục
phát triển mạnh. Với sự giáo dục của người lớn, những chức năng tâm lí đó sẽ
được hoàn thiện về mọi phương diện của hoạt động tâm lí để hoàn thành việc
xây dựng những cơ sở ban đầu về nhân cách của con người.
Ngoài sự tăng trưởng và phát triển mạnh mẽ về thể chất thì tâm lý của trẻ
mầm non cũng có sự thay đổi rõ rệt và nhanh chóng.

12


Tâm lý trẻ giai đoạn này là sự tò mò, trẻ luôn muốn được tìm hiểu, khám
phá thế giới xung quanh; trẻ luôn hỏi người lớn “vì sao”, “tại sao” trước
những sự vật, hiện tượng lạ; những đồ vật lạ là đối tượng thu hút hấp dẫn trẻ;
chúng muốn khám phá thế giới đồ vật qua hình dáng, cấu tạo, công dụng và
cách thức sử dụng những đồ vật đó. Vì vậy, khi gặp bất kỳ một đồ vật nào trẻ
cũng muốn hành động với nó, trẻ hăng hái tháo lắp để tìm hiểu, khai thác
thông tin còn tiềm ẩn đằng sau đồ vật đó. Đây là những hành vi tích cực giúp
cho sự phát triển tư duy của trẻ. Đồ chơi đã ra đời để giải quyết mâu thuẫn
này, để trẻ được hoạt động với chúng như những đồ vật thật. Qua đó trẻ đã
học được cách thức sử dụng các đồ vật gần gũi trong đời sống sinh hoạt hàng
ngày, đồng thời lĩnh hội được những kinh nghiệm, những quy tắc hành vi
trong xã hội. Tất cả hiện lên trong mắt trẻ thơ thật thú vị, thế giới đồ chơi qua
tay trẻ thơ đã trở nên sinh động, có ích như chính vật thật trong cuộc sống
hàng ngày.

Ngôn ngữ của trẻ phát triển mạnh, dần dần đạt chất lượng về phát âm, vốn
từ và các hình thức ngữ pháp. Trẻ luôn tò mò, hoạt động nhiều, ham học hỏi,
thích tự làm việc.
Tư duy của trẻ đã phát triển hơn. Thật vậy, khi trẻ tham gia vào những trò
chơi và hành động với đồ vật, ở trẻ bắt đầu hình thành sự chú ý, ghi nhớ có
chủ định; trẻ tập trung hơn và ghi nhớ được nhiều hơn; trẻ học suy nghĩ về đối
tượng thật. Dần dần những hành động chơi của trẻ với đồ vật được rút gắn và
mang tính khái quát, nghĩa là trò chơi đã góp phần chuyển từ tư duy trực quan
hành động sang tư duy trực quan hình tượng. Giải quyết những tình huống
xảy ra trong khi chơi bằng những biểu tượng đã được ghi nhớ trong đầu. Nhìn
trẻ chơi chúng ta như thấy được chính cuộc sống của mình. Nhưng khác với
người lớn, động cơ của trẻ không nằm trong kết quả mà nằm trong quá trình
hoạt động. Hoạt động vui chơi của trẻ em là một hoạt động không mang tính

13


chất bắt buộc như hoạt động học tập, trẻ tham gia chơi không vì một lợi ích
thiết thực nào, trẻ chơi chỉ để thỏa mãn sự tò mò, để cho vui, có vui thì mới
chơi; trẻ thích thì tham gia và không thích thì không tham gia.
Đặc điểm sự tự nhận thức (ý thức bản ngã): Ở trẻ 5-6 tuổi lúc này trẻ đã
hiểu được mình, đã trả lời được câu hỏi mình là người như thế nào, có những
phẩm chất gì, người khác đối xử với mình như thế nào và tại sao mình lại có
hành động này hay hành động khác. Mặt khác, trẻ có thể tự đánh giá sự thành
công hay thất bại của mình, đánh giá được cả ưu và nhược điểm của bản thân
mình, về những khả năng và cả sự bất lực nữa.
Ở giai đoạn từ 3 đến 6 tuổi này, trí tưởng tượng của trẻ phát triển mạnh và
phần lớn thời gian của trẻ là chơi. Đặc biệt là chơi với đồ chơi. Trẻ chơi mà
học và học mà chơi. Chúng tự nghĩ ra những trò chơi và chơi mãi không chán.
Trẻ hứng thú khi chơi với các vật liệu thiên nhiên như: bùn, cát, đất, đá,

sỏi... Điều này kích thích sự phát triển trí tuệ của trẻ. Cũng như thế, học và
chơi với các chất liệu mỹ thuật như màu vẽ, giấy màu, đất sét nặn cũng sẽ
giúp kích thích và phát triển sự sáng tạo ở trẻ.
Tóm lại, tâm lý của trẻ lứa tuổi mầm non chịu ảnh hưởng sâu sắc và tác
động mạnh mẽ của hoạt động vui chơi. Hoạt động này đã góp phần thúc đẩy
sự phát triển cả về thể chất lẫn tâm lý của trẻ, tạo nên những bước chuyển
biến về chất đáng kể trong tâm lí các em.
1.2.1.2. Đặc điểm sinh lí của trẻ 5-6 tuổi
Độ tuổi 5-6 tuổi là giai đoạn cuối cùng của trẻ lứa tuổi mầm non. Ở độ
tuổi này, những cấu tạo tâm lí đặc trưng của con người được hình thành và
phát triển mạnh mẽ. Những thuộc tính tâm lí cũng như những phẩm chất nhân
cách đang phát triển ở độ tuổi này là điều kiện hết sức quan trọng để tạo ra
một sự chuyển biến mạnh mẽ ở độ tuổi sau. Với sự giáo dục của người lớn
những chức năng tâm lí đó dần được hoàn thiện tạo cơ sở tiền đề cho một

14


nhân cách con người. Cơ thể của trẻ đang phát triển mạnh mẽ tuy nhiên sự
tăng trưởng có phần chậm hơn so với lứa tuổi trước và sự phát triển không
đồng đều.
Hệ xương của trẻ 5-6 tuổi đã bắt đầu cốt hóa, cơ bắp to ra, cơ quan hô hấp
và hệ tuần hoàn phát triển mạnh.Tim của trẻ lúc 5 tuổi nặng gấp 4-5 lần so với
lúc mới sinh, nhịp tim đập chậm hơn so với lúc mới sinh nhưng vẫn nhanh
hơn so với người lớn vì thế trẻ dễ bị mệt khi tham gia các hoạt động và dễ có
những xúc động mạnh. Nhờ vỏ bán cầu đại não phát triển mạnh nên chức
năng điều chỉnh và kiểm tra của nó tăng lên rõ rệt so với trung khu dưới vỏ,
tốc độ hình thành phản xạ có điều kiện tăng lên nhanh chóng, hệ thống tín
hiệu thứ 2 của trẻ phát triển mạnh.
Hệ thần kinh tương đối phát triển, hệ thần kinh trung ương và ngoại biên

đã biến hóa, chức năng phân tích, tổng hợp của vỏ não đã hoàn thiện, số
lượng các phản xạ có điều kiện ngày càng nhiều,tốc độ hình thành phản xạ có
điều kiện nhanh, trí tuệ phát triển nhanh. Do đó trẻ có thể nói được những câu
dài, có biểu hiện ham học, có ấn tượng đối với những người xung quanh.
Sự phát triển về thể chất, trí tuệ và tính khéo léo ngày càng cao.Trẻ đã có
những kỹ năng cơ bản trong vận động, nhưng vẫn cần được tiếp tục luyện tập
cho nhuần nhuyễn để có thể kết hợp vào những chuỗi vận động phức tạp hơn.
Trẻ phát triển vận động tinh và ngày càng khéo léo hơn. Trẻ đã biết phân biệt
tay trái và phải. Trẻ gấp tờ giấy làm đôi bằng cách so các góc vào nhau. Có
thể dùng bút vẽ một số hình đơn giản, thích tô màu, xé dán, biết dùng kéo cắt
một số hình đơn giản. Trẻ có thể dùng hai tay đón bóng tương đối chính xác
và có thể dùng các ngón tay để nặn các đồ vật nhỏ.
Cơ thể trẻ đang dần dần hoàn thiện. Các vận động của trẻ giai đoạn này
ngày càng phát triển hơn. Lúc bấy giờ, trẻ đã có thể vận động toàn thân, và
bắt đầu làm các động tác phức tạp hơn như chơi đá cầu, nhảy dây, leo trèo,

15


lộn xà đơn…Bàn tay của trẻ ngày càng khéo léo hơn không những có thể hoạt
động tự do, mà động tác còn nhanh nhẹn và hoàn chỉnh hơn.
1.2.2. Cơ sở lí luận về sáng tạo
1.2.2.1. Những quan điểm khác nhau về sáng tạo
Hoạt động sáng tạo của con người là rất quan trọng cần thúc đẩy và phát
huy một cách tối ưu nhất. Hoạt động sáng tạo có ảnh hưởng to lớn không chỉ
đến tiến bộ khoa học kĩ thuật mà còn đến toàn bộ xã hội nói chung. Đất nước
nào biết nhận ra càng nhiều nhân cách sáng tạo và biết phát huy phát triển họ
theo đúng hướng, biết tạo ra một điều kiện tốt nhất cho họ thì đất nước đó sẽ
có những ưu thế lớn và vươn tầm xa hơn trên thế giới. Do đó, tính sáng tạo
được coi như là một phẩm chất quan trọng không thể thiếu được ở người công

dân hiện đại.
Sáng tạo là một vấn đề được nhiều nhà khoa học ở nhiều nước và nhiều
lĩnh vực quan tâm nghiên cứu các quan điểm khác nhau về sáng tạo:
Theo từ điển Triết học, "Sáng tạo là quá trình hoạt động của con người tạo
ra những giá trị vật chất, tinh thần mới về chất. Các loại hình sáng tạo được
xác định bởi đặc trưng nghề nghiệp như khoa học kĩ thuật, tổ chức quân sự.
Có thể nói sáng tạo có mặt trong mọi lĩnh vực của thế giới vật chất và tinh
thần".[3,27-28]
Theo Freud, “ Sáng tạo cũng giống như giấc mơ hiện hình, là sự tiếp tục
và sự thay thế trò chơi trẻ con cũ”.[3,28]
Theo X L. Rubinxtêin cho rằng “Sáng tạo là hoạt động của con người tạo
ra những chất liệu mới và những chất liệu này có thể là giá trị vật chất hoặc là
giá trị tinh thần và mang ý nghĩa xã hội”.[3,52]
Theo L.X. Vưgốtxki trong cuốn Trí tưởng tượng và sáng tạo ở lứa thiếu
nhi hoạt động sáng tạo được coi là hoạt động cao nhất của con người. Chính
hoạt động sáng tạo của con người đã làm cho nó thành một sinh vật hướng về

16