Giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở lý luận và thực tiễn

Một số giải pháp xây dựng đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở tại thành phố Đà
Nẵng
Ngày đăng: 02/06/2016 03:00
Mặc địnhCỡ chữ
Cán bộ cấp ủy, chính quyền cấp cơ sở là những người thường xuyên tiếp xúc với
nhân dân, được nhân dân hiểu nhất. Do đó, xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở thạo việc,
miệng nói, tay làm, có năng lực tổ chức và vận động nhân dân thực hiện đường lối
của Đảng, chính sách, pháp luật của Nhà nước luôn là yêu cầu cấp bách cả trước mắt
và lâu dài. Thời gian gần đây, công tác xây dựng đội ngũ cán bộ, công chức (CBCC)
cấp cơ sở đã đạt được những kết quả quan trọng, đội ngũ CBCC cấp cơ sở được chú
trọng quy hoạch đào tạo, bồi dưỡng, các chế độ chính sách ngày càng hoàn thiện,
tăng về mặt số lượng, trình độ và kiến thức các mặt được nâng lên. Tuy nhiên, công
tác xây dựng đội ngũ CBCC cấp cơ sở vẫn là khâu yếu kém; nội dung chương trình
đào tạo còn bất cập; quy hoạch còn bị động, chắp vá; chế độ, chính sách chưa thật sự
thoả đáng...

Ảnh: baodannang.vn
Trước yêu cầu của sự nghiệp đổi mới đất nước, hội nhập quốc tế, bộ máy chính
quyền các cấp, đặc biệt là chính quyền cấp cơ sở trên địa bàn thành phố Đà Nẵng đã
được chú trọng hoàn thiện và từng bước nâng cao về chất lượng. Nhờ đó, thành phố
Đà Nẵng đã tạo dựng được những nguồn lực nền tảng để giải quyết nhiều việc lớn
trong quá trình phát triển.
Để xây dựng đội ngũ cán bộ lãnh đạo, quản lý ngày càng có chất lượng đáp ứng yêu
cầu nhiệm vụ, Thành ủy Đà Nẵng đã triển khai thực hiện nghiêm túc Nghị quyết


Trung ương 4, khóa XI của Đảng, gắn với nhiệm vụ cụ thể của địa phương. Danh
sách các đảng viên bị kỷ luật trong năm 2014 được công khai tại Hội nghị sơ kết một
năm thực hiện Chỉ thị 29 của Thành ủy Đà Nẵng với nội dung trọng tâm là thực hiện
"5 xây" - trách nhiệm, chuyên nghiệp, trung thực, kỷ cương, gương mẫu và "3
chống" - quan liêu, tiêu cực, hình thức. Năm 2014, Đảng bộ thành phố Đà Nẵng đã

xử lý kỷ luật 51 đảng viên, theo đó, tại UBND các quận, huyện, phường, xã có 21
trường hợp, trong đó khiển trách 10, cảnh cáo 6, sa thải 4, hạ bậc lương 1; các sở,
ban, ngành thuộc Thành phố có 30 trường hợp, trong đó khiển trách 15, cảnh cáo 6,
cách chức 6 và sa thải 3. Việc ban hành Chỉ thị 29 của Thành ủy Đà Nẵng nhằm đẩy
mạnh cải cách hành chính, tăng cường trách nhiệm, đạo đức công vụ để cán bộ, công
chức, viên chức tận tâm phục vụ nhân dân và kết quả đạt được khi thực hiện "5 xây",
"3 chống" là "được lòng dân". Phương châm của Thành ủy Đà Nẵng trong công tác
cán bộ là: "thà mất lòng nhau còn hơn mất lòng dân"(1). Người đứng đầu nghiêm túc
chịu trách nhiệm về những hạn chế của cơ quan, đơn vị mình, sắp xếp lại bộ máy,
đánh giá lại năng lực, loại bỏ những cán bộ tha hóa, biến chất, quan liêu…
Tuy vậy, nhiều nhân tố liên quan đến chất lượng, hiệu quả hoạt động của chính
quyền các cấp, đặc biệt cấp cơ sở thời gian qua vẫn chưa đáp ứng nhu cầu phát triển
của Thành phố. Một trong những nguyên nhân của tình hình trên là do năng lực quản
lý của đội ngũ CBCC cấp xã còn những bất cập, hạn chế.
Xuất phát từ thực trạng nêu trên, để nâng cao chất lượng quản lý hành chính ở cấp cơ
sở trên địa bàn thành phố Đà Nẵng trong giai đoạn tiếp theo, cần tập trung thực hiện
một số giải pháp cơ bản sau:
Thứ nhất, chuẩn hóa các chức danh cán bộ chủ chốt cấp cơ sở đáp ứng yêu cầu
quản lý nhà nước
Tiêu chuẩn của CBCC cấp cơ sở đã được Bộ Nội vụ quy định cụ thể tại Quyết định
số 04/2004/QĐ-BNV ngày 16/01/2004. Theo quy định này, những tiêu chuẩn chung
là phù hợp, nhưng rất khó thực hiện nếu chưa được cụ thể hóa cho sát hợp với yêu
cầu, nội dung hoạt động của CBCC cấp cơ sở, đặc biệt là với các chức danh chủ chốt
ở một địa phương cụ thể như Đà Nẵng. Trên cơ sở những quy định về tiêu chuẩn
chung, có thể cụ thể hóa những tiêu chuẩn của cán bộ chủ chốt cấp cơ sở ở Đà Nẵng
thành ba nhóm tiêu chuẩn cơ bản sau:
Một là, nhóm phẩm chất chính trị, đạo đức, lối sống:
- Trung thành với lý tưởng cách mạng của Đảng, với tư tưởng Hồ Chí Minh, tin
tưởng và chấp hành đường lối đổi mới của Đảng, tâm huyết và tận tụy với công việc,
có tinh thần trách nhiệm với dân. Có quyết tâm cao trong lãnh đạo, chỉ đạo phát triển

kinh tế - xã hội, nâng cao đời sống vật chất và tinh thần cho nhân dân ở địa phương;
- Có bản lĩnh chính trị vững vàng, kiên định trước mọi khó khăn, thử thách; năng
động, sáng tạo, mềm dẻo trong hoạt động để vừa giữ vững ổn định chính trị- xã hội,


vừa có thể huy động tốt nhất các nguồn lực để hoàn thành các mục tiêu phát triển
kinh tế- xã hội theo từng thời kỳ;
- Phải thường xuyên tu dưỡng, rèn luyện, thực hành “cần, kiệm, liêm, chính, chí
công vô tư”. Biết tôn trọng, giữ gìn kỷ cương, pháp luật, sống trong sạch, lành mạnh,
không tham ô, lãng phí, có trách nhiệm, có lòng nhân ái, ứng xử đúng đắn. Bên cạnh
đó, cán bộ chủ chốt cấp cơ sở phải có đạo đức nghề nghiệp. Đó là tinh thần trách
nhiệm và kỷ luật trong công việc, có ý thức tiết kiệm thời gian, tiền của, tài nguyên;
không tham lam tư lợi, ngay thẳng, có ý thức phê bình và tự phê bình.
Hai là, nhóm tiêu chuẩn về trình độ, năng lực:
- Phải có kiến thức, trình độ chuyên môn đảm bảo hoàn thành nhiệm vụ, chức trách
được giao, cụ thể là:
+ Về văn hóa, phải đảm bảo 100% cán bộ chủ chốt tốt nghiệp phổ thông trung học,
bởi đây là cơ sở, nền tảng để có thể tiếp thu kiến thức mới ở các lĩnh vực phục vụ
cho nhiệm vụ của bản thân;
+ Phấn đấu 100% có trình độ đại học;
+ 100% cán bộ chủ chốt cấp cơ sở phải có trình độ lý luận chính trị từ trung cấp trở
lên.
- Có khả năng nhận thức, nắm bắt cái mới. Cán bộ chủ chốt cấp cơ sở phải nhanh
chóng tiếp cận những cái mới, vừa mở rộng và bổ sung vốn kiến thức cơ bản, toàn
diện vừa nâng cao kiến thức chuyên sâu bằng nhiều nguồn, nhiều biện pháp, nhất là
tự học, tự nghiên cứu.
- Có năng lực tổ chức thực hiện. Năng lực tổ chức thực hiện đòi hỏi cán bộ chủ chốt
cấp cơ sở phải biết vận dụng sáng tạo đường lối, chủ trương của Đảng, chính sách,
pháp luật của Nhà nước vào thực tế, thiết lập chương trình, kế hoạch cụ thể, có khả
năng tuyên truyền vận động quần chúng, phân công bố trí nhân lực thực hiện kế

hoạch đã đề ra một cách hiệu quả. Bên cạnh đó, năng lực tổ chức thực hiện còn đòi
hỏi người cán bộ chủ chốt cấp cơ sở phải biết tổng kết thực tiễn, rút ra những kinh
nghiệm hay, những bài học tốt để vừa cải tiến công tác cho mình vừa giúp cho đồng
chí, đồng đội nâng cao năng lực thực tiễn.
Ba là, phong cách làm việc:
Đây cũng là một trong những yếu tố cơ bản tạo nên chất lượng của đội ngũ cán bộ.
Phong cách làm việc cần được xây dựng, củng cố, phát triển theo những yêu cầu sau:
- Luôn sáng tạo, năng động vận dụng những quan điểm, chủ trương, chính sách của
Đảng trong những điều kiện, thời gian và không gian phù hợp, nhất là trong điều
kiện phát triển kinh tế thị trường định hướng xã hội chủ nghĩa, đẩy mạnh công


nghiệp hóa, hiện đại hóa nhằm góp phần xây dựng thành phố Đà Nẵng trở thành một
trong những đô thị lớn của cả nước, là trung tâm kinh tế - xã hội lớn của miền Trung.
- Sự nhiệt tình, hăng hái, trung thực, khách quan trong công tác cũng là những yêu
cầu rất quan trọng tạo nên chất lượng công tác của cán bộ chủ chốt cấp cơ sở. Hiện
nay, do còn những bất cập trong chế độ, chính sách đối với cán bộ cơ sở và điều kiện
sống, sinh hoạt còn nhiều khó khăn, thiếu thốn, mặt khác nhiệm vụ chính trị của cơ
sở lại rất đa dạng nên nếu cán bộ thiếu nhiệt huyết, không hăng hái, tích cực thì chất
lượng và hiệu quả công tác không thể cao.
- Cán bộ chủ chốt cấp cơ sở phải dám nghĩ, dám làm, dám chịu trách nhiệm, nói đi
đôi với làm, không độc đoán chuyên quyền, luôn sâu sát, gần gũi, gắn bó với quần
chúng nhân dân.
- Cán bộ chủ chốt cấp cơ sở còn phải có phong cách dân chủ để tập hợp được ý kiến
của quần chúng nhằm cải tiến công tác, họ phải “mắt trông, tai nghe, chân đi, óc
nghĩ, miệng nói, tay làm”.
Thứ hai, rà soát, đánh giá toàn diện đội ngũ CBCC các phường, xã trên địa bàn
thành phố.
Đánh giá CBCC là khâu khó, tế nhị và phức tạp nhất trong công tác cán bộ, là khâu
mở đầu quyết định để bố trí, sử dụng CBCC, đồng thời là nhân tố dễ gây mất đoàn

kết nội bộ, vì vậy việc đánh giá CBCC phải đặt trong phạm vi công tác và môi
trường hoạt động. Phải kết hợp theo dõi thường xuyên với đánh giá định kỳ; đánh giá
phải thực chất, tránh hình thức, không đơn thuần theo quá trình, bằng cấp, học vị,
tuổi tác, không hẹp hòi, định kiến về lý lịch và thành phần xuất thân, xóa bỏ quan
niệm cũ kỹ, lỗi thời, coi trọng thứ bậc chức vụ trong Đảng, trong bộ máy nhà nước.
Trong đánh giá phải kết hợp nhiều nguồn thông tin khác nhau để phân tích, chọn lọc
một cách khách quan, lấy hiệu quả công tác và sự đóng góp thực tế làm thước đo
phẩm chất, năng lực CBCC; phải đặt CBCC vào môi trường, điều kiện cụ thể và xem
xét cả quá trình và triển vọng phát triển của họ. Cần tham khảo ý kiến của quần
chúng nơi cư trú của CBCC để đánh giá mức độ sâu sát quần chúng ở cơ sở…. Tất
cả những vấn đề đó có thể coi là cơ sở quan trọng đầu tiên để đánh giá CBCC cơ sở.
Đánh giá đúng sẽ giúp cho việc xây dựng quy hoạch, đào tạo, bồi dưỡng phù hợp, sát
đúng cho từng loại CBCC. Thông qua kết quả đánh giá sẽ xác định được mức độ hợp
lý, đồng bộ của cơ cấu CBCC hiện tại, xác định được chất lượng CBCC để có giải
pháp điều chỉnh kịp thời.
Để thực hiện công việc nêu trên, các cấp quản lý từ trung ương, thành phố, các cơ
quan có thẩm quyền phải xây dựng tiêu chuẩn và phương pháp đánh giá CBCC một
cách chính xác, phù hợp, trong đó, cần ưu tiên lượng hóa công việc cho từng chức
danh cụ thể trong từng thời kỳ.


Thứ ba, làm tốt công tác quy hoạch đội ngũ cán bộ chủ chốt cấp cơ sở.
Cán bộ được quy hoạch vào các chức danh chủ chốt cấp cơ sở trước hết phải là
những người có bản lĩnh chính trị vững vàng, có phẩm chất đạo đức tốt, có năng lực
đáp ứng yêu cầu, nhiệm vụ mới.
Việc xây dựng và phê duyệt quy hoạch cán bộ phải được thực hiện một cách thận
trọng, chặt chẽ, đảm bảo đúng quy trình và tiêu chuẩn chung, tiêu chuẩn của từng
loại cán bộ; thực hiện đúng nguyên tắc tập trung dân chủ, vừa tôn trọng các cơ quan
chức năng, vừa đảm bảo quyết định của tập thể ban thường vụ cấp ủy. Trên cơ sở quy
hoạch được phê duyệt hàng năm phải tiến hành đánh giá, đưa ra khỏi quy hoạch

những cán bộ không đạt chuẩn, bổ sung vào quy hoạch những người đạt chuẩn.
Vừa qua, thành phố Đà Nẵng đã triển khai thực hiện Đề án 89 với chủ trương đào tạo
chức danh Bí thư, Chủ tịch UBND phường, xã. Đề nghị Thành phố có đánh giá, rút
kinh nghiệm để xây dựng thành đề án đào tạo cán bộ chủ chốt cấp cơ sở, đặc biệt là
đề án đào tạo chức danh chủ tịch UBND phường, xã cho những năm tiếp theo. Đồng
thời, Thành phố cần tiếp tục tăng cường thực hiện chính sách thu hút sinh viên giỏi
về công tác ở cơ sở.
Kinh nghiệm cho thấy, chỉ khi có được đội ngũ CBCC hùng hậu, sung mãn thì mới
có cơ sở để tuyển chọn, bố trí, sử dụng một cách hợp lý và hiệu quả. Đối với mỗi
chức danh cần phải chuẩn bị từ 2 đến 3 cán bộ dự nguồn và đảm bảo tiêu chuẩn về
độ tuổi; ít nhất phải đảm bảo cơ cấu 3 độ tuổi để đảm bảo tính chuyển tiếp; lưu ý
những CBCC trẻ có thành tích xuất sắc, đã được rèn luyện, thử thách và cán bộ nữ.
Thứ tư, đổi mới công tác đào tạo, bồi dưỡng, sử dụng đội ngũ cán bộ chủ chốt
cấp cơ sở.
Xây dựng quy hoạch là bước đầu tiên, tiếp theo là triển khai thực hiện với quan điểm
quy hoạch không chỉ là bố trí, sắp xếp mà mục tiêu chính, trực tiếp là xây dựng kế
hoạch đào tạo, bồi dưỡng, rèn luyện, thử thách CBCC. Vì vậy, việc lập kế hoạch đào
tạo, bồi dưỡng CBCC là rất quan trọng, là chìa khóa của công tác cán bộ của Đảng
và Nhà nước. Cần tăng cường công tác đào tạo, bồi dưỡng CBCC nói chung và chức
danh Chủ tịch UBND phường, xã nói riêng sau quy hoạch, qua đó đảm bảo tính khả
thi của quy hoạch trong thực tiễn. Đào tạo, đào tạo lại và bồi dưỡng CBCC đang là
yêu cầu bức thiết trong công tác cán bộ.
Trên cơ sở tiêu chuẩn cụ thể, các phường, xã cần chủ động xây dựng quy hoạch cán
bộ để đưa đi đào tạo chứ không chỉ đào tạo, bồi dưỡng sau khi trúng cử như hiện nay.
Cần xây dựng các tiêu chuẩn về trình độ chuyên môn, nghiệp vụ, về phẩm chất đạo
đức cần có khi ứng cử, đề cử vào các chức danh lãnh đạo chủ chốt ở cấp cơ sở.
Không bố trí cán bộ tuổi đời đã quá cao hoặc không đủ trình độ, năng lực, không có
bằng cấp chuyên môn đảm nhiệm các chức danh cán bộ chủ chốt, các chức danh cán

bộ chuyên môn nghiệp vụ. Cần tạo môi trường thuận lợi để đội ngũ cán bộ chủ chốt
nâng cao trình độ, có sự hỗ trợ hợp lý về vật chất và tinh thần.
Trong công tác đào tạo, bồi dưỡng cần chú ý cập nhật để bổ khuyết những bất cập về
kiến thức quản lý nhà nước, kỹ năng giao tiếp, ứng xử, công tác dân vận, quy trình
xử lý tình huống gắn với chức danh cụ thể, tin học và ngoại ngữ theo yêu cầu phát
triển của một Thành phố du lịch… Đào tạo, bồi dưỡng phải gắn với tiêu chuẩn, chức
danh và yêu cầu sử dụng cán bộ với phương châm “biết nhiều việc, chuyên sâu một
việc”.
Cần tiếp tục mở các lớp đào tạo các chức danh chủ chốt ở cơ sở từ sinh viên giỏi, các
lớp cập nhật kiến thức, kỹ năng lãnh đạo, quản lý… Nâng cao ý thức tự học trong
cán bộ, đồng thời thực hiện định kỳ kiểm tra kiến thức và trình độ chuyên môn đối
với từng loại CBCC để có kế hoạch bồi dưỡng kiến thức phù hợp với yêu cầu. Đẩy
mạnh công tác luân chuyển cán bộ trẻ từ quận, huyện về phường, xã và bố trí đảm
nhận các chức danh chủ chốt để đào tạo, rèn luyện.
Tăng cường sử dụng cán bộ trẻ có năng lực và trình độ; có lòng nhiệt huyết cống
hiến cho quê hương. Đây là việc làm cần thiết nhằm khắc phục tình trạng thiếu cán
bộ nguồn ở không ít địa phương hiện nay. Để thu hút được lực lượng cán bộ trẻ tuổi
về công tác ở cơ sở cần bố trí công việc hợp lý và thực hiện chế độ đãi ngộ thỏa
đáng.
Phát huy dân chủ để nhân dân tham gia vào việc lựa chọn cán bộ cơ sở. Để có đội
ngũ cán bộ tốt không thể chỉ dựa vào tổ chức, bố trí, xem xét mà còn cần có ý kiến
của quần chúng. Tồn tại tình trạng dân không phục, không tin, không yêu cán bộ một
phần nguyên nhân là do không thực hiện nghiêm Pháp lệnh dân chủ ở cơ sở, trong đó
có nội dung giám sát, đánh giá và lựa chọn cán bộ.
Cần tiếp tục hoàn thiện các chế độ, chính sách cụ thể, ổn định cho cán bộ công tác ở
cơ sở, trong đó cần xác định lại hướng ưu tiên dành cho cấp cơ sở. Thực trạng, đội
ngũ cán bộ cơ sở còn thiếu về số lượng, yếu về chất lượng là do hệ thống chính sách
đối với cơ sở còn thiếu đồng bộ, bất cập, không tạo được động lực để “giữ chân” và
thu hút cán bộ.
Đất nước ta đang trong quá trình đổi mới và hội nhập. Thành phố Đà Nẵng là một

trong những điểm sáng trong quá trình phát triển chung của đất nước. Để bảo đảm sự
ổn định và phát triển, giữ vững vị thế một địa phương có năng lực cạnh tranh hàng
đầu cả nước nhiều năm liền, Đà Nẵng cần tiếp tục thực hiện đồng bộ các giải pháp
nhằm xây dựng đội ngũ cán bộ cơ sở trong sạch, vững mạnh, ngang tầm với yêu cầu
nhiệm vụ mới n
PGS. TS. Nguyễn Thị Tâm - Học viện chính trị Quốc gia Hồ Chí Minh khu vực
III