Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại ngân hàng thương mại cổ phần công thương việt nam chi nhánh gia lai
Bạn đang xem bản rút gọn của tài liệu. Xem và tải ngay bản đầy đủ của tài liệu tại đây (1.35 MB, 108 trang )
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN VĂN LĂNG
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN
DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG
THƯƠNG VIỆT NAM- CHI NHÁNH GIA LAI
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018
BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
NGÂN HÀNG NHÀ NƯỚC VIỆT NAM
TRƯỜNG ĐẠI HỌC NGÂN HÀNG TP. HỒ CHÍ MINH
NGUYỄN VĂN LĂNG
GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN
DỤNG BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG
THƯƠNG VIỆT NAM- CHI NHÁNH GIA LAI
LUẬN VĂN THẠC SĨ KINH TẾ
Chuyên ngành: Tài chính-Ngân hàng
Mã số: 8.34.02.01
Người hướng dẫn khoa học: TS LÊ VĂN HẢI
TP. HỒ CHÍ MINH – NĂM 2018
TÓM TẮT LUẬN VĂN
Trong tình hình kinh tế như hiện nay và ngày càng bước vào giai đoạn hội nhập
sâu hơn, toàn diện hơn, hoạt động kinh doanh ngân hàng luôn là lĩnh vực ẩn chứa
nhiều rủi ro, nhất là rủi ro tín dụng trong đó có rủi ro tín dụng bán lẻ. Vấn đề là làm thế
nào để hạn chế rủi ro ở mức có thể chấp nhận được. Thực tế này đòi hỏi các ngân hàng
thương mại cần phải hoàn thiện năng lực quản trị rủi ro tín dụng.
Là một chi nhánh dẫn đầu trong hệ thống Vietinbank về tín dụng bán lẻ,
Vietinbank- Chi nhánh Gia Lai đang cùng với toàn hệ thống Vietinbank đang hướng
tới các chuẩn mực quốc tế trong quản trị rủi ro tín dụng nói chung và quản trị rủi ro tín
dụng bán lẻ nói riêng.
Luận văn đã nêu được một số nội dung:
- Về cơ sở lý luận: Luận văn đã nêu tổng quan về quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ,
đặc thù của tín dụng bán lẻ, nội dung quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ cũng như các tiêu
chí đánh giá quản trị rủi ro tín dụng theo bộ nguyên tắc cơ bản của Basel.
- Về mặt thực tiễn: Luận văn đánh giá thực trạng về quản trị rủi ro tín bán lẻ tại
VietinBank, đồng thời rút ra các nguyên nhân từ đó làm cơ sở để đưa ra các nhóm các
giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. Bên cạnh đó, luận văn cũng đưa ra
những kiến nghị, đề xuất đối với VietinBank, VietinBank chi nhánh Gia Lai và tỉnh
Gia Lai nhằm tạo hành lang pháp lý đồng bộ cho các giải pháp đối với VietinBank chi
nhánh Gia Lai và sự phát triển bền vững cho địa phương.
Với những giải pháp mà tác giả đề xuất trong đề tài có thể ứng dụng vào thực
tiễn góp phần hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia
Lai nhằm giúp cho VietinBank chi nhánh Gia Lai giảm thiểu được rủi ro và phát triển
an toàn, bền vững trong thực trạng nhiều khó khăn tại địa phương và cạnh tranh gay
gắt giữa các Ngân hàng thương mại như hiện nay.
LỜI CAM ĐOAN
Tôi tên là: Nguyễn Văn Lăng
Sinh ngày 07 tháng 10 năm 1989, Tại Xã Hương Lâm, huyện Hiệp Hòa, tỉnh
Bắc Giang
Quê Quán: Bắc Giang
Hiện công tác tại: Phòng giao dịch Chư Sê- Ngân hàng TMCP Công thương
Việt Nam-chi nhánh Gia Lai
Địa chỉ: 800 Hùng Vương, thị trấn Chư Sê, huyện Chư Sê, tỉnh Gia Lai
Là học viên cao học khóa 19 của Trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh
Cam đoan đề tài: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại
Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam-chi nhánh Gia Lai.
Chuyên ngành: Tài chính-Ngân hàng
Mã số: 8.34.02.01
Người hướng dẫn khoa học: TS Lê Văn Hải
Được thực hiện tại Trường Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh
Luận văn này chưa từng được trình nộp để lấy học vị thạc sĩ tại bất cứ một
trường đại học nào. Luận văn này là công trình nghiên cứu riêng của tác giả, kết quả
nghiên cứu là trung thực, trong đó không có các nội dung đã được công bố trước đây
hoặc các nội dung do người khác thực hiện ngoại trừ các trích dẫn được dẫn nguồn đầy
đủ trong luận văn.
Tôi xin hoàn toàn chịu trách nhiệm về những cam đoan của tôi.
TP Hồ Chí Minh, ngày …. tháng 10 năm 2018
Tác giả
Nguyễn Văn Lăng
LỜI CẢM ƠN
Tôi xin gửi lời cảm ơn chân thành đến TS Lê Văn Hải đã tận tình hướng dẫn và
đã cho tôi nhiều góp ý quan trọng trong thời gian thực hiện luận văn.
Tôi cũng xin gửi lời cảm ơn đến tất cả các Thầy Cô trong khoa đào tạo sau đại
học Trường đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh, các bạn trong lớp cao học, các anh
chị em đồng nghiệp tại VietinBank chi nhánh Gia Lai đã tận tình giúp đỡ và góp ý
giúp tôi hoàn thiện luận văn.
Cuối cùng tôi xin gửi lời biết ơn sâu sắc đến gia đình đã luôn tạo điều kiện tốt
nhất cho tôi trong quá trình học tập và thực hiện luận văn.
MỤC LỤC
DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ .........................................................................ii
MỞ ĐẦU ....................................................................................................................... iii
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG BÁN LẺ
TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI ............................................................................ 1
1.1.
Rủi ro tín dụng bán lẻ. ....................................................................................... 1
1.1.1.
Tổng quan về tín dụng bán lẻ. ............................................................................ 1
1.1.1.1. Khái niệm tín dụng bán lẻ. ................................................................................. 1
1.1.1.2 . Đặc trưng của tín dụng bán lẻ .......................................................................... 1
1.1.2.
Rủi ro tín dụng bán lẻ. ........................................................................................ 2
1.1.2.1. Khái niệm rủi ro tín dụng. .................................................................................. 2
1.1.2.2. Khái niện rủi ro tín dụng bán lẻ. ......................................................................... 2
1.2.
Quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. .......................................................................... 3
1.2.1.
Hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ......................................................... 3
1.2.1.1 Khái niệm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ....................................... 3
1.2.1.2 Nội dung của hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ..................................... 3
1.2.2.
Sự cần thiết của hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ............................... 4
1.2.2.1
Giảm thiểu rủi ro góp phần gia tăng lợi nhuận cho ngân hàng. ....................... 4
1.2.2.2 Từng bước ứng dụng các phương pháp quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ hiện đại,
tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế. ............................................................................... 4
1.2.2.3 Tăng khả năng cạnh tranh của ngân hàng trong bối cảnh hội nhập quốc tế. ....... 5
1.2.3.
Nguyên tắc của Basel về quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng. ............................ 5
1.2.3.1. Hoạch định chiến lược quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ...................................... 5
1.2.3.2. Xác định khẩu vị rủi ro của ngân hàng trong tín dụng bán lẻ. ........................... 6
1.2.3.3. Xây dựng chính sách quản lý rủi ro tín dụng bán lẻ thích hợp. ......................... 6
1.2.3.4. Tổ chức bộ máy quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ................................................. 7
1.2.3.5. Tổ chức thực hiện quản trị rủi ro tín bán lẻ. ....................................................... 8
1.2.3.6. Giám sát và kiểm tra quá trình thực hiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. .......... 8
1.2.3.7. Điều chỉnh sau giám sát quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. .................................... 9
1.2.4.
Các chỉ tiêu đánh giá kết quả quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ............................ 9
1.2.4.1 Chỉ tiêu định lượng. ............................................................................................ 9
1.2.4.2 Chỉ tiêu định tính. ............................................................................................... 9
1.2.5.
Các yếu tố ảnh hưởng đến quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ............................... 11
1.2.5.1. Các yếu tố bên trong ngân hàng. ...................................................................... 11
1.2.5.2. Các yếu tố bên ngoài ngân hàng. ...................................................................... 12
1.3.
Bài học kinh nghiệm của các Ngân hàng về quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. .. 14
1.3.1.
Kinh nghiệm của các Ngân hàng trong quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ. ........... 14
1.3.1.1. Kinh nghiệm của ngân hàng tại Thái Lan. ....................................................... 14
1.3.1.2. Kinh nghiệm của ngân hàng tại Hồng Kông. ................................................... 15
1.3.1.3 Kinh nghiệm của Ngân hàng VietcomBank. .................................................... 15
1.3.2.
Bài học cho VietinBank- Chi nhánh Gia Lai. .................................................. 16
Kết luận chương 1........................................................................................................ 17
CHƯƠNG II: THỰC TRẠNG QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG BÁN LẺ TẠI
NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM CHI NHÁNH GIA LAI. .. 18
2.1.
Khái quát ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam-Chi nhánh Gia Lai. ..... 18
2.1.1.
Giới thiệu khái quát về VietinBank- Chi nhánh Gia Lai. ................................. 18
2.1.2
Mô hình tổ chức và mạng lưới hoạt động kinh doanh. .................................... 18
2.1.3
Kết quả hoạt động kinh doanh tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam-
chi nhánh Gia Lai từ năm 2015-2017. ........................................................................... 19
2.1.3.1 Những hoạt động kinh doanh chủ yếu.............................................................. 19
2.1.3.2 Kết quả kinh doanh........................................................................................... 22
2.2
Thực trạng rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt
Nam- Chi nhánh Gia Lai. .............................................................................................. 23
2.2.1
Khái quát về tín dụng bán lẻ. ............................................................................ 23
2.2.2
Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương
Việt Nam- chi nhánh Gia Lai. ....................................................................................... 27
2.2.2.1 Mô hình quản trị Rủi ro tín dụng bán lẻ đang áp dụng. ................................... 27
2.2.2.2 Đánh giá hoạt động khảo sát tại VietinBank chi nhánh Gia Lai ..................... 27
2.2.2.3 Thực trạng quản tri rủi ro tín dụng bán lẻ. ....................................................... 28
2.3
Đánh giá hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP
Công thương Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai. ................................................................ 38
2.3.1
Những thành công đạt được trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại
VietinBank- chi nhánh Gia Lai...................................................................................... 38
2.3.1.1 Bước đầu đã áp dụng mô hình quản trị rủi ro tập trung theo chuẩn mực quốc
tế.
.......................................................................................................................... 38
2.3.1.2 Công tác nhận diện rủi ro trong tín dụng bán lẻ mang đến dấu hiệu tích cực.. 38
2.3.1.3 Hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ đã hỗ trợ cho quá trình cấp tín dụng đối với
khách hàng bán lẻ. ......................................................................................................... 39
2.3.1.4 Phân loại nợ và trích lập dự phòng rủi ro tuân thủ theo đúng quy định của ngân
hàng Nhà nước. .............................................................................................................. 39
2.3.2
Những hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng
TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai. ..................................................... 39
2.3.2.1 Các quy định bảo đảm an toàn trong quá trình cấp tín dụng của chính sách tín
dụng bán lẻ còn chưa đầy đủ và chặt chẽ. ..................................................................... 39
2.3.2.2 Mô hình quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tập trung chưa phát huy hết hiệu quả. 40
2.3.2.3 Báo cáo quản trị rủi ro chưa được VietinBank chi nhánh Gia Lai quan tâm
đúng mức. ...................................................................................................................... 40
2.3.2.4 Hệ thống thông tin nội bộ còn hạn chế............................................................. 41
2.3.2.5 Đánh giá xếp loại và đo lường rủi ro tín dụng thiếu tính khách quan, chưa đạt
chuẩn Basel. ................................................................................................................... 41
2.3.2.6 Công tác kiểm soát rủi ro tín dụng bán lẻ chưa hiệu quả. ................................ 41
2.3.2.7 Quản lý danh mục tín dụng bán lẻ chưa được lãnh đạo quan tâm trong công tác
điều hành, cũng như chưa có hướng dẫn cụ thể về biện pháp xử lý rủi ro danh mục tín
dụng bán lẻ..................................................................................................................... 42
2.3.2.8 Công tác xử lý nợ còn nhiều bất cập. ............................................................... 43
2.3.3
Nguyên nhân của những hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán
lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai. .......................... 44
2.3.3.1 Nguyên nhân bên ngoài ngân hàng. ................................................................. 44
2.3.3.2 Nguyên nhân bên trong ngân hàng. .................................................................. 46
Kết luận Chương 2 ...................................................................................................... 48
CHƯƠNG III: GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG TMCP CÔNG THƯƠNG VIỆT NAM- CHI
NHÁNH GIA LAI. ....................................................................................................... 50
3.1
Định hướng và mục tiêu Quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng
TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai. .................................................... 50
3.1.1
Định hướng chung. ........................................................................................... 50
3.1.2
Mục tiêu. ........................................................................................................... 51
3.2
Giải pháp hoàn thiện Quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP
Công thương Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai. ................................................................ 52
3.2.1
Giải pháp hoàn thiện cơ cấu, bộ máy tổ chức trong quản trị rủi ro tín dụng bán
lẻ.
.......................................................................................................................... 52
3.2.1.1 VietinBank chi nhánh Gia Lai cần kiện toàn bộ máy quản trị rủi ro tín dụng
bán lẻ. .......................................................................................................................... 52
3.2.1.2 VietinBank chi nhánh Gia Lai cần xây dựng báo cáo quản trị rủi ro dành riêng
cho phân khúc khách hàng bán lẻ. ................................................................................. 53
3.2.2
Giải pháp về giám sát và quản trị thông tin tín dụng bán lẻ. ........................... 53
3.2.2.1 Xem xét và quan tâm đúng mức đến quản lý danh mục tín dụng bán lẻ tại
VietinBank chi nhánh Gia Lai. ...................................................................................... 53
3.2.2.2 Hoàn thiện công tác thu thập thông tin khách hàng. ........................................ 54
3.2.2.3 Kiểm soát rủi ro tín dụng thông qua tăng cường giám sát rủi ro tín dụng trong
suốt quá trình cấp tín dụng bán lẻ, tăng cường công tác kiểm tra kiểm soát nội bộ. .... 55
3.2.3
Giải pháp về điều chỉnh sau giám sát quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại
VietinBank- Chi nhánh Gia Lai. .................................................................................... 56
3.2.3.1 Xử lý nợ có vấn đề với phương châm nhanh, quyết liệt. ................................. 56
3.2.3.2 . Lựa chọn biện pháp xử lý nợ phù hợp: ......................................................... 56
3.2.4
Các giải pháp hỗ trợ. ........................................................................................ 57
3.2.4.1 Nâng cao chất lượng và đáp ứng đủ nhu cầu về nguồn nhân lực. .................... 57
3.2.4.2 Phát triển hệ thống cơ sở hạ tầng công nghệ. ................................................... 58
3.3
Kiến nghị. ........................................................................................................ 58
3.3.1
Kiến nghị với Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam. .............................. 58
3.3.1.1 Tăng cường hệ thống thông tin nội bộ. ............................................................ 58
3.3.1.2 Kiến nghị với VietinBank về việc hoàn thiện các quy trình, quy định bảo đảm
an toàn trong quá trình cấp tín dụng. ............................................................................. 59
3.3.1.3 Xây dựng hệ thống xếp hạng tín dụng nội bộ theo chuẩn mực Basel 2. .......... 60
3.3.1.4 Ngiên cứu xây dựng mô hình đo lường rủi ro danh mục tín dụng bán lẻ. ....... 60
3.3.1.5 Chú trọng đến công tác quản trị rủi ro danh mục. ............................................ 61
3.3.2
Kiến nghị với chính quyền tỉnh Gia Lai. .......................................................... 62
3.3.2.1 Duy trì môi trường kinh tế tỉnh phát triển ổn định. .......................................... 62
3.3.2.2 Thực hiện tốt công tác tuyên truyền, đưa hệ thống pháp luật đến từng người
dân.
.......................................................................................................................... 62
Kết luận Chương 3 ...................................................................................................... 63
KẾT LUẬN .................................................................................................................. 64
TÀI LIỆU THAM KHẢO............................................................................................. 1
PHỤ LỤC ....................................................................................................................... 3
Phụ lục 1: Mô tả bản khảo sát thực trạng Quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân
hàng TMCP Công thương Việt Nam-Chi nhánh Gia Lai. ............................................... 3
Phụ lục 2: Bảng câu hỏi khảo sát................................................................................... 10
Phụ lục 3: Tổng hợp văn bản của Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam đang sử
dụng trong luận văn. ...................................................................................................... 15
Phụ lục 4: Quy định bảo đảm tín dụng .......................................................................... 18
Phụ lục 5: Các dấu hiệu cảnh báo rủi ro tín dụng bán lẻ. .............................................. 20
Phụ lục 6: Bảng mô tả đặc điểm hạng khách hàng bán lẻ. ............................................ 24
i
DANH MỤC TỪ VIẾT TẮT
Từ viết tắt
VietinBank
Chữ viết đầy đủ
Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt Nam
VietinBank chi nhánh Ngân hàng thương mại cổ phần Công thương Việt NamGia Lai
Chi nhánh Gia Lai
EWS
Early warning system (hệ thống cảnh báo sớm)
GHTD
Giới hạn tín dụng
HĐQT
Hội đồng quản trị
CIC
Trung tâm thông tin tín dung
NHCTD
Ngân hàng cấp tín dụng
NHNN
Ngân hàng nhà nước
NHTM
Ngân hàng thương mại
PGD
Phòng giao dịch
TMCP
Thương mại cổ phần
TNHH
Trách nhiệm hữu hạn
TNHH MTV
Trách nhiệm hữu hạn một thành viên
TSBĐ
Tài sản bảo đảm
XLRR
Xử lý rủi ro
KHBL
Khách hàng bán lẻ
ii
DANH MỤC BẢNG BIỂU, BIỂU ĐỒ
Tên bảng biểu
Trang
Bảng 2.1
Tổng nguồn vốn huy động của VietinBank chi nhánh Gia Lai
(năm 2015-2017)
19
Bảng 2.2
Hoạt động cho vay của VietinBank chi nhánh Gia Lai (năm
20
STT
2015-2017)
Bảng 2.3
Kết quả kinh doanh của VietinBank chi nhánh Gia Lai (năm
22
2015-2017)
Bảng 2.4
Tỷ trọng cơ cấu theo ngành nghề (năm 2015-2017)
23
Bảng 2.5
Tỷ trọng cơ cấu theo tài sản bảo đảm (năm 2015-2017)
24
Bảng 2.6
Nợ quá hạn và tỷ lệ nợ quá hạn theo nhóm (năm 2015-2017)
24
Bảng 2.7
Phân loại nợ xấu theo tài sản đảm bảo (năm 2015-2017)
25
Bảng 2.8
Phân loại nợ xấu theo ngành kinh tế (năm 2015-2017)
25
Bảng 2.9
Tổng hợp kết quả đánh giá khảo sát quản trị rủi ro tín dụng
27
bán lẻ tại VietinBank- chi nhánh Gia Lai
Tên biểu đồ
Biểu đồ 2.1
Tỷ trọng tins dụng của VietinBank chi nhánh Gia Lai năm
21
2017
Biểu đồ 2.2
Diễn biến nợ xáu từ nưm 2015 đến 2017
26
iii
MỞ ĐẦU
1.
Lý do chọn đề tài
Ngân hàng là định chế tài chính trung gian góp phần làm cho nền kinh tế vận
động một cách trôi chảy, thuận lợi. Ngân hàng thương mại là tổ chức hoạt động vì
mục tiêu lợi nhuận. Trong các hoạt động của ngân hàng thì hoạt động tín dụng có
một vị trí quan trọng, còn là nguồn sinh lợi chủ yếu của các ngân hàng thương mại
tại Việt Nam. Để tối đa hóa lợi nhuận của mình thì việc giảm thiểu và hạn chế tối
đa mức rủi ro là nhiệm vụ xuyên suốt và rất quan trọng trong quá trình hoạt động
của Ngân hàng thương mại.
Có nhiều phân khúc khách hàng trong hoạt động tín dụng ngân hàng trong đó
có phân khúc khách hàng bán lẻ. Trong những năm gần đây tín dụng bán lẻ là loại
hình được các ngân hàng thương mại rất chú trọng và là một mảng đầy tiềm năng ở
Việt Nam nói chung và trên địa bàn tỉnh Gia Lai nói riêng. Đến cuối năm 2017, dư
nợ tín dụng bán lẻ trên địa bàn tỉnh Gia Lai khoảng 52,000 tỷ đồng, chiếm khoảng
67 % tổng dư nợ tín dụng trên địa bàn tỉnh ( Theo nguồn báo cáo nội bộ của Ngân
hàng nhà nước chi nhánh Gia Lai ).
Tại VietinBank chi nhánh Gia Lai, đến cuối năm 2017 dư nợ tín dụng là
11,141 tỷ đồng trong đó dư nợ tín dụng bán lẻ 4,949 tỷ đồng chiếm khoảng 44.4%
tổng dư nợ. Nợ quá hạn và nợ xấu từ năm 2015 đến nay có xu hướng tăng và tập
trung chủ yếu ở phân khúc tín dụng bán lẻ . Nguyên nhân chủ yếu bởi tình hình
kinh tế địa phương gặp nhiều khó khăn, tình hình biến động giảm giá của các loại
cây công nghiệp chủ lực như Hồ tiêu, Cà phê, Cao su…, Ảnh hưởng xấu của thiên
tai, dịch bệnh mất mùa trên địa bàn của các tỉnh tây nguyên nói chung và Gia Lai
nói riêng. Bên cạnh đó có một bộ phận khách hàng bán lẻ tiếp cận và sử dụng
nguồn vốn vay của ngân hàng một cách kém hiệu quả, sử dụng vốn vay sai mục
đích, đầu tư vượt quá khả năng tài chính của gia đình dẫn đến thiệt hại không chỉ
cho chính họ mà còn làm ảnh hưởng xấu đến hoạt động kinh doanh của ngân hàng.
Chính vì thế việc hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ là một yêu cầu bức thiết
iv
cần đặt ra nhằm tối đa hóa lợi nhuận bằng cách giảm thiểu tối đa rủi ro trong tín
dụng, nằm trong mức độ chấp nhận được của Ngân hàng.
Từ những lý do trên em xin lựa chọn đề tài nghiên cứu: “Giải pháp hoàn thiện
quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- Chi
nhánh Gia Lai” làm đề tài luận văn tốt nghiệp.
2. Mục tiêu nghiên cứu
Mục tiêu cuối cùng của đề tài nghiên cứu là đề xuất những giải pháp để hoàn
thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Namchi nhánh Gia Lai.
Để đạt được mục tiêu trên, đề tài sẽ thực hiện các mục tiêu cụ thể sau:
- Phân tích và đánh giá thực trạng quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank
chi nhánh Gia Lai, chỉ ra những mặt đạt được, những mặt hạn chế và các nguyên
nhân dẫn đến các hạn chế của hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại
VietinBank chi nhánh Gia Lai.
- Đề xuất giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank
chi nhánh Gia Lai.
3. Câu hỏi nghiên cứu
Đề tài nghiên cứu sẽ giải quyết các câu hỏi nghiên cứu sau:
- Quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank- chi nhánh Gia Lai đã đạt được kết
quả, hạn chế như thế nào? Những nguyên nhân nào dẫn đến hạn chế trong quản trị
rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank- chi nhánh Gia Lai?
- Để hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ, VietinBank - chi nhánh Gia Lai cần
có những giải pháp nào?
- Những kiến nghị nào đối với VietinBank, VietinBank chi nhánh Gia Lai, với tỉnh
Gia Lai để hỗ trợ cho các giải pháp nêu trên ?
v
4. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu:
- Những vấn đề lý luận và thực tiễn của hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán
lẻ tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai.
Phạm vi nghiên cứu:
- Về thời gian: Thời gian nghiên cứu là trong 3 năm từ năm 2015 đến năm
2017.
-Về không gian: Nghiên cứu về quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng
TMCP Công thương Việt Nam- Chi nhánh Gia Lai.
5. Phương pháp nghiên cứu
Đề thực hiện mục tiêu và nội dung nghiên cứu đề ra, luận văn sử dụng các phương
pháp nghiên cứu chủ yếu sau đây:
Phương pháp thống kê, so sánh: Đề tài sử dụng số liệu qua các báo cáo, thông
kê của VietinBank chi nhánh Gia Lai và cho phép phân tích, so sánh đưa ra các
nhận xét và đề xuất phương án phù hợp.
Phương pháp phân tích, tổng hợp : Trên cơ sở các văn bản, số liệu thống kê
thu thập được, mô tả qua số tuyệt đối, số tương đối, xu hướng phát triển qua thời
gian, kiểm định có minh họa qua số liệu, luận văn sẽ tính toán dựa trên các số liệu
đó để phân tích.
Phương pháp khảo sát: Được sử dụng để tăng tính khách quan cho việc phát
hiện những mặt đạt được và những hạn chế trong phần thực trạng hoạt động cho
vay và quản trị rủi ro tín dụng đối với khách hàng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh
Gia Lai.
6. Nội dung nghiên cứu.
Nghiên cứu bám sát khung lý thuyết để nghiên cứu thực trạng hoạt động cho
vay và quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai.
Nghiên cứu sẽ khám phá những hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín
dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. Cụ thể, những hạn chế về hoạch định
vi
chiến lược, tổ chức thực hiện, giám sát và điều chỉnh sau giám sát trong quản trị rủi
ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai.
Cuối cùng, dựa trên những hạn chế đã được tìm ra nghiên cứu sẽ đề xuất
những giải pháp mang tính thực tiễn, có tính ứng dụng phù hợp với tình hình thực
tiễn tại VietinBank chi nhánh Gia Lai.
7. Đóng góp của đề tài.
Đề tài nghiên cứu có những đóng góp cụ thể sau:
- Nghiên cứu bám sát khung lý thuyết để nghiên cứu thực trạng hoạt động cho
vay và quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai.
Nghiên cứu sẽ khám phá những hạn chế trong hoạt động quản trị rủi ro tín
dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai. Cụ thể, những hạn chế về hoạch định
chiến lược, tổ chức thực hiện, giám sát và điều chỉnh sau giám sát trong quản trị rủi
ro tín dụng bán lẻ tại VietinBank chi nhánh Gia Lai.
Cuối cùng, dựa trên những hạn chế đã được tìm ra nghiên cứu sẽ đề xuất
những giải pháp mang tính thực tiễn, có tính ứng dụng phù hợp với tình hình thực
tiễn tại VietinBank chi nhánh Gia Lai.
8. Tổng quan về lĩnh vực nghiên cứu
Công trình nghiên cứu trước đây: Trong quá trình thực hiện đề tài giải pháp
hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ, tác giả tham khảo các công trình nghiên
cứu có liên quan sau:
- Bài viết trên Tạp chí Ngân hàng .- Số 8/2017 (Trang 20 – 24) “Quản trị rủi ro
hoạt động tại các ngân hàng thương mại Việt Nam”. Bài viết đã đưa ra được những
khuyến nghị: Trước yêu cầu hội nhập, các ngân hàng thương mại Việt Nam cần
phải nâng cao năng lực tài chính, xây dựng lộ trình và cải thiện hệ số an toàn vốn,
quản trị rủi ro toàn diện theo tiêu chuẩn Basel II. Theo đó quản trị tốt rủi ro trong
hoạt động kinh doanh ngân hàng là yêu cầu cấp thiết đối với mỗi Ngân hàng thương
mại. Rủi ro trong hoạt động kinh doanh ngân hàng gồm 4 loại chủ yếu sau: Rủi ro
tín dụng; Rủi ro thanh khoản; Rủi ro hoạt động và rủi ro thị trường. Trong đó rủi ro
hoạt động không chỉ làm suy giảm lợi nhuận từ hoạt động kinh doanh mà còn ảnh
vii
hưởng lớn đến uy tín, thương hiệu của mỗi ngân hàng. Vì vậy, quản trị rủi ro hoạt
động một cách hiệu quả đang là nhiệm vụ quan trọng đặt ra đối với các NHTM tại
Việt Nam. Từ nghiên cứu khái quát quản trị rủi ro hoạt động và thực trạng quản trị
rủi ro hoạt động tại một số NHTM được thí điểm áp dụng phương pháp quản trị vốn
và rủi ro theo tiêu chuẩn Basel II, bài viết đề xuất một số giải pháp tăng cường quản
trị rủi ro hoạt động tại các NHTM Việt Nam.
- Bài viết trên tạp chí ngân hàng số 4 tháng 2/2014 “Thực trạng quản lý rủi ro
tín dụng theo thông lệ Basel tại các Ngân hàng thương mại Việt Nam: Kết quả ban
đầu và khuyến nghị” của nhóm nghiên cứu đề tài cấp ngành ngân hàng 2013 BIDV.
Đây là một hướng nghiên cứu mới khác hẳn các luận văn người viết tham khảo, khi
nhóm nghiên cứu đi theo khung quản lý rủi ro tín dụng theo tiêu chuẩn Basel II. Đề
tài đã khảo sát tổng quan về thực trạng áp dụng mô hình, công cụ quản lý rủi ro tín
dụng theo thông lệ quốc tế của các ngân hàng thương mại Việt Nam, từ đó đưa ra
một số khuyến nghị nhằm năng cao chất lượng và hiệu quảquản lý rủi ro tín dụng
tại các ngân hàng thương mại Việt Nam.Đề tài này phù hợp với lộ trình thực hiện
phương pháp quản trị vốn và rủi ro theo tiêu chuẩn Basel IIđến năm 2018 của 10
ngân hàng lớn ở Việt Nam. Ngoài ra đề tài này còn giúp các ngân hàng thương mại
nhìn nhận đúng thực tế khoảng cách giữa Việt Nam và thông lệ quốc tế.
- Luận án tiến sỹ kinh tế-Đại học Ngân hàng TP Hồ Chí Minh 2015: Giải
pháp cơ bản nhằm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng tại các ngân hàng thương mại
Việt Nam của tác giả Dương Ngọc Hào đã hệ thống cơ sở lý luận về quản trị rủi ro
tín dụng của ngân hàng thương mại theo quan điểm ủy ban Basel. Luận án đã phân
tích rõ thực trạng quản trị rủi ro của 3 nhóm ngân hàng thương mại có tổng quy mô
dư nợ chiếm tỉ lệ cao trong hệ thống ngân hàng thương mại Việt Nam trong giai
đoạn 2009-2013, từ đó xác định những điểm mạnh, hạn chế trong hoạt động quản
trị rủi ro tín dụng và nguyên nhân các hạn chế đó. Trên cơ sở đó tác giả đề xuất
những giải pháp nhằm hoàn thiện công tác quản trị rủi ro tín dụng trong hệ thống
ngân hàng thương mại. Đây là một công trình nghiên cứu mang tính tổng quát cao
về đề tài quản trị rủi ro tín dụng. Các ngân hàng được đề cập trong luận án có Ngân
viii
hàng TMCP Công thương Việt Nam- ngân hàng thuộc nhóm 1 trong nghiên cứu.
Tuy nhiên do nghiên cứu với tính tổng quát cao nên luận án chỉ tổng hợp những
điểm chung nhất của các ngân hàng và đưa những giải pháp hoàn thiện quản trị rủi
ro tín dụng chung, chứ chưa thể bao quát những điểm riêng cũng như đặc thù của
từng ngân hàng trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng.
-Luận án tiến sỹ kinh tế trường Đại học kinh tế quốc dân 2012: Quản lý rủi
ro tín dụng tại Ngân hàng TMCP Công thương Việt Nam” của tác giả Nguyễn Đức
Tú đã đưa ra được hướng phát triển hệ thống lý luận về quản lý rủi ro tín dụng áp
dụng cho các ngân hàng theo hướng hiện đại, áp dụng các mô hình đánh giá và
lượng hóa rủi ro tín dụng. Nâng cao hiệu quả và tính minh bạch của quản lý rủi ro
tín dụng. Tác giả đã hệ thống hóa được những nội dung của quản lý rủi ro tín dụng
theo lệ quốc tế, và nghiên cứu các giải pháp quản lý rủi ro tín dụng tại một số ngân
hàng trên thế giới.
Sau khi lược khảo các nghiên cứu trên, đề tài nghiên cứu này sẽ làm rõ phần
khoảng trống khoa học mà các đề tài nghiên cứu trên chưa giải quyết được như sau:
- Tác giả có thể nhận định tốt hơn về các khâu trong quản trị rủi ro tín dụng
bán lẻ. Bên cạnh đó nhờ phân tích ưu điểm cũng như hạn chế của một số luận văn
giúp tác giả có định hướng và bổ sung phần còn hạn chế đó trong đề tài nghiên cứu
của mình.
- Các luận văn được nêu trên hầu hết đều đã đề cập đến quản trị rủi ro tín dụng
bán lẻ theo tinh thần của Ủy ban Basel. Tuy nhiên các nghiên cứu mới chỉ dừng lại
ở mức độ giới thiệu những điểm chung nhất chứ chưa đưa ra được những điểm
riêng cũng như đặc thù của từng phân khúc khách hàng, điều này gợi mở cho người
viết nghiên cứu quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ cập nhật theo tinh thần của Ủy ban
Basel.
- Tuy đề tài quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ không mới nhưng đề tài mà người
viết nghiên cứu không có sự trùng lặp về không gian, thời gian nghiên cứu và có ý
nghĩa về mặt thực tiễn với VietinBank chi nhánh Gia Lai trong giai đoạn hiện nay.
ix
9.
Bố cục đề tài
Ngoài phần mở đầu và kết luận, kết cấu đề tài gồm:
Chương 1: Cơ sở lý luận về quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng
thương mại.
Chương 2: Thực trạng quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng TMCP
Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ tại Ngân hàng
TMCP Công thương Việt Nam- chi nhánh Gia Lai.
1
CHƯƠNG I: CƠ SỞ LÝ LUẬN VỀ QUẢN TRỊ RỦI RO TÍN DỤNG
BÁN LẺ TẠI NGÂN HÀNG THƯƠNG MẠI
1.1.
Rủi ro tín dụng bán lẻ.
1.1.1. Tổng quan về tín dụng bán lẻ.
1.1.1.1. Khái niệm tín dụng bán lẻ.
Khách hàng bán lẻ: Là phân khúc khách hàng bán lẻ bao gồm các nhân, hộ
gia đình, doanh nghiệp siêu vi mô có doanh thu thuần về bán hàng và cung cấp dịch
vụ năm trước liền kế dưới 20 tỷ đồng. (Nguồn: VieitnBank)
Trong nền kinh tế thị trường, NHTM có thể coi là một doanh nghiệp hoạt
động vì mục tiêu lợi nhuận. Để đạt được mục tiêu cuối cùng là lợi nhuận, NHTM
cần phải bán các sản phẩm của mình một cách hiệu quả nhất. Trong các sản phẩm
đó, tín dụng chính là hoạt động cơ bản để đem lại nguồn lợi nhuận cho ngân hàng.
Theo Bùi Diệu Anh (2013, trang 102): “Tín dụng ngân hàng là một giao dịch giữa
hai chủ thể, trong đó bên cấp tín dụng (ngân hàng/tổ chức tín dụng khác) chuyển
giao tài sản cho bên nhận tín dụng (doanh nghiệp, cá nhân hoặc các chủ thể khác)
sử dụng theo nguyên tắc có hoàn trả cả gốc và lãi”.
→ Khái niệm tín dụng bán lẻ: Là hình thức cung cấp trực tiếp các sản phẩm
tín dụng cho khách hàng thuộc phân khúc khách hàng bán lẻ.
1.1.1.2. Đặc trưng của tín dụng bán lẻ
Ngoài có đây đủ các đặc trung của tín dụng Ngân hàng, tín dụng bán lẻ còn
có một số đặc trưng khác như sau:
- Đối tượng khách hàng đa dạng: Tín dụng bán lẻ hướng tới đối tượng khách
hàng là các cá nhân, hộ gia đình, các doanh nghiệp siêu vi mô. Tín dụng bán lẻ
nhằm đáp ứng các nhu cầu khác nhau của các đối tượng khách hàng vay vốn như
phục vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, phục vụ đời sống…
- Số lượng khách hàng lớn: Mạng lưới khách hàng lớn bao gồm tất cả các
khách hàng là pháp nhân thuộc phan khúc khách hàng bán lẻ theo quy định của
Ngân hàng, tất cả các cá nhân có nhu cầu phục vay vốn để phục vụ đời sống, phục
vụ hoạt động sản xuất kinh doanh, chủ hộ kinh doanh vay vốn phục vụ nhu cầu của
2
hộ kinh doanh… đáp ứng đầy đủ điều kiện để được cấp tín dụng tại Ngân hàng
thương mại.
- Giá trị các khoản giao dịch thường nhỏ: Điều dễ nhận thấy là giá trị các
khoản tín dụng bán lẻ thường nhỏ hơn rất nhiều so với với các khoản tín dụng của
các doanh nghiệp lớn, các định chế tài chính do nhu cầu, tính chất của các đối tượng
tham gia giao dịch.
– Sản phẩm phong phú và đa dạng: Do nhu cầu của mỗi KH là khác nhau
theo giới tính, độ tuổi, thu nhập, đặc tính vùng miền… nên các sản phẩm của tín
dụng bán lẻ của các ngân hàng cần phong phú và đa dạng nhằm đáp ứng tốt nhất
các nhu cầu của phân khúc khách hàng bán lẻ và cũng đem đến nhiều hơn những
lựa chọn cho khách hàng.
1.1.2. Rủi ro tín dụng bán lẻ.
1.1.2.1. Khái niệm rủi ro tín dụng.
Ủy ban Basel về giám sát ngân hàng (Basel committee on Banking
supervision-BCBS) được thành lập vào năm 1974 bởi một nhóm các Ngân hàng
trung ương và cơ quan giám sát của 10 nước phát triển (G10) tại thành phố Basel,
Thụy Sỹ nhằm tìm cách ngăn chặn sự sụp đổ của hàng loạt các ngân hàng vào thập
kỷ 80. Basel đã đưa ra khái niệm về rủi ro tín dụng như sau: “rủi ro tín dụng là khả
năng mà khách hàng vay hoặc là bên đối tác của ngân hàng không thực hiện đúng
cam kết đã thỏa thuận”. (Basel Commitee on Banking Supervision September
2000).
Theo khái niệm này rủi ro tín dụng có phạm vi khá rộng, không chỉ trong
quan hệ tín dụng giữa ngân hàng với khách hàng mà trong cả các hoạt động khác
như đầu tư, phái sinh. Tuy nhiên luận văn chỉ nghiên cứu rủi ro tín dụng bán lẻ, vì
vậy rủi ro tín dụng bán lẻ có thể hiểu là việc khách hàng bán lẻ không trả nợ hoặc
trả nợ không đúng hạn cho ngân hàng.
1.1.2.2. Khái niện rủi ro tín dụng bán lẻ.
Kết hợp giữa khái niệm tín dụng bán lẻ với khái niệm rủi ro tín dụng trên đây,
có thể hiểu rủi ro tín dụng bán lẻ là loại rủi ro phát sinh do khách hàng bán lẻ không
có khả năng hoặc không muốn hoàn trả cho ngân hàng một phần hoặc toàn bộ
khoản tiền nợ bao gồm cả tiền gốc và lãi khi đến kỳ hạn thanh toán.
3
Do xuất phát từ bản chất của quan hệ tín dụng là dựa trên lòng tin/sự tín
nhiệm (credit) nên rủi ro tín dụng bán lẻ là yếu tố tất yếu, không thể triệt tiêu được.
Mặt khác, cũng do những đặc thù riêng trong tín dụng bán lẻ nên việc nghiên cứu về
rủi ro tín dụng bán lẻ là công việc thường xuyên không thể thiếu được của các ngân
hàng thương mại trong hoạt động tín dụng nói chung và trong hoạt động tín dụng
bán lẻ nói riêng.
1.2.
Quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ.
1.2.1. Hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ.
1.2.1.1 Khái niệm hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ.
Hoạt động kinh doanh ngân hàng luôn có những rủi ro đi kèm. Khi rủi ro xảy
ra ngân hàng khó khắc phục được ngay trong thời gian ngắn. Vì thế quản trị rủi ro
được coi là hoạt động trọng tâm của các ngân hàng vì có kiểm soát và quản lý được
rủi ro thì ngân hàng mới sử dụng vốn một cách có hiệu quả. Rủi ro tín dụng gắn với
hoạt động quan trọng nhất, có quy mô lớn nhất của ngân hàng thương mại đó chính
là hoạt động tín dụng. Theo Phan Thị Thu Hà (2009, trang 156): “Rủi ro tín dụng là
không thể tránh khỏi, là khách quan”, chính vì thế trong quản trị rủi ro thì quản trị
rủi ro tín dụng là trung tâm hoạt động điều hành của mỗi ngân hàng thương mại.
Hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ là quá trình xây dựng để nhận
diện, đo lường, đánh giá, kiểm soát, giám sát và thực thi chiến lược chính sách quản
lý, kinh doanh tín dụng, tăng cường các biện pháp phòng ngừa nhằm tối đa hóa lợi
nhuận trong phạm vi mức độ rủi ro tín dụng chấp nhận được.
1.2.1.2 Nội dung của hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ.
+ Hoạch định phương hướng và các kế hoạch để phòng chống rủi ro: Dựa
vào việc dự đoán, xác định rủi ro có thể xẩy ra từ đâu? Trong những điều kiện nào?
Khi nào xảy ra? Diến biến như thế nào? Nguyên nhân và hậu quả như thế nào? Kế
hoạch chỉ ra các mục tiêu cụ thể cần đạt được: Ngưỡng an toàn, lĩnh vực không xảy
ra rủi ro và mức độ sai sót có thể chấp nhận được.
+ Xây dựng và xác định công việc cụ thể cần làm để phòng chống rủi ro:
Tham gia xây dựng các quy trình nghiệp vụ, cơ cấu kiểm soát phòng chống rủi ro,
phân quyền hạn và trách nhiệm nhân viên cụ thể. Lựa chọn sử dụng những công cụ,
4
kỹ thuật phòng chống rủi ro sử dụng, tổ chức biện pháp phối hợp các các nhân và
các công cụ, kỹ thuật nói trên và khắc phục hậu quả rủi ro gây ra.
+ Lãnh đạo các nhân viên thực hiện các quy trình nghiệp vụ, áp dụng các
công cụ, kỹ thuật phòng chống rủi ro, xử lý rủi ro và giải quyết rủi ro gây ra một
cách nghiêm túc.
+ Kiểm tra, kiểm soát để đảm bảo việc thực hiện theo đúng kế hoạch phòng
chống rủi ro đã hoạch định, phát hiện các rủi ro tiềm tàng, các sai sót khi thực hiện
giao dịch, các vụ lừa đảo, đánh giá hiệu quả của công tác phòng chống rủi ro. Trên
cơ sở đó đề nghị các biện pháp điều chỉnh và bổ sung nhằm hoàn thiện hệ thống
quản trị rủi ro tín dụng.
1.2.2. Sự cần thiết của hoàn thiện quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ.
1.2.2.1 Giảm thiểu rủi ro góp phần gia tăng lợi nhuận cho ngân hàng.
Điều này xuất phát từ hậu quả của rủi ro tín dụng đối với ngân hàng. Khi rủi
ro tín dụng xảy ra, ngân hàng không thu hồi được vốn tín dụng đã cấp và lãi cho
vay, trong khi vẫn phải trả gốc lãi của các khoản tiền huy động khi đến hạn, điều
này dẫn đến việc mất cân đối thu chi của ngân hàng, vòng quay vốn của ngân hàng
giảm, lợi nhuận giảm, khả năng mở rộng tín dụng giảm. Nếu các khoản vay mất khả
năng thu hồi, trong khi tiền gửi khách hàng vẫn phải trả gốc và lãi khi đến hạn, nếu
vượt quá chừng mực cho phép, ngân hàng có thể rơi vào trạng thái mất khả năng
thanh toán dẫn đến nguy cơ gặp rủi ro thanh khoản. Một loạt hệ quả có thể kéo theo
sau như quy mô kinh doanh của ngân hàng bị thu hẹp, năng lực tài chính giảm sút,
uy tín, năng lực cạnh tranh trên thị trường trong nước và quốc tế của ngân hàng bị
ảnh hưởng, nghiêm trọng hơn ngân hàng có thể kinh doanh thua lỗ, phá sản nếu
không có biện pháp khắc phục kịp thời.
1.2.2.2 Từng bước ứng dụng các phương pháp quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ
hiện đại, tiệm cận với các chuẩn mực quốc tế.
Mục tiêu của quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ là để tối đa hóa lợi nhuận trên cơ
sở giữ mức rủi ro tín dụng hoặc tổn thất tín dụng ở mức có thể chấp nhận được đối
với mỗi ngân hàng hay còn gọi là khẩu vị rủi ro. Mức rủi ro được kiểm soát và
trong phạm vi nguồn lực tài chính của ngân hàng. Trong tình hình kinh tế đầy biến
động, rủi ro tín dụng xảy ra ngày càng nhiều và biến hóa khôn lường thì vấn đề bức
5
thiết đặt ra với các ngân hàng là bắt kịp yêu cầu thời đại mới bằng việc ứng dụng
các phương pháp quản trị rủi ro tín dụng hiện đại vào hoạt động quản trị rủi ro của
ngân hàng. Các ngân hàng thương mại hiện nay đã và đang ứng dụng phương pháp
quản trị rủi ro của ủy ban Basel vào hoạt động quản trị của mình. Việc áp dụng
Basel vào quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ sẽ giúp các ngân hàng tăng cường khả năng
quản trị nhân sự cụ thể là đội ngũ cán bộ tín dụng; xác định được mức tổn thất ước
tính đối với khách hàng bán lẻ qua đó giúp ngân hàng xây dựng hiệu quả hơn các
mức dự phòng rủi ro tín dụng.
1.2.2.3 Tăng khả năng cạnh tranh của ngân hàng trong bối cảnh hội nhập quốc
tế.
Cạnh tranh là quy luật khách quan của nền kinh tế. Một ngân hàng sẽ có chỗ
đứng vững chắc và phát triển trong nền kinh tế thị trường đầy biến động với điều
kiện ngân hàng có thể kiểm soát rủi ro trong một mức cho phép. Mục đích cơ bản
của quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ là điều tiết những tác động tiêu cực khi rủi ro tín
dụng xảy ra, đảm bảo chi phí ngân hàng bỏ ra để điều tiết rủi ro phải thấp hơn giá trị
thiệt hại do rủi ro tín dụng bán lẻ gây ra cho ngân hàng từ tăng sức chịu đựng và
năng lực cạnh tranh của ngân hàng. Hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ của
ngân hàng nếu được quan tâm đúng mức và thực hiện một cách hiệu quả thì việc
chấp nhận một tỷ lệ rủi ro tín bán lẻ là việc chấp nhận một cách chủ động và có thể
chuyển rủi ro đó thành cơ hội tạo ra lợi nhuận.
1.2.3. Nguyên tắc của Basel về quản trị rủi ro tín dụng ngân hàng.
1.2.3.1. Hoạch định chiến lược quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ.
Đây là điều kiện tiên quyết trong hoạt động quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ.
Chiến lược quản trị rủi ro tín dụng bán lẻ là chiến lược dài hạn, góp phần quyết định
sự tồn tại của cả ngân hàng. Trong điều kiện nền kinh tế thị trường biến động phức
tạp đòi hỏi mỗi ngân hàng phải có chiến lược rõ ràng trong việc quản trị rủi ro tín
dụng bán lẻ vì đó là “kim chỉ nam” cho hoạt động tín dụng bán lẻ. Theo Dương
Hữu Hạnh (2013, trang 58): “Một chiến lược rõ ràng, chính xác trong dự báo bảo
đảm cho các ngân hàng có thể linh hoạt trong phòng ngừa và giải quyết được những
rủi ro tín dụng có thể xảy ra”. Nó góp phần định hướng cho hoạt động tín dụng bán
lẻ trong tương lai nhằm bảo đảm mục tiêu an toàn và tối đa hóa lợi nhuận của ngân
6
hàng thương mại nhất là trong điều kiện hội nhập nền kinh tế trong nước và thế
giới, đồng thời xác định khả năng và thái độ sẵn sàng chấp nhận của ngân hàng đối
với rủi ro tín dụng bán lẻ.
1.2.3.2. Xác định khẩu vị rủi ro của ngân hàng trong tín dụng bán lẻ.
Đây là yếu tố quan trọng mà ủy ban Basel gọi là mức độ rủi ro có thể chấp
nhận được, hay là “khẩu vị rủi ro”. Khẩu vị rủi ro tín dụng bán lẻ là mức độ chấp
nhận rủi ro trong hoạt động tín dụng bán lẻ nhằm đạt được lợi nhuận kỳ vọng của
ngân hàng trong từng thời kỳ, phù hợp với mục tiêu, chiến lược kinh doanh của
ngân hàng. Để cụ thể hơn, mức độ chấp nhận rủi ro tín dụng bán lẻ của ngân hàng
có thể được xác định theo từng khoản vay, từng khách hàng, nhóm khách hàng, theo
sản phẩm và lĩnh vực đầu tư, theo khu vực địa lý, theo dạng tài sản bảo đảm. Khẩu vị
rủi ro tín dụng được thiết lập thông qua việc xây dựng các giới hạn rủi ro tín dụng
như giới hạn tín dụng, giới hạn giao dịch đối với một khách hàng, nhóm khách hàng
liên quan và mục tiêu đa dạng hóa tránh tập trung danh mục vào những ngành, khu
vực địa lý nhất định, xác định thị trường mục tiêu và các tiêu chí phê duyệt tín dụng.
1.2.3.3. Xây dựng chính sách quản lý rủi ro tín dụng bán lẻ thích hợp.
Theo nghĩa rộng và bao quát: Chính sách quản lý rủi ro tín dụng bán lẻ là hệ
thống các quan điểm, chủ trương và biện pháp của một ngân hàng thương mại để
nhận diện và quản lý rủi ro tín dụng bán lẻ một cách hiệu quả nhằm giảm thiệt hại
và nâng cao hiệu quả kinh doanh của ngân hàng.
Theo nghĩa hẹp: Chính sách quản lý rủi ro tín dụng bán lẻ là cơ chế và chính
sách cụ thể để giám sát và quản lý rủi ro tín bán lẻ một cách có hệ thống và có hiệu
quả, nhằm nâng cao hiệu quả hoạt động kinh doanh trong ngân hàng thương mại.
Chính sách quản lý rủi ro tín dụng bán lẻ thường bao gồm các yếu tố sau:
+ Quy mô và tốc độ tăng trưởng tín dụng: Phản ánh tỷ trọng tín dụng trong
tổng tài sản có của một ngân hàng, cũng như mức tăng trưởng quy mô tín dụng so
với kỳ trước.
+ Lĩnh vực cấp tín dụng: Quy định rõ khu vực địa lý, ngành/lĩnh vực kinh tế
mà ngân hàng chọn lựa để cấp tín dụng.
+ Các loại hình tín dụng: ngân hàng phải chọn lựa loại hình tín dụng nào
được đánh giá là phù hợp nhất với địa phương, với trình độ, kinh nghiệm của nhân
