Hoàn thiện công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội tại bảo hiểm xã hội thành phố mỹ tho, tỉnh tiền giang

BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HOC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ HUẾ

N
H

TẾ

H

U

Ế

TRẦN THỊ KIM THU

Ư

Ờ

N

G

Đ

ẠI

H

Ọ
C

KI

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU
BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI
THÀNH PHỐ MỸ THO, TỈNH TIỀN GIANG

TR

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ

HUẾ, 2019


BỘ GIÁO DỤC VÀ ĐÀO TẠO
ĐẠI HOC HUẾ
TRƯỜNG ĐẠI HỌC KINH TẾ HUẾ

H

U

Ế

TRẦN THỊ KIM THU

H

Ọ
C

KI

N
H

TẾ

HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU
BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI
THÀNH PHỐ MỸ THO, TỈNH TIỀN GIANG

ẠI

CHUYÊN NGÀNH: QUẢN LÝ KINH TẾ

Ờ

N

G

Đ

MÃ SỐ : 8 31 01 10

TR

Ư

LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ

NGƯỜI HƯỚNG DẪN KHOA HỌC KINH TẾ: TS. PHAN KHOA CƯƠNG

HUẾ, 2019


LỜI CAM ĐOAN
Tôi xin cam cam đoan mọi kết quả của đề tài: “Hoàn thiện công tác quản lý
thu Bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang” là
công trình nghiên cứu của cá nhân tôi và chưa từng được công bố trong bất cứ công
trình khoa học nào khác cho tới thời điểm này.

U

Ế

Huế, tháng 07 năm 2019

N
H

TẾ

H

Tác giả luận văn

TR

Ư

Ờ

N

G

Đ

ẠI

H

Ọ
C

KI

Trần Thị Kim Thu

i


LỜI CẢM ƠN!
Tôi xin trân trọng cảm ơn đến quý Thầy, Cô Trường Đại học Kinh tế- Đại học
Huế đã tận tình giảng dạy, truyền thụ và hướng dẫn cho tôi nhiều kiến thức quý báu
trong suốt thời gian theo học tại trường. Đặc biệt tôi xin gửi lời cảm ơn sâu sắc đến

TS. Phan Khoa Cương, người người hướng dẫn khoa học, đã tận tình hướng dẫn và
cho tôi những ý kiến định hướng quý báu giúp tôi thực hiện luận văn.
Tôi xin gửi lời cảm ơn tới Ban Giám đốc, Cán bộ nhân viên cơ quan Bảo hiểm

U

Ế

xã hội thành phố Mỹ Tho đã tạo điều kiện cho tôi được đi học để nâng cao trình độ,

H

động viên khích lệ, đồng thời cung cấp cho tôi những thông tin, số liệu quý báu để

TẾ

thực hiện luận văn này.

N
H

Tôi xin gửi lời biết ơn đến gia đình, bạn bè đã động viên và ủng hộ trong
suốt quá trình học tập vừa qua.

KI

Rất mong nhận được ý kiến góp ý của quý Thầy, Cô để luận văn này được

H

Xin trân trọng cảm ơn!

Ọ
C

thực hiện đúng tiến độ và hoàn thiện theo quy định của nhà trường.

Tác giả luận văn

Trần Thị Kim Thu

TR

Ư

Ờ

N

G

Đ

ẠI

Huế, tháng 7 năm 2019

ii

TÓM LƯỢC LUẬN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TẾ
Họ và tên học viên: TRẦN THỊ KIM THU
Chuyên ngành: Quản lý kinh tế

Mã số: 8310110

Niêm khóa: 2016-2019
Người hướng dẫn khoa học: TS. PHAN KHOA CƯƠNG
Tên đề tài luận văn: HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO

HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ MỸ THO,

Ế

TỈNH TIỀN GIANG

TẾ

H

U

1. Mục đích và đối tượng nghiên cứu
Mục đích: Phân tích thực trạng công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo
hiểm xã hội thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2015 – 2017. Từ đó đề

N
H

xuất các giải pháp cơ bản nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu BHXH tại BHXH

KI

thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang trong những năm tới.

Ọ
C

Đối tượng nghiên cứu: Các vấn đề liên quan đến công tác quản lý thu bảo
hiểm xã hội bắt buộc tại Bảo hiểm xã hội thành phố Mỹ Tho.

ẠI

H

2. Các phương pháp nghiên cứu đã sử dụng
Luận văn sử dụng các phương pháp sau: Phương pháp thu thập số liệu thứ

Đ

cấp, sơ cấp, phương pháp: tổng hợp và xử lý số liệu, thống kê, phân tích và so sánh.

Ờ

N

G

3. Các kết quả nghiên cứu chính và kết luận
Kết quả nghiên cứu cho thấy, công tác quản lý thu trong những năm qua tại

Ư

BHXH thành phố Mỹ Tho về cơ bản đã dần đi vào ổn định và ngày được nâng cao

TR

hơn. Tuy nhiên, bên cạnh những kết quả đã đạt được thì công tác quản lý thu BHXH
bắt buộc hiện nay ở BHXH thành phố Mỹ Tho vẫn còn tồn tại một số hạn chế cần
hướng giải quyết như tình trạng một số đơn vị sử dụng lao động chưa kê khai và đóng
BHXH cho NLĐ; số doanh nghiệp nợ đọng BHXH vẫn còn; nhiều đơn vị chưa đóng
đúng và đủ tiền BHXH cho người lao động làm ảnh hưởng đến quyền lợi của người lao
động cũng như giảm nguồn thu của BHXH thành phố Mỹ Tho; số cán bộ thu ít nhưng
địa bàn quản lý rộng lớn nên việc kiểm tra tình hình thực hiện BHXH chỉ thực hiện
được ở một số đơn vị. Luận văn đánh giá so sánh sau đó đưa ra nhận xét và ý kiến kiến
nghị để nâng cao hiệu quả công tác quản lý thu BHXH trong thời gian tới.

iii


DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT
: Bảo hiểm xã hội

BHYT

: Bảo hiểm y tế

BHTN

: Bảo hiểm thất nghiệp

DNNN

: Doanh nghiệp Nhà nước

HCSN

: Hành chính sự nghiệp

TNLĐ – BNN

: Tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp

NLĐ

: Người lao động

ĐVSDLĐ

: Đơn vị sử dụng lao động

UBND

: Ủy ban nhân dân

H

TẾ
N
H

KI
Ọ
C
H
ẠI
Đ
G
N
Ờ
Ư
TR

iv

U

Ế

BHXH


MỤC LỤC
LỜI CAM ĐOAN ....................................................................................................... i
LỜI CẢM ƠN! ........................................................................................................... ii
TÓM LƯỢC LUẶN VĂN THẠC SĨ KHOA HỌC KINH TÉError! Bookmark not
defined.
DANH MỤC CÁC CHỮ VIẾT TẮT ....................................................................... iii
MỤC LỤC...................................................................................................................v

U

Ế

DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU ........................................................................... viii

H

DANH MỤC HÌNH ....................................................................................................x

TẾ

PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ.............................................................................................1

N
H

1. Tính cấp thiết của đề tài ..........................................................................................1
2. Mục tiêu nghiên cứu................................................................................................2

KI

3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu...........................................................................3

Ọ
C

4. Phương pháp nghiên cứu.........................................................................................3

H

5. Kết cấu của luận văn ...............................................................................................5

ẠI

PHẦN 2:NỘI DUNG NGHIÊN CỨU ........................................................................6

Đ

CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU BẢO

G

HIỂM XÃ HỘI............................................................................................................6

N

1.1. LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI ..................................................6

Ư

Ờ

1.1.1 Một số vấn đề cơ bản về bảo hiểm xã hội ở Việt Nam hiện nay ......................6

TR

1.2 NỘI DUNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI ........................................12
1.1.2 Công tác thu bảo hiểm xã hội .........................................................................12
1.1.3 Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội............................................................13

1.1.4 Các nhân tố ảnh hưởng đến quản lý thu bảo hiểm xã hội...............................23
1.3 KINH NGHIỆM CỦA MỘT SỐ ĐỊA PHƯƠNG VỀ QUẢN LÝ THU BHXH
VÀ BÀI HỌC KINH NGHIỆM CHO BHXH THÀNH PHỐ MỸ THO, TỈNH
TIỀN GIANG............................................................................................................26
1.3.1 Quản lý thu bảo hiểm xã hội ở một số địa phương.........................................26
1.3.2 Bài học kinh nghiệm trong quản lý thu bảo hiểm xã hội cho BHXH thành phố

v


Mỹ Tho......................................................................................................................30
TÓM TẮT CHƯƠNG 1............................................................................................32
CHƯƠNG 2:THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ MỸ THO, TỈNH TIỀN GIANG ............33
2.1TÌNH HÌNH CƠ BẢN CỦA BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ MỸ THO ...33
2.2.1.Quá trình hình thành và phát triển của Bảo hiểm xã hội thành phố Mỹ Tho –
tỉnh Tiền Giang .........................................................................................................33
2.2.2.Chức năng, nhiệm vụ của Bảo hiểm xã hội thành phố Mỹ Tho ......................33

U

Ế

2.3.THỰC TRẠNG CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO

H

HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ MỸ THO .................................................................41

TẾ

2.3.1.Quy trình quản lý thu .......................................................................................41

N
H

2.3.2.Kết quả thực hiện công tác quản lý thu BHXH tại BHXH thành phố Mỹ Tho
từ 2015 - 2017 ...........................................................................................................41

KI

2.3.3. Kết quả khảo sát ý kiến về công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc tại

Ọ
C

đơn vị.........................................................................................................................55

H

2.2.ĐÁNH GIÁ CHUNG VỀ CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI

ẠI

TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ MỸ THO................................................68

Đ

2.2.1.Những kết quả đạt được ...................................................................................68

G

2.2.2.Những hạn chế và nguyên nhân .......................................................................70

Ờ

N

TÓM TẮT CHƯƠNG 2............................................................................................72

Ư

CHƯƠNG 3:GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN CÔNG TÁC QUẢN LÝ THU BẢO

TR

HIỂM XÃ HỘI TẠI BẢO HIỂM XÃ HỘI THÀNH PHỐ MỸ THO –TIỀN GIANG
...................................................................................................................................73
3.1.PHƯƠNG HƯỚNG, MỤC TIÊU QUẢN LÝ THU BHXH GIAI ĐOẠN 2018 2020...........................................................................................................................73
3.1.1.Định hướng phát triển kinh tế - xã hội của thành phố Mỹ Tho đến năm 202073
3.1.2.Định hướng hoạt động chung của BHXH thành phố Mỹ Tho về quản lý thu
BHXH........................................................................................................................74
3.2.GIẢI PHÁP HOÀN THIỆN QUẢN LÝ THU BHXH TẠI BHXH THÀNH
PHỐ MỸ THO TRONG THỜI GIAN TỚI ..............................................................75

vi


3.2.1.Giải pháp hoàn thiện về bộ máy quản lý thu BHXH .......................................76
3.2.2.Giải pháp về quản lý thu BHXH ......................................................................77

3.2.3.Đẩy mạnh ứng dụng công nghệ thông tin vào hoạt động quản lý ...................84
3.2.4.Một số giải pháp khác ......................................................................................84
TOM TẮT CHƯƠNG 3............................................................................................86
PHẦN 3:KẾT LUẬN VÀ KIẾN NGHỊ ...................................................................87
KẾT LUẬN ...............................................................................................................87
KIẾN NGHỊ ..............................................................................................................87

U

Ế

DANH MỤC TÀI LIỆU THAM KHẢO ..................................................................94

H

Quyết định của Hội đồng chấm luận văn

TẾ

Nhận xét của phản biện 01
Biên bản của Hội đồng chấm luận văn

TR

Ư

Ờ

N

G

Đ

ẠI

H

Ọ
C

Giấy xác nhận hoàn thiện luận văn

KI

Bản giải trình nội dung chỉnh sửa luận văn

N
H

Nhận xét của phản biện 02

vii


DANH MỤC CÁC BẢNG BIỂU
Bảng 2.1:

Tình hình lao động tham gia BHXH phân theo loại hình bảo hiểm
giai đoạn 2015 – 2017 .......................................................................39

Bảng 2.2:

Tình hình số lượng thẻ BHYT, sổ BHXH cấp mới, cấp lại giai đoạn
2015 – 2017.......................................................................................39

Bảng 2.3:

Tình hình số lao động tham gia BHXH bắt buộc tại BHXH thành
phố Mỹ Tho giai đoạn 2015-2017.....................................................43
Số đơn vị tham gia BHXH bắt buộc tại BHXH thành phố Mỹ Tho .44

Bảng 2.5:

Tình hình số lượng thẻ BHYT, sổ BHXH cấp mới, cấp lại giai đoạn

H

U

Ế

Bảng 2.4:

TẾ

2015 – 2017.......................................................................................46
Tình hình nợ đọng BHXH ở BHXH thành phố Mỹ Tho giai đoạn

N

H

Bảng 2.6:

2015 – 2017.......................................................................................47
Tình hình nợ đọng phân theo loại hình đơn vị qua 3 năm ................48

Bảng 2.8:

Kết quả thu BHXH bắt buộc tại BHXH thành phố Mỹ Tho giai đoạn

Ọ
C

KI

Bảng 2.7 :

H

2015 – 2017.......................................................................................50
Kết quả thu BHXH bắt buộc tại BHXH thành phố Mỹ Tho theo từng

ẠI

Bảng 2.9:

Tình hình thực hiện công tác tuyên truyền chính sách BHXH qua 3

G

Bảng 2.10 :

Đ

loại hình giai đoạn 2015 – 2017........................................................52

Ờ

Thống kê kết quả khảo sát của cán bộ viên chức BHXH về mức độ

TR

Ư

Bảng 2.11:

N

năm từ 2015 - 2017 ...........................................................................53

Bảng 2.12:

tuân thủ luật BHXH của các đơn vị ..................................................56
Thống kê kết quả khảo sát của cán bộ viên chức BHXH về công tác
quản lý đối tượng ..............................................................................57

Bảng 2.13:

Thống kê kết quả khảo sát của cán bộ viên chức BHXH về công tác

quản lý mức thu.................................................................................59

Bảng 2.14:

Thống kê kết quả khảo sát của cán bộ viên chức BHXH về công tác
tuyên truyền chính sách BHXH ........................................................59

Bảng 2.15:

Thống kê kết quả khảo sát của cán bộ viên chức BHXH về công tác
thanh tra, kiểm tra BHXH .................................................................60

viii


Bảng 2.16:

Thống kê mẫu điều tra doanh nghiệp ngoài quốc doanh theo loại
hình và ngành nghề kinh doanh ........................................................62

Bảng 2.17:

Thống kê kết quả khảo sát của doanh nghiệp về việc đóng BHXH 63

Bảng 2.18:

Thống kê kết quả khảo sát của doanh nghiệp về thủ tục đăng ký tham
gia BHXH..........................................................................................64

Bảng 2.19:

Thống kê kết quả khảo sát của doanh nghiệp về công tác tuyên
truyền, phổ biến chính sách, luật BHXH ..........................................65

Bảng 2.20:

Thống kê kết quả khảo sát của doanh nghiệp về công tác thanh tra,

U

Ế

kiểm tra..............................................................................................66
Thống kê kết quả khảo sát của doanh nghiệp về công tác giải quyết

H

Bảng 2.21:

TR

Ư

Ờ

N

G

Đ

ẠI

H

Ọ
C

KI

N
H

TẾ

chế độ chính sách ..............................................................................67

ix


DANH MỤC HÌNH
Sơ đồ bộ máy quản lý thu BHXH ......................................................14

Hình 2.1:

Sơ đồ bộ máy tổ chức của BHXH thành phố Mỹ Tho .......................36

TR

Ư

Ờ

N

G

Đ

ẠI

H

Ọ
C

KI

N
H

TẾ

H

U

Ế

Hình 1.1:

x


PHẦN 1: ĐẶT VẤN ĐỀ
1. Tính cấp thiết của đề tài
Từ khi thực hiện công cuộc đổi mới đất nước đến nay, nền kinh tế nước ta đã
đạt được nhiều thành tựu quan trọng. Cùng với sự phát triển kinh tế là sự lớn mạnh
không ngừng của hệ thống an sinh xã hội, đặc biệt là chính sách Bảo hiểm xã hội,
Bảo hiểm y tế đã phát huy vai trò trụ cột trong hệ thống an sinh xã hội, góp phần
tích cực vào việc ổn định xã hội, thực hiện mục tiêu dân giàu, nước mạnh, xã hội

U

Ế

công bằng, dân chủ, văn minh. Bản chất của BHXH là sự bảo đảm bù đắp một phần

H

hoặc thay thế thu nhập của người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm

TẾ

đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động

N
H

hoặc chết trên cơ sở đóng góp vào quỹ BHXH do Nhà nước tổ chức thực hiện.

Quỹ BHXH là xương sống của bất kỳ một hệ thống BHXH nào, bởi vì các

KI

chế độ BHXH đều nhằm mục đích đảm bảo an toàn về đời sống của NLĐ, quỹ

Ọ
C

BHXH góp phần ổn định cuộc sống cho NLĐ và gia đình họ. Đồng thời hạn chế

H

những tệ nạn xã hội xảy ra do nguyên nhân của thất nghiệp và nghèo đói, xây dựng

ẠI

một nền an sinh xã hội bền vững. Mặt khác, BHXH cũng giúp cho chủ sử dụng lao

Đ

động ổn định sản xuất kinh doanh, nâng cao hiệu quả kinh doanh. Nhờ vậy mà kinh

G

tế đất nước sẽ được phát triển nhanh chóng và bền vững bởi được tăng trưởng về

N

chất, đảm bảo an sinh xã hội.

Ư

Ờ

Công tác thu BHXH ảnh hưởng trực tiếp đến hoạt động chi và quá trình thực

TR

hiện chính sách BHXH trong tương lai. BHXH cũng như các loại hình bảo hiểm
khác đều dựa trên cơ sở nguyên tắc có đóng, có hưởng đã đặt ra yêu cầu đối với thu
nộp BHXH. Nếu không thu được BHXH thì quỹ BHXH không có nguồn để chi trả
các chế độ BHXH cho NLĐ. Do vậy, hoàn thiện và nâng cao hiệu quả công tác
quản lý thu BHXH là nhiệm vụ quan trọng của ngành BHXH. Để thu BHXH đạt
hiệu quả cao thì tăng cường quản lý thu BHXH phải được tổ chức chặt chẽ, thống
nhất, khoa học trong cả hệ thống, từ lập kế hoạch thu, đến phân cấp thu, ghi kết quả
và quản lý tiền thu BHXH…

1


Tuy nhiên, quá trình thực hiện chính sách BHXH trên phạm vi cả nước nói
chung và ở tỉnh Tiền Giang cũng như thành phố Mỹ Tho nói riêng trong thời gian
qua còn bộc lộ những hạn chế, thiếu sót, đặc biệt trong công tác quản lý thu BHXH,
đã và đang đặt ra những vấn đề cần quan tâm giải quyết. Cụ thể như số đơn vị sử
dụng lao động, số lao động chưa tham gia bảo hiểm xã hội còn tương đối nhiều, tỷ
lệ tăng về mức lương, tiền công tham gia BHXH bắt buộc hàng năm chưa cao; số
đơn vị nợ đọng, trốn đóng BHXH tăng nhanh gây ra những ảnh hưởng về quyền lợi
cho người lao động. Việc tăng trưởng nguồn thu BHXH bắt buộc còn thấp chưa

U

Ế

tương xứng với tiềm năng.

H

Những vấn đề trên, nếu không được quan tâm khắc phục sẽ tác động xấu đến

TẾ

toàn bộ hoạt động BHXH trên địa bàn tỉnh Tiền Giang nói chung cũng như địa bàn

N
H

thành phố Mỹ Tho nói riêng. Đây là sự tác động khách quan do quá trình hội nhập
mang lại và do chính vị trí và vai trò của quản lý thu BHXH. Việc đóng BHXH

KI

cũng như quyền lợi về BHXH của người lao động cần phải được đảm bảo theo

Ọ
C

hướng phù hợp với chính sách BHXH hiện hành. Những thách thức đối với hoạt

H

động thu BHXH rất lớn, đó là sự biến động của đối tượng lao động tham gia BHXH

ẠI

trong khu vực doanh nghiệp khi phải hoạt động trong môi trường cạnh tranh mạnh

Đ

mẽ hơn. Tất cả điều đó đang đặt ra những vấn đề bức xúc cần có những giải pháp

G

mang tính khả thi cao, vì vậy thực hiện tốt việc quản lý thu BHXH có ý nghĩa thực

Ờ

N

tiễn sâu sắc. Xuất phát từ những lý do trên, tôi chọn nghiên cứu đề tài: “Hoàn thiện

Ư

công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã hội thành phố Mỹ Tho,

TR

tỉnh Tiền Giang” làm luận văn thạc sĩ ngành quản lý kinh tế.
2. Mục tiêu nghiên cứu
2.1 Mục tiêu chung

Trên cơ sở kết quả phân tích, đánh giá thực trạng công tác quản lý thu
BHXH tại đơn vị nghiên cứu, luận văn đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn
thiện công tác quản lý thu BHXH tại BHXH thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang.
2.2 Mục tiêu cụ thể
- Hệ thống hoá những vấn đề lý luận và thực tiễn về BHXH và quản lý
thu BHXH;

2


- Phân tích và đánh giá thực trạng công tác quản lý thu BHXH, chỉ ra những
kết quả đạt được, những tồn tại và những vấn đề đang đặt ra hiện nay trong công tác
thu BHXH tại BHXH thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang giai đoạn 2015 – 2017;
- Đề xuất một số giải pháp chủ yếu nhằm hoàn thiện công tác quản lý thu
BHXH tại BHXH thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang trong thời gian tới.
3. Đối tượng và phạm vi nghiên cứu
3.1 Đối tượng nghiên cứu
Đối tượng nghiên cứu của luận văn được tập trung là công tác quản lý thu

U

Ế

bảo hiểm xã hội bắt buộc.

H

3.2 Phạm vi nghiên cứu

TẾ

- Phạm vi về không gian: Luận văn tập trung nghiên cứu công tác quản lý thu

N
H

BHXH bắt buộc tại cơ quan Bảo hiểm xã hội thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang.
- Phạm vi về thời gian: Các tài liệu và số liệu nghiên cứu được thu thập từ

KI

các nguồn trong giai đoạn từ năm 2015 – 2017.

Ọ
C

- Phạm vi về nội dung: Luận văn tập trung nghiên cứu về quản lý đối tượng

H

tham gia BHXH bắt buộc; quản lý quỹ lương làm căn cứ tính tiền đóng BHXH bắt

ẠI

buộc; quản lý tiền thu BHXH bắt buộc; công tác thanh, kiểm tra đóng BHXH bắt

Đ

buộc đối với các đơn vị trên địa bàn.

G

4. Phương pháp nghiên cứu

Ờ

N

Để thực hiện mục tiêu nghiên cứu đặt ra, luận văn sử dụng một số phương

Ư

pháp nghiên cứu chủ yếu sau:

TR

4.1 Phương pháp thu thập thông tin, số liệu
+ Đối với số liệu thứ cấp: Được thu thập từ Niên giám thống kê; từ các báo

cáo tổng kết của cơ quan BHXH tỉnh Tiền Giang và thành phố Mỹ Tho giai đoạn
2015- 2017; Thu thập từ các tài liệu tham khảo như tạp chí khoa học chuyên ngành,
các luận văn, bài báo khoa học có liên quan đến vấn đề nghiên cứu đã được công bố,
các nguồn thông tin từ website của BHXH Việt Nam, Cổng thông tin điện tử tỉnh Tiền
Giang và một số website liên quan khác.
+ Đối với số liệu sơ cấp: Nghiên cứu này thực hiện ở góc độ là đơn vị thu
BHXH nên số liệu sơ cấp được thu thập thông qua khảo sát ý kiến của các tổ chức,

3

doanh nghiệp liên quan đến công tác thu BHXH tại đơn vị bằng phiếu khảo sát ý
kiến được thiết kế sẵn.
Do phạm vi không gian rộng và đa dạng, nghiên cứu này không thể tiến hành
điều tra tổng thể tất cả các đơn vị, doanh nghiệp đóng BHXH trên địa bàn để thu thập
số liệu sơ cấp phục vụ nghiên cứu, đồng thời, xác định đối tượng nộp BHXH bắt
buộc tại thành phố Mỹ Tho chủ yếu là các tổ chức doanh nghiệp thuộc khu vực tư,
chiếm gần 77% số đơn vị và hơn 70% số lao động thuộc diện đóng BHXH bắt buộc
trên địa bàn. Đặc biệt đây là khu vực có số đơn vị sử dụng lao động, số lao động

U

Ế

chưa tham gia BHXH còn tương đối nhiều, tỷ lệ tăng về mức lương, tiền công tham

H

gia BHXH bắt buộc hàng năm chưa cao, số đơn vị nợ đọng, trốn đóng BHXH lớn.

TẾ

Vì vậy, trong khả năng cho phép, dựa vào phương pháp chọn mẫu, nghiên cứu này

N
H

tiến hành thực hiện khảo sát ý kiến của các đối tượng này về các vấn đề liên quan
bằng Phiếu khảo sát. Với số lượng tổng thể đã biết được nên tôi chọn công thức sau
N

Ọ
C

=

1+ N (e)2

H

n

KI

để xác định cỡ mẫu cho nghiên cứu.

Đ

n: Cỡ mẫu

ẠI

Trong đó:

G

N: Số lượng tổng thể

Ờ

N

e: Sai số cho phép, trong nghiên cứu này chúng tôi cố gắng lựa chọn và

Ư

kiểm soát mức độ sai số chọn mẫu ở mức 7%.

TR

Kết quả tính toán cho ra số mẫu điều tra tối thiểu cần thiết là 158 mẫu.
Số lượng phiếu khảo sát được gửi đến các tổ chức, doanh nghiệp là 215

phiếu, kết quả có 170 phiếu được thu hồi đảm bảo hợp lệ, đáp ứng được yêu cầu thu
thập thông tin phục vụ nghiên cứu.
Đồng thời, cuộc khảo sát sẽ được tiến hành trên tổng số cán bộ viên chức
đang trực tiếp thực hiện công tác thu BHXH bắt buộc tại đơn vị, cụ thể là 9 cán bộ
viên chức nhằm đánh giá mức độ đồng ý của đối tượng điều tra về sự phù hợp của
công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội bắt buộc.

4


4.2

Phương pháp nghiên cứu

Luận văn sử dụng một số phương pháp nghiên cứu chủ yếu như thống kê
phân tổ, thống kê mô tả, so sánh, tổng hợp và một số phương pháp nghiên cứu khác.
Phương pháp thống kê mô tả
Phương pháp này được dùng để nghiên cứu những đặc trưng về mặt lượng

(quy mô, kết cấu, quan hệ tỷ lệ, trình độ phổ biến) của đối tượng được khảo sát, kết
hợp với việc đối chiếu các chỉ tiêu, các hiện tượng kinh tế nhằm tiếp cận nội dung
quản lý thu BHXH trong điều kiện cụ thể ở địa bàn nghiên cứu.

U

Ế

Phương pháp chuỗi dữ liệu thời gian

H

Phương pháp này được vận dụng để phân tích động thái (biến động theo thời

TẾ

gian) về: đối tượng, quy mô, giá trị… làm căn cứ đánh giá thành công và hạn chế của
tiến trình thực hiện công tác quản lý thu BHXH trong giai đoạn 2015 – 2017 tại đơn vị

N
H

nghiên cứu.

KI

Phương pháp phân tổ, so sánh, tổng hợp

Ọ
C

Phương pháp này được sử dụng để so sánh, tổng hợp và hệ thống hóa số liệu
điều tra theo các tiêu thức phù hợp với mục tiêu nghiên cứu;

H

Phương pháp chuyên gia

Đ

ẠI

Khảo sát ý kiến chuyên gia (Các nhà khoa học, cán bộ quản lý bảo hiểm...) về

G

những vấn đề liên quan đến công tác quản lý thu BHXH trên địa bàn nghiên cứu, làm cơ
Phương pháp phân tích, xử lý số liệu

Ờ

4.3

N

sở tư vấn, phản biện cho các đánh giá thực trạng và đề xuất giải pháp hoàn thiện.

Ư

Trong luận văn phối hợp sử dụng các công cụ minh họa trực quan như sơ đồ,

TR

đồ thị... Tất cả đều được sự hỗ trợ của máy tính với phần mềm Excel.
5. Kết cấu của luận văn
Ngoài phần đặt vấn đề và kết luận, nội dung nghiên cứu của luận văn được
kết cấu thành 3 chương:
Chương 1: Cơ sở lý luận và thực tiễn về quản lý thu bảo hiểm xã hội;
Chương 2: Thực trạng công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo hiểm xã
hội thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang;
Chương 3: Giải pháp hoàn thiện công tác quản lý thu bảo hiểm xã hội tại Bảo
hiểm xã hội thành phố Mỹ Tho, tỉnh Tiền Giang.

5


PHẦN 2:
NỘI DUNG NGHIÊN CỨU
CHƯƠNG 1: CƠ SỞ LÝ LUẬN VÀ THỰC TIỄN VỀ QUẢN LÝ THU
BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.1 . LÝ LUẬN CƠ BẢN VỀ BẢO HIỂM XÃ HỘI
Bảo hiểm xã hội ra đời, phát triển gắn liền với lịch sử phát triển của Nhà nước
Việt Nam từ năm 1945, sau khi Cách mạng tháng 8 thành công và Nhà nước Việt Nam

U

Ế

Dân chủ Cộng hòa ra đời. BHXH được coi là lĩnh vực có quá trình phát triển lâu đời

H

nhất trong hệ thống bảo đảm an sinh xã hội ở Việt Nam. Trong những năm qua, BHXH

TẾ

đã đóng vai trò quan trọng trong bảo đảm xã hội cho người lao động.

N
H

1.1.1 Một số vấn đề cơ bản về bảo hiểm xã hội ở Việt Nam hiện nay
1.1.1.1 Khái niệm về bảo hiểm xã hội

KI

Trong cuộc sống, để thỏa mãn những nhu cầu tối thiểu, con người phải lao

Ọ
C

động sản xuất để có thu nhập. Tuy nhiên, không phải người lao động nào cũng có

H

đủ điều kiện về sức khỏe, khả năng lao động hoặc những may mắn khác để hoàn

ẠI

thành nhiệm vụ lao động, công tác hoặc tạo nên cho mình và gia đình một cuộc

Đ

sống ấm no hạnh phúc. Ngược lại, người nào cũng có thể gặp phải những rủi ro, bất

G

hạnh như ốm đau, tai nạn, hay già yếu, chết hoặc thiếu việc làm do những ảnh

Ờ

N

hường của tự nhiên, của những điều kiện sống và sinh hoạt cũng như các tác nhân

Ư

xã hội khác…Khi rơi vào trường hợp bị giảm hoặc mất khả năng lao động nói trên,

TR

các nhu cầu cần thiết của cuộc sống không vì thế mà mất đi, trái lại có những điều
kiện cần thiết còn tăng lên, thậm chí có thể xuất hiện thêm nhu cầu mới như khi ốm
đau cần được khám chữa bệnh. BHXH ra đời giải là pháp hữu hiệu giúp con người
vượt qua những khó khăn nêu trên. BHXH trở thành nền tảng cơ bản của hệ thống
an sinh xã hội của mỗi quốc gia, được thực hiện ở hầu hết các nước trên thế giới và
ngày càng phát triển.
- Từ góc độ pháp luật: BHXH là một chế độ pháp định bảo vệ người lao động,
sử dụng tiền đóng góp của người sử dụng lao động, người lao động và được sự tài trợ,
bảo hộ của Nhà nước, nhằm trợ cấp vật chất cho người được bảo hiểm và gia đình họ

6


trong trường hợp bị giảm hoặc mất thu nhập bình thường do ốm đau, tai nạn lao động,
thai sản, hết tuổi lao động theo quy định của Pháp luật (nghỉ hưu) hoặc chết.
- Từ góc độ tài chính: BHXH là sự chia sẻ rủi ro và tài chính giữa những
người tham gia bảo hiểm theo quy định của pháp luật.
- Từ góc độ chính sách xã hội: BHXH là một chính sách xã hội nhằm đảm
bảo đời sống vật chất cho NLĐ khi họ không may gặp phải các rủi ro nhằm góp
phần đảm bảo an toàn xã hội…
Khái niệm về BHXH được khái quát một cách đầy đủ nhất khi có Luật

U

Ế

BHXH, đó là: BHXH là sự bảo đảm thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập của

H

người lao động khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai sản, tai nạn lao

TẾ

động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết, trên cơ sở đóng

N
H

góp quỹ bảo hiểm xã hội. BHXH bắt buộc là loại hình bảo hiểm xã hội mà người
lao động và người sử dụng lao động bắt buộc phải tham gia. (Introduction to Social

KI

security – International Labour Office,Geneva, 1989. Bảo hiểm xã hội – những điều

Ọ
C

cần biết, NXB Thống kê, 2001. Mạc Văn Tiến, Vũ Quang Thọ – Một số vấn đề cơ

H

bản về kinh tế bảo hiểm, NXBCTQG, 1997.)

ẠI

1.1.1.2 Bản chất, chức năng, vai trò của bảo hiểm xã hội

Đ

a. Bản chất của bảo hiểm xã hội

G

BHXH được lập ra là sự đảm bảo thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập

Ờ

N

của NLĐ. Có thể hiểu BHXH chính là quá trình tổ chức sử dụng một quỹ tiền tệ tập

Ư

trung được tích lũy dần, do sự đóng góp của NLĐ và người sử dụng lao động, dưới

TR

sự quản lý, điều tiết của nhà nước để đảm bảo phần thu nhập thoả mãn những nhu
cầu sinh sống thiết yếu của NLĐ khi họ gặp những biến cố làm giảm hoặc mất thu
nhập theo lao động. Bản chất của BHXH đươc thể hiện ở bốn nội dung chủ yếu sau:
Một là: BHXH là nhu cầu khách quan, đa dạng và phức tạp của xã hội, nhất
là trong xã hội mà sản xuất hàng hóa hoạt động theo cơ chế thị trường, mối quan hệ
thuê mướn lao động phát triển đến một mức độ nào đó và hoàn thiện. Vì thế có thể
nói kinh tế là nền tảng của BHXH hay BHXH không vượt qua trạng thái kinh tế của
mỗi nước.

7


Hai là: Mối quan hệ giữa các bên trong bảo hiểm xã hội phát sinh trên cơ sở
quan hệ lao động và diễn ra giữa 3 bên là người lao động, đơn vị sử dụng lao động
và cơ quan BHXH. Mối quan hệ này vừa có yếu tố kinh tế, vừa có yếu tố xã hội,
đồng thời là mối quan hệ nhằm mục đích chung ổn định đời sống cho người lao
động và gia đình họ, góp phần ổn định xã hội.
Ba là: Phần thu nhập của NLĐ bị giảm hoặc mất đi khi gặp phải những biến
cố, rủi ro sẽ được bù đắp hoặc thay thế từ một nguồn quỹ tiền tệ tập trung được tích

U

chủ yếu, ngoài ra còn được sự hỗ trợ từ phía Nhà nước.

Ế

lũy lại. Nguồn quỹ này do người lao động và đơn vị sử dụng lao động đóng góp là

H

Bốn là: Mục tiêu của BHXH là nhằm thỏa mãn những nhu cầu thiết yếu của

TẾ

người lao động trong trường hợp bị mất, bị giảm hoặc mất thu nhập do ốm đau, thai

N
H

sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp, thất nghiệp, hết tuổi lao động hoặc chết
bằng cách bù đắp cho người tham gia những khoản thu nhập đó. Có BHXH thì điều

KI

kiện sống của NLĐ và gia đình học sẽ phần nào được đảm bảo và tốt hơn.

Ọ
C

b. Chức năng của bảo hiểm xã hội

H

BHXH được xem như là một loạt các hoạt động mang tính xã hội nhằm đảm

ẠI

bảo đời sống cho người lao động, mở rộng sản xuất, phát triển kinh tế, ổn định trật

Đ

tự xã hội nói chung. Do vậy BHXH có các chức năng chủ yếu sau:

G

- Thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập cho NLĐ tham gia BHXH khi họ bị

Ờ

N

giảm hoặc mất khả năng lao động hoặc mất việc làm. Đây là chức năng cơ bản nhất của

Ư

BHXH, nó quyết định nhiệm vụ, tính chất và cơ chế tổ chức hoạt động của BHXH.

TR

- Tiến hành phân phối và phân phối lại thu nhập giữa những người tham gia

BHXH. Tham gia BHXH không chỉ là NLĐ mà còn bao gồm ĐVSDLĐ. Các bên
tham gia đều phải đóng góp vào quỹ BHXH và nguồn quỹ này dùng để trợ cấp cho
NLĐ khi họ bị giảm hoặc mất thu nhập. Như nhiều loại hình bảo hiểm khác, BHXH
cũng dựa trên nguyên tắc lấy số đông bù số ít, do vậy NLĐ khi tham gia BHXH đều
bình đẳng trong việc đóng góp vào quỹ cũng như được bình đẳng trong quyền lợi
nhận được từ các chế độ BHXH. Do vậy, BHXH xã hội hóa cao hơn hẳn các loại
hình BHXH khác đồng thời cũng thể hiện tính công bằng xã hội cao.

8


- BHXH là đòn bẩy, là công cụ khuyến khích NLĐ hăng hái tham gia lao
động sản xuất, từ đó nâng cao năng suất lao động cá nhân và năng suất lao động xã
hội, gắn bó lợi ích giữa NLĐ, ĐVSDLĐ và Nhà nước.
- BHXH thực hiện chức năng điều hoà lợi ích giữa ba bên, đó là NLĐ,
ĐVSDLĐ và Nhà nước. Đồng thời làm giảm bớt mâu thuẫn xã hội, góp phần ổn
định chính trị, kinh tế, xã hội.
Ngoài ra BHXH còn thực hiện chức năng giám đốc bởi BHXH tiến hành kiểm
tra, giám sát việc tham gia thực hiện chính sách BHXH của NLĐ, ĐVSDLĐ theo quy

U

Ế

định của pháp luật nhằm đảm bảo quyền lợi cho NLĐ, góp phần ổn định xã hội.

H

c.Vai trò của bảo hiểm xã hội

TẾ

Trong nền kinh tế thị trường, BHXH ngày càng trở nên quan trọng trong việc
góp phần đảm bảo công bằng xã hội và phát triển xã hội một cách bền vững, đây là

N
H

một lĩnh vực không thể thiếu đối với người lao động, người sử dụng lao động nói

Ọ
C

nào cũng phải, cụ thể như sau:

KI

chung cũng như phía Nhà nước đây là một chính sách xã hội rộng lớn mà quốc gia
- Đối với người lao động: Mục đích lớn nhất của bảo hiểm xã hội là bảo đảm

H

đời sống cho người lao động và gia đình họ, người tham gia bảo hiểm xã hội sẽ

ẠI

được thay thế hoặc bù đắp một phần thu nhập mất đi khi họ bị suy giảm, mất khả

Đ

năng lao động, mất việc làm, hết tuổi lao động theo quy định, ngoài ra họ còn được

N

G

hưởng trợ cấp khi ốm đau, thai sản, tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp và dưỡng

Ờ

sức. Khi tham gia bảo hiểm xã hội, người lao động yên tâm cống hiến và không

Ư

phải lo lắng nhiều về những rủi ro mà mình có thể gặp phải trong hoạt động lao

TR

động sản xuất, công tác, sinh hoạt. Bảo hiểm xã hội góp phần làm hạn chế và điều
hòa các mâu thuẫn giữa người lao động và người sử dụng lao động, tạo môi trường
làm việc ổn định, đảm bảo cho hoạt động lao động sản xuất, công tác với hiệu quả
cao, từ đó góp phần tăng trưởng và phát triển kinh tế đất nước.
- Đối với người sử dụng lao động: BHXH giúp cho các tổ chức sử dụng lao
động nói chung hay các doanh nghiệp nói riêng ổn định hoạt động sản xuất kinh
doanh thông qua việc phân phối các chi phí cho người lao động một cách hợp lý,
qua đó làm cho lực lượng lao động trong mỗi đơn vị ổn định, sản xuất kinh doanh
được liên tục, hiệu quả, các bên của quan hệ lao động cũng gắn bó với nhau hơn.

9

- Đối với xã hội: BHXH thể hiện chủ nghĩa nhân đạo cao đẹp, tạo cho những
người bất hạnh có thêm những điều kiện, những lực đẩy cần thiết để khắc phục
những biến cố xã hội, hoà nhập vào cộng đồng, kích thích tính tích cực của xã hội
trong mỗi con người giúp họ hướng tới những chuẩn mực của chân - thiện - mỹ.
BHXH là yếu tố tạo nên sự hòa đồng giữa mọi người, không phân biệt chính kiến,
tôn giáo chủng tộc, vị thế xã hội đồng thời giúp mọi người hướng tới một xã hội
nhân ái, cuộc sống công bằng, bình yên.
Bên cạnh đó, BHXH còn thể hiện truyền thống đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau

U

Ế

tương thân tương ái của cộng đồng. Sự đoàn kết, giúp đỡ lẫn nhau trong cộng đồng là

H

nhân tố quan trọng, tạo điều kiện cho một xã hội phát triển lành mạnh và bền vững.

TẾ

1.1.1.3 Hệ thống các chế độ bảo hiểm xã hội ở Việt Nam hiện nay

N
H

Chế độ BHXH là sự cụ thể hóa chính sách BHXH, là hệ thống các quy định
cụ thể và chi tiết nhằm thực hiện chính sách BHXH đối với người lao động.

KI

Theo khuyến nghị của Tổ chức lao động quốc tế (ILO) đã nêu trong Công ước

Ọ
C

số 102 tháng 6 năm 1952 tại Giơnevơ, hệ thống các chế độ BHXH bao gồm 9 chế độ:

ẠI

- Trợ cấp ốm đau;

H

- Chăm sóc y tế;

Đ

- Trợ cấp thất nghiệp;

G

- Trợ cấp hưu trí;

Ờ

N

- Trợ cấp tai nạn lao động hoặc bệnh nghề nghiệp;

Ư

- Trợ cấp gia đình

TR

- Trợ cấp thai sản
- Trợ cấp tàn tật
- Trợ cấp tiền tuất
Tại Nghị định số 12/CP ngày 26/01/1995 của Chính phủ về việc ban hành

Điều lệ Bảo hiểm xã hội, trong đó quy định các chế độ BHXH ở Việt Nam bao gồm
5 chế độ sau:
- Chế độ trợ cấp ốm đau;
- Chế độ trợ cấp thai sản;
- Chế độ trợ cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp;

10


- Chế độ hưu trí;
- Chế độ tử tuất.
1.1.1.4 .Nguồn hình thành và sử dụng quỹ bảo hiểm xã hội ở Việt Nam
hiện nay
Quỹ bảo hiểm xã hội là quỹ tài chính độc lập với ngân sách nhà nước, được
hình thành từ đóng góp của người lao động, người sử dụng lao động và có sự hỗ trợ
của Nhà nước.
Quỹ BHXH được hình thành chủ yếu từ các nguồn sau:

Ế

- Người sử dụng lao động đóng góp;

H

U

- Người lao động đóng góp;

TẾ

- Tiền sinh lời của hoạt động đầu tư quỹ;
- Hỗ trợ của Nhà nước;

N
H

- Các nguồn thu hợp pháp khác (như cá nhân và các tổ chức từ thiện, ủng hộ

KI

quỹ; thu từ các khoản nộp phạt do chậm nộp BHXH của các cơ quan, DN…).
Trong nền kinh tế hàng hoá, trách nhiệm tham gia đóng góp BHXH cho

Ọ
C

người lao động được phân chia cho cả người sử dụng lao động và người lao động

H

trên cơ sở quan hệ lao động. Điều này không phải là sự phân chia rủi ro, mà là lợi

ẠI

ích giữa hai bên. Về phía người sử dụng lao động sẽ tránh được thiệt hại kinh tế do

Đ

phải chi ra một khoản tiền lớn khi có rủi ro xảy ra đối với người lao động mà mình

G

thuê mướn. Đồng thời nó còn góp phần giảm bớt tình trạng tranh chấp, kiến tạo

N

được mối quan hệ tốt đẹp giữa chủ – thợ. Về phía người lao động, sự đóng góp một

Ờ

phần để BHXH cho mình vừa biểu hiện sự tự gánh chịu trực tiếp rủi ro của chính

TR

Ư

mình, vừa có ý nghĩa ràng buộc nghĩa vụ và quyền lợi một cách chặt chẽ.

Quỹ BHXH được sử dụng chủ yếu để chi trả cho các mục đích sau:
- Chi trả các chế độ BHXH cho người lao động theo quy định;
- Đóng BHYT cho người đang hưởng lương hưu hoặc nghỉ việc hưởng trợ
cấp tai nạn lao động, bệnh nghề nghiệp hàng tháng;
- Chi cho sự nghiệp quản lý BHXH;
- Chi khen thưởng cho các tổ chức cá nhân có thành tích trong việc thực hiện
Luật BHXH hoặc phát hiện vi phạm pháp luật về BHXH; chi khen thưởng cho
người sử dụng lao động thực hiện tốt công tác bảo hộ lao động, phòng ngừa tai nạn
lao động, bệnh nghề nghiệp;

11


- Chi đầu tư để bào toàn và tăng trưởng quỹ.
Trong các nội dung chi trên thì chi trả các chế độ BHXH cho người lao động
theo quy định là lớn nhất và quan trọng nhất. Khoản chi này được thực hiện theo
luật định và phụ thuộc vào phạm vi trợ cấp của từng hệ thống BHXH. Về nguyên
tắc, có thu mới có chi, thu trước chi sau. Vì vậy, quỹ chỉ chi cho các chế độ trong
phạm vi có nguồn thu.
1.2 NỘI DUNG QUẢN LÝ THU BẢO HIỂM XÃ HỘI
1.1.2 Công tác thu bảo hiểm xã hội

U

Ế

1.1.2.1 Khái niệm thu bảo hiểm xã hội

H

Thu BHXH là việc Nhà nước dùng quyền lực của mình bắt buộc các đối tượng

TẾ

tham gia phải đóng BHXH theo mức phí quy định hoặc cho phép những đối tượng tự

N
H

nguyện tham gia được lựa chọn mức đóng và phương thức đóng phù hợp với thu nhập
của mình. Trên cơ sở đó hình thành một quỹ tiền tệ tập trung nhằm mục đích bảo đảm

KI

cho việc chi trả các chế độ BHXH và hoạt động của tổ chức sự nghiệp BHXH.

Ọ
C

- Công tác thu BHXH là hoạt động thường xuyên và đa dạng của ngành

H

BHXH nhằm đảm bảo nguồn quỹ tài chính BHXH đạt được tập trung thống nhất.

ẠI

- Để chính sách BHXH được diễn ra thuận lợi thì công tác thu BHXH có vai trò

Đ

như một điều kiện cần và đủ trong quá trình tạo lập cùng thực hiện chính sách BHXH.

G

- Công tác thu BHXH vừa đảm bảo cho quỹ BHXH được tập trung về một

Ờ

N

mối, vừa đóng vai trò như một công cụ thanh kiểm tra số lượng người tham gia

Ư

BHXH biến đổi ở từng khối lao động, cơ quan, đơn vị ở từng địa phương hoặc trên

TR

phạm vi toàn quốc.
-

Hoạt động của công tác thu BHXH ở hiện tại ảnh hưởng trực tiếp đến

công tác chi và quá trình thực hiện chính sách BHXH trong tương lai.
1.1.2.2 Phương thức thanh toán thu BHXH
Phương thức thanh toán thu BHXH bao gồm các nội dung sau:
Một là, quản lý đối tượng được hưởng các chế độ BHXH theo quy định hiện
hành, gồm có: Chế độ trợ cấp ốm đau; chế độ trợ cấp thai sản; chế độ trợ cấp tai nạn
lao động- bệnh nghề nghiệp; chế độ hưu trí, chế độ tử tuất.

12


Hai là, việc thanh toán các chế độ BHXH phải phù hợp với từng loại đối
tượng và từng loại trợ cấp, đảm bảo được nguyên tắc thanh toán cho đúng đối
tượng, đầy đủ, kịp thời, chính xác và an toàn Phương thức thanh toán các chế độ
BHXH liên quan đến đối tượng được coi là thước đo để đánh giá sự quan tâm chăm
lo của ngành, của Nhà nước đối với đối tượng, là hệ quả của quá trình thực hiện các
nhiệm vụ chính trị được giao. Để thực hiện nhiệm vụ chi trả trợ cấp BHXH cho đối
tượng hưởng các chế độ BHXH ở nước ta đã áp dụng 2 phương thức chủ yếu là:
Phương thức thanh toán trực tiếp và phương thức thanh toán gián tiếp. Phương

U

Ế

thức thanh toán trực tiếp là hình thức thanh toán cho các đối tượng hưởng các chế độ

H

BHXH được thực hiện trực tiếp do cán bộ, công chức, viên chức của hệ thống BHXH

TẾ

chi trả hay nói một cách khác: Phương thức thanh toán trực tiếp là hình thức thanh toán

N
H

cho người được hưởng các chế độ BHXH không thông qua khâu trung gian.
Phương thức thanh toán gián tiếp là phương thức thanh toán cho các đối

Ọ
C

các cấp qua hệ thống Bưu điện.

KI

tượng hưởng các chế độ BHXH được thực hiện bởi sự ủy quyền của cơ quan BHXH

H

1.1.3 Nội dung quản lý thu bảo hiểm xã hội

ẠI

1.1.3.1 Khái niệm quản lý thu bảo hiểm xã hội

Đ

Quản lý thu BHXH là hoạt động có tổ chức dựa trên cơ sở hệ thống pháp luật

G

của nhà nước và bằng các biện pháp hành chính, tổ chức, kinh tế của các cơ quan

Ờ

N

chức năng nhằm đạt được mục tiêu thu đúng đối tượng, thu đủ số lượng và đảm bảo

Ư

thời gian theo quy định.

TR

Nhiệm vụ cơ bản của quản lý thu BHXH là xác nhận chính xác số lao động

phải nộp BHXH, số tiền phải thu, số tiền đã nộp, số tiền lãi, số tiền nợ, số tiền nộp
thừa của người sử dụng lao động; nhân thân, thời gian nộp, mức tiền lương, tiền
công nộp BHXH của NLĐ, đồng thời xác nhận việc thực hiện chính sách, chế độ
BHXH của cơ quan BHXH đối với đơn vị sử dụng lao động và người tham gia
BHXH từng thời điểm và theo yêu cầu quản lý; tình hình chấp hành các nguyên tắc,
quy định của Nhà nước về thu BHXH và một số nội dung khác.

13