Ngân hàng trung ương và chính sách tiền tệ quốc gia

Chương VIII

Ngân hàng trung ương và
chính sách tiền tệ quốc gia
Th.S. Nguyễn Hoài Phương



Nội dung chương
I. Tổng quan về ngân hàng trung
ương
II. Chức năng của ngân hàng
trung ương
III.Chính sách tiền tệ quốc gia
IV.Điều hành chính sách tiền tệ


I. Tổng quan về Ngân hàng trung ương
• Lịch sử hình thành
Ngân hàng trung ương ra đời trên cơ
sở sự phân tách hệ thống NHTM
– Thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII
– Thế kỷ XVIII đến cuối thế kỷ XIX
– Cuối thế kỷ XIX đến nay


Thế kỷ XV đến thế kỷ XVIII
-Nhận tiền gửi
- Cho vay
- Thanh toán
- Chuyển tiền

- Phát hành tiền

NHTM

- Nhận tiền gửi
- Cho vay
- Thanh toán
- Chuyển tiền
- Phát hành tiền

-Nhận tiền gửi
- Cho vay
- Thanh toán
-Chuyển tiền
-Phát hành tiền


Thế kỷ XVIII đến cuối thế kỷ XIX
Phát hành tiền

- Kinh doanh
dịch vụ ngân
hàng

Ngân
hàng phát
hành

NHTM

-Kinh doanh
dịch vụ ngân
hàng


Cuối thế kỷ XIX đến nay

Thành lập
ngân hàng phát
hành mới
thuộc sở hữu
Nhà nước

Quốc hữu
hóa Ngân
hàng phát
hành


I. Tổng quan về Ngân hàng trung ương
• Mơ hình tổ chức
– Ngân hàng Trung ương độc lập
Chính phủ ( trực thuộc Quốc hội) :
Mỹ , Đức
– Ngân hàng Trung ương trực thuộc
Chính phủ: Việt Nam, Pháp, Anh


Mơ hình NHTW độc lập Chính phủ

Quốc hội

Ngân hàng
trung ương

Chính Phủ


Mơ hình NHTW độc lập Chính phủ
• Xuất phát từ quan điểm tự do và dân
chủ của triết học cổ đại Hy Lạp, đặt lợi
ích nhân dân lên trên lợi ích quốc gia
• NHTW đặt dưới sự kiểm sốt của Quốc
hội
• Mối quan hệ giữa NHTW và Chính phủ
là mối quan hệ hợp tác
• NHTW hồn tồn tự chủ trong việc phát
hành tiền và quản lý lưu thông tiền tệ


Mơ hình NHTW trực thuộc
Chính phủ
Quốc hội

Chính phủ

Ngân hàng
trung ương

Mơ hình NHTW trực thuộc
Chính phủ
• Xuất phát từ quan điểm coi chính sách
tiền tệ là một bộ phận của chính sách
cai trị
• NHTW đặt dưới sự kiểm sốt của
Chính phủ
• Mối quan hệ giữa NHTW và Chính
phủ là mối quan hệ chi phối
• NHTW khơng hồn tồn tự chủ trong
việc phát hành tiền và quản lý lưu
thông tiền tệ


Mơ hình NHTW khu vực
• Ngân hàng Trung ương Châu Âu
European Central Bank – ECB) là một
trong những NHTW quan trọng nhất
trên thế giới, chịu trách nhiệm về chính
sách tiền tệ của các quốc gia thuộc khu
vực đồng Euro
• ECB thành lập ngày 1/6/1998, trụ sở đặt
tại thành phố Frankfurt, Đức


Mơ hình NHTW khu vực
• Hệ thống các ngân hàng trung ương
Châu Âu (ESCB) bao gồm ECB và
ngân hàng trung ương của các thành
viên Liên minh Châu Âu. Bởi lý do này

mà cơ quan quản lý tiền tệ của khu vực
đồng Euro được gọi là Eurosystem, nó
bao gồm ECB và thống đốc của các
ngân hàng quốc gia khu vực đồng Euro.


II. Chức năng của Ngân hàng
trung ương
• Phát hành tiền và quản lý lưu
thơng tiền tệ
• Là ngân hàng của các ngân
hàng
• Là ngân hàng của nhà nước


Phát hành tiền và quản lý lưu
thơng tiền tệ
• NHTW là cơ quan duy nhất phát hành
đồng tiền quốc gia. Giấy bạc do
NHTW phát hành là phương tiện thanh
toán hợp pháp.
• Để đảm bảo ổn định giá trị đồng tiền,
việc phát hành tiền phải tuân theo
những nguyên tắc nghiêm ngặt


Phát hành tiền và quản lý lưu
thơng tiền tệ
• Phát hành tiền phải có vàng bảo đảm
– Anh Quốc: (1844) Lần đầu được phát

hành 14 triệu GBP khơng cần có vàng
bảo đảm, ngồi mức đó phải có vàng bảo
đảm
– Hoa Kỳ ( 1913) Trong tổng số tiền phát
hành phải có ít nhất 40% vàng bảo đảm,
số còn lại được đảm bảo bằng kỳ phiếu
thương mại


Phát hành tiền và quản lý lưu
thơng tiền tệ
• Phát hành tiền căn cứ vào tốc độ phát
triển GDP
– Sự tăng trưởng GDP biểu hiện sự tăng lên
của lượng hàng hóa, dịch vụ.
– 1% tăng của GDP dẫn đến 1% tăng lên
MS ( kinh tế học tân cổ điển)
– 1% tăng của GDP dẫn đến > 1% tăng lên
MS ( Milton Friedman)


Phát hành tiền và quản lý lưu
thơng tiền tệ
• Phát hành tiền căn cứ vào lượng tài sản
ròng di chuyển từ nước ngoài vào
– Nhằm mục tiêu cân đối thị trường ngoại
hối, ổn định tỷ giá

• Phát hành tiền trên cơ sở tín dụng
– Đảm bảo bằng giá trị hàng hóa, dịch vụ,

phát hành tiền thơng qua cơ chế tín dụng,
thực hiện bằng phương thức tái cấp vốn
đối với NHTM


Là ngân hàng của các ngân hàng
• Nhận tiền gửi của các NHTM
– Dự trữ bắt buộc
– Tiền gửi thanh tốn

• Cho các NHTM vay
– Đảm bảo khả năng thanh tốn cho NHTM
– Điều hành chính sách tiền tệ

• Thực hiện thanh toán cho các NHTM
– Thanh toán từng lần
– Thanh toán bù trừ


Là ngân hàng của Nhà nước
• NHTW có trách nhiệm với kho bạc Nhà
nước
– Mở tài khoản, nhận tiền gửi của kho bạc
Nhà nước
– Tổ chức thanh toán cho kho bạc Nhà nước
trong quan hệ thanh toán với các ngân hàng
– Làm đại lý cho kho bạc Nhà nước
– Cho NSNN vay tiền khi cần thiết

Là ngân hàng của Nhà nước
• Quản lý hệ thống tài chính, các tổ chức
tín dụng
– Cấp và thu hồi giấy phép hoạt động của
ngân hàng và các tổ chức tín dụng
– Kiểm sốt tín dụng thơng qua cơ chế tái
cấp vốn và tỷ lệ dự trữ bắt buộc
– Quy định các thể chế nghiệp vụ và hệ số
an toàn
– Thanh tra và kiểm sốt các hoạt động ngân
hàng
– Đình chỉ, giải thể các ngân hàng vi phạm
pháp luật hoặc mất khả năng thanh toán


Là ngân hàng của Nhà nước
• Là đại diện cho nhà nước trong quan hệ
quốc tế trên lĩnh vực tiền tệ, tín dụng và
ngân hàng
– Xây dựng các dự án vay vốn nước ngoài,
quản lý sử dụng, hoàn trả nợ nước ngồi,
thực hiện các nghĩa vụ tài chính tiền tệ
quốc tế
– Ký kết các hiệp định về tiền tệ, tín dụng,
ngân hàng với nước ngoài


III. Chính sách tiền tệ quốc gia
• Quan điểm về chính sách tiền tệ
F.S. Minskin: “ Chính sách tiền tệ

là một trong các chính sách vĩ mơ,
được giao cho NHTW xây dựng và
thực hiện, thông qua các công cụ
điều tiết khối lượng tiền cung ứng
nhằm đạt được các mục tiêu kinh tế
- xã hội nhất định trong từng thời
kỳ”


III. Chính sách tiền tệ quốc gia
• Quan điểm về chính sách tiền tệ
Luật NHNN Việt Nam (1998)
“ Chính sách tiền tệ là công cụ quản lý
của Nhà nước, là một bộ phận của chính
sách kinh tế - tài chính nhằm ổn định giá
trị đồng tiền, kiểm soát lạm phát, góp
phần thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội,
đảm bảo an ninh quốc phòng, nâng cao
đời sống nhân dân”.


III. Chính sách tiền tệ quốc gia
• Mục tiêu của chính sách tiền tệ
- Kiểm sốt lạm phát, ổn định giá trị
đồng tiền
- Tăng trưởng kinh tế
- Đảm bảo công ăn việc làm