Giáo án văn 8 cả năm theo phương pháp mới 5 hoạt động

Gi¸o ¸n Ng÷ V¨n 8
CHUYÊN ĐỀ 1 : VĂN HỌC VIỆT NAM HIỆN ĐẠI
TỪ VỰNG TIẾNG VIỆT – VĂN BẢN
Tổng số tiết : 20
MỤC TIÊU CẦN ĐẠT CỦA CHUYÊN ĐỀ
1. Kiến thức
- Hiểu, cảm nhận được những đặc sắc về nội dung và nghệ thuật của một số tác phẩm
(hoặc đoạn trích) truyện và kí Việt Nam 1930-1945 (Lão Hạc – Nam Cao; Tức nước
vỡ bờ - Ngô Tất Tố; Trong lòng mẹ - Nguyên Hồng; Tôi đi học – Thanh Tịnh): hiện
thực đời sống con người và xã hội Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám; nghệ thuật
miêu tả, kể chuyện, xây dựng nhân vật, xây dựng tình huống truyện, sắp xếp tình tiết.
- Vận dụng hiểu biết về sự kết hợp các phương thức biểu đạt trong văn bản tự sự để
phân tích truyện.
- Biết một số đổi mới về thể loại, đề tài, ngôn ngữ và những đóng góp của truyện kí
Việt Nam 1930-1945.
- Hiểu thế nào là cấp độ khái quát của nghĩa từ ngữ.
- Hiểu thế nào là trường từ vựng.
- Biết cách sử dụng các từ cùng trường từ vựng để nâng cao hiệu quả diễn đạt.
- Hiểu thế nào là từ ngữ địa phương, biệt ngữ xã hội.
- Hiểu được giá trị của từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội trong văn bản.
- Biết cách sử dụng từ ngữ địa phương và biệt ngữ xã hội phù hợp với tình huống giao
tiếp.
- Hiểu thế nào là từ tượng thanh và từ tượng hình.
- Nhận biết từ tượng thanh, từ tượng hình và giá trị của chúng trong văn bản miêu tả.
- Biết cách sử dụng từ tượng thanh, từ tượng hình.
- Hiểu thế nào là tính thống nhất về chủ đề của văn bản.
- Hiểu thế nào là bố cục của văn bản.
- Hiểu tác dụng và cách liên kết các đoạn văn trong văn bản.
- Hiểu thế nào là đoạn văn. Biết triển khai ý trong đoạn văn.
- Biết các lỗi và cách sửa các lỗi thường gặp khi viết đoạn.
- Biết vận dụng những kiến thức về bố cục, liên kết để viết đoạn văn, triển khai bài

văn theo những yêu cầu cụ thể.
- Hiểu thế nào là tóm tắt văn bản tự sự.
- Biết cách tóm tắt một văn bản tự sự.
- Biết trình bày đoạn, bài văn tóm tắt một tác phẩm tự sự.
2. Kĩ năng
- Nhớ được cốt truyện, nhân vật, sự kiện, ý nghĩa giáo dục và nét đặc sắc của từng
truyện.
- Nhớ được những chi tiết đặc sắc trong các văn bản truyện Việt Nam 1930-1945
được học.
- Biết so sánh nghĩa của từ ngữ về cấp độ khái quát.
- Nhận biết các từ cùng trường từ vựng trong văn bản.
- Biết tập hợp các từ có chung nét nghĩa vào cùng một trường từ vựng.
-1-


Giáo án Ngữ Văn 8
- Nh c im, cụng dng ca t tng thanh v t tng hỡnh.
- Nh c im ca t a phng, bit ng xó hi.
- Xỏc nh c ch vn bn.
- Bit sp xp cỏc on vn trong bi theo mt b cc nht nh.
- Bit liờn kt on bng phng tin liờn kt
- Nh c im on vn, bit trin khai ch ca on bng phộp din dch, quy
np, song hnh, tng hp.
- Nhn bit ch , b cc, cỏch liờn kt, cỏch trỡnh by on vn trong cỏc vn bn
c hc.
- Phõn bit s khỏc nhau gia túm tt khỏi quỏt v túm tt chi tit.
3. Thỏi
- Lũng yờu quờ hng t nc.
- S dng tt t ting Vit
- Cú ý thc hc tp tt.

4. nh hng phỏt trin nng lc
- Nng lc t hc.
- Nng lc gii quyt vn .
- Nng lc sỏng to.
- Nng lc giao tip.
- Nng lc hp tỏc.
TUN : 1
Ngày soạn: .....................
Ngày dạy: ......................
Lớp dy : 8A
TIT 1- BI 1

Tôi đi học

-Thanh tịnh-

A - Mục tiêu cần đạt :
1. Kin thc
- Học sinh cảm nhận đợc tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của
nhân vật tôi ở buổi tựu trờng đầu tiên trong đời. Ngòi bút văn xuôi
đầy chất thơ, gợi d vị trữ tình man mác của Thanh Tịnh.
2. K nng
- Rèn kĩ năng đọc diễn cảm, phát hiện và phân tích tâm trạng nhân
vật tôi- ngời kể chuyện.
3. Thỏi
- Có thái độ yêu mến văn học.
4. nh hng phỏt trin nng lc
- Nng lc t hc.
- Nng lc gii quyt vn .
-2-

Giáo án Ngữ Văn 8
- Nng lc sỏng to.
- Nng lc giao tip.
- Nng lc hp tỏc.
B - Chuẩn bị:
- Giáo viên : Soạn bài, nghiên cứu tài liệu
- Học sinh : Soạn bài theo câu hỏi gợi ý trong SGK
C - Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
Hot ng khi ng
1 - Kiểm tra : Giáo viên kiểm tra SGK, vở ghi của học sinh
2 - Bài mới:
Giới thiệu bài : Tháng năm trôi đi, con ngời đối mặt với thời gian
và càng thêm tuổi tác. Có bao nhiêu sự việc trên đời làm ta nhớ, ta
quên. Nhng quên sao đợc tuổi học trò với ngày tựu trờng đầu tiên
vào lớp một.
Hoạt động của thầy và trò
Hot ng hỡnh thnh kin thc mi

Nội dung cần đạt
I) Giới thiệu tác giả, tác phẩm
1. Tác giả

? GV yêu cầu HS đọc chú thích *
trong SGK?
- HS đọc.
? Trình bày ngắn gọn về tác
giả?
- Tên khai sinh là Trần Văn Ninh,

lên 6 tuổi đổi là Trần Thanh
Tịnh. Mặc dù viết nhiều thể loại
khác nhau nhng Thanh Tịnh
thành công hơn cả ở lĩnh vực
thơ và truyện ngắn. Truyện
ngắn Thanh Tịnh đm thắm,
trong trẻo, dịu êm, thể hiện một
tâm hồn nhạy cảm trớc vẻ đẹp
con ngời và quê hơng.

- Tên khai sinh là Trần Văn Ninh,
lên 6 tuổi đổi là Trần Thanh
Tịnh. Mặc dù viết nhiều thể loại
khác nhau nhng Thanh Tịnh
thành công hơn cả ở lĩnh vực
thơ và truyện ngắn. Truyện
ngắn Thanh Tịnh đm thắm,
trong trẻo, dịu êm, thể hiện một
tâm hồn nhạy cảm trớc vẻ đẹp
con ngời và quê hơng.
2. Tác phẩm

? Trình bày những hiểu biết của - Là truyện ngắn xuất sắc của
mình về VB trên?
Thanh Tịnh, in lần đầu trong tập
Quê mẹ - 1941.
- GV: Đây là truyện ngắn giàu
chất trữ tình. Thông qua dòng
hồi tởng của nhân vật tôi, tác giả
-3-

Giáo án Ngữ Văn 8
đã làm sống lại những kỉ niệm
mơn man của buổi tựu trờng.
II) Đọc và tìm hiểu văn bản
Hớng dẫn đọc, giải thích từ khó,
tìm hiểu bố cục và thể loại.
GV hớng dẫn đọc:
+ Đ1 (từ đầu đến trên ngọn
núi: đọc nhẹ nhàng, thể hiện
tâm trạng bâng khuâng, ngỡ
ngàng của nhân vật tôi khi
nhìn cảnh vật cái gì cũng lạ
trên đờng mẹ dắt tay đến trờng.
+ Đ2 (tiếp theo đến đợc
nghỉ cả ngày nữa: đọc giọng th
hiện sự lạ lẫm, ngỡ ngàng.
+ Đ3 (còn lại) : đọc với giọng
thể hiện tâm trạng ngỡ ngàng,
vừa xa lạ, vừa gần gũi với sự vật,
với ngời bạn ngồi bên cạnh.
Toàn bài đọc với giọng nhẹ
nhàng, hoà tâm trạng của mình
vi cảnh, cử chỉ, hành động của
nhân vật tôi.
- GV cùng 2 đến 4 HS đọc.
- HS đọc, nhận xét cách đọc của
bạn.
? Ông đốc là danh từ chung hay

danh từ riêng?
- Là DT chung.
? Ông đốc là ai?
? Lớp 5 ở trong truyện có phải là
lớp năm mà các em đã học cách
đây 3 năm không?
- Không
- Theo dõi văn bản và cho biết:
? Có những nhân vật nào đợc kể
lại?
- Tôi, mẹ, ông đốc, những cậu
học trò.
? Trong đó nhân vật chính là ai?
-4-


Giáo án Ngữ Văn 8
- Nhân vật chính là tôi.
? Vì sao đó là nhân vật chính?
- Vì nhân vật này đợc kể nhiều
nhất. Mọi sự việc đều đợc kể từ
cảm nhận của tôi.
? Qua đây xác định kiểu văn
bản, thể loại, phơng thức biểu - Kiểu văn bản: VB nhật dụng.
đạt?
- Thể loại: Truyện ngắn trữ tình.
- Phơng thức biểu đạt: Tự sự có
kết hợp MT và BC.
? Kỉ niệm ngày đầu tiên đến tr- - Theo trình tự:
ờng của tôi đợc kể theo trình

+ Cảm nhận của tôi trên đtự không gian và thời gian nào?
ờng tới trờng.
+ Cảm nhận của tôi lúc ở sân
trờng.
+ Cảm nhận của tôi trong lớp
học.
? Tơng ứng với trình tự ấy là các - Đ1: Buổi mai hôn ấy trên
đoạn văn nào của văn bản?
ngọn núi
- Đ2: tiếp đến đợc nghỉ cả
ngày nữa.
- Đ3: Phần còn lại.
? Đoạn văn nào gợi cảm xúc thân
thuộc, gần gũi nhất trong em? Vì
sao?
- (HS tự bộc lộ)
- GV yêu cầu HS theo dõi phần 1. Tâm trạng và cảm nhận của
đầu.
nhân vật tôi trên đờng tới trờng.
? Kỉ niệm ngày đầu tiên tới trờng
của nhân vật tôi gắn với không
gian, thời gian cụ thể nào?
+ Thời gian: buổi sáng cuối thu
(một buổi mai đầy sơng thu và
gió lạnh).
+ Không gian: trên con đờng dài
và hẹp.
? Vì sao không gian và thời gian - Đó là thời điểm, nơi chốn gần gũi
ấy trở thành kỉ niệm trong tâm quen thuộc gắn liền với tuổi thơ
trí của tác giả?

của tác giả ở quê hơng.
-5-


Giáo án Ngữ Văn 8
- Đó là lần đầu đợc cắp sách tới trờng.
- Tác giả là ngời yêu quý quê hơng
tha thiết.
? Trong câu văn Con đờng này
tôi đã quen đi lại lắm lần, nhng
lần này tự nhiên thấy lạ. Tại sao
tác giả lại có cảm giác quen mà lạ?
- Trong tình cảm nhận thức của
cậu bé đã có sự đổi khác: tự
thấy mình đã lớn lên, thấy con
đờng làng không còn dài và rộng
nh trớc nữa.
? Chi tiết tôi không lội qua sông
thả diều nh thằng Quý và không
đi ra đồng nô đùa nh thằng Sơn
nữa có ý nghĩa gì?
- Báo hiệu sự thay đổi trong
nhận thức bản thân - cậu bé tự
thấy mình đã lớn lên.
Điều đó cho thấy nhận thức
của cậu bé về sự nghiêm túc học
hành.
? Tìm đoạn văn nói về việc học
hành gắn liền với sách vở, bút thớc bên mình học trò mà tác giả
đã nhớ lại?

- Đoạn văn Trong chiếc áo vải dù
đen lớt ngang trên ngọn núi.
? Qua đoạn văn này ta thấy
nhân vật tôi có cảm giác gì?
- Cảm giác trang trọng và đứng
đắn.
? Mặc dù hai quyển sách khá
nặng nhng nhân vật tôi vẫn
cố gắng xóc lên và nắm lại cẩn
thận và muốn thử sức mình tự
cầm bút thớc. Em hiểu gì về
nhân vật tôi qua chi tiết trên?
- Nhân vật tôi có ý chí học,
tính tự lập ngay từ đầu, muốn
-6-


Giáo án Ngữ Văn 8
chững chạc nh bạn, không thua
kém bạn.
? Trong những nhận thức mới mẻ - Thích học, yêu mến bạn bè và
trên con đờng làng đến trờng, mái trờng quê hơng.
nhân vật tôi đã tự bộc lộ đức
tính gì của mình?
Hot ng b sung
- Đọc lại văn bản.
- Chuẩn bị đoạn văn 2 và 3
TUN : 1
Ngày soạn: .
Ngày dạy:...................

Lớp dy : 8A
TIT 2 - BI 1

Tôi đi học (Tip theo)

-Thanh

tịnhA- Mục tiêu cần đạt :
1. Kin thc
- Học sinh cảm nhận đợc tâm trạng hồi hộp, cảm giác bỡ ngỡ của
nhân vật tôi ở buổi tựu trờng đầu tiên trong đời. Ngòi bút văn xuôi
đầy chất thơ, gợi d vị trữ tình man mác của Thanh Tịnh.
2. K nng
- Rèn kĩ năng đọc diễn cảm, phát hiện và phân tích tâm trạng nhân
vật tôi- ngời kể chuyện.
3. Thỏi
- Có thái độ yêu mến văn học.
4. nh hng phỏt trin nng lc
- Nng lc t hc.
- Nng lc gii quyt vn .
- Nng lc sỏng to.
- Nng lc giao tip.
- Nng lc hp tỏc.
B - Chuẩn bị:
- Giáo viên : Soạn bài, nghiên cứu tài liệu
- Học sinh : Soạn bài theo câu hỏi gợi ý trong SGK
C- Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
Hot ng khi ng
-7-

Giáo án Ngữ Văn 8
1- Kiểm tra :
? Phân tích tâm trạng và cảm nhận của nhân vật tôi trên đờng tới trờng ?
2- Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Hot ng hỡnh thnh kin thc mi

Nội dung cần đạt
2. Tâm trạng và cảm nhận của
nhân vật tôi lúc ở sân trờng.

- GV yêu cầu HS quan sát đoạn
văn tiếp.
? Cảnh trớc sân trờng làng Mĩ Lí
đã lu lại trong trí nhớ của tác giả
có gì nổi bật?
+ Trớc sân trờng: Rất đông
ngời (trớc sân trờng làng Mĩ Lí
dày đặc cả ngời), ngời nào
cũng đẹp (Ngời nào quần áo
cũng sạch sẽ, gơng mặt cũng vui
tơi và sáng sủa.).
? Em có nhận xét gì về cảnh t- - Phản ánh không khí đặc biệt
ợng ở đây?
của ngày hội khai trờng thờng
gặp ở nớc ta.
- Thể hiện tinh thần hiếu học của
nhân dân ta.
- Bộc lộ tình cảm sâu nặng

của tác giả đối với mái trờng tuổi
thơ.
? Khi cha đi học nhân vật tôi
nhìn ngôi trờng này nh thế nào?
- Nhìn thấy ngôi trờng Mĩ Lí cao
ráo và sạch sẽ hơn các nhà trong
làng.
? Còn lần đầu tới trờng thì sao?
- Trờng Mĩ Lí trông vừa xinh xắn
vừa oai nghiêm nh cái đình làng
Hoà ấp.
? Em có nhận xét gì về biện
pháp nghệ thuật ở đây?
- Tác giả sử dụng biện pháp nghệ
thuật so sánh.
? Em hiểu ý nghĩa hình ảnh so
-8-


Giáo án Ngữ Văn 8
sánh này nh thế nào?
- So sánh lớp học với đình làng nơi thờ cúng tế lễ, nơi thiêng
liêng, cất giấu những điều bí
ẩn.
- Phép so sánh này diễn tả cảm
xỳc trang nghiêm của tác giả về
mái trờng, đề cao tri thức của
con ngời trong trờng học.
? Khi tả những cậu học trò nhỏ
tuổi lần đầu tiên đến trờng học,

tác giả dùng hình ảnh so sánh
nào?
- Họ nh con chim non.
? Em có nhận xét gì về cách .
miêu tả ở đây?
- Sử dụng biện pháp so sánh.
- Miêu tả sinh động hình ảnh và
tâm trạng các em nhỏ lần đầu tới
trờng học
? Qua chi tiết trên, ta thấy tác giả - Đề cao sức hấp dẫn của nhà trmuốn nói điều gì với chúng ta?
ờng
-Thể hiện khát vọng bay bổng
của tác giả đối với trờng học.
- GV yêu cầu HS chú ý oạn tiếp,
từ Ông đốc đợc nghỉ cả ngày
nữa.
- Ông nói : các em phải cố gắng
học để thầy mẹ đợc vui lòng và
để thầy dạy các em đợc sung sớng
- Nhìn chúng tôi với cặp mắt
hiền từ và cảm động.
- Tơi cời nhẫn nại nhìn chúng tôi.
? Từ các chi tiết trên cho chúng ta
thấy tác giả đã nhớ tới ông đốc
bằng tình cảm nào?
+ Quý trọng, tin tởng, biết ơn
ngời thầy.
? Khi nghe gọi tên mình, nhân
vật tôi thể hiện tâm trạng nh
-9-

Giáo án Ngữ Văn 8
thế nào?
- Hồi hộp, thấp thỏm chờ nghe
gọi tên mình: Nghe gọi đến tên,
tôi tự nhiên giật mình và lúng
túng.
? Tìm đoạn văn nói về tiếng .
khóc của các cậu học trò bé nhỏ
khi xếp hàng vào lớp?
- Các cậu lng lẻo nhìn ra sân,
nơi mà các ngời thân đang
nhìn các cậu với cặp mắt lu
luyến. Một cậu đứng đầu ôm
mặt khóc. Tôi bất giác quay lng
lại rồi dúi đầu vào lòng mẹ tôi
nức nở khóc theo. Tôi nghe sau lng tôi, trong đám học trò mới, vài
tiếng thút thít đang ngập ngừng
trong cổ.
? Em nghĩ gì về tiếng khóc của
các cậu học trò bé nhỏ khi xếp
hàng để vào lớp trong đoạn văn
trên?
- GV: Ai mà chẳng hồi hộp khi
chờ đợi gọi tên mình vào lớp học.
Nhân vật tôi cũng tránh sao
khỏi sự lúng túng, giật mình.
Giọt nớc mắt của tuổi thơ với
tiếng khóc thút thít là dễ hiểu,

vì phải rời bàn tay mẹ để vào
lớp với trờng mới, lớp mới, thầy mới,
bạn mới. Đó là cả thế giới khác và
cách xa hơn bao giờ hết.
? Hãy nhớ và kể lại những cảm xúc
của mình vào lúc này, trong
ngày đầu tiên đi học nh các bạn
nhỏ kia ?
- (HS tự bộc lộ)
? Đến đây em hiểu gì về nhân - Giàu cảm xúc với trờng lớp, với ngvật tôi ?
ời thân.
- Có những dấu hiệu trởng thành
trong nhận thức và tình cảm
- 10 -


Giáo án Ngữ Văn 8
ngay từ ngày đầu tiên đi học.
3. Tâm trạng và cảm nhận của
tôi trong lớp học
? Tìm những cử chỉ, chi tiết,
hình ảnh thể hiện tâm trạng
của nhân vật tôi khi đón nhận
giờ học đầu tiên?
- Nhân vật tôi cảm thấy vừa xa
lạ, vừa gần gũi với mọi vật, với ngời
bạn ngồi bên cạnh:
+ Một mùi hơng lạ xông lên
trong lớp. Trông hình gì treo
trên tờng tôi cũng thấy lạ và hay

hay. Tôi nhìn bàn ghế chỗ tôi
ngồi rất cẩn thận.
+ Tôi nhìn ngời bạn tí hon
ngồi bên tôi, một ngời bạn tôi cha
hề quen biết, nhng lòng tôi vẫn
không cảm thấy sự xa lạ chút
nào.
+ Một con chim non liệng đến
đứng bên bờ cửa sổ, hót mấy
tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao.
+ Nhng tiếng phấn của thầy tôi
gạch mạnh trên bảng đen đã đa
tôi về cảnh thật.
? Em có cảm nhận gì về cách
miêu tả này của tác giả ?
- Cách miêu tả này rất chân thật.
Tâm trạng của nhân vật tôi
hiện lên trong dòng hồi tởng giúp
ngời đọc, ngời nghe liên hệ với
chính mình. Tâm trạng của
nhân vật tôi đợc liên tởng nh
con chim con hót mấy tiếng rụt rè
rồi vỗ cánh bay cao. Đây là sự
kết hợp hài hoà giữa kể, miêu tả
và bộc lộ cảm xúc. Điều này tạo
nên chất trữ tình cho tác phẩm.
? Hãy lí giải tại sao lại có cảm
giác lạ và không cảm thấy sự xa
- 11 -

Giáo án Ngữ Văn 8
lạ của nhân vật tôi ?
+ Cảm giác lạ vì lần đầu vào
lớp học - một ngôi trờng sạch sẽ,
ngay ngắn.
+ Không cảm thấy sự xa lạ với
bàn ghế và bạn bè, vì bắt
đầu ý thức đợc những thứ đó đã
gắn bó thân thiết với mình từ
bây giờ và mãi mãi.
? Những tình cảm đó cho ta
thấy tình cảm nào của nhân vật
tôi đối với lớp học của mình?
? Đoạn cuối văn bản có hai chi
tiết:
+ Một con chim con liệng đến
đứng bên bờ cửa sổ, hót mấy
tiếng rụt rè rồi vỗ cánh bay cao.
Tôi đa mắt thèm thuồng nhìn
theo cánh chim.
+ Nhng tiếng phấn vủa thầy tôi
gạch mạnh trên bảng đen đã đa
tôi về cảnh thật. Tôi vòng tay lên
bàn chăm chỉ nhìn thầy viết và
lẩm nhẩm đánh vần đọc.
? Những chi tiết đó nói thêm
điều gì về nhân vật tôi ?
? Em hãy nêu những nét đặc
sắc của truyện ngắn này?

? Chỉ ra nội dung chủ yếu của
văn bản này?
? Những cảm giác trong sáng nảy
nở trong lòng nhân vật tôi là
những cảm giác nào?
? Từ đó em cảm nhận đợc những
điều tốt đẹp nào từ nhân vật

- Tình cảm chân thật, trong
sáng thiết tha.
- Một chút buồn khi từ giã
tuổi thơ.
- Bắt đầu trởng thành trong
nhận thức và việc học hành của
bản thân.
- Yêu thiên nhiên, yêu tuổi thơ,
nhng yêu cả sự học hành để trởng thành.

III- Tổng kết
1. Nghệ thuật
- Tự sự kết hợp với trữ tình; kể
chuyện kết hợp với miêu tả và
biểu cảm. Những hình ảnh so
sánh mới mẻ và gợi cảm.
2. Nội dung
- Những kỉ niệm trong sáng về
ngày đầu tiên đợc đến trờng đi
học.
- Tình yêu, niềm trân trọng sách
vở, bạn bè, bàn gh, lớp học, thầy

cô, gắn liền với mẹ và quê hơng.
- Giàu cảm xúc với tuổi thơ và
mái trờng quê hơng.

- 12 -


Giáo án Ngữ Văn 8
tôi, cũng chính là của tác giả
Thanh Tịnh?
? Em học tập đợc điều gì từ
nghệ thuật kể chuyện của nhà
văn Thanh Tịnh trong truyện
ngắn Tôi đi học?
(Câu hỏi thảo luận)
- GV yêu cầu HS đọc nội dung
Ghi nhớ trong SGK.
- HS đọc.
IV. Luyện tập
Hot ng thc hnh
? Trong truyện ngắn Tôi đi học
có 12 lần Thanh Tịnh sử dụng
biện pháp nghệ thuật tu từ so
sánh. Hãy chỉ ra?

T
T

1

2

3

4
5

- 13 -

Cái so sánh
Những
cảm giác
trong sáng
ấy nảy nở
trong lòng
tôi
Tôi không
lội qua
sông thả
diều
và không
đi ra
đồng nô
đùa
ý nghĩ ấy
thoáng qua
trong trí
tôi nhẹ
nhàng
Nhà trờng

cao ráo và
sạch sẽ
Trờng Mĩ
Lí trông
xinh xắn

Từ
SS
nh

nh

Cái
đợc
so sánh
mấy cành
hoa tơi
mỉm cời
giữa bầu
trời
quang
đãng.
thằng
Quý

nh
thằng
Sơn nữa.
nh

hơ
n
nh

một làn
mây lớt
ngang
trên ngọn
núi
các nhà
trong
làng
cái đình
làng


Giáo án Ngữ Văn 8

6

và oai
nghiêm
Sân nó
rộng,
mình nó
cao

nh

Tôi

cũn
g
nh

Họ

nh

7

8

9

1
0
1
1
1
2
Hot ng ng dng
- Đọc kĩ và tóm tắt văn bản.
- 14 -

Những cậu nh
bé
vụng
về
lúng

túng
Hết co một nh
chân, các
cậu lại duỗi
mạnh
Tôi
cảm nh
thấy
Tôi cha lần
nào thấy
xa mẹ tôi

nh

trong
những
buổi tra
hè đầy
vng lặng
mấy cậu
học trò
mới bỡ ngỡ
đứng
nép bên
ngời
thân
Con chim
con đứng
bên bờ
tổ, nhìn

quãng trời
rộng
muốn
bay, nhng
còn ngập
ngừng e
sợ.
tôi

đá một
qủa ban
tởng tợng
quả tim
tôi ngừng
đập
lần này


Giáo án Ngữ Văn 8
- Học nội dung bài học.
- Làm bài tập 1, 2 trong SGK.
- Soạn tiết tiếp theo.
Hot ng b sung
* Hớng dẫn làm bài tập:
1. Cảm nghĩ về dòng cảm xúc của nhân vật tôi trong truyện ngắn
Tôi đi học:
+ Đó là dòng cảm xúc bồi hồi, xúc động trớc sự biến thái của thiên
nhiên và cảnh vật: thời tiết vào mùa thu, lá ngoài đờng rụng nhiều
và trên không có những đám mây bàng bạc.
+ Thời gian và không gian ấy gợi mở những kỉ niệm mơn man

của buổi tựu trờng đầu tiên trong đời: từ con đờng, cảnh vật vốn
quen thuộc nhng lần này tự nhiên thấy lạ, nhân vật tôi cảm thấy
trang trọng và đứng đắn; ngạc nhiên thấy sân trờng hôm nay ai
cũng ăn mặc sạch sẽ, gơng mặt tơi vui và sáng sủa; ngôi trờng vừa
xinh xắn vừa oai nghiêm khác thờng. Nhân vật tôi từ cảm giác
thấy mình bé nhỏ, lo sợ vẩn vơ đến giật mình và lúng túng khi
nghe gọi đến tên mình; cảm giác trống trải khi sắp phải rời bàn
tay dịu dàng của mẹ.
+ Bớc vào thế giới khác, vừa gần gũi vừa xa lạ.
+ Vừa ngỡ ngàng, vừa tự tin khi bớc vào giờ học đầu tiên.
Dòng cảm xúc của nhân vật tôi hoà quyện giữa trữ tình (biểu
cảm) với tả và kể vừa mợt mà, vừa tạo nên sự xao xuyến khôn nguôi.
2. Để viết bài văn ngắn ghi lại ấn tợng của em trong buổi đến trờng khai giảng lần đầu tiên, cần chú ý:
+ Kể lại tâm trạng khi đến trờng.
+ Khung cảnh thiên nhiên, cảnh vật xung quanh hôm đó.
+ Cảm nhận về hình ảnh trờng (sân trờng, lớp học, các bạn, thầy
cô).
+ ấn tợng về sự đón tiếp của thầy cô.
+ ý nghĩa về buổi học đầu tiên
TUN: 1
Ngày soạn:
Ngày dạy: .....................
Lớp dy : 8A
TIT 3 BI 1
T HC Cể HNG DN

cấp độ khái quát nghĩa của từ ngữ
A- Mục tiêu cần đạt
- 15 -

Giáo án Ngữ Văn 8
1. Kin thc
- Hiểu rõ cấp độ khái quát nghĩa của từ ngữ và mối quan hệ về
cấp độ khái quát nghĩa của từ ngữ.
2. K nng
- Thông qua bài học, rèn luyện t duy trong việc nhận thức mối
quan hệ giữa cái chung và cái riêng.
3. Thỏi
- Yêu mến Tiếng Việt.
4. nh hng phỏt trin nng lc
- Nng lc t hc.
- Nng lc gii quyt vn .
- Nng lc sỏng to.
- Nng lc giao tip.
- Nng lc hp tỏc.
B- Chuẩn bị:
- Giáo viên : Soạn bài
- Học sinh : Học bài cũ, soạn bài mới
C- Tiến trình tổ chức các hoạt động dạy và học
Hot ng khi ng
1. Kiểm tra
? ở lớp 7, đã học về 2 mối quan hệ giữa nghĩa của từ, đó là những
mối quan hệ nào?
- Quan hệ đồng nghĩa và quan hệ trái nghĩa.
2. Bài mới
Hôm nay, chúng ta học bài nói về mối quan hệ khác về nghĩa
của từ ngữ - đó là mối quan hệ bao hàm.
Hoạt động của thầy và trò

Nội dung cần đạt

I- Từ ngữ nghĩa rộng, từ ngữ
nghĩa hẹp
- Gv chiếu sơ đồ lên bảng, yêu 1. Ví dụ
cầu học sinh quan sát.
? Nghĩa của từ động vật rộng
hơn hay hẹp hơn nghĩa của từ
thú, chim cá?
- Phạm vi nghĩa của từ động
vật rộng hơn nghĩa của các từ
thú, chim, cá.
? Vì sao?
- Vì phạm vi nghĩa của từ
động vật bao hàm nghĩa của
Hot ng hỡnh thnh kin thc mi

- 16 -


Giáo án Ngữ Văn 8
các từ thú , chim, cá.
? Nghĩa của từ thú rộng hơn
hay hẹp hơn nghĩa của các từ
voi, hơu?
- Voi, hơu là động vật thuộc
thú, phạm vi nghĩa của hai từ
này đợc bao hàm trong phạm vi
nghĩa từ thú- nghĩa của các từ
voi, hơu hẹp hơn nghĩa của từ

thú.
? Nghĩa của từ cá rộng hơn hay
hẹp hơn nghĩa của từ tu hú,
sáo? Tại sao?
- Nghĩa của từ cá rộng hơn
nghĩa của các từ cá rô, cá thu,
nhng lại hẹp hơn nghĩa của từ
động vật.
GV: Sự khái quát có mức độ từ
nhỏ đến lớn nh vậy giữa các từ
ngữ gọi là cấp độ khái quát của
nghĩa từ ngữ.
- GV chiếu BT lên bảng:
BT1: a) Cho các từ: cây, cỏ,
hoa.
b) Yêu cầu: Tìm các từ có
phạm vi nghĩa của từ hẹp hơn
cây, cỏ, hoa và có nghĩa rộng
hơn ba từ đó
? Vậy các em hiểu nh thế nào
là một từ có nghĩa rộng và một
từ có nghĩa hẹp?
? Một từ có thể vừa có nghĩa
rộng, vừa có nghĩa hẹp đợc
không? Vì sao?
- GV chỉ định HS đọc Ghi nhớ
trong SGK.
Hot ng thc hnh

- Thực vật > cây, cỏ, hoa > cây

cam, cây dừa; cỏ gà, cỏ chỉ; hoa
cúc, hoa lan.

- (HS dựa vào SGK trả lời)
- Một từ có thể vừa có nghĩa rộng,
vừa coa nghĩa hẹp. Vì tính chất
rộng hẹp chỉ là tơng đối.
2. Ghi nhớ
* Tổng kết, ghi nhớ (SGK)
II- Luyện tập
1- BT1/10/SGK

? Lập sơ đồ thể hiện cấp độ a)
khái quát nghĩa của từ ngữ ?
- 17 -

Y phục


Giáo án Ngữ Văn 8
quần
quần đùi
áo sơ mi

áo
quần dài

b)

áo dài

Vũ khí
bom

súng

bom ba càng bom bi súng trờng
đại bác
? Tìm từ ngữ có nghĩa rộng so 2- BT2/11/SGK
với nghĩa của các từ ngữ ở mỗi a- Từ ngữ có nghĩa rộng là chất
nhóm?
đốt.
- GV yêu cầu HS đứng tại chỗ b- Từ ngữ có nghĩa rộng là nghệ
trả lời.
thuật.
c- Từ ngữ có nghĩa rộng là thức
ăn.
d- Từ ngữ có nghĩa rộng là nhìn.
e- Từ ngữ có nghĩa rộng là đánh.
3- BT3/11/SGK:
4- BT4/11/SGK:
*BT bổ sung: Hãy xếp các từ
sau đây thành các nhóm từ
ngữ cùng thuộc một phạm vi
nghĩa, sau đó chỉ ra từ có
nghĩa rộng bao hàm các từ còn
lại trong nhóm: văn học, số học,
đại số, vui, hí hửng, toán học,
truyện, mừng, hình học, thơ,
kịch, phấn khởi.

- GV yêu cầu đọc lại nội dung
ghi nhớ trong SGK

- Văn học: truyện, thơ, kịch.
- Toán học: số học, đại số, hình
học.
- Phấn khởi: vui, hí hửng, mừng.

- ( Học sinh đọc)

- Học thuộc nội dung ghi nhớ.
- Làm các bài tập còn lại trong
SGK và BT 6,7 trong Sách bài
tập.
- Gợi ý BT 5:
+ Cần đọc kĩ đoạn văn để
- 18 -


Giáo án Ngữ Văn 8
tìm những từ ngữ chỉ hoạt
động/ trạng thái thuộc một
phạm vi nghĩa.
+ Hãy tìm các từ ngữ chỉ
trạng thái khóc có trong đoạn
văn.
Hot ng ng dng
Hãy xếp các từ sau đây thành các nhóm từ ngữ cùng thuộc một
phạm vi nghĩa, sau đó chỉ ra từ có nghĩa rộng bao hàm các từ còn
lại trong nhóm: văn học, số học, đại số, vui, hí hửng, toán học,

truyện, mừng, hình học, thơ, kịch, phấn khởi.
Hot ng b sung
- Làm các bài tập trong sách bài tập và học thuộc ghi nhớ

TUN: 1
Ngày soạn: ..
Ngày dạy: ...................
Lớp dy : 8A
TIT 4 BI 1

tính thống nhất về chủ đề của văn bản
A. Mục tiêu cần đạt.
1. Kin thc
- Nắm đợc chủ đề của văn bản, tính thống nhất về chủ đề của
văn bản.
2. K nng
- Biết viết một văn bản đảm bảo tính thống nhất về chủ đề; biết
xác định và duy trì đối tợng trình bày, lựa chọn, sắp xếp các
phần sao cho văn bản tp trung nêu bật ý kiến, cảm xúc của mình.
3. Thỏi
- Yêu mến Tập làm văn.
4. nh hng phỏt trin nng lc
- Nng lc t hc.
- Nng lc gii quyt vn .
- Nng lc sỏng to.
- Nng lc giao tip.
- Nng lc hp tỏc.
- 19 -

Giáo án Ngữ Văn 8
B. Chuẩn bị:
Giáo viên: Nghiên cứu tài liệu, sách tham khảo
Học sinh: Soạn bài theo hớng dẫn
C.Tiến trình tổ chức các hoạt động day và học:
Hot ng khi ng
1. Kiểm tra:
Kiểm tra sự chuẩn bị bài của học sinh.
2. Bài mới:
Hoạt động của thầy và trò
Hot ng hỡnh thnh kin thc mi

Nội dung cần đạt
I- Chủ đề của văn bản.

- GV yêu cầu học sinh đọc
thầm lại văn bản Tôi đi học
- Học sinh quan sát.
? Văn bản Tôi đi học kể về
những việc đang xảy ra (hiện
tại) hay đã xảy ra (hồi tởng, kỉ
niệm) ?
- Văn bản kể lại những việc đã
xảy ra - đó là những hồi tởng
của tác giả về ngày đầu tiên
đi học.
? Tác giả viết văn bản này
nhằm mục đích gì?
- Để phát biểu ý kiến và bộc lộ
cảm xúc của mình về một kỉ

niệm sâu sắc từ thuở thiếu
thời.
? Vậy tác giả đã nhớ lại những - Những kỉ niệm sâu sắc: mẹ
kỉ niệm sâu sắc nào trong dẫn đi học, đến trờng, ông đốc
thời thơ ấu của mình?
gọi tên, xếp hàng vào lớp, bài học
đầu tiên.
? Những kỉ niệm đó gợi lên
cảm giác nh thế nào trong lòng
tác giả?
- Cảm giác: Thấy mình đã lớn
lên thành ngời lớn, đến trờng lạ,
bỡ ngỡ, rụt rè, sợ hãi, xếp hàng
vào lớp cảm thấy xa mẹ nhng
- 20 -


Giáo án Ngữ Văn 8
dần dần lại thấy quen với lớp mới,
bạn mới, thầy mới.
? Em hãy thử phát biểu chủ đề + Chủ đề: Nhớ và kể lại buổi tựu
của văn bản ấy trong một câu? trờng đầu tiên trong thời thơ ấu,
tác giả nêu lên ý nghĩa và cảm xúc
của mình trong buổi tựu trờng
đó.
? Từ các nhận thức trên, hãy cho - Chủ đề của văn bản là đối tbiết : Chủ đề của văn bản là ợng và vấn đề chính mà văn
gì?
bản diễn đạt.
II- Tính thống nhất về chủ đề
của văn bản .

? Căn cứ vào đâu mà em biết
văn bản Tôi đi học nói lên
những kỉ niệm của tác giả về
buổi tựu trờng đầu tiên?
- Căn cứ vào nhan đề: Tôi đi
học.
- Căn cứ vào các từ ngữ, các
câu trong văn bản viết về
buổi tựu trờng đầu tiên.
? Em hãy tìm các câu nhắc
đến kỉ niệm của buổi tựu trờng đầu tiên trong đời của tác
giả ?
- Các câu nhắc đến kỉ niệm:
+ Hng năm cứ vào cuối thu ...
lòng tôi lại nao nức những kỉ
niệm mơn man của buổi tựu
trờng.
+ Tôi quên thế nào đợc
những cảm giác trong sáng ấy.
+ Hai quyển vở mới đang ở
trong tay tôi đã bắt đầu thấy
nặng.
+ Tôi bặm tay ghỡ thật chặt,
nhng quyển vở cũng xệch ra và
chênh đầu chúi xuống đất.
+ Nhng mỗi lần thấy mấy em
nhỏ rụt rè núp dới nón mẹ lần
đầu tiên đi đến trờng
- 21 -

Giáo án Ngữ Văn 8
+ Hôm nay tôi đi học.
- GV: Văn bản Tôi đi học tập
trung hồi tởng lại tâm trạng hồi
hộp, cảm giác bỡ ngỡ của nhân
vật tôi trong buổi tựu trờng
đầu tiên.
? Hãy tìm các từ ngữ chứng tỏ
tâm trạng đó đã in sâu trong
lòng nhân vật suốt cuộc đời?
- Hng năm cứ vào cuối thu ...
lòng tôi lại nao nức những kỉ
niệm mơn man của buổi tựu
trờng.
Tôi quên thế nào đợc những
cảm giác trong sáng ấy
Nhng mỗi lần thấy mấy em
nhỏ ... lòng tôi lại tng bừng rộn
rã.
- Trên đờng đi học:
+ Cảm nhận về con đờng:
con đờng quen bỗng thấy lạ,
cảnh vật chung quanh đều
thay đổi.
+ Thay đổi hành vi: không lội
qua sông thả diều, không đi ra
đồng nô đùa -> đi học, cố làm
nh một học trò thực sự.
- Trên sân trờng:

+ Cảm nhận về ngôi trờng:
nhà trờng cao ráo và sạch sẽ
hơn các nhà trong làng -> xinh
xắn, oai nghiêm nh cái đình
làng.
+ Cảm giác bỡ ngỡ lúng túng
khi xếp hàng vào lớp: đứng
nép bên ngời thân, chỉ dám
nhìn một nửa, chỉ dám đi
từng bớc nhẹ; muốn bay nhng
còn ngập ngừng e sợ.
- Trong lớp học: cảm thấy xa
mẹ. Trớc đây có thể đi chơi
- 22 -


Giáo án Ngữ Văn 8
cả ngày cũng không thấy xa
nhà, xa mẹ chút nào hết/giờ
đây, mới bớc vào lớp đã thấy xa
mẹ, nhớ nhà.
? Thế nào là tính thống nhất - Tính thống nhất về chủ đề
về chủ đề của văn bản ?
của văn bản là sự nhất quán về
ý đồ, ý kiến, cảm xúc của tác
giả
đợc thể hiện trong văn
bản.
? Tính thống nhất về chủ đề - Tính thống nhất thể hiện ở
của văn bản thể hiện ở những những phơng diện sau:

phơng diện nào?
- Nội dung:
+ Biểu hiện qua sự xác định
của đối tợng mà văn bản phản ánh
(đề tài).
+ Biểu hiện qua mục đích của
chủ thể.
- Cấu trúc - hình thức:
+ Biểu hiện qua nhan đề của
văn bản.
+ Biểu hiện ở tính mạch lạc của
văn bản.
? Vậy làm thế nào để có thể
viết một văn bản đảm bảo
tính thống nhất về chủ đề?
- (Học sinh dựa vào phần Ghi
nhớ trả lời).
- GV chỉ định học sinh đọc to * Tổng kết, ghi nhớ (SGK)
mục Ghi nhớ trong SGK.
II- Luyện tập
Hot ng thc hnh
Phân tích tính thống nhất của 1) BT1/13/SGK:
chủ đề văn bản .
- GV yêu cầu học sinh đọc văn - ( Học sinh đọc)
bản Rừng cọ quê tôi.
? Văn bản trên viết về đối tợng a- Văn bản trên viết về rừng cọ
nào và về vấn đề gì?
quê tôi (đối tợng) và sự gắn bó
giữa ngời dân sông Thao với rừng
cọ (vấn đề chính).

? Các đoạn văn đã trình bày - Thứ tự trình bày:
đối tợng và vấn đề theo một + Giới thiệu rừng cọ (đoạn 1).
- 23 -


Giáo án Ngữ Văn 8
trình tự nào?

? Theo em, có thể thay đổi
trật tự sắp xếp này đợc
không ? Vì sao?
? Nêu chủ đề của văn bản trên?

? Chủ đề ấy đợc thể hiện
trong toàn văn bản, từ việc
miêu tả rừng cọ, đến cuộc
sống của ngời dân. Hãy chứng
minh điều đó?

? Tìm các từ ngữ, các câu tiêu
biểu thể hiện chủ đề của văn
bản ?

GV yêu cầu học sinh đọc BT2,
thảo luận để trả lời.
- GV yêu cầu học sinh đọc
thầm, thảo luận nhóm, gọi đại
diện các nhóm trình bày.

+ Tả cây cọ (đoạn 2).

+ Tác dụng của cây cọ (đoạn
3,4).
+ Sự gắn bó giữa con ngời với
rừng cọ (đoạn 5).
- Đó là trình tự hợp lí không thể
thay đổi đợc. Vì phải biết rừng
cọ nh thế nào thì mới thấy đợc sự
gắn bó đó.
b- Chủ đề: rừng cọ quê tôi (đối tợng) và sự gắn bó giữa ngời dân
sông Thao với rừng cọ (vấn đề
chính).
c- Điều đó thấy rõ qua cấu trúc
văn bản.
- Câu ca dao sau đã trực tiếp nói
về tình cảm gắn bó giữa ngời
dân sông Thao với rừng cọ:
Dù ai đi ngợc về xuôi
Cơm nắm lá cọ là ngời sông
Thao.
d- Các từ ngữ thể hiện chủ đề nh:
cọ (đợc lặp đi lặp lại nhiều lần:
rừng cọ, cây cọ, thân cọ, búp cọ,
lá cọ, chổi cọ, nón lá cọ, làn cọ,
gắn bó, nhớ, cơm nắm lá cọ, ngời
sông Thao.
- Các câu thể hiện chủ đề của
văn bản: Cuộc sống quê tôi gắn bó
với cây cọ. Ngời sông Thao đi
đâu về đâu rồi cũng nhớ rừng cọ
quê mình.

2. BT2/14/SGK
- (Học sinh thảo luận, trả lời)
+ Nên bỏ hai câu (b) và (d).
3. BT 3/14/SGK:
- Có những ý lạc chủ đề: (c), (g)
- Có nhiều ý hợp chủ đề nhng cách
diễn đạt cha tốt nên thiếu sự tập
trung vào chủ đề.
- Chỉnh lại:

- 24 -


Giáo án Ngữ Văn 8
a- Cứ mùa thu về, mỗi lần thấy các
em nhỏ núp dới nón mẹ lần đầu
tiên đến trờng, lòng lại nao nức,
rộn rã, xốn xang.
b- Cảm thấy con đờng đi lại lắm
lần tự nhiên cũng thấy lạ, nhiều
cảnh vật thay đổi.
c- Muốn thử cố gắng tự mang sách
vở nh một cậu học trò thực sự.
d- Cảm thấy ngôi trờng vốn qua lại
nhiều lần cũng có nhiều biến
đổi.
e- Cảm thấy gần gũi thân thơng
đối với lớp học, với những ngời bạn
mới.
- GV khái quát lại bài.

- GV yêu cầu học sinh đọc lại
nội dung Ghi nhớ trong SGK.
- Học sinh đọc.
- Học thuộc lòng phần Ghi nhớ/
SGK.
- Làm BT 3, 4/ SBT.
- Gợi ý BT3: Để tạo thành một
đoạn văn (văn bản nhỏ) cần
đảm bảo tính thống nhất về
chủ đề. Muốn vậy, các câu
trong đoạn văn cần tập trung
nói về một đối tợng xác định,
đợc sắp xếp hợp lí. Cách làm
bài này nh sau:
+ Xếp các câu thành hai nhóm:
một nhóm nói về tinh thần yêu nớc của nhân dân ta, một nhóm
nói về vẻ đẹp của tiếng Việt.
+ Sắp xếp các câu cùng nhóm
thành một đoạn văn.
Hot ng ng dng
+ Xếp các câu thành hai nhóm: một nhóm nói về tinh thần yêu nớc của
nhân dân ta, một nhóm nói về vẻ đẹp của tiếng Việt.
+ Sắp xếp các câu cùng nhóm thành một đoạn văn.
- 25 -